. 17. XVI. O CHMIELNIKACH i PŁOTACH. 18. XVII. O BROWARZE, Gorzałc[...] , i Wieprzach w Karmniku. 19. XVIII. O FOLWARKV GOSPODARSKIM. 22. XIX. O OBORZE. 26. XX. O OWCZARNI i OWCACH. 30. XXI. O NABIAŁACH. 32. XXII. O CHLEWNYM BYDLE. 3[...] XXIII. O DROBIV[...] OLWARCZNYM. 3XXIV. O SPRZETACH GOSPODARSKICH. 37. O PASIECE i PSZCZELNIKV. 38. XXV. O MŁYNIE i MŁYNARZV. 41. XXVI. O STAWACH NARYBIONYCH i PUSTYCH. 42. XXVII. O KOŃSKIM STADZIE i Końskich Lekarstwach. 44. XXVIII. O PUSZCZACH,
. 17. XVI. O CHMIELNIKACH y PŁOTACH. 18. XVII. O BROWARZE, Gorzałc[...] , y Wieprzách w Karmniku. 19. XVIII. O FOLWARKV GOSPODARSKIM. 22. XIX. O OBORZE. 26. XX. O OWCZARNI y OWCACH. 30. XXI. O NABIAŁACH. 32. XXII. O CHLEWNYM BYDLE. 3[...] XXIII. O DROBIV[...] OLWARCZNYM. 3XXIV. O SPRZETACH GOSPODARSKICH. 37. O PASIECE y PSZCZELNIKV. 38. XXV. O MŁYNIE y MŁYNARZV. 41. XXVI. O STAWACH NARYBIONYCH y PUSTYCH. 42. XXVII. O KONSKIM STADZIE y Końskich Lekárstwách. 44. XXVIII. O PVSZCZACH,
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 9
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
Pasternak, Ogórki, Rzotkiew, Czosnek, Banie, trzeba zwozu, i uprawiać jako najlepiej; na kapuścisku siewają Marchew, która zawsze zwykła się darzyć. Te larzyny poczynać siać, jako jeno zejdzie żymowa skorupa, który siew trwać może ku Zielonym Świątkom. O Rzepie polnej już się w Jarym zasiewie namieniło. Na Cebulę Chlewny barzo dobry nawóz, i plewy konopne, po których bywa bujna Cebula Ogórki zaś, Małony, Banie, Karczochy, Kaulofiory, Włoską i Polską Kapustę, Kaulorape, Selery, Sałaty, jak rossadę za doskonałego ciepła siać; kiedy się już cale żadnego nie spodziewać przymrozku. Sieją te rzeczy w osobnych naczyniach w letnej Izbie
Pásternak, Ogorki, Rzotkiew, Czosnek, Bánie, trzebá zwozu, y vpráwiáć iáko naylepiey; ná kápuśćisku śiewáią Márchew, ktora záwsze zwykłá się dárzyć. Te lárzyny poczynáć śiać, iáko ieno zeydźie żimowa skorupá, ktory śiew trwać może ku Zielonym Swiątkom. O Rzepie polney iuż się w Iárym zaśiewie námięniło. Ná Cebulę Chlewny bárzo dobry nawoz, y plewy konopne, po ktorych bywa buyna Cebulá Ogorki záś, Malony, Bánie, Kárczochy, Kaulofiory, Włoską y Polską Kápustę, Kaulorápe, Selery, Sáłaty, iák rossádę zá doskonáłego ćiepłá śiać; kiedy się iuż cále żadnego nie spodźiewáć przymrozku. Sieią te rzeczy w osobnych naczyniách w letney Izbie
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 9
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
które do szczętu je wygubią. O tychże znowu wyżej w Punkcie 18. W tym też mieć trzeba pilny dozór, gdy na ogrodach Plewiarki plewią aby niedrzymały, a to dla tego, aby rozespane, miasto chwastu dobrej niewyrywały larzyny. Naci i chwastu różnych Jarzyn nie psować, ale je posuszyć, dla chlewnego bydła na Zimę, których tym posilić i wychować może. Gdy się barzo zachwaszczą ogrody że i plewieniem ustawnym dać rady nie może, przez co i Jarzyny nietak jako trzeba fructifikują, tedy Tatarką abo Konopiami zasiać, tym gęsty chwast wyplenić może sposobem. Jarzyn Ogródnych popisać zagony. Nałożenie Kapusty. Roszady zasiew i jak PUNKTA
ktore do szczętu ie wygubią. O tychże znowu wyżey w Punkćie 18. W tym teź mieć trzebá pilny dozor, gdy ná ogrodách Plewiarki plewią áby niedrzymáły, á to dla tego, áby rozespáne, miásto chwastu dobrey niewyrywáły lárzyny. Náći y chwastu rożnych Iárzyn nie psowáć, ále ie posuszyć, dla chlewnego bydłá ná Zimę, ktorych tym pośilić y wychowáć moźe. Gdy się bárzo záchwaszczą ogrody źe y plewieniem vstáwnym dáć rády nie moźe, przez co y Iárzyny nieták iáko trzebá fructifikuią, tedy Tátárką ábo Konopiámi záśiać, tym gęsty chwast wyplenić moze sposobem. Iárzyn Ogrodnych popisać zagony. Náłożenie Kápusty. Roszády zaśiew y iák PVNKTA
