cyją i apetyt naprawia, wiatr i niezdrowe powietrze odraża, nad wszelkie piżma i perfumy osobliwiej pachnie, zgoła żyć bez niej niepodobna. Dlatego co żywo się z całym swoim zarobkiem do browaru na ofertę garnie, do starozakonnej Abrahama albo Dawida arki składa i płaci ów zbawienny likwor, w którym kołtuny przemierzłego parszystwa za driakiew mokły. Ale pytam się, miły gnypiu, jak się też masz po niej? Żołądek mi, odpowiadasz, utwierdziła. A za cóż czczym wiatrem ziewasz, jako pies ustawicznie spluwasz, płacz i skwierk głodnych bękartów bez miłosierdzia i politowania trawisz? Serce ci rozweseliła? A za cóż tak ciężko z sobą nudzisz, że swojej
cyją i apetyt naprawia, wiatr i niezdrowe powietrze odraża, nad wszelkie piżma i perfumy osobliwiej pachnie, zgoła żyć bez niej niepodobna. Dlatego co żywo się z całym swoim zarobkiem do browaru na ofertę garnie, do starozakonnej Abrahama albo Dawida arki składa i płaci ów zbawienny likwor, w którym kołtuny przemierzłego parszystwa za dryjakiew mokły. Ale pytam się, miły gnypiu, jak się też masz po niej? Żołądek mi, odpowiadasz, utwierdziła. A za cóż czczym wiatrem ziewasz, jako pies ustawicznie spluwasz, płacz i skwierk głodnych bękartów bez miłosierdzia i politowania trawisz? Serce ci rozweseliła? A za cóż tak ciężko z sobą nudzisz, że swojej
Skrót tekstu: MałpaCzłow
Strona: 199
Tytuł:
Małpa Człowiek
Autor:
Anonim
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
utwory synkretyczne
Gatunek:
satyry, traktaty
Tematyka:
obyczajowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1715
Data wydania (nie wcześniej niż):
1715
Data wydania (nie później niż):
1715
Tekst uwspółcześniony:
tak
Tytuł antologii:
Archiwum Literackie
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Paulina Buchwaldówna
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Wroclaw
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1962
na słońce gorące wystawić/ że się przysmażą. Ten Żołądkowi
Żołądek posila słaby utwierdza. Wątrobie
Zamuloną Wątrobę otwiera. Ślezionie
Ślezionę zatkaną wychędaża. Macicej
Macicę zaziębioną rozgrzewa.
Mocz zatrzymany nad przyrodzenie wywodzi. Wodka Spikanardowa. Aqua styllaticia.
Tym sposobem wodka Spikanardowa bywa dystilowana/ jako Lawendowa. Nakłaść kwiatu w wino przez noc żeby moknął/ nazajutrz dystylować. Drudzy tylko skrapiają wodą albo winem kwiecie/ i dystylują. Ta Mowie utraconej
Mowę utraconą przywraca pijąc jej po łyżce albo po dwu. Mdłości serdecznej
Mdłość serdeczną odgania/ także ją pijąc i woniając. Toż czyni/ na pulsy ciepło ją przykładając. Serce uwesela.
Serce mdłe i frasowliwe posila/
ná słońce gorące wystáwić/ że sie przysmáżą. Ten Zołądkowi
Zołądek pośila słáby vtwierdza. Wątrobie
Zámuloną Wątrobę otwiera. Sleźionie
Sleźionę zátkáną wychędaża. Máćicey
Máćicę záźiębioną rozgrzewa.
Mocz zátrzymány nád przyrodzenie wywodźi. Wodká Spikánárdowa. Aqua styllaticia.
Tym sposobem wodká Spikánárdowa bywa distilowána/ iáko Láwendowa. Nákłáść kwiátu w wino przez noc żeby moknął/ názáiutrz dystylowáć. Drudzy tylko skrapiáią wodą álbo winem kwiećie/ y dystyluią. Tá Mowie vtráconej
Mowę vtráconą przywraca piiąc iey po łyszce álbo po dwu. Mdłosci serdecznej
Mdłość serdeczną odgánia/ tákże ią piiąc y woniáiąc. Toż czyni/ ná pulsy ćiepło ią przykłádáiąc. Serce vwesela.
Serce mdłe y frásowliwe pośila/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 31
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
przyrodzenie zbudza/ pod nosem ją trzymając. Paraliżowi.
Slakiem albo powietrzem naruszonym jest użyteczna. Mdłość serdeczną
Mdłość serdeczną odpędza/ pić ją dając/ i na pulsy przykładając. Głowę wysusza.
Flusy zbytnie w głowie wysusza i trawi/ myjąc głowę ługiem/ w którymby długo Lawenda/ Bukowica/ Bobkowe liście/ i Czarnucha moknęła. Księgi Pierwsze. Od Molów szat broni.
