. Gąsienice, moszki i inne insekta nie szkodzą kapuście i wszelkim głobiom, które czwartego dnia po nowiu są siane albo sadzone lub których nasienie jaki czas leży w żółwiej skorupie, albo przy których blisko będzie posadzona miętka - -
- - Kurczę żywe uformować z kilką głowami i skrzydłami. Trzy albo cztery żółtki całe, nie pogniecione, w jedną włóż skorupę i pod kurę podłóż zaszpuntowawszy: urodzi się kurczę tyleż głów i skrzydeł mające. Co za rzecz prawdziwą pisze Kircherus.
Kurczę różnego koloru. Pisze Sesnerus, iż jakimi kolorami napuścisz po wierzchu ja je, a potem posmarujesz oliwą, żeby wsiąkła, takiego koloru urodzi się kurczę - -
Żeby czarownice
. Gąsienice, moszki i inne insekta nie szkodzą kapuście i wszelkim głobiom, które czwartego dnia po nowiu są siane albo sadzone lub których nasienie jaki czas leży w żółwiej skorupie, albo przy których blisko będzie posadzona miętka - -
- - Kurczę żywe uformować z kilką głowami i skrzydłami. Trzy albo cztery żółtki całe, nie pogniecione, w jedną włóż skorupę i pod kurę podłóż zaszpuntowawszy: urodzi się kurczę tyleż głów i skrzydeł mające. Co za rzecz prawdziwą pisze Kircherus.
Kurczę różnego koloru. Pisze Sesnerus, iż jakimi kolorami napuścisz po wierzchu ja je, a potem posmarujesz oliwą, żeby wsiąkła, takiego koloru urodzi się kurczę - -
Żeby czarownice
Skrót tekstu: DuńKal1731Rzecz
Strona: 5
Tytuł:
Praktyka gospodarska każdemu potrzebna
Autor:
Stanisław Duńczewski
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
kalendarze
Tematyka:
gospodarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
między 1731 a 1740
Data wydania (nie wcześniej niż):
1731
Data wydania (nie później niż):
1740
Tekst uwspółcześniony:
tak
Tytuł antologii:
Rzeczpospolita w dobie upadku 1700-1740. Wybór źródeł
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Józef Gierowski
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Wrocław
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1955
. Zawrót głowy.
Zawrót głowy odpędza. Drżeniu członków
Drżącym członkom/ jest lekarstwem/ bądź w Pigułach/ bądź w trunku używany. Także nim kurzenie z ognia czyniąc. Puchlinie
Puchlinę wywodzi/ we dwój nasób/ przydawszy do niego Mirrobalonów żółtych. (Mesue.) Nerwom.
Nerwom bolejącym. Muszkułom.
Muszkułom natłuczonym i pogniecionym/ jest użyteczny. (tenże) Ustom zakrzywion.
Zakrzywnieniu ust/ jest lekarstwem. Dychawicy.
Dychawicznym/ jest ratunkiem/ piersi nim plastrując/ abo też pijąc. (Mes.) Albo w wodzie Jęczmiennej Góryczkę uwarzyć/ a w tej wodzie tego Soku Sagapeńskiego ćwierć łota pic. (Plat.) Truciznie
Jadom
. Zawrot głowy.
Zawrot głowy odpądza. Drżeniu członkow
Drżącym członkom/ iest lekárstwem/ bądź w Pigułách/ bądź w trunku vżywány. Tákże nim kurzenie z ogniá czyniąc. Puchlinie
Puchlinę wywodźi/ we dwoy nasob/ przydawszy do niego Mirrobalonow żołtych. (Mesue.) Nerwom.
Nerwom boleiącym. Muszkułom.
Muszkułom nátłuczonym y pogniećionym/ iest vżyteczny. (tenże) Vstom zákrzywion.
Zákrzywnieniu vst/ iest lekárstwem. Dycháwicy.
Dycháwicznym/ iest rátunkiem/ pierśi nim plastruiąc/ ábo też piiąc. (Mes.) Albo w wodźie Ięczmienney Goryczkę vwárzyć/ á w tey wodźie tego Soku Ságápeńskieg^o^ czwierć łotá pic. (Plat.) Trućiznie
Iádom
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 204
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
pół kwarty olejku Rucianego/ i przez Klisterę dać. Febrom.
Przeciwko każdej febrze jest lekarstwem Sok: wziąć go trzecią część kwinty/ i stoczyć we dwie/ albo we trzy Pigułki/ połknąć/ winem trochę popiwszy/ a to godzine przed przyściem. Żyłom such:
Żyłom suchym/ I Muszkułom.
