w Aptece robią kosztowna/ a jako wszytkie smrodliwe zapachy żołądek wywracają/ takpachnące zmacniają/ przeto te nie tylko do lekarstw kłaść/ ale też w potrawy często mieszać/ jako wodkę rożaną/ melissową/ piżmo/ ambrę/ skórkę cytrynową/ drzewo aloesowe. Zwierzchu śrzodków któreby rozbijały/ i moc stwierdzenia miały zażyjesz/ purgującym dasz pokoj/ jakośmy w wyższym Rozdziale powiedzieli/ mogą przecię żwać trochę Rebarbarum/ abo konfekt pigwowy purgujący połknąć abo wziąć klisterę z jęczmienia sporyszem zielem/ abo też z mleka/ abo się żywot nie rozciągał/ abo nie oślisł. Potym namazać żołądek olejkiem nardynowym/ piołunkowym/ mellisowym/ z prochem rożej czerwonej/
w Aptece robią kosztowna/ á iáko wszytkie smrodliwe zapáchy żołądek wywracáią/ tákpachnące zmacniáią/ przeto te nie tylko do lekarstw kłáść/ ále też w potráwy często mieszáć/ iáko wodkę rożáną/ melissową/ piżmo/ ámbrę/ skorkę cytrinową/ drzewo aloesowe. Zwierzchu śrzodkow ktoreby rozbiiáły/ y moc ztwierdzenia miáły záżyiesz/ purguiącym dasz pokoy/ iákosmy w wyższym Rozdźiale powiedźieli/ mogą przećię żwáć trochę Rhebarbarum/ ábo konfekt pigwowy purguiący połknąć ábo wźiąć klisterę z ięczmieniá sporyszem źielem/ ábo też z mleká/ ábo się żywot nie rozćiągał/ ábo nie oślisł. Potym námázáć żołądek oleykiem nárdynowym/ piołunkowym/ mellisowym/ z prochem rożey czerwoney/
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: B4v
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
lekarstw kłaść/ ale też w potrawy często mieszać/ jako wodkę rożaną/ melissową/ piżmo/ ambrę/ skórkę cytrynową/ drzewo aloesowe. Zwierzchu śrzodków któreby rozbijały/ i moc stwierdzenia miały zażyjesz/ purgującym dasz pokoj/ jakośmy w wyższym Rozdziale powiedzieli/ mogą przecię żwać trochę Rebarbarum/ abo konfekt pigwowy purgujący połknąć abo wziąć klisterę z jęczmienia sporyszem zielem/ abo też z mleka/ abo się żywot nie rozciągał/ abo nie oślisł. Potym namazać żołądek olejkiem nardynowym/ piołunkowym/ mellisowym/ z prochem rożej czerwonej/ piołunem/ cynamonem/ spilką/ jeśli złe umiarkowanie zimne/ jeśli zaś gorące mazać olejkiem pigwowym/ mirhinowym/ przydawszy
lekarstw kłáść/ ále też w potráwy często mieszáć/ iáko wodkę rożáną/ melissową/ piżmo/ ámbrę/ skorkę cytrinową/ drzewo aloesowe. Zwierzchu śrzodkow ktoreby rozbiiáły/ y moc ztwierdzenia miáły záżyiesz/ purguiącym dasz pokoy/ iákosmy w wyższym Rozdźiale powiedźieli/ mogą przećię żwáć trochę Rhebarbarum/ ábo konfekt pigwowy purguiący połknąć ábo wźiąć klisterę z ięczmieniá sporyszem źielem/ ábo też z mleká/ ábo się żywot nie rozćiągał/ ábo nie oślisł. Potym námázáć żołądek oleykiem nárdynowym/ piołunkowym/ mellisowym/ z prochem rożey czerwoney/ piołunem/ cynámonem/ spilką/ ieśli złe vmiarkowánie źimne/ ieśli záś gorące mázáć oleykiem pigwowym/ mirhinowym/ przydawszy
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: B4v
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
nie widzi/ że i nakosztowniejsze lekarstwo bez miary wzięte może śmierć przywieść a rozumnie zażyte tęż oddalić. Zaczym ponieważ wino jest krew ziemie/ i rzecz barzo kosztowna dla posiełku zgrzybiałych/ od nawyższego stworzona/ w której nie może nic być naleziono coby jadem abo zaszkodą jaką ludzką mogło być nazwano/ jako we wszytkich lekarstwach purgujących/ choć i nalekszych abo nasłabszych nieco się najduje/ i choć są niektóre purgi/ które moc mają niejaką żołądka zmocnienia: jednakże i takowe nie są bez tegoż niejakiej obrazy/ samo tylko tartarum takie/ że zaszkodnego w sobie nic nie ma/ i owszem żołądek swoją kwaskowatą wdzięcznością oczerstwia/ materią w nim grubą