Od molów szaty zachowuje/ kładać ją miedzy nie (Tabe)
Owa tym wszystkim niedostatkom i chorobom/ z zimnych wilgotności pochodzącym służy/ którym Spikanarda. Mózgu i Nerwom.
A zwłaszcza mózgu i Nerwom od niego pochodzącym/ wziąwszy jej według upodobania. Szałwiej/ Szystowej Lawendy/
przyrodzenie zbudza/ pod nosem ią trzymáiąc. Páráliżowi.
Slákiem álbo powietrzem náruszonym iest vżyteczna. Mdłość serdeczną
Mdłość serdeczną odpądza/ pić ią dáiąc/ y ná pulsy przykłádáiąc. Głowę wysusza.
Flusy zbytnie w głowie wysusza y trawi/ myiąc głowę ługiem/ w ktorymby długo Láwendá/ Bukowicá/ Bobkowe liśćie/ y Czárnuchá moknęłá. Kśięgi Pierwsze. Od Molow szat broni.
Od molow száty záchowuie/ kłádác ią miedzy nie (Tabe)
Owa tym wszystkim niedostátkom y chorobom/ z źimnych wilgotnośći pochodzącym służy/ ktorym Spikánárdá. Mozgu y Nerwom.
A zwłasczá mozgu y Nerwom od niego pochodzącym/ wźiawszy iey według vpodobánia. Szałwiey/ Szystowey Lawendy/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 33
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
krzy i wywodzi/ wziąć wierzchołków Biedrzencowych z kwieciem i z nasieniem/ nasienia Pietruszczanego i Opichowego/ Liścia Opichowego/ podbiału szerokiego i z korzeniem po funcie/ krwie smoczej dwa łoty/ Szafranu quintę/ nasienie zgruba przetłuc/ ziele drobno pokrajać/ i nalać na to wszytko winnego octu/ żeby przez ośm dni w nim moknęły/ potym z szklanego Alembiku dystylować/ a tego po piąci albo sześci łyżek/ dawać choremu na cczo pić.
Kamień krzy i potężnie wywodzi. Czasu powietrza.
Czasu powietrza morowego/ trunek barzo kosztowny i użyteczny. Wziąć Biedrzeńcu korzenia dwa łoty/ Dzięgielu łot/ Drzewa Orlego/ Kadzidła/ Miry po quincie/ Kwiatu Muszkatowego
krzy y wywodźi/ wźiąć wierzchołkow Biedrzencowych z kwiećiem y z nasieniem/ naśienia Pietrusczánego y Opichowego/ Lisćia Opichowego/ podbiału szerokiego y z korzeniem po funćie/ krwie smoczey dwá łoty/ Száfránu quintę/ nasienie zgrubá przetłuc/ źiele drobno pokráiáć/ y nálać ná to wszytko winnego octu/ żeby przez osm dni w nim moknęły/ potym z śklánego Alembiku dystyllowáć/ á tego po piąći álbo sześći łyżek/ dawáć choremu ná cczo pić.
Kámień krzy y potężnie wywodźi. Czásu powietrza.
Czásu powietrza morowego/ trunek bárzo kosztowny y vżyteczny. Wźiąć Biedrzeńcu korzenia dwá łoty/ Dźięgielu łot/ Drzewá Orlego/ Kádźidłá/ Miry po quinćie/ Kwiátu Muszkátowego
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 71
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Niemców. Spadkom z głowy.
Ustawicznym spadkom z głowy/ na Piersi i Płuca/ jest osobliwym lekarstwem lecie/ świeże ziele w wino kładąc/ i miasto pospolitego trunku pijać: Abowiem nietylko smaczny i przyjemny trunek czyni ale też zachowywa człowieka/ i strzeże od suchot. smętnym
Toż wino/ w którymby ziele moknęło/ smętne i frasowliwe uwesela. Persiom zawrzedziałym.
Płuca okrostawiałe/ zawrzedziałe/ i zranione leczy warząc go w miodowej sicie abo w winie słodkim/ a kto tego nie ma/ tedy w wodzie. Zaledwie może się temu zielu podobne drugie znaleźć/ któreby Płuca i Piersi we wnątrz zranione/ i napsowane ratować doskonale/
Niemcow. Spadkom z głowy.
Vstáwicznym spadkom z głowy/ ná Pierśi y Płucá/ iest osobliwym lekárstwem lećie/ świeże źiele w wino kłádąc/ y miásto pospolitego trunku piiáć: Abowiem nietylko smáczny y przyiemny trunek czyni ále też záchowywa człowieká/ y strzeże od suchot. smętnym
Toż wino/ w ktorymby źiele moknęło/ smętne y frásowliwe vwesela. Perśiom záwrzedźiáłym.
