jako się rzekło o robocie z wosku. Tymże sposobem wyprawisz i płaską robotę/ Obrazy/ etc. i pomalujesz farbami jakimi należy. Widziałem Obrazów takich niemało /jak właśnie rzezanych/ co im i po trzydziestu lat było/ cale piękne/ nie naruszone/ mol ich nie psował dla żółci w klajstr i lentrych umieszanej. Przydatek. Robią więc i takim sposobem Posągi/ obrazy całe/ bez wielkiej trudności. Ukleją z papieru sposobem wzwyż powiedzianym głowę z szyją/ potym ręce/ nogi (bez łokciów jednak i goleni) Tułup z drotu albo płótna/ napchnionego czym uczynią. Na nim uformują/ ufałduja płótno na suknią/ na płaszcz/
iáko się rzekło o roboćie z wosku. Tymże sposobem wypráwisz i płaską robotę/ Obrázy/ etc. i pomáluiesz farbámi iákimi náleży. Widźiáłem Obrázow tákich niemáło /iák włáśnie rzezánych/ co im i po trzydźiestu lát było/ cále piękne/ nie naruszone/ mol ich nie psował dla żołći w kláystr i lentrych umieszaney. Przydatek. Robią więc i tákim sposobem Posągi/ obrázy cáłe/ bez wielkiey trudnośći. Vkleią z pápieru sposobem wzwyż powiedźiánym głowę z szyią/ potym ręce/ nogi (bez łokćiow iednák i goleni) Tułup z drotu álbo płotna/ nápchnionego czym uczynią. Ná nim uformuią/ ufałduia płotno ná suknią/ ná płászcz/
Skrót tekstu: SekrWyj
Strona: 164
Tytuł:
Sekret wyjawiony
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Colegii Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Poznań
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1689
Data wydania (nie wcześniej niż):
1689
Data wydania (nie później niż):
1689
naprawny/ w miaręli przestrony. O Gospodarstwie
Jeśli forma porządna jest stoi w miarę/ Z takim okiem co węgla w nim nie wiele góre. Którym aby się dule czyniły nie małe/ A żelazo w nich było nie drące i całe.
Jeśliże też u piecka w korycie jest glina Tłusta zawżdy/ az wodą dobrze umieszana: Którą zwierzchu na piecu węgle rozpalone (Dla tym lepszego grzania) ma być polewane.
Młot też ma być niemały kształtnie urobiony/ Nie nazbyt też wysoki/ równy z każdej strony. V którego trzeba mieć równą twardą banę/ Tak iżby mią mógł zawżdy kować gładko szynę.
I tego też trzeba strzec by młot
napráwny/ w miáręli przestrony. O Gospodarstwie
Iesli formá porządna iest stoi w miárę/ Z tákim okiem co węgla w nim nie wiele gore. Ktorym áby sie dule czyniły nie máłe/ A żelázo w nich było nie drące y cáłe.
Iesliże też v piecká w koryćie iest gliná Tłusta záwżdy/ áz wodą dobrze vmieszána: Ktorą zwierzchu ná piecu węgle rospalone (Dla tym lepszego grzania) ma bydź polewáne.
Młot też ma bydź niemáły kształtnie vrobiony/ Nie názbyt też wysoki/ rowny z káżdey strony. V ktorego trzebá mieć rowną twárdą banę/ Ták iżby mią mogł zawżdy kowáć głádko szynę.
Y tego też trzebá strzedz by młot
Skrót tekstu: RoźOff
Strona: I2v
Tytuł:
Officina ferraria
Autor:
Walenty Roździeński
Drukarnia:
Szymon Kempini
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
hutnictwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1612
Data wydania (nie wcześniej niż):
1612
Data wydania (nie później niż):
1612
jeżlieby tego była potrzeba. Item. Enema pewno. R.Lactis Challibenti Lib. s. Therebint. cum Vitell. opor. Sol uncy s Meilis Rosal dr. 5. f. En. Item. Warz głowę i nogi Skopowe: weś polewki co potrzeba na raz, przydaj Terpentyny (z żółtkami jajowemi umieszanej dwa łoty, Balsami perviani dr. 2. zmieszaj, daj ciepło. Item. R. Decoct Hordei. q. s. adde Vitell. ovi, Olei Cerae dr. 1. daj, jest bardzo dobra, Gdy wielkie bole dokuczają, może przydać do Enemy Laudanis Opiati gr. 1. albo 2.
