boki bolą/ powie się nowina/ Będą zdrowi zażyją/ gdy z Trzebulą wina/ Gdy kogo zbytui womit i biegunka trapi/ Niechajże do Trzebule o pomoc pokwapi.
O Omanie. Ponoś tego niewiedział Miłościwy Panie/ Ze na schorzałe wnątrze jest pomoc w Omanie. Jeżeli z jego sokiem zmieszasz sok truciany. Przepukły dozna zdrowia/ i w bokach zerwany.
O Poleju. Złącz Polej z winem a pij/ ten Melancholią Ugasi/ podagryczną także afekcją. Znosi Pedogrę zwłaszcza w lata zastarzałą/ Uczujeesz przyłożywszy pociechę niemałą.
O Rzeżusze. Gdyć włosy opadaja pomni zażyć juchy/ I soku nim smarując goliznę z Rzeżuchy. Tąż i
boki bolą/ powie się nowiná/ Będą zdrowi záżyią/ gdy z Trzebulą winá/ Gdy kogo zbytui womit y biegunká trapi/ Niechayże do Trzebule o pomoc pokwápi.
O Ománie. Ponoś tego niewiedźiał Miłośćiwy Pánie/ Ze ná schorzáłe wnątrze iest pomoc w Ománie. Ieżeli z iego sokiem zmieszasz sok trućiány. Przepukły dozna zdrowia/ y w bokách zerwány.
O Poleiu. Złącz Poley z winem á piy/ ten Melánkolią Vgáśi/ podágryczną tákże áffekcyą. Znośi Pedogrę zwłasczá w látá zástárzáłą/ Vczuieesz przyłożywszy poćiechę niemáłą.
O Rzeżusze. Gdyć włosy opadáia pomni záżyć iuchy/ Y soku nim smáruiąc goliznę z Rzeżuchy. Tąż y
Skrót tekstu: OlszSzkoła
Strona: D2
Tytuł:
Szkoła Salernitańska
Autor:
Hieronim Olszowski
Drukarnia:
Walerian Piątkowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1640
Data wydania (nie wcześniej niż):
1640
Data wydania (nie później niż):
1640
ziela barzo rzadko przez usta używamy/ dla przykrego smrodu jego. Moczu
Nasienia jego pół quinty co zaważy/ w jakimkolwiek trunku biorąc/ mocz potężnie wywodzi i żenie/ to korzeniu jego drudzy przypisują. Przeto moczu z ciężkością i kapaniem odchodzącemu/ jest wielkim ratunkiem z miodem go pijąc. Dios. Gal. Pokurczonym
Pokurczonym/
Przepukłym/ Ściatyce
Ściatycznym/ i w biodrach bolenie cierpiącym. Także Biegunkom.
Biegunkom białym i żółtym/ jest lekarstwem pewnym/ pułtora skrupułu korzenia jego/ z Muszkatellą albo z miodem pitym używając. Dios. Ranom w głowie
Rany nagłowie leczy/
Kości potłuczone i połamane w głowie spają. Odszczepione wyciągają. Wzroku
Wzrok mdły a barzo
źiela bárzo rzadko przez vstá vżywamy/ dla przykrego smrodu iego. Moczu
Naśienia iego puł quinty co záważy/ w iákimkolwiek trunku biorąc/ mocz potężnie wywodźi y żenie/ to korzeniu iego drudzy przypisuią. Przeto moczu z ćiężkośćią y kápániem odchodzącemu/ iest wielkim rátunkiem z miodem go piiąc. Dios. Gal. Pokurczonym
Pokurczonym/
Przepukłym/ Sciátyce
Sćiátycznym/ y w biodrách bolenie ćierpiącym. Tákże Biegunkom.
Biegunkom białym y żołtym/ iest lekárstwem pewnym/ pułtorá skrupułu korzenia iego/ z Muszkátellą álbo z miodem pitym vżywáiąc. Dios. Ránom w głowie
Rány nágłowie leczy/
Kości potłuczone y połamáne w głowie spaią. Odsczepione wyćiągáią. Wzroku
Wzrok mdły á bárzo
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 18
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wodę rano i na noc ciepło pijąc/ rozpadza. Narwaniu członka.
Natargnieniu/ narwaniu/ któregokolwiek członka w swym stawie/ leczy/ naparzając go tąż wodą/ abowiem suche żyły posila/ utwierdza i umacnia. Kurczom.
Kurcze/ i członków pokrzywienie rozpraszcza i leczy/ też wodę pijąc/ i ułomności naparzając. Przepukłym.
Przepukliny leczy/ Tatarskie ziele warzone/ Trunkiem używane. Ktemu/ kąpanie i naparzanie z niego czyniąc/ i sam Korzeń plastrując. Uszczknionym
Uszczknionym od węża/ i od innych bestii jadowitych/ Sok z Tatarskiego ziela korzenia/ z winem starym mocnym pić dobrze. Miesięcznej.