Płucá okrostáwiáłe/ záwrzedźiáłe/ y zráńione leczy wárząc go w miodowey sićie ábo w winie słodkim/ á kto tego nie ma/ tedy w wodźie. Záledwie może sie temu źielu podobne drugie ználeść/ ktoreby Płucá y Pierśi we wnątrz zránione/ y nápsowáne rátowáć doskonále/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 82
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ albo z ciężkością odchodzącemu jest ratunkiem. Kolice.
Kolikę/ i gryzienie w kiszkach uskramia/ w winie go warząc a pijąc. Odmiataniu żołądka.
Womity i odmiatania gorące/ albo koleryczne z żołądka uspokaja. Mdłości serca.
Twierdzą/ że i mdłe serce posila. czasu morowego powietrza
Octem w którymby korzeń tego ziela moknął/ czasu powietrza morowego/ skronie/ pod nosem/ pod pachami/ słabizny/ i członki wstydliwe nacierać dobrze: albowiem odraża morowe powietrze/ i od zarazy człowieka zachowuje. Kolice.
Kolice i darciu srogiemu w kiszkach/ proch z korzenia jego/ a z wyprotków Laniczek jeszcze nie donoszonych/ w żywocie matek ich/ i
/ álbo z ćiężkośćią odchodzącemu iest rátunkiem. Kolice.
Kolikę/ y gryźienie w kiszkách vskramia/ w winie go wárząc á piiąc. Odmiátániu żołądká.
Womity y odmiátánia gorące/ álbo koleryczne z żołądká vspokaia. Mdłośći sercá.
Twierdzą/ że y mdłe serce pośila. czásu morowego powietrza
Octem w ktorymby korzeń tego źiela moknął/ czásu powietrza morowego/ skronie/ pod nosem/ pod pachámi/ słábizny/ y członki wstydliwe náćieráć dobrze: álbowiem odraża morowe powietrze/ y od zarázy człowieká záchowuie. Kolice.
Kolice y dárćiu srogiemu w kiszkách/ proch z korzeniá ieg^o^/ á z wyprotkow Lániczek iescze nie donoszonych/ w żywoćie mátek ich/ y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 104
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
do wyciągnienia jadu z nich/ i do zagojenia. Kaduku.
Padającej chorobie/ tym sposobem jest lekarstwem osobliwym: Wziąć liścia tego ziela/ gdy w kłącze poczyna wyrastać/ albo jako się wyższej opisało o zbieraniu jego/ a posiekawszy drobno/ nalać na to wodki jegoż własnej/ żeby zagrązło/ i przez dwanaście dni moknęło/ dobrze zwierzchu nakrywszy/ potym z prostego Alembiku dystylować/ jako Aquawitę/ obwarowawszy dobrze/ żeby nigdziej para nie uchodziła/ znowusz onę wodkę dystylowaną w retorcie przeciągnąć/ a po łyżce tego choremu dawać/ w ten czas kiedyby go Kaduk napadł. Podagrze
Podagrze jest doświadczonym lekarstwem/ świeżo go biorąc ze wszystkim/
do wyćiągnienia iádu z nich/ y do zágoienia. Káduku.
Padáiącey chorobie/ tym sposobem iest lekárstwem osobliwym: Wźiąć liśćia tego źiela/ gdy w kłącze poczyna wyrastać/ álbo iáko sie wysszey opisáło o zbierániu iego/ á pośiekawszy drobno/ nálać ná to wodki iegoż własney/ żeby zágrązło/ y przez dwánaśćie dni moknęło/ dobrze zwierzchu nákrywszy/ potym z prostego Alembiku dystyllowáć/ iáko Aquáwitę/ obwárowawszy dobrze/ żeby nigdźiey párá nie vchodźiłá/ znowusz onę wodkę dystyllowáną w retorćie przećiągnąć/ á po łyszce tego choremu dawáć/ w ten czás kiedyby go Káduk nápadł. Podágrze
Podágrze iest doświadczonym lekárstwem/ świeżo go biorąc ze wszystkim/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 104
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
po dwu łyżek na czczo pić dawać/ Ranek każdego dnia wodką tą/ albo wodą warzonego korzenia wymywając/ a potym zaraz prochem tegoż korzenia zasypując leczy. Parszywości głowy
Parszywość głowy/ często ją tą wodką przymywając ciepło/ goi i wychędaża: abo ługiem/ w którejby to ziele z korzeniem swym dzień i trzy moknęło/ a potym warzone było. Podagrze
Podagrę. Chyragrze.
Chyragrę. Artetyce.