ieżlieby tego byłá potrzebá. Item. Enemá pewno. R.Lactis Challibenti Lib. s. Therebint. cum Vitell. opor. Sol uncy s Meilis Rosal dr. 5. f. En. Item. Warz głowę y nogy Skopowe: weś polewki co potrzebá ná raz, przyday Terpentyny (z żołtkámi iáiowemi umieszaney dwá łoty, Balsami perviani dr. 2. zmieszay, day ćiepło. Item. R. Decoct Hordei. q. s. adde Vitell. ovi, Olei Cerae dr. 1. day, iest bárdzo dobra, Gdy wielkie bole dokuczáią, może przydác do Enemy Laudanis Opiati gr. 1. álbo 2.
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 234
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
są bardzo skuteczne, także maść Rożana, Topolowa, osobliwie gdyby było zapalenie smarując nia (Czopki z chust z robione) pomocna jest. Item. Enema odświadczona, warż skopową głowę aż mięso od kości odpadnie, weś polewki co trzeba, przylej drag. 1. Olejku z wosku, albo Terpentynyz żółtkiem jajowym umieszanej, albo Salsami vulnerum, daj letnio, powtarzaj często, a po trosze, dość na raz kwaterka. Item. Weś liścia Dębowego, otrąmb, warż obowie w kowalskiej wodzie, odjąwszy od ognia, siedź nad parą, albo worek z tego zrobiwszy: skrapiaj pomienioną wodą ciepłą, siedź nad nim gołą po
są bárdzo skuteczne, tákże máść Rożána, Topolowa, osobliwie gdyby było zápalenie smáruiąc nia (Czopki z chust z robione) pomocna iest. Item. Enemá odświadczona, warż skopową głowę áż mięso od kośći odpádnie, weś polewki co trzebá, przyley drag. 1. Oleyku z wosku, álbo Terpentynyz żołtkiem iáiowym umieszaney, álbo Salsami vulnerum, day letnio, powtarzay często, á po trosze, dość ná raz kwáterká. Item. Weś liśćia Dębowego, otrąmb, warż obowie w kowálskiey wodźie, odiąwszy od ogniá, śiedź nád párą, álbo worek z tego zrobiwszy: skrapiay pomienioną wodą ćiepłą, śiedź nád nim gołą po
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 242
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
zatkanym
Także Płucom zatkanym i zamulonym Tym wszystkim jest lekarstwem/ warząc korzeń Fiołkowy/ a wniedostatku jego/ korzenie Kosacu swojskiego/ w wodzie albo w Sycie miodowej/ a rano i na noc po dobrym trunku ciepło pić dając. Piersiom.
Też piersi zaschłe odwilża Kosaciec tak Słowieński/ jako nasz pospolity/ z Kaczym sadłem umieszany/ tym je namazując. Plin. Jądrom męskim
Jądrom męskim opuchłym z bólem/ jest ratunkiem plastr tym sposobem z niego czyniąc i obkładając. Wziąć prochu miałko utłuczonego Korzenia Fiołkowego albo z Kosacu Swojskiego łot/ Cynamonu/ Nasienia Kopru Swojskiego po pół łociu/ Szafranu trzecią część od ćwierci łota. To z winem białym mocnym zmieszać
zátkánym
Tákże Płucom zátkánym y zámulonym Tym wszystkim iest lekárstwem/ wárząc korzeń Fiołkowy/ á wniedostátku iego/ korzenie Kosacu swoyskiego/ w wodźie álbo w Syćie miodowey/ á ráno y ná noc po dobrym trunku ćiepło pić dáiąc. Pierśiom.
Też pierśi záschłe odwilża Kosáćiec ták Słowieński/ iáko nász pospolity/ z Káczym sádłem vmieszány/ tym ie námázuiąc. Plin. Iądrom męskim
Iądrom męskim opuchłym z bolem/ iest ratunkiem plastr tym sposobem z niego czyniąc y obkłádáiąc. Wźiąć prochu miáłko vtłuczonego Korzenia Fiołkowego álbo z Kosacu Swoyskiego łot/ Cynamonu/ Náśienia Kopru Swoyskiego po puł łoćiu/ Száfránu trzećią część od czwierći łotá. To z winem białym mocnym zmieszáć
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 8
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
puszczając. Wola i Zołzy.
Wola na szyj i Zołzy: Bolączkom twardym.
Bolączki twarde/ które się do zbierania niemają/ ziele z korzeniem tłuc/ i przykładać/ rychło je w otok obróci. (Dioscor:) Wrzodomotworzystem i zaplug.
