jej odwilża i otwiera/ kąpanie także sobie z niego po pępek czynąc. Toż też otwór łona nim plastrując czyni. Zatwardziałości
Zatwardziałości wszelakie odmiękcza Plinius. Ściatyce
Ściatice/ to jest/ boleniu i łupaniu w biodrach/ jest ratunkiem/ korzenie Kosacowe warząc/ z tej polewki Klistery dając. Albo też sam Korzeń z żywicą plastrowany. Plim. Mesin Fiftule.
Fiftuły to jest: dziury w ciele głębokie/ a zwierzchu wąskie. Także Rany brzeżyste/ i zagniłe wychędaża i czyści/ wymywając je tąż juchą korzenia warzonego/ i zdrowym ciałem wypełnia/ prochem tegoż korzenia je zasypując. Języczkowi.
Zapalenie języczka/ albo czopka w gardle/
iey odwilża y otwiera/ kąpánie tákże sobie z niego po pępek czynąc. Toż też otwor łoná nim plastruiąc czyni. Zátwárdźiáłośći
Zátwardźiáłośći wszelakie odmiękcza Plinius. Sciátjce
Sciátice/ to iest/ boleniu y łupániu w biodrách/ iest rátunkiem/ korzenie Kosacowe wárząc/ z tey polewki Klistery dáiąc. Albo też sam Korzeń z zywicą plastrowány. Plim. Mesin Fiftule.
Fiftuły to iest: dźiury w ćiele głębokie/ á zwierzchu wąskie. Także Rány brzeżyste/ y zágniłe wychędaża y czysći/ wymywáiąc ie tąż iuchą korzenia wárzonego/ y zdrowym ćiáłem wypełnia/ prochem tegoż korzenia ie zásypuiąc. Ięzyczkowi.
Zápalenie ięzyczká/ álbo czopká w gárdle/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 7
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
: Womity czyni.
Womity czyni/ dawszy go ćwierć łota z pułkwarciem wody ciepłej pić. Plin: Płód martwy wywodzi.
Płód martwy z żywota wywodzi
Łożysko także po porodzeniu pozostałe/ z prochu korzenia Fiołkowego/ a z miodu czopek uczyniwszy w łona otwór wpuszczony. Toż czyni sam korzeń warzony/ a na otwór łona plastrowany. Opuszeniu.
Opuszeniu/ pijąc go/ jest użyteczny. Plin: Zołzom
Zołzy. Gruczo;
Gruczoły. Wolom.
Wola i
Zatwardziałości stare odmiękcza/ i rozpędza plastr z niego/ a z miodu na nie przykładając. Zatwardziałości
Proch korzenia Fiołkowego dając z winem pić/ Płód martwy/ także łożysko pozostałe paniam po porodzeniu wywodzi
: Womity czyni.
Womity czyni/ dawszy go ćwierć łotá z pułkwarciem wody ćiepłey pić. Plin: Płod martwy wywodźi.
Płod martwy z żywotá wywodźi
Łożysko tákże po porodzeniu pozostáłe/ z prochu korzenia Fiołkowego/ á z miodu czopek vczyniwszy w łona otwor wpusczony. Toż czyni sam korzeń wárzony/ á ná otwor łoná plastrowány. Opuszeniu.
Opuszeniu/ piiąc go/ iest vżyteczny. Plin: Zołzom
Zołzy. Gruczo;
Gruczoły. Wolom.
Wola y
Zátwárdźiáłośći stáre odmiękcza/ y rospądza plastr z niego/ á z miodu ná nie przykłádáiąc. Zátwárdźiáłosći
Proch korzenia Fiołkowego dáiąc z winem pić/ Płod martwy/ tákże łożysko pozostáłe pániam po porodzeniu wywodzi
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 7
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
niego a z miodu uczyniona napełniając je. Albo inym maściam przymieszany. Eginet: Mesua. Kości okrywa
Kości z ciała obnażone/ i opadłe rychło zdrowym ciałem okrywa/ prochem je tego korzenia zasypując. Głowie.
Bolenie głowy prędko uśmierza z octem proch miałko z niego utarty/ a z Rożanym olejkiem zmięszany/ i na czoło plastrowany. To jako/ i którym sposobem/ trochę się niżej pokaże. Toż czyni korzeń jego z Pigwami utarty/ a na skronie i czoło plastrowany. Plin. Piegom
Piegi/ i inne zmazy na ciele i na twarzy będące/ ściera proch tegoż korzenia/ z równą częścią ciemierzyce białej/ a ze dwiema częściami
niego á z miodu vczyniona nápełniáiąc ie. Albo inym máśćiam przymieszány. Eginet: Mesua. Kośći okrywa
Kośći z ćiáłá obnażone/ y opádłe rychło zdrowym ćiáłem okrywa/ prochem ie tego korzenia zásypuiąc. Głowie.