nie widźi/ że y nakosztownieysze lekarstwo bez miáry wźięte może smierć przywieść á rozumnie záżyte tęsz oddalić. Záczym poniewasz wino iest krew źiemie/ y rzecz bárzo kosztowna dla pośiełku zgrzybiáłych/ od nawyższego stworzona/ w ktorey nie może nic być náleźiono coby iádem ábo zászkodą iáką ludzką mogło być názwano/ iáko we wszytkich lekárstwách purguiących/ choć y nalekszych ábo nasłábszych nieco się náyduie/ y choć są niektore purgi/ ktore moc máią nieiaką żołądká zmocnienia: iednákże y takowe nie są bez tegoż nieiákiey obrázy/ sámo tylko tartarum takie/ że zászkodnego w sobie nic nie ma/ y owszem żołądek swoią kwaskowátą wdźięcznośćią oczerstwia/ máteryą w nim grubą
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: D2v
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
a przytym uczyniwszy rąk nadół rościerania i barków związanie/ tedy już trzema rodzajów lekarstw będzie to płynienie leczone. Naprzód jeśli pełność krwie będzie/ a chora młodka umiarkowania krewnego/ i do poronienia zwyczajna krwie upustem z łokcia/ abo jeśli krew będzie serwatczana i ostra/ która maciczne żeły trapi/ śrzodki okracającemi/ i purgującemi/ których od czwartego Księżyca brzemienia/ aż do siódmego zażyjesz: według Hippo: upodobania/ purgatyki takiej niech zażyje. Weź korzenia podroźnikowego/ lakryciej łot 1. liścia rzepiku/ szczawiu/ endywiej po garści 1. Rozynek drobnych łotów dwa/ korzenia paprotki drag: trzy/ kwiecia fiałk: bronat: rożej czerwonej/ borako
á przytym vczyniwszy rąk nádoł rośćieránia y bárkow związánie/ tedy iuż trzema rodzáiow lekarstw będźie to płynienie leczone. Naprzod ieśli pełność krwie będźie/ á chora młodká vmiárkowánia krewnego/ y do poronienia zwyczáyna krwie vpustem z łokćiá/ ábo ieśli krew będźie serwatczána y ostra/ ktora máćiczne żeły trapi/ śrzodki okracáiącemi/ y purguiącemi/ ktorych od czwartego Kśiężycá brzemienia/ áż do śiodmego záżyiesz: według Hippo: vpodobánia/ purgatyki tákiey niech záżyie. Weź korzenia podroźnikowego/ lákryciey łot 1. liśćia rzepiku/ szczawiu/ endiwiey po garśći 1. Rozynek drobnych łotow dwá/ korzenia páprotki drag: trzy/ kwiećia fiałk: bronat: rożey czerwoney/ borako
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: E3
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
dragm siedm: w dostatku wody warzyć/ aż dobre półkwarty zostanie/ przecedzeniu przydać tluczonego Rebarb: dobrego drag: 1. Cinamonu scrup: 1. Agaryku w trociskach w chustkę zawiązanego drag: 1. Znowu niech raz wezwie/ i przez noc stoi/ rano raz zwarzywszy przecedziś/ wycisnąć/ i przydać syrop. rożanego purgującego łot: cztery. Spet: diarrhod: abb: drag: 1. Zm. daj cztery uncij na raz co poranek póki staje/ Rebarb: samo i z rożą w cukrze też dobre. Powtóre zażyć tych co krew zgąszczają/ i płód zmacniają/ i wątrobę zagrzewają/ jeśli wątroba oziębła/ morszelle dobre niższe
dragm śiedm: w dostátku wody wárzyć/ áż dobre pułkwarty zostánie/ przecedzeniu przydáć tluczonego Rhebárb: dobrego drag: 1. Cinámonu scrup: 1. Agáriku w troćiskách w chustkę záwiązánego drag: 1. Znowu niech raz wezwie/ y przez noc stoi/ ráno raz zwárzywszy przecedźiś/ wyćisnąć/ y przydáć syrop. rożánego purguiącego łot: cztery. Spet: diarrhod: abb: drag: 1. Zm. day cztery vnciy ná raz co poránek poki stáie/ Rhebárb: samo y z rożą w cukrze też dobre. Powtore záżyć tych co krew zgąszczáią/ y płod zmacniáią/ y wątrobę zágrzewáią/ ieśli wątrobá oźiębła/ morszelle dobre niższe
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: E3
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