Bolączki otworzone/ i wrzody zaplugawione wychędaża/ Korzeń suchy z miodem umieszany/ a w nie kładziony. (Tenże) Rany i sadzele goi:
Rany i sadzele goi/ z wieprzowym go sadłem tłukąc/ a dwakroć na dzień przykładając. Puchliny to spądza.
Puchliny wszelakie stare rozpędza/ ziele samo tłuczone/ a przykałdane. Pokrzywionym członkom.
Pokurczonym i pokrzywionym członkom jest ratunkiem/ mażąc je
puscżáiąc. Wola y Zołzy.
Wola ná szyi y Zołzy: Bolączkom twárdym.
Bolączki twárde/ ktore sie do zbieránia niemáią/ źiele z korzeniem tłuc/ y przykłádáć/ rychło ie w otok obroći. (Dioscor:) Wrzodomotworzystem y záplug.
Bolączki otworzone/ y wrzody záplugáwione wychędaża/ Korzeń suchy z miodem vmieszány/ á w nie kłádźiony. (Tenże) Rány y sadzele goi:
Rány y sádzele goi/ z wieprzowym go sádłem tłukąc/ á dwákroć ná dźień przykłádáiąc. Puchliny to spądza.
Puchliny wszelákie stáre rospądza/ źiele sámo tłuczone/ á przykáłdáne. Pokrzjwionym członkom.
Pokurczonym y pokrzywionym cżłonkom iest rátunkiem/ máżąc ie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 163
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
łyżkach tego Ekstraktu/ przez cztery dwadzieścia godzin moczyć. Po tym z wierzchu polekku zlać/ żeby się namniejszy proszek onego Szpizglasu z oną wodką nie zlał/ i tego przez siedm dni/ na świtaniu dawać pić/ dobrze zewszą ciało okrywszy. Moc i skutki Soli. Napuchnieniu.
Wszelakiemu napuchnieniu i nabrzmieniu/ z octem umieszana/ jest ratunkiem/ namazując. Brodawkom.
Brodawki/ i inne wyrośliny z ciała spądza/ mocno nacierając. Żyłom w kupę zbiegłym.
Żyłom w kłąb zbiegłym/ Varices Łacinnicy zowią/ jest lekarstwem. Tymże Naroślinom na kościach.
Narośliny wszelakie/ zwłaszcza na kościach trawi/ rościerając/ az octem przykładana
łyszkách tego Extraktu/ przez cztery dwádźieśćiá godźin moczyć. Po tym z wierzchu polekku zlać/ żeby śię namnieyszy proszek onego Szpizglásu z oną wodką nie zlał/ y tego przez śiedm dni/ ná świtániu dawáć pić/ dobrze zewszą ciáło okrywszy. Moc y skutki Soli. Nápuchnieniu.
Wszelákiemu nápuchnieniu y nábrzmieniu/ z octem vmieszána/ iest rátunkiem/ námázuiąc. Brodawkom.
Brodawki/ y ine wyrośliny z ćiáłá spądza/ mocno náćieráiąc. Zyłom w kupę zbiegłym.
Zyłom w kłąb zbiegłym/ Varices Láćinnicy zowią/ iest lekárstwem. Tymże Nároślinom ná kościách.
Nárośliny wszelákie/ zwłasczá ná kośćiách trawi/ rośćieráiąc/ áz octem przykłádána
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 176
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Abowiem je zawściąga: gdzieby łaty w tym soku byłu maczane/ a według zakroczenia i szerokości ich były nimi okryte/ i plastrowane. Ranom zastarzałym.
Rany zastarzałe/ Wrzody/ także Sadzele zagniłe/ i leczeniu się sprzeciwające/ Sok z korzenia i ze wszystkiej Naci/ z ośrodką rżanego chleba zaczyniony/ i dobrze umieszany/ miasto plastru przykładając/ wychędaża je/ goi/ i zawiera. Dzieci Kaduk mające.
Dzieci małe/ które za ciężkim Kadukiem władzą w członkach utracają/ albo pokurczone członki zatym miewają/ do pierwszego zdrowia przywodzi/ omywając je naprzód w wodzie/ w którejby to kwiecie i korzenie było warzone/ a potym bez ścierania
. Abowiem ie záwśćiąga: gdźieby łáty w tym soku byłu maczáne/ á według zákroczenia y szerokośći ich były nimi okryte/ y plástrowáne. Ránom zástárzáłym.