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 9
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
aby miasto wiatru, i słońća, lepiej nie wysuszył serów. Kurnik z porząnną także dla Torza mieć zaporą, owo zgoła aby każda rzecz Gospodarska według porząnnego Trybu Gospodarskiego i dozoru swoję miała zawsze wygodę i pewność. Chlewów kilka zbudować proporcjonalnych, przy jakich ścianach, albo płotach na ustroniu, tak dla samic, albo maciorek chlewnego bydła: gdy się prosić będą, aby każda z nich na ten czas w osobności była. Jako też i dla prosiąt podchowałych, i dla innych ogólnych, bo gdy są na kupie, to wniwecz zmarnieją, i niszczeją, i słusznie się wychowac nie mogą: do tego, częste tych chlewów czynić trzeba chędożenie,
áby miásto wiátru, y słońćá, lepiey nie wysuszył serow. Kurnik z porząnną tákże dla Thorza mieć zaporą, owo zgołá áby káżda rzecz Gospodárska według porząnnego Trybu Gospodárskiego y dozoru swoię miáłá záwsze wygodę y pewność. Chlewow kilká zbudowáć proporcyonálnych, przy iakich śćiánách, álbo płotách ná vstroniu, ták dla samic, álbo máćiorek chlewnego bydła: gdy się prośić będą, áby káżda z nich ná tęn czáś w osobnośći byłá. Iáko teź y dla prośiąt podchowáłych, y dla innych ogulnych, bo gdy są ná kupie, to wniwecz zmárnieią, y niszczeią, y słusznie się wychowác nie mogą: do tego, częste tych chlewow czynić trzebá chędożenie,
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 23
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
ogólnych, bo gdy są na kupie, to wniwecz zmarnieją, i niszczeją, i słusznie się wychowac nie mogą: do tego, częste tych chlewów czynić trzeba chędożenie, bo jakom wyżej namienił, że to Bydło wielkiego potrzebuje ochędostwa: na Zimę tych chlewów czynić ociszenie: jako o tym wyżej, i niżej przy Chlewnym bydle jest opisano. Dach pomienionych Budynków wcześnie opatrywać, i pobić, aby dla małej rzeczy, w ruinę nie poszły przez złe dachy, i o większą nie przywiodły szkodę, Budynki. O wygubieniu szkodliwego i uprzykrzonego robactwa. PCHŁY niepotrzebni w budynkach komornicy, którzy czasem pracowitemu zasnąć niedadzą Gospodarzowi, tak gubić; narwać
ogulnych, bo gdy są ná kupie, to wniwecz zmárnieią, y niszczeią, y słusznie się wychowác nie mogą: do tego, częste tych chlewow czynić trzebá chędożenie, bo iákom wyżey námięnił, źe to Bydło wielkiego potrzebuie ochędostwá: ná Zimę tych chlewow czynić oćiszenie: iáko o tym wyzey, y nizey przy Chlewnym bydle iest opisano. Dách pomięnionych Budynkow wczesnie opátrywáć, y pobić, áby dla máłey rzeczy, w ruinę nie poszły przez złe dáchy, y o większą nie przywiodły szkodę, Budynki. O wygubieniu szkodliwego y vprzykrzonego robáctwâ. PCHŁY niepotrzebni w budynkách komornicy, ktorzy czásem pracowitemu zásnąć niedádzą Gospodarzowi, ták gubić; nárwáć
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 23
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
Serów. Sery aby były dobre i tłuste. PUNKTA PartykulARNE. Jako robie Sery. O tychże. Do Nabiałów naczynia. Aby się Nabiał nie psował. Suplement na Czeladź. Aby krowy dodawały mleka. Muchy gubić. O tychże. O tychże. O tychże. EkonomIKI ZIEMIAŃSKIEJ. XXII. o CHLEWNYM BYDLE.