być leczone/ jeśli wilgotności w ciele kisają/ abo radniej się ruszają/ od czwartego Księżyca/ i aż do siódmego: jednak te mniej/ a gdy płód jeszcze młodszy abo starszy purgaciej nie dawać/ tę sentencją źle niektórzy do krwie puszczania przyciągają i też rozszerzają/ a Hipp: radniej tego słowa leki używa do lekarstwa purgującego/ jako też wszyscy wykładacze jego/ jednymi usty/ i sam Galen toż wyznawa/ abowiem gdyby o krwi puszczaniu rozumiał/ tedyby pierwszych miesięcy nie wyliczał. Już przeto od czwartego Księżyca porządkiem/ aż do siódmego (potym ostróżnie) purgujące leki mogą być dane/ ale i to nie ustawnie/ ani zawżdy/ ale
być leczone/ ieśli wilgotnośći w ćiele kisáią/ ábo rádniey się ruszáią/ od czwartego Kśiężycá/ y áż do śiodmego: iednák te mniey/ á gdy płod ieszcze młodszy ábo stárszy purgáciey nie dáwáć/ tę sentencyą źle niektorzy do krwie puszczánia przyćiągáią y też rozszerzáią/ á Hipp: rádniey tego słowá leki vżywa do lekárstwá purguiącego/ iáko też wszyscy wykłádácze iego/ iednymi vsty/ y sam Galen toż wyznawa/ ábowiem gdyby o krwi puszczániu rozumiał/ tedyby pierwszych mieśięcy nie wyliczał. Iuż przeto od czwartego Kśiężycá porządkiem/ áż do śiodmego (potym ostrożnie) purguiące leki mogą być dáne/ ále y to nie vstáwnie/ áni zawżdy/ ále
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: G4v
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
przyciągają i też rozszerzają/ a Hipp: radniej tego słowa leki używa do lekarstwa purgującego/ jako też wszyscy wykładacze jego/ jednymi usty/ i sam Galen toż wyznawa/ abowiem gdyby o krwi puszczaniu rozumiał/ tedyby pierwszych miesięcy nie wyliczał. Już przeto od czwartego Księżyca porządkiem/ aż do siódmego (potym ostróżnie) purgujące leki mogą być dane/ ale i to nie ustawnie/ ani zawżdy/ ale gdy wilgotności się przebiegają w ciele/ gdzie trzy przestrogi pamiętać trzeba. Pierwszą dla czego w śrzednich Miesiącach purgować rozkazuje/ a pierwszych i ostatnich dla czego niedopuszcza. Rozumiejąc iż śrzednich Księżyców związki płodowe mocniejsze są/ i dla tego może większe
przyćiągáią y też rozszerzáią/ á Hipp: rádniey tego słowá leki vżywa do lekárstwá purguiącego/ iáko też wszyscy wykłádácze iego/ iednymi vsty/ y sam Galen toż wyznawa/ ábowiem gdyby o krwi puszczániu rozumiał/ tedyby pierwszych mieśięcy nie wyliczał. Iuż przeto od czwartego Kśiężycá porządkiem/ áż do śiodmego (potym ostrożnie) purguiące leki mogą być dáne/ ále y to nie vstáwnie/ áni zawżdy/ ále gdy wilgotnośći się przebiegáią w ćiele/ gdźie trzy przestrogi pámiętać trzebá. Pierwszą dla czego w śrzednich Mieśiącách purgowáć roskázuie/ á pierwszych y ostátnich dla czego niedopuszcza. Rozumieiąc iż śrzednich Kśiężycow zwiąski płodowe mocnieysze są/ y dla tego może większe
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: G4v
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
: tymże sposobem purgowanie mają być wilgotności z miejsc swych/ nad to jeszcze i to że mniejsze bywa w ciele poruszenie od lekarstwa za materii poruszonej rościekającej się/ niż wpojonej. Stąd sieła ich w brzemieniach za niebezpieczniejszą chorobę ostrą rozumieją być/ z materii na miejscu siedzącej niż się rozciekającej. Trzecią tak pamiętać/ że purgujące lekarstwo w chorobie ostrej ciężkiej/ abo gorączce gdzie materia na miejscu zatarasowana siedzi nie przynależne: przyczyna tego/ iż śrzodki wolne/ które wywodzą materią rościekającą się/ w miejscu zatarasowanym/ z miejsca materii nie ruszą/ a mocne żadne nie zejdą się czasu brzemienia/ dla tego iż wielkie w ciele poruszenie robią/ i mało