Miesięczną chorobę białogłowską wzbudza/ kapanie po pas z
wodę ráno y ná noc ćiepło piiąc/ rospadza. Nárwániu członká.
Nátárgnieniu/ nárwániu/ ktoregokolwiek członká w swym stáwie/ leczy/ náparzáiąc go tąż wodą/ ábowiem suche żyły pośila/ vtwierdza y vmacnia. Kurczom.
Kurcze/ y członkow pokrzywienie rosprascza y leczy/ też wodę piiąc/ y vłomnośći náparzáiąc. Przepukłym.
Przepukliny leczy/ Tátárskie źiele wárzone/ Trunkiem vżywáne. Ktemu/ kąpánie y náparzánie z niego czyniąc/ y sam Korzen plastruiąc. Vsczknionjm
Vsczknionym od wężá/ y od inych bestiy iádowitych/ Sok z Tátárskiego źiela korzenia/ z winem stárym mocnym pić dobrze. Mieśięczney.
Miesięczną chorobę białogłowską wzbudza/ kapánie po pás z
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 20
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ gdzieby do tego przydał Szałwiej/ Majeranu/ Kopytniku/ Bukwice/ Rumienku/ po garści. Liścia Bobkowego/ Rozmarynu/ Lawendy po pół garści/ Rożej czerwonej/ Piołunu po dobrej szczypcie. To wszystko w ługu długo warzyć/ a tym często głowę przemywać. (Tabe:) Lub pożyteczny do głowj wilgotnej. Przepukłym.
Przepukłym jest lekarstwem/ swym plastrowaniem. (Iodoc Harchius.) Kaduku.
Padającej chorobie jest użyteczny/ trunkiem używany. (Iodoc Harchius.) Kaszlu zestarzałemu.
Kaszlu zastarzałemu z zimnych flusów jest lekarstwem/ pijąc go na czczo poranu w miedzie/ wespół z korzenim swym warzony. Tchnieniu.
Toż też ciężkiemu
/ gdźieby do tego przydał Szałwiey/ Máieranu/ Kopytniku/ Bukwice/ Rumienku/ po gárśći. Liśćia Bobkowego/ Rozmárinu/ Láwendy po poł gárśći/ Rożey czerwoney/ Piołunu po dobrey sczypćie. To wszystko w ługu długo wárzyć/ á tym często głowę przemywáć. (Tabe:) Lub pożyteczny do głowj wilgotney. Przepukłym.
Przepukłym iest lekárstwem/ swym plástrowániem. (Iodoc Harchius.) Káduku.
Pádáiącey chorobie iest vżyteczny/ trunkiem vżywány. (Iodoc Harchius.) Kászlu zestárzáłemu.
Kászlu zástárzáłemu z źimnjch flusow iest lekárstwem/ piiąc go ná czczo poránu w miedźie/ wespoł z korzenim swym wárzony. Tchnieniu.
Toż też ćięszkiemu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 46
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
by do tego przydał Szałwiej/ Majeranu/ Kopytniku/ Bukwice/ Rumienku/ po garści. Liścia Bobkowego/ Rozmarynu/ Lawendy po pół garści/ Rożej czerwonej/ Piołunu po dobrej szczypcie. To wszystko w ługu długo warzyć/ a tym często głowę przemywać. (Tabe:) Lub pożyteczny do głowj wilgotnej. Przepukłym.
Przepukłym jest lekarstwem/ swym plastrowaniem. (Iodoc Harchius.) Kaduku.
Padającej chorobie jest użyteczny/ trunkiem używany. (Iodoc Harchius.) Kaszlu zestarzałemu.
Kaszlu zastarzałemu z zimnych flusów jest lekarstwem/ pijąc go na czczo poranu w miedzie/ wespół z korzenim swym warzony. Tchnieniu.
Toż też ciężkiemu tchnieniu służy
by do tego przydał Szałwiey/ Máieranu/ Kopytniku/ Bukwice/ Rumienku/ po gárśći. Liśćia Bobkowego/ Rozmárinu/ Láwendy po poł gárśći/ Rożey czerwoney/ Piołunu po dobrey sczypćie. To wszystko w ługu długo wárzyć/ á tym często głowę przemywáć. (Tabe:) Lub pożyteczny do głowj wilgotney. Przepukłym.
Przepukłym iest lekárstwem/ swym plástrowániem. (Iodoc Harchius.) Káduku.
Pádáiącey chorobie iest vżyteczny/ trunkiem vżywány. (Iodoc Harchius.) Kászlu zestárzáłemu.
Kászlu zástárzáłemu z źimnjch flusow iest lekárstwem/ piiąc go ná czczo poránu w miedźie/ wespoł z korzenim swym wárzony. Tchnieniu.