TEgo Bydła chować ile go Folwarczna karmia wyżywić może, Jepiej tego mieć mniej a dobrze i słusznie wychować, aniżeli kiedy tego siła, a nędznego i drobnego na kupie, które w zimie ogólnie posladami, młutem; wywarzynami, i pomej ciepło dodając, karmić i posilać trzeba. Ochędoznie miejsca te trzymać gdzie chlewy
Serow. Sery áby były dobre y tłuste. PVNKTA PARTICVLARNE. Iáko robie Sery. O tychze. Do Nabiałow naczynia. Aby się Nabiał nie psował. Supplement ná Czeladz. Aby krowy dodawały mleká. Muchy gubić. O tychze. O tychze. O tychze. OEKONOMIKI ZIEMIANSKIEY. XXII. ô CHLEWNYM BYDLE.
TEgo Bydłá chować ile go Folwárczna karmia wyżywić może, Iepiey tego mieć mniey á dobrze y słusznie wychowáć, ániżeli kiedy tego śiła, á nędznego y drobnego ná kupie, ktore w źimie ogolnie posládámi, młutem; wywárzynámi, y pomey ćiepło dodáiąc, karmić y pośiláć trzebá. Ochędoznie mieyscá te trzymáć gdżie chlewy
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 34
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
wzgląd, aby to paszenie, według czasu i wygody dżyało się aby nie pod Południe wyganiano, albo w pół odwieczerz ale od wschodu Słońca, i z Południa aż ku Zachodowi takowe się na paszach posilało bydło, a jak z pola przychodzą, aby im ciepło w koryta wzwyż pomienionej żywności wlewano. O Lekarstwie temu Bydłu Chlewnemu. W To koryto, gdzie im Młoto, Wywarzyny, albo pomyje leją. włożyć lisią albo psią suchą głowę, żeby zawsze w tym były naczyniu, z którego pic będą. Item. Drugie Remedium. Żelazo stare, albo stal zadrzewiała, aby także w tym naczyniu było, z którego to bydło pije, doświadczone
wzgląd, áby to paszenie, według czásu y wygody dżiáło się áby nie pod Południe wygániáno, álbo w puł odwieczerz ále od wschodu Słońcá, y z Południá áż ku Zachodowi tákowe się ná paszách pośilało bydło, á iák z polá przychodzą, áby im ciepło w korytá wzwysz pomienioney żywności wlewano. O Lekárstwie temu Bydłu Chlewnemu. W To koryto, gdźie im Młoto, Wywárzyny, álbo pomyie leią. włożyć liśią álbo pśią suchą głowę, żeby záwsze w tym były naczyniu, z ktorego pic będą. Item. Drugie Remedium. Zelázo stáre, álbo stal zadrzewiáła, áby tákże w tym naczyniu było, z ktorego to bydło piie, doświádczone
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 34
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
, Wywarzyny, albo pomyje leją. włożyć lisią albo psią suchą głowę, żeby zawsze w tym były naczyniu, z którego pic będą. Item. Drugie Remedium. Żelazo stare, albo stal zadrzewiała, aby także w tym naczyniu było, z którego to bydło pije, doświadczone dla tego bydła lekarstwo. Quantitas bydła, chlewnego i jako się znim obejść. Chędożenie Chlewów. Wieprże przez wodę przeganiać. Suplement temu bydłu Dyspozycja przychowku i karmnych Wieprzów. Pasienie trzody kolej ną. Remedium temu bydłu. Drugie Remedium. PUNKTA PARTYKULARNE XXIII. o DROBIV FOLWARCZNYM.