Muszkułom pogniecionym/ jest ratunkiem/ trzecią część ćwierci łota tego Soku dając każdego dnia/ z winem białym/ a z wodką z ziemnych glist upaloną/ po dwu łyżek każdego wziąwszy. (Alfaharaujus.)
Mocz nad przyrodzenie zatrzymany wywodzi: biorąc Soku tego pięć ćwierci łota/ Storaksu wodnistego/ albo miękkiego/ Jąderek orzechów laskowych po cztery
poł kwarty oleyku Rućiáneg^o^/ y przez Klisterę dáć. Febrom.
Przećiwko káżdey febrze iest lekárstwem Sok: wźiąć go trzećią część kwinty/ y stoczyć we dwie/ álbo we trzy Pigułki/ połknąć/ winem trochę popiwszy/ á to godźine przed przyśćiem. Zyłom such:
Zyłom suchym/ Y Muszkułom.
Muszkułom pogniećionym/ iest rátunkiem/ trzecią część czwierći łotá tego Soku dáiąc káżdego dniá/ z winem białym/ á z wodką z źiemnych glist vpaloną/ po dwu łyżek káżdego wźiąwszy. (Alfaharauius.)
Mocz nád przyrodzenie zátrzymány wywodźi: biorąc Soku tego pięć czwierći łotá/ Storaxu wodnisteg^o^/ álbo miękkiego/ Iąderek orzechow laskowych po cztyry
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 229
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
warząc na przepuklinę co nacieplej przykładać/ pasem do tego uczynionym przypasując/ a trunek przerzeczony pijąc poranu i na noc/ abo przed wieczoerzą: może też z tego wszystkiego maść uczynić/ do mazania i nacierania/ co oboje służy/ z wysoka potłuczonym. Trunek. Woreczek. Z wysoka potłuczonym. Potłuczonym/ Zbitym. Pogniecionym.
Zbitym i pogniecionym. Urazom. Urwaniu. Utrząśnieniu. Urażonym Urwanym Wybiciu stawu.
Wybiciu abo wywinieniu stawu/ na swe miejsce nabiwszy/ mażąc i plastrując. Kościom przełomionym.
Złomkom kości plastr ten wielce jest użyteczny/ jeno potrzeba umiejętności w wiązaniu bindami/ w którym więcej zależy/ niżli w maści. To jest/
wárząc ná przepuklinę co naćiepley przykłádáć/ pásem do tego vczynionym przypásuiąc/ á trunek przerzeczony piiąc poránu y ná noc/ ábo przed wieczoerzą: może też z tego wszystkiego máść vczynić/ do mázánia y naćieránia/ co oboie służy/ z wysoká potłuczonym. Trunek. Woreczek. Z wysoká potłuczonym. Potłuczonym/ Zbitym. Pogniećionym.
Zbitym y pogniećionym. Vrázom. Vrwániu. Vtrząśnieniu. Vráżonym Vrwánym Wybićiu stáwu.
Wybićiu ábo wywinieniu stáwu/ ná swe mieysce nábiwszy/ máżąc y plastruiąc. Kośćiom przełomionym.
Złomkom kośći plastr ten wielce iest vżyteczny/ ieno potrzebá vmieiętnośći w wiązániu bindámi/ w ktorym więcey zależy/ niżli w máśći. To iest/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 258
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
nacieplej przykładać/ pasem do tego uczynionym przypasując/ a trunek przerzeczony pijąc poranu i na noc/ abo przed wieczoerzą: może też z tego wszystkiego maść uczynić/ do mazania i nacierania/ co oboje służy/ z wysoka potłuczonym. Trunek. Woreczek. Z wysoka potłuczonym. Potłuczonym/ Zbitym. Pogniecionym.
Zbitym i pogniecionym. Urazom. Urwaniu. Utrząśnieniu. Urażonym Urwanym Wybiciu stawu.
Wybiciu abo wywinieniu stawu/ na swe miejsce nabiwszy/ mażąc i plastrując. Kościom przełomionym.
Złomkom kości plastr ten wielce jest użyteczny/ jeno potrzeba umiejętności w wiązaniu bindami/ w którym więcej zależy/ niżli w maści. To jest/ kości przełomione żeby były
naćiepley przykłádáć/ pásem do tego vczynionym przypásuiąc/ á trunek przerzeczony piiąc poránu y ná noc/ ábo przed wieczoerzą: może też z tego wszystkiego máść vczynić/ do mázánia y naćieránia/ co oboie służy/ z wysoká potłuczonym. Trunek. Woreczek. Z wysoká potłuczonym. Potłuczonym/ Zbitym. Pogniećionym.