Bolenie głowy prędko vśmierza z octem proch miáłko z niego vtárty/ á z Rożánym oleykiem zmięszány/ y ná czoło plástrowány. To iáko/ y ktorym sposobem/ trochę się niżey pokaże. Toż czyni korzeń iego z Pigwámi vtárty/ á na skronie y czoło plastrowány. Plin. Piegom
Piegi/ y inne zmázy ná ćiele y ná twarzy będące/ śćiera proch tegoż korzeniá/ z rowną częścią ćięmierzyce białey/ á ze dwiemá częśćiámi
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 7
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
ciałem okrywa/ prochem je tego korzenia zasypując. Głowie.
Bolenie głowy prędko uśmierza z octem proch miałko z niego utarty/ a z Rożanym olejkiem zmięszany/ i na czoło plastrowany. To jako/ i którym sposobem/ trochę się niżej pokaże. Toż czyni korzeń jego z Pigwami utarty/ a na skronie i czoło plastrowany. Plin. Piegom
Piegi/ i inne zmazy na ciele i na twarzy będące/ ściera proch tegoż korzenia/ z równą częścią ciemierzyce białej/ a ze dwiema częściami miodu zmieszany/ tym na noc nacierając. Ogorzelinie
Ogorzelinę od Słońca toż spądza. Albo jako Mesue pisze: Sok jego z mąką Bobową a z popiołem
ćiáłem okrywa/ prochem ie tego korzenia zásypuiąc. Głowie.
Bolenie głowy prędko vśmierza z octem proch miáłko z niego vtárty/ á z Rożánym oleykiem zmięszány/ y ná czoło plástrowány. To iáko/ y ktorym sposobem/ trochę się niżey pokaże. Toż czyni korzeń iego z Pigwámi vtárty/ á na skronie y czoło plastrowány. Plin. Piegom
Piegi/ y inne zmázy ná ćiele y ná twarzy będące/ śćiera proch tegoż korzeniá/ z rowną częścią ćięmierzyce białey/ á ze dwiemá częśćiámi miodu zmieszány/ tym ná noc naćieráiąc. Ogorzelinie
Ogorzelinę od Słońcá toż spądza. Albo iáko Mesue pisze: Sok iego z mąką Bobową á z popiołem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 7
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ aż trzecia część/ albo połowica wina/ abo wody/ wywre/ a przecedziwszy/ znowu z cukrem przywarzyć/ i pić. Toż w konsekcie przerzeczonym używany czyni. Świnim wrzodom
Zauszne/ albo świnie wrzody/ które Łacinnicy Scrophulas zowią/ korzeń Kosacowy w Winie Włoskim warzony/ a z mąką Jęczmienną utarty/ ciepło plastrowany rozpędza. Gnilcu
Gnilec w uściech leczy/ z Mirrą w winie warzony/ a tym ciepło płokany. Żyłom suchym.
Żyły Flegmą gęstą a lipką ogarnione i zatkane/ otwiera korzeń Fiołkowy w winie warzony/ a trunkiem używany. Abowiem flusy gęste rozrzedza/ rozprawia i rozpędza. Z miodem też pitym używany do tegoż
/ áż trzećia częsć/ álbo połowicá winá/ ábo wody/ wywre/ á przecedźiwszy/ znowu z cukrem przywárzyć/ y pić. Toż w konsekćie przerzeczonym vżywany czyni. Swinim wrzodom
Záuszne/ álbo świnie wrzody/ ktore Láćinnicy Scrophulas zowią/ korzeń Kosacowy w Winie Włoskim wárzony/ á z mąką Ięczmienną vtárty/ ćiepło plastrowany rospądza. Gnilcu
Gnilec w vśćiech leczy/ z Mirrhą w winie wárzony/ á tym ćiepło płokány. Zyłom suchym.
Zyły Flágmą gęstą á lipką ogárnione y zátkáne/ otwiera korzeń Fiołkowy w winie wárzony/ á trunkiem vżywány. Abowiem flusy gęste rozrzedza/ rospráwia y rospędza. Z miodem też pitym vżywány do tegoż
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 8
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
na szjice noszony. Paprzyskom.
Paprzyska na głowie dzieciom leczy wodą/ w którejby korzenie Kosacowe wrzało/ przemywając a prochem jego posypując. Toż czyni Sok jego/ głowę nim namazujac. Pijaństwa broni
Od pijaństwa zatrzymawa/ na czczo go gryząc. Plinius.