: tymże sposobem purgowánie máią być wilgotnośći z mieysc swych/ nád to ieszcze y to że mnieysze bywa w ćiele poruszenie od lekárstwá zá máteriey poruszoney rośćiekáiącey się/ niż wpoioney. Ztąd śiełá ich w brzemieniách zá niebespiecznieyszą chorobę ostrą rozumieią być/ z máteriey ná mieyscu śiedzącey niż się rozćiekáiącey. Trzećią ták pámiętáć/ że purguiące lekárstwo w chorobie ostrey ćiężkiey/ ábo gorączce gdźie máteria ná mieyscu zátárásowána śiedźi nie przynależne: przyczyná tego/ iż śrzodki wolne/ ktore wywodzą máteryą rośćiekáiącą się/ w mieyscu zátárásowánym/ z mieyscá máteriey nie ruszą/ á mocne żadne nie zeydą się czásu brzemienia/ dla tego iż wielkie w ćiele poruszenie robią/ y máło
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: H
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
dla tego radniej z Reubarb: lepiej są pożyteczne/ abo samo Reubarba: cum decocto flor: cordiali, zawżdy przydawszy skorek cytrynowych/ aby związków płodowych rozprzestrzeniwszy nie przywiodłyć poronienia: purgaciej jeśliby za przynaglającą chorobą/ musiałoby się zażyć wewnątrz/ i zwierzchu/ brzemienną zmocnoć potrzeba. Trzecia drugiej przestroga/ lekarstwa purgujące/ aby nie były górnie mocne/ jako ciemierzyca/ colocinthis, turpetum, scamonea, dla tego iż płód tych/ gwałtownego wzruszenia nie znosi/ a materia w ciele brzemiennej barziej się rozpali. Rebarbarum przeto z rożą w cukrze tu nalepsze/ abo pigwowy sok z cukrem/ i z Rebarbarum/ abo diarrhodon abb: kołaczki
dla tego rádniey z Rheubárb: lepiey są pożyteczne/ ábo samo Rheubárbá: cum decocto flor: cordiali, záwżdy przydawszy skorek cytrinowych/ áby zwiąskow płodowych rosprzestrzeniwszy nie przywiodłyć poronienia: purgáciey ieśliby zá przynagláiącą chorobą/ muśiáłoby się záżyć wewnątrz/ y zwierzchu/ brzemienną zmocnoć potrzebá. Trzećia drugiey przestrogá/ lekárstwá purguiące/ aby nie były gornie mocne/ iáko ćiemierzycá/ colocinthis, turpetum, scamonea, dla tego iż płod tych/ gwałtownego wzruszenia nie znośi/ á máteria w ćiele brzemienney bárźiey się rospali. Rhebárbárum przeto z rożą w cukrze tu nalepsze/ ábo pigwowy sok z cukrem/ y z Rhebárbárum/ ábo diárrhodon abb: kołaczki
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: H
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
przebij/ i znowu z cukrem warz/ a każdemu funtowi w dowarzeniu przydaj prochu z Rebarbarum łotów dwa/ abo trzy: pozad też idąca pigwa lepiej purguje. Weź pigwę wielką rozkroiwszy ją/ wyrzuć ziarka z tych twardością/ gdzie napełni prochem Rebarbarum dragmą jedną i pół: abo agaryku/ abo senesu/ abo co innego purgującego/ coby choroba wyciągała/ w tym pigwę spoiwszy/ papierem obwinąwszy/ związawszy/ upiec ją w piecu chlebnym/ abo w popiele/ gdy się upiecze lekarstwa z niej wyrzucić/ a z cukrem ją wszytkę zjeść. Potrzecie lekarstwo purgujące z Anyżem/ i Cynamonem w winie możesz abo w czym inszym namoczyć przez godzin dwadzieścia
przebiy/ y znowu z cukrem warz/ á káżdemu funtowi w dowárzeniu przyday prochu z Rhebárbárum łotow dwá/ ábo trzy: pozad też idąca pigwá lepiey purguie. Weź pigwę wielką roskroiwszy ią/ wyrzuć źiarká z tych twárdośćią/ gdźie napełni prochem Rhebárbarum drágmą iedną y puł: ábo ágáriku/ ábo senesu/ ábo co innego purguiącego/ coby chorobá wyćiągáłá/ w tym pigwę spoiwszy/ pápierem obwinąwszy/ związawszy/ vpiec ią w piecu chlebnym/ ábo w popiele/ gdy się vpiecze lekárstwá z niey wyrzućić/ a z cukrem ią wszytkę zieść. Potrzećie lekárstwo purguiące z Anyżem/ y Cynámonem w winie możesz ábo w czym inszym námoczyć przez godźin dwádźieśćiá
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: Hv
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