Toż też ćięszkiemu tchnieniu służy
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 46
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Moczu. Nyrki.
Pęcherz/ zamulone i zatkane otwiera/ także nabrzmiałą i napuchłą Ślezionę odmiękcza. Kamień piaszczysty
Piasek i kamień moczem wywodzi. Żółtaczce.
Żółtą chorobę spądza/ warzącego a pijąc/ albo ćwerć łota prochu jego: białym winem używając. (Diosco:) Puchlinie
Puchlinie tymże przerzeczonym sposobem używając go służy. Przepukłym.
Przepukłym tak starym/ jako modym ludziom/ też i małym dziatkom/ jest doświadczonym lekarstwem/ prochem go dając z mlekiem/ albo z żółtkiem świeżym kokoszego jaja/ porządnie dzień wedle dnia/ przez kilkanaście dni/ starym po ćwierci łota/ młodszym po pół ćwiecci łota/ a dzieciom małym/ po trzeciej części ćwierci łota
Moczu. Nyrki.
Pęchyrz/ zámulone y zátkáne otwierá/ tákże nábrzmiáłą y nápuchłą Sleźionę odmiękcza. Kámień piasczysty
Piasek y kámień moczem wywodźi. Zołtacce.
Zołtą chorobę spądza/ wárzącego á piiąc/ álbo ćwerć łotá prochu iego: białym winem vżywáiąc. (Diosco:) Puchlinie
Puchlinie tymże przerzeczonym sposobem vżywáiąc go służy. Przepukłym.
Przepukłym ták stárym/ iáko modym ludźiom/ też y máłym dźiatkom/ iest doświadczonym lekárstwem/ prochem go dáiąc z mlekiem/ álbo z żołtkiem świeżym kokoszego iáiá/ porządnie dźień wedle dniá/ przez kilkánáśćie dni/ stárym po ćwierći łotá/ młodszym po puł ćwiecći łotá/ á dźiećiom máłym/ po trzeciey cżęśći ćwierći łotá
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 52
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Nyrki.
Pęcherz/ zamulone i zatkane otwiera/ także nabrzmiałą i napuchłą Ślezionę odmiękcza. Kamień piaszczysty
Piasek i kamień moczem wywodzi. Żółtaczce.
Żółtą chorobę spądza/ warzącego a pijąc/ albo ćwerć łota prochu jego: białym winem używając. (Diosco:) Puchlinie
Puchlinie tymże przerzeczonym sposobem używając go służy. Przepukłym.
Przepukłym tak starym/ jako modym ludziom/ też i małym dziatkom/ jest doświadczonym lekarstwem/ prochem go dając z mlekiem/ albo z żółtkiem świeżym kokoszego jaja/ porządnie dzień wedle dnia/ przez kilkanaście dni/ starym po ćwierci łota/ młodszym po pół ćwiecci łota/ a dzieciom małym/ po trzeciej części ćwierci łota/ abo
Nyrki.
Pęchyrz/ zámulone y zátkáne otwierá/ tákże nábrzmiáłą y nápuchłą Sleźionę odmiękcza. Kámień piasczysty
Piasek y kámień moczem wywodźi. Zołtacce.
Zołtą chorobę spądza/ wárzącego á piiąc/ álbo ćwerć łotá prochu iego: białym winem vżywáiąc. (Diosco:) Puchlinie
Puchlinie tymże przerzeczonym sposobem vżywáiąc go służy. Przepukłym.
Przepukłym ták stárym/ iáko modym ludźiom/ też y máłym dźiatkom/ iest doświadczonym lekárstwem/ prochem go dáiąc z mlekiem/ álbo z żołtkiem świeżym kokoszego iáiá/ porządnie dźień wedle dniá/ przez kilkánáśćie dni/ stárym po ćwierći łotá/ młodszym po puł ćwiecći łotá/ á dźiećiom máłym/ po trzeciey cżęśći ćwierći łotá/ ábo
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 52
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
pospolitego trunku. Toż. Gwizdotchniącem.
Gwiżdżotchniącym/ to jest/ szyję wyciągnąwszy/ a usta otworzywszy powietrza chwytającym/ jest lekarstwem. Kaszlu.
Kaszel i inne niedostatki w piersiach leczy Paraliżem naruszonym.
Paraliżem w połowicy naruszonym/ używać go dobrze/ tak w miedzie smażonego/ jako trunkiem warzonego. (Rond:) Ratunku Przepukłym.
Padajacej niemocy smażony Oman w miedzie/ jest użyteczny. (Dioscor:)
Przepukłym jest ratunkiem Opuszonym.
W opuszeniu także/ pijąc go. Uszczknionym od bestii.
Uszczknionym od bestii jadowitych pić dawać/ i ranę tąż polewką wymywać/ liście jego w winie warząc. Miesięczną P.