Kości w ciele połamane i pokruszone/ Kosacowy korzeń z miodem plastrowany na wierzch wyciąga. Zanokcicam
Tenże plastr Zanokcice leczy.
Parkiem Kozłowym cuchniącym/ albo smród z podpasza odtrąca/ i przyjemny zapach czyni korzeń Fiołkowy miałko utarty/ w woreczkach pod pachami nosząc. Mięso dziwe.
Mięso dziwe/ naktórymkolwiek miejscu narosłe trawi/ prochem Kosacowym zasypując. Plate. Trzewombolejącem.
Trzewom i kiszkom bolejącym
ná szyice noszony. Páprzyskom.
Páprzyská ná głowie dźiećiom leczy wodą/ w ktoreyby korzenie Kosacowe wrzáło/ przemywáiąc á prochem iego posypuiąc. Toż czyni Sok iego/ głowę nim námázuiac. Piianstwá broni
Od piiáństwá zátrzymawa/ ná czczo go gryząc. Plinius.
Kośći w ćiele połamáne y pokruszone/ Kosacowy korzeń z miodem plastrowány ná wierzch wyćiąga. Zanokćicam
Tenże plastr Zánokćice leczy.
Párkiem Kozłowym cuchniącym/ álbo smrod z podpasza odtrąca/ y przyiemny zapách czyni korzeń Fiołkowy miałko vtárty/ w woreczkách pod pachámi nosząc. Mięso dźiwe.
Mięso dźiwe/ náktorymkolwiek mieyscu nárosłe trawi/ prochem Kosacowym zásypuiąc. Plate. Trzewomboleiącem.
Trzewom i kiszkom boleiącym
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 8
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
używając. Abowiem rozgrzewa/ i wnętrzności w nim rozpadza. Miesięcznej
Miesięcną chorobę Paniam wzbudza/ i wywodzi/ a to nietylko przez usta jakimkolwiek sposobem używany/ ale też nad warzonym korzeniu jego siedząc/ parę przez lijek wotwor łona puszczając. Od gadziny obrażonem
Od Gadziny jadowitej ukaszonym/ jakimkolwiek sposobem używany/ bądź zwierzchu plastrowany/ bądź trunkiem używany/ jest wielkim lekarstwem/ i przeto do Driakwie też wchodzi. W członkach boleniu.
Boleści w członkach/ w stawiech/ z zimnych Flusów Flegmistych/ tak przez usta używany/ jak zwierzchu przykładany/ nim je naparzając uśmierza. Wydymaniu w stolcu.
Wydymanie w stolcu z zimnej przyczyny leczy/ Proch
vżywáiąc. Abowiem rozgrzewa/ y wnętrznośći w nim rospadza. Mieśięczney
Mieśięcną chorobę Pániam wzbudza/ y wywodźi/ á to nietylko przez vstá iákimkolwiek sposobem vżywány/ ále też nád wárzonym korzeniu iego śiedząc/ parę przez liiek wotwor łoná pusczáiąc. Od gádźiny obráżonem
Od Gádźiny iádowitey vkaszonym/ iákimkolwiek sposobem vżywány/ bądź zwierzchu plastrowány/ bądź trunkiem vżywány/ iest wielkim lekárstwem/ y przeto do Dryiakwie też wchodźi. W członkách boleniu.
Boleśći w członkách/ w stáwiech/ z źimnych Flusow Flegmistych/ tak przez vstá vżywány/ iák zwierzchu przykłádány/ nim ie náparzáiąc vśmierza. Wydymániu w stolcu.
Wydymánie w stolcu z zimney przyczyny leczy/ Proch
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 24
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
z ciała wywodzi/ pół funta go wziąwszy/ i Bobku tak wiele miałko utłuczonego: To oboje umieszać z moczem chłopięcia zdrowego. Toż czym ucha warzonego Ostryżu/ albo proch z winem pijąc Bo ją wywodzi Moczem. (Plin.) Uszczknionym od Niedźwiadka.
Uszczknieniu od Niedźwiadka w trunku używany/ ale i na rany plastrowane/ jest wielkim ratunkiem. Kamień u Męchyrzu.
W Męchyrzu trzy/ warzonego wodę pijąc/ albo go z prochem i z wodą Pietruszczaną/ albo z Opichowa używając. Też z juchą nasienia Opichowego/ albo Pietruszczanego dawać go dobrze. Biegunce.
Biegunkę zastanawia/ Nasienie Ostryżu/ sucho z wodą Babczaną pijąc. (Plinius.
z ciáłá wywodźi/ poł funtá go wźiąwszy/ y Bobku ták wiele miáłko vtłuczonego: To oboie vmieszác z moczem chłopięćia zdrowego. Toż czym vchá wárzonego Ostryżu/ álbo proch z winem piiąc Bo ią wywodźi Moczem. (Plin.) Vszczknionym od Niedźwiadká.