Artetykę z zimnych flusów układa/ płat/ albo gębki w niej maczając/ a na bolące miejsca co nacieplej przykładając. Wiele innych skutków dobrych ta wodka ma w sobie /zwłaszcza chorobom z wilgotności zimnych pochodzącym. Wino z Miarzowym korzeniem. Vinum
po dwu łyżek ná czczo pić dawáć/ Ránek káżdego dniá wodką tą/ álbo wodą wárzonego korzeniá wymywáiąc/ á potym záraz prochem tegoż korzeniá zásypuiąc leczy. Párszywośći głowy
Párszywość głowy/ często ią tą wodką przymywáiąc ćiepło/ goi y wychędaża: ábo ługiem/ w ktoreyby to źiele z korzeniem swym dźień y trzy moknęło/ á potym wárzone było. Podágrze
Podágrę. Chyrágrze.
Chyrágrę. Artetyce.
Artetykę z źimnych flusow vkłáda/ płát/ álbo gębki w niey maczáiąc/ á ná bolące mieyscá co naćiepley przykłádáiąc. Wiele inych skutkow dobrych tá wodká ma w sobie /zwłasczá chorobom z wilgotnośći źimnych pochodzącym. Wino z Miarzowym korzeniem. Vinum
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 120
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ warząc Górzyszowy korzeń w oliwie a w winie/ i na biodra plastrując. Żołądek wychędaża.
Żołądek/ i krew w żyłach wychędążą/ Sok jego stwardniały z octem pijąc. Tenże Żołądek obrażony/ bądź jedzenim albo piciem zimnem/ leczy wino/ w którymby nasienie/ tegoż ziela roztarte/ przez cały dzień moknęło/ pijąc. Item. Zawrót głowy.
Zawrotu głowy. Zapomni:
Zapominaniu nad przyrodzenie. Od rozu:
Od rozumu i baczenia odeściu. Kaduku
Padającej niemocy. Bole: gł:
Zastarzałemu boleniu głowy. Paraliżemnaruszonem
Szlakiem/ albo Paraliżem naruszonym Pokurczonym.
Pokurczonym/ i pokrzywionym. Scjatyce.
Scjatyce/ i w biodrach łamaniu
/ wárząc Gorzyszowy korzeń w oliwie á w winie/ y ná biodrá plástruiąc. Zołądek wychędaża.
Zołądek/ y kreẃ w żyłách wychędążą/ Sok iego stwárdniáły z octem piiąc. Tenże Zołądek obráżony/ bądź iedzenim álbo pićiem źimnem/ leczy wino/ w ktorymby naśienie/ tegoż źiela rostárte/ przez cáły dźień moknęło/ piiąc. Item. Zawrot głowy.
Zawrotu głowy. Zápomni:
Zápominániu nád przyrodzenie. Od rozu:
Od rozumu y baczenia odeśćiu. Káduku
Padáiącey niemocy. Bole: gł:
Zástárzáłemu boleniu głowy. Páráliżemnáruszonem
Szlákiem/ álbo Páráliżem náruszonym Pokurczonym.
Pokurczonym/ y pokrzywionym. Scjátyce.
Scyátyce/ y w biodrách łamániu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 197
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
tak i kamień nyrkowy pokrzy/ i moczem wywiedzie. Ślezionie nabrzmiałej.
Ślezionę nabrzmiałą i spuchłą leczy z solą utłukszy ziele/ na bok lewy ciepło plastrując. Febrze trzeciacce.
Górączkę trzeciegodniową odpędza/ z miodem na skronie przykładając. Nogam spracowanym.
Nogi spracowane chodem abo jazdą/ umywać w wodzie/ w którejby Rzepik długo moknął/ dobrze.
Wywinieniu któregokolwiek członka z stawu/ weźmi Rzepiku z trębami pszenicznymi i w czerwonym winie warz/ do zgęszczenia kasze/ albo plastru/ to na wywinienie co nacieplej plastruj. A może tak suchego jako świeżego liścia do tego używać. Ustam zawrzedziałym.
Zawrzedziałość ust i gnilec leczy/ liście z octem a z miodem
ták y kámień nyrkowy pokrzy/ y moczem wywiedźie. Sleźionie nábrzmiáłey.
Sleźionę nábrzmiáłą y spuchłą leczy z solą vtłukszy źiele/ ná bok lewy ćiepło plastruiąc. Febrze trzećiácce.
Gorączkę trzećiegodniową odpądza/ z miodem ná skronie przykłádáiąc. Nogam sprácowánym.
Nogi sprácowáne chodem ábo iázdą/ vmywáć w wodźie/ w ktoreyby Rzepik długo moknął/ dobrze.
Wywinieniu ktoregokolwiek członká z stáwu/ weźmi Rzepiku z trębámi pszenicznymi y w czerwonym winie warz/ do zgęsczenia kásze/ álbo plastru/ to ná wywinienie co naćiepley plastruy. A może ták suchego iáko świeżego liśćia do tego vżywáć. Vstam záwrzedźiáłym.
Záwrzedźiáłość vst y gnilec leczy/ liśćie z octem á z miodem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 277
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