Miesięczną Paniom nad przyrodzenie zatrzymaną/
pospolitego trunku. Toż. Gwizdotchniącem.
Gwiżdżotchniącym/ to iest/ szyię wyćiągnąwszy/ á vsta otworzywszy powietrza chwytáiącym/ iest lekárstwem. Kászlu.
Kászel y ine niedostátki w pierśiách lecży Páráliżem naruszonym.
Páráliżem w połowicy náruszonym/ vżywáć go dobrze/ ták w miedźie smáżoneg^o^/ iáko trunkiem wárzonego. (Rond:) Rátunku Przepukłym.
Padáiacey niemocy smáżony Oman w miedźie/ iest vżyteczny. (Dioscor:)
Przepukłym iest rátunkiem Opuszonym.
W opuszeniu tákże/ piiąc go. Vsczknionym od bestyy.
Vsczknionym od bestyy iadowitych pić dawáć/ y ránę tąż polewką wymywáć/ liśćie iego w winie wárząc. Mieśięczną P.
Mieśięczną Pániom nád przyrodzenie zátrzymáną/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 59
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
a usta otworzywszy powietrza chwytającym/ jest lekarstwem. Kaszlu.
Kaszel i inne niedostatki w piersiach leczy Paraliżem naruszonym.
Paraliżem w połowicy naruszonym/ używać go dobrze/ tak w miedzie smażonego/ jako trunkiem warzonego. (Rond:) Ratunku Przepukłym.
Padajacej niemocy smażony Oman w miedzie/ jest użyteczny. (Dioscor:)
Przepukłym jest ratunkiem Opuszonym.
W opuszeniu także/ pijąc go. Uszczknionym od bestii.
Uszczknionym od bestii jadowitych pić dawać/ i ranę tąż polewką wymywać/ liście jego w winie warząc. Miesięczną P.
Miesięczną Paniom nad przyrodzenie zatrzymaną/ wzbudza i wywodzi. Kamień w nyrkach krzy.
Kamień tak w Nyrkach/ jako w
á vsta otworzywszy powietrza chwytáiącym/ iest lekárstwem. Kászlu.
Kászel y ine niedostátki w pierśiách lecży Páráliżem naruszonym.
Páráliżem w połowicy náruszonym/ vżywáć go dobrze/ ták w miedźie smáżoneg^o^/ iáko trunkiem wárzonego. (Rond:) Rátunku Przepukłym.
Padáiacey niemocy smáżony Oman w miedźie/ iest vżyteczny. (Dioscor:)
Przepukłym iest rátunkiem Opuszonym.
W opuszeniu tákże/ piiąc go. Vsczknionym od bestyy.
Vsczknionym od bestyy iadowitych pić dawáć/ y ránę tąż polewką wymywáć/ liśćie iego w winie wárząc. Mieśięczną P.
Mieśięczną Pániom nád przyrodzenie zátrzymáną/ wzbudza y wywodźi. Kámień w nyrkách krzy.
Kámień ták w Nyrkách/ iáko w
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 59
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Ranom w głowie Parchom
Rany niebezpieczne w głowie. Także
Parchy/ Sok z korzenia tego ziela/ leczy/ wymywając je nim/ albo Flajtuch w nim maczając/ kłaść na nie.
Toż Olejek z tego ziela czyni/ pomazując nim. Także Wodka z korzenia jego/ wymywając je nią. (Turn.) Przepukłym.
Przepukłym/ Korzenie Dzięgielowe tłuc/ a ile świeże: i przykładać na miejsce naruszone. Mocz wywodzi.
Mocz nad przyrodzenie zatrzymany wywodzi/ na Pępek Korzeń także tłuczony przywijając. (Turn:) Biegunkom.
Nasienie jego tejże nocy jest/ której i Korzeń: To biegunki wszelakie zastanawia/ z winem go pijąc.
. Ránom w głowie Párchom
Rány niebespieczne w głowie. Tákże
Párchy/ Sok z korzenia tego źiela/ leczy/ wymywáiąc ie nim/ álbo Fláytuch w nim maczáiąc/ kłáść ná nie.
Toż Oleiek z tego źiela czyni/ pomázuiąc nim. Tákże Wodká z korzenia iego/ wymywáiąc ie nią. (Turn.) Przepukłym.
Przepukłym/ Korzenie Dźięgielowe tłuc/ á ile świeże: y przykłádáć ná mieysce náruszone. Mocz wywodźi.
Mocz nád przyrodzenie zátrzymány wywodźi/ ná Pępek Korzeń tákże tłuczony przywiiáiąc. (Turn:) Biegunkom.
Naśienie iego teyże nocy iest/ ktorey y Korzeń: To biegunki wszelákie zastánawia/ z winem go pijąc.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 65
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