Vsczknieniu od Niedźwiadká w trunku vżywany/ ále y ná rány plástrowáne/ iest wielkim rátunkiem. Kámień v Męchyrzu.
W Męchyrzu trzy/ wárzonego wodę piiąc/ álbo go z prochem y z wodą Pietrusczáną/ álbo z Opichowa vżjwáiąc. Też z iuchą naśienia Opichowego/ álbo Pietrusczanego dawáć go dobrze. Biegunce.
Biegunkę zástánawia/ Nasienie Ostryżu/ sucho z wodą Babczaną piiąc. (Plinius.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 27
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Nyrki zatkane.
Pęcherz zamulony. Żyłom zatkanym.
Żyły także zaćpane grubemi zimnemi a flegmistemi wilgotnościami otwiera i wychędaża/ warzony w wodzie/ a trunkiem używany/ albo Proch jego z Winem/ bądź z miodem/ bądź z Opichową albo Pietruszczaną wodką pijąc/ moczem wywodzi. Toż czym z Mastykowym olejkiem ciepło na łono plastrowany. Item. Wietrznościom.
Wietrzności z żołądka/ które opuszenie czynią/ rozpędza/ warząc/ a juchę jego pijąc. Kolice.
Gryzienie i Morzyska/ co koliką drudzy zowią/ uśmierza/ przerzeczonym sposobem używany. Do maści i plaszczów wchodzi.
Wchodzi korzenie Ostryżowe do plastrów i maści rozgrzewających. Pamięci utraconej
Pamięć utraconą przywraca/
Nyrki zátkáne.
Pęchyrz zámulony. Zyłom zatkánym.
Zyły tákże záćpáne grubemi źimnemi á flágmistemi wilgotnościámi otwiera y wychędaża/ wárzony w wodźie/ á trunkiem vżywány/ álbo Proch iego z Winem/ bądź z miodem/ bądz z Opichową álbo Pietrusczáną wodką piiąc/ moczem wywodźi. Toż czym z Mástykowym oleykiem ciepło ná łono plastrowány. Item. Wietrznośćiom.
Wietrznośći z żołądká/ ktore opuszenie czynią/ rospądza/ wárząc/ á iuchę iego piiąc. Kolice.
Gryźienie y Morzyská/ co koliką drudzy zowią/ vśmierza/ przerzeczonym sposobem vżywány. Do máśći y plásczow wchodźi.
Wchodźi korzenie Ostryżowe do plástrow y máśći rozgrzewáiących. Pámięći vtráconej
Pámięć vtráconą przywraca/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 27
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
warząc. Miesięczną P.
Miesięczną Paniom nad przyrodzenie zatrzymaną/ wzbudza i wywodzi. Kamień w nyrkach krzy.
Kamień tak w Nyrkach/ jako w Pęcherzu/ krzy i moczem wywodzi/ często a gęsto go używając. (Fernd) Scjatyce
Scjatyce i łamaniu w biodrach/ liście jego w winie warzone/ a z świniem Smalcem plastrowane jest lekarstwem (Dioscorydes) Żołądkowi oziębłemu.
Żołądkowi zimnemu Omanowe korzenie w Małmazji/ albo w winie z Rozynków wygniecionym/ warzyć i to pić dobrze/ Wino także Omankowe jest mu użyteczne. Krwią charkaniu
Krwią charkającym proch z Omanowego korzenia suchego/ miałko utarty a w trunku używany/ jest ratunkiem (Dioscorydes) Gniewu. Bólów
wárząc. Mieśięczną P.
Mieśięczną Pániom nád przyrodzenie zátrzymáną/ wzbudza y wywodźi. Kámień w nyrkách krzy.
Kámień ták w Nyrkách/ iáko w Pęchyrzu/ krzy y moczem wywodźi/ cżęsto á gęsto go vżywáiąc. (Fernd) Scyátyce
Scyátyce y łamániu w biodrách/ liśćie iego w winie wárzone/ á z świniem Smálcem plástrowáne iest lekárstwem (Dioscorides) Zołądkowi oźiębłemu.
Zołądkowi źimnemu Omanowe korzenie w Máłmázyey/ álbo w winie z Rozynkow wygniecionym/ wárzyć y to pić dobrze/ Wino tákże Omankowe iest mu vżyteczne. Krwią charkániu
Krwią chárkáiącym proch z Omanowego korzenia sucheg^o^/ miałko vtárty á w trunku vżywány/ iest rátunkiem (Dioscorides) Gniewu. Bolow
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 59
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