Zbitym y pogniećionym. Vrázom. Vrwániu. Vtrząśnieniu. Vráżonym Vrwánym Wybićiu stáwu.
Wybićiu ábo wywinieniu stáwu/ ná swe mieysce nábiwszy/ máżąc y plastruiąc. Kośćiom przełomionym.
Złomkom kośći plastr ten wielce iest vżyteczny/ ieno potrzebá vmieiętnośći w wiązániu bindámi/ w ktorym więcey zależy/ niżli w máśći. To iest/ kośći przełomione żeby były
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 258
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
prawie przyjemnego. Miejsce.
ROście pierwszy i wtóry/ także trzeci/ na winnicach/ w ogrodach/ na łąkach i innych miejscach. Czwarty/ przy wodach/ błotach/ i bagnach. Przyrodzenie.
JEst przyrodzenia ścigającego/ i spojającego/ jako wielki Żywokost. Moc i skutki. Z wysoka potłuczonym.
Zwysoka potłuczonym/ pogniecionym/ zbitym/ sok z liścia tego ziela bywa z wielkim użytkiem trunkiem dany. Połomanym.
Płomanym/ Utrząśnionym/ Przerwanym/ Tenże sok pijąc jest. doświadczonym ratunkiem. Utrząśnionym. Przerwanym. Urażonym Przepukłym.
Przepukłym także sok/ abo jucha z warzonego. Też tłukąc a na przepuklinę plastrując/ jest lekarstwem. Ranom wnętrznym
práwie przyiemnego. Mieysce.
ROśćie pierwszy y wtory/ tákże trzeći/ ná winnicách/ w ogrodách/ ná łąkách y innych mieyscách. Czwarty/ przy wodách/ błotách/ y bágnách. Przyrodzenie.
IEst przyrodzenia śćigáiącego/ y spoiáiącego/ iáko wielki Zywokost. Moc y skutki. Z wysoká potłuczonym.
Zwysoká potłuczonym/ pogniećionym/ zbitym/ sok z liśćia tego źiela bywa z wielkim vżytkiem trunkiem dány. Połománym.
Płománym/ Vtrząśnionym/ Przerwánym/ Tenże sok pijąc iest. doświadczonym rátunkiem. Vtrząśnionym. Przerwánym. Vráżonym Przepukłym.
Przepukłym tákże sok/ ábo iuchá z wárzonego. Też tłukąc á ná przepuklinę plastruiąc/ iest lekárstwem. Ránom wnętrznym
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 261
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Kile.
Gnilec w uściech/ Kiłę/ Wrzodom ciało wyjadającym.
Wrzody złe ciało roziadające/ tak na miejscach skrytych i wstydliwych obojej płci/ goi/ często juchą tego ziela wymywając. Wnętrznościom zawrzedziałym i zranionym.
Wnętrznościom zawrzedziałym i zranionym. Urazom.
Urażonym/ Potłuczonym/
Potłuczonym w krzyżach/ Przerwanym/
Przerwanym w grzbiecie/ Pogniecionym.
Pogniecionym drzewem abo kamieniem/ ten trunek barzo użyteczny/ wziąć tego czerwonego Żywokostu/ Angelskiego Tranku/ Głowienek modrych/ Krwawniku/ Kurzego ziela/ Benedyctu białego/ Rzepiku/ Kokornaku/ Jallonki/ Zanklu/ Piołunu Ponckiego/ Przymiotu więtszego/ Babki/ Wrotycze/ Gruszczyczki/ Jeleniego tranku/ każdego po garści. To pokrajawszy/
Kile.
Gnilec w vśćiech/ Kiłę/ Wrzodom ćiáło wyiádáiącym.
Wrzody złe ćiáło roziádáiące/ ták ná mieyscách skrytych y wstydliwych oboiey płći/ goi/ często iuchą tego źiela wymywáiąc. Wnętrznościom záwrzedźiáłym y zránionym.
Wnętrznośćiom záwrzedźiáłym y zránionym. Vrazom.
Vráżonym/ Potłuczonym/
Potłuczonym w krzyżách/ Przerwánym/
Przerwánym w grzbiećie/ Pogniećionym.