Rány zástárzáłe/ Wrzody/ tákże Sádzele zágniłe/ y leczeniu sie sprzećiwáiące/ Sok z korzeniá y ze wszystkiey Naći/ z ośrodką rżánego chlebá záczyniony/ y dobrze vmieszány/ miásto plástru przykłádáiąc/ wychędaża ie/ goi/ y záwiera. Dźieći Káduk máiące.
Dźieći máłe/ ktore zá ćięszkim Kádukiem władzą w członkách vtrácáią/ álbo pokurczone członki zátym miewáią/ do pierwszego zdrowia przywodźi/ omywáiąc ie naprzod w wodźie/ w ktoreyby to kwiećie y korzenie było wárzone/ á potym bez śćieránia
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 179
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
korzeń/ a tą się wodą naparzać/ albo po pas w niej siadać. Item.
Czopek z tego korzenia w otwór łona puszczony/ Zaśniat z żywota pędzi.
Także Miesięczną chorobę. Od żaby parchatej ukąszeniu
Od ziemnej a parchatej żaby ukąszeniu/ jest osobliwym lekarstwem/ korzeń bądź suchy/ albo świeży/ z moczem człowieczym umieszany/ a na ranę plastowany. Od pajęcznej myszj ukąszonem.
Od Myszy Pajęcznej ukąszonym/ korzeń Herkule sam utłukszy/ na ranę przykładając/ dobrze. Podagrze
Podagrze. Chyragrze. Chiragrze Artetice.
Artetyce. To jest: boleniu i łamaniu w rękach i w nogach/ daje ratunek/ korzeń tego ziela z małymi Rozynkami utłuczony/
korzeń/ á tą sie wodą náparzáć/ álbo po pás w niey śiádáć. Item.
Czopek z tego korzeniá w otwor łoná pusczony/ Záśniat z żywotá pędźi.
Tákże Mieśięczną chorobę. Od żáby párchátey vkąszeniu
Od źiemney á párchátey żáby vkąszeniu/ iest osobliwym lekárstwem/ korzeń bądź suchy/ álbo świeży/ z moczem człowieczym vmieszány/ á ná ránę plastowány. Od páięczney myszj vkąszonem.
Od Myszy Páięczney vkąszonym/ korzeń Herkule sam vtłukszy/ ná ránę przykłádáiąc/ dobrze. Podágrze
Podágrze. Chyrágrze. Chirágrze Artetice.
Artetyce. To iest: boleniu y łamániu w rękách y w nogách/ dáie rátunek/ korzeń tego źiela z máłymi Rozynkámi vtłuczony/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 228
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Gęsiego, i trochę Szafranu, umieszaj i przykładaj.
Item płuca Kozłowe jak najświęrzsze przykładane, zaraz ból uśmierzają i płynienie stanowią. Na ból, Zapalenie, i zbytnie płynienie.
WEźmi kamienia który się łupa i świeci (scissilis zwanego) utrzyj, zmieszaj z śmietaną i przykładaj.
Item mózg Gęsi surowy, z smalcem Gęsim umieszany i przykładany jest skuteczny.
Osobliwy eksperyment. Weźmi Opium pół łota, pokraj drobno, namocz w pół kwaterce gorzałki, niech dobrze rozmoknie, przecedź, wysmasz nad ogniem do połowy, maczaj czopki z chustki zrobione i wtykaj. Na otworzenie zatrzymanych hemoroidów albo gdy się guziki pokażą i świerzbią, albo bolą.
ZWyczajnie otwierać się
Gęśiego, y trochę Száfránu, umieszay y przykłáday.
Item płucá Kozłowe iák nayświęrzsze przykłádane, záraz bol uśmierzáią y płynienie stánowią. Ná bol, Zápálenie, y zbytnie płynienie.
WEźmi kámieniá ktory się łupa y świeći (scissilis zwánego) utrzyi, zmieszay z śmietáną y przykłáday.
Item mozg Gęśi surowy, z smalcem Gęśim umieszány y przykłádány iest skuteczny.
Osobliwy experiment. Weźmi Opium puł łotá, pokráy drobno, námocz w puł kwáterce gorzałki, niech dobrze rozmoknie, przecedź, wysmász nád ogniem do połowy, maczay czopki z chustki zrobione y wtykay. Ná otworzenie zátrzymánych hemoroidow álbo gdy się guźiki pokażą y świerzbią, álbo bolą.
ZWyczáynie otwieráć się
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 85
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