KOmu się na tym drobiu powiedzie, to jest na kurach, Gęsiach, Kaczkach,
, Wywárzyny, álbo pomyie leią. włożyć liśią álbo pśią suchą głowę, żeby záwsze w tym były naczyniu, z ktorego pic będą. Item. Drugie Remedium. Zelázo stáre, álbo stal zadrzewiáła, áby tákże w tym naczyniu było, z ktorego to bydło piie, doświádczone dla tego bydłá lekárstwo. Quantitas bydłá, chlewnego y iáko się znim obeyść. Chędożenie Chlewow. Wieprże przez wodę przegániáć. Supplement temu bydłu Dispositia przychowku y karmnych Wieprzow. Páśienie trzody koley ną. Remedium temu bydłu. Drugie Remedium. PVNKTA PARTYKVLARNE XXIII. ô DROBIV FOLWARCZNYM.
KOmu się ná tym drobiu powiedźie, to iest ná kurách, Gęśiách, Káczkách,
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 34
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
Woły, nie tylko Swym ludziom, ale też i cudzym za słusznym datkiem paść pozwolić, abo też ducta proportione pług na odrobek ugodzić. O GAJACH. WSzelkich gajów, simili modo, jako i Lasów przestrzegać, a jeśli się w nich żołądz i bukiew zródży, za słusznym viednaniem się, swoim ludziom i cudzym, chlewnego bydła wolne ogłosić pastwisko. Z Bukwi pamiętać że bywa bardzo dobry do warzywa olej. Zolądz na karmienie[...] wieprzów, zbierać po gajach, i na innych miejscach gdzie się tylko na gruntch Dworskich zrodzą, jako się otym wyżej w Puntkcie o Wieprzach folio 21 opisało. Wyrąb lasów, jakim ma być porządkiem. Obiazd
Woły, nie tylko Swym ludziom, ále też y cudzym zá słusznym datkiem páśc pozwolić, ábo też ducta proportione pług ná odrobek vgodźić. O GAIACH. WSzelkich gáiow, simili modo, iáko y Lásow przestrzegáć, á ieśli się w nich zołądz y bukiew zrodżi, zá słusznym viednániem się, swoim ludźiom y cudzym, chlewnego bydłá wolne ogłośić pástwisko. Z Bukwi pámiętáć źe bywa bárdzo dobry do wárzywá oley. Zolądz na karmienie[...] wieprzow, zbieráć po gáiách, y ná innych mieyscách gdżie się tylko ná gruntch Dworskich zrodzą, iáko się otym wyżey w Puntkćie o Wieprzách folio 21 opisało. Wyrąb lásow, iákim ma byc porządkiem. Obiazd
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 60
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
Roli. Ogrody aby na Wiosnę gnojem sprawiono, i podorano dojźrzeć. Przędżywa wszelkie poprać, dla bielszej nici do robienia płótna. Na winnice gnój zwieść, do tego laski do podpierania wina, niech będą gotowe i ustrugane. Wszelkie przehody, i Mosty ponaprawiać, tak dla przechodzącego bydła, jako i dla przejezdzających ludzi. Chlewnego bydła młodocianego, które się w tym odchowa Miesiącu, nie bić, ale go do przyszłej zostawić Wiosny, i Lata, bo takie do przechowania jest sposobniejsze. W Styczniu i w Lutym wszelakie mąki mleć, i krupy tłuc, by i na cały Rok, z mełte w tym czasie, najtrwalsze na chowanie bywają:
Roli. Ogrody áby ná Wiosnę gnoiem spráwiono, y podorano doyźrzeć. Przędżiwá wszelkie popráć, dla bielszey nići do robienia płotná. Ná winnice gnoy zwieść, do tego laski do podpieránia winá, niech będa gotowe y vstrugáne. Wszelkie przehody, y Mosty ponápráwiáć, ták dla przechodzącego bydłá, iáko y dla przeiezdzáiących ludźi. Chlewnego bydłá młodoćiánego, ktore się w tym odchowa Mieśiącu, nie bić, ále go do przyszłey zostáwić Wiosny, y Látá, bo tákie do przechowánia iest sposobnieysze. W Styczniu y w Lutym wszelákie mąki mleć, y krupy tłuc, by y ná cáły Rok, z mełte w tym czáśie, naytrwálsze ná chowánie bywaią:
Skrót tekstu: HaurEk
Strona: 99
Tytuł:
OEkonomika ziemiańska
Autor:
Jakub Kazimierz Haur
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1675
Data wydania (nie wcześniej niż):
1675
Data wydania (nie później niż):
1675