Pogniećionym drzewem ábo kámieniem/ ten trunek bárzo vżyteczny/ wźiąć tego czerwonego Zywokostu/ Angelskiego Tránku/ Głowienek modrych/ Krwawniku/ Kurzego źiela/ Benedictu białego/ Rzepiku/ Kokornáku/ Iállonki/ Zánklu/ Piołunu Ponckiego/ Przymiotu więtszego/ Babki/ Wrotycze/ Grusczyczki/ Ieleniego tránku/ káżdego po gárśći. To pokráiawszy/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 261
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Gnilec w uściech/ Kiłę/ Wrzodom ciało wyjadającym.
Wrzody złe ciało roziadające/ tak na miejscach skrytych i wstydliwych obojej płci/ goi/ często juchą tego ziela wymywając. Wnętrznościom zawrzedziałym i zranionym.
Wnętrznościom zawrzedziałym i zranionym. Urazom.
Urażonym/ Potłuczonym/
Potłuczonym w krzyżach/ Przerwanym/
Przerwanym w grzbiecie/ Pogniecionym.
Pogniecionym drzewem abo kamieniem/ ten trunek barzo użyteczny/ wziąć tego czerwonego Żywokostu/ Angelskiego Tranku/ Głowienek modrych/ Krwawniku/ Kurzego ziela/ Benedyctu białego/ Rzepiku/ Kokornaku/ Jallonki/ Zanklu/ Piołunu Ponckiego/ Przymiotu więtszego/ Babki/ Wrotycze/ Gruszczyczki/ Jeleniego tranku/ każdego po garści. To pokrajawszy/ w piwie
Gnilec w vśćiech/ Kiłę/ Wrzodom ćiáło wyiádáiącym.
Wrzody złe ćiáło roziádáiące/ ták ná mieyscách skrytych y wstydliwych oboiey płći/ goi/ często iuchą tego źiela wymywáiąc. Wnętrznościom záwrzedźiáłym y zránionym.
Wnętrznośćiom záwrzedźiáłym y zránionym. Vrazom.
Vráżonym/ Potłuczonym/
Potłuczonym w krzyżách/ Przerwánym/
Przerwánym w grzbiećie/ Pogniećionym.
Pogniećionym drzewem ábo kámieniem/ ten trunek bárzo vżyteczny/ wźiąć tego czerwonego Zywokostu/ Angelskiego Tránku/ Głowienek modrych/ Krwawniku/ Kurzego źiela/ Benedictu białego/ Rzepiku/ Kokornáku/ Iállonki/ Zánklu/ Piołunu Ponckiego/ Przymiotu więtszego/ Babki/ Wrotycze/ Grusczyczki/ Ieleniego tránku/ káżdego po gárśći. To pokráiawszy/ w piwie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 261
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ i wypędzanie takiej materii duszącej. Abo się też to dzieje słabością żył ruszanie czyniących/ które przychodzą do naczynia tchu i mowy. Jakoż to podobniejsza/ gdyż piątego dnia umierają. Temu zabiegać/ siląc i odwilżając takie żyły/ zimnemi i wilgotnemi olejkami. Mazanie na żołądek może takie służyć: Weźmi olejku rożanego/ ośrzodki pogniecionej z bań/ santalów/ wszytkich potrosze/ zamieszaj dobrze/ a maż tym żołądek. O Dymienicach. Dymienic abo morowek leczenie.
DO gorączki morowego powietrza/ czasem z gorączką przychodzi dymienica/ czasem uprzedza/ czasem też po gorączcze nierychło następuje. Aby przed gorączką dymienica była/ życzyć sobie tego trzeba; bo to znak jest
/ y wypędzánie tákiey máteryey duszącey. Abo się też to dźieie słábością żył ruszánie czyniących/ ktore przychodzą do naczynia tchu y mowy. Iákoż to podobnieysza/ gdyż piątego dniá vmieráią. Temu zábiegáć/ śiląc y odwilżáiąc tákie żyły/ źimnemi y wilgotnemi oleykami. Mázánie ná żołądek może tákie służyć: Weźmi oleyku rożánego/ ośrzodki pogniećioney z bań/ sántalow/ wszytkich potrosze/ zámieszay dobrze/ á maż tym żołądek. O Dymienicách. Dimienic ábo morowek leczenie.
DO gorączki morowego powietrza/ czásem z gorączką przychodźi dymienicá/ czásem vprzedza/ czásem też po gorączcze nierychło nástępuie. Aby przed gorączką dymienicá byłá/ życzyć sobie tego trzebá; bo to znák iest
Skrót tekstu: PetrSInst
Strona: E
Tytuł:
Instrukcja albo nauka jak się sprawować czasu moru
Autor:
Sebastian Petrycy
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
