wychędaża i rozgrzewa. Kaszlącym.
Kaszle uśmierza.
Konfekt do tegoż inny/ ale tychże skutków: Wziąć korzenia tego ziela pół trzecia łota/ Bobku ochędożonego/ Jałowcu po półtora łota/ Omanowego korzenia pół łota: A to wszytko miałko utarszy/ z odszymowanym miodem/ Konfekt uczynić/ którego przerzeczonym sposobem używać. Piersiom zawrzedziałym.
Piersiom zranionym/ zawrzedziałymy i zropionym płucom: Weźmi korzenia tego ziela pokrajanego co nadrobniej/ trzy łoty i warz we dwu kwartach wody studziennej/ aż do połowice/ przecedź/ przydaj kwartę albo z połtory wina dobrego białego/ dwadzieścia i ośm łótów miodu chędogiego/ znowu warz i pilnie zszymuj/ a gdy się chędogo odszymuje
wychędaża y rozgrzewa. Kaszlącym.
Kászle vśmierza.
Konfekt do tegoż iny/ ále tychże skutkow: Wźiąć korzenia tego źiela poł trzećia łotá/ Bobku ochędożonego/ Iáłowcu po połtorá łotá/ Omanowego korzeniá poł łotá: A to wszytko miáłko vtárszy/ z odszymowánym miodem/ Konfekt vczynić/ ktoreg^o^ przerzeczonym sposobem vżywáć. Pierśiom záwrzedźiáłym.
Pierśiom zránionym/ záwrzedźiáłymy y zropionym płucom: Weźmi korzenia teg^o^ źiela pokráiáne^o^ co nadrobniey/ trzy łoty y warz we dwu kwartách wody studźienney/ áż do połowice/ przecedź/ przyday kwartę álbo z połtory winá dobrego białego/ dwádźieśćiá y ośm łótow miodu chędogieg^o^/ znowu warz y pilnie zszymuy/ á gdy sie chędogo odszymuie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 65
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
z głowy/ na Piersi i Płuca/ jest osobliwym lekarstwem lecie/ świeże ziele w wino kładąc/ i miasto pospolitego trunku pijać: Abowiem nietylko smaczny i przyjemny trunek czyni ale też zachowywa człowieka/ i strzeże od suchot. smętnym
Toż wino/ w którymby ziele moknęło/ smętne i frasowliwe uwesela. Persiom zawrzedziałym.
Płuca okrostawiałe/ zawrzedziałe/ i zranione leczy warząc go w miodowej sicie abo w winie słodkim/ a kto tego nie ma/ tedy w wodzie. Zaledwie może się temu zielu podobne drugie znaleźć/ któreby Płuca i Piersi we wnątrz zranione/ i napsowane ratować doskonale/ i leczyć mogło/ jako to. Jeno
z głowy/ ná Pierśi y Płucá/ iest osobliwym lekárstwem lećie/ świeże źiele w wino kłádąc/ y miásto pospolitego trunku piiáć: Abowiem nietylko smáczny y przyiemny trunek czyni ále też záchowywa człowieká/ y strzeże od suchot. smętnym
Toż wino/ w ktorymby źiele moknęło/ smętne y frásowliwe vwesela. Perśiom záwrzedźiáłym.
Płucá okrostáwiáłe/ záwrzedźiáłe/ y zráńione leczy wárząc go w miodowey sićie ábo w winie słodkim/ á kto tego nie ma/ tedy w wodźie. Záledwie może sie temu źielu podobne drugie ználeść/ ktoreby Płucá y Pierśi we wnątrz zránione/ y nápsowáne rátowáć doskonále/ y leczyć mogło/ iáko to. Ieno
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 82
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
i Płuca/ jest osobliwym lekarstwem lecie/ świeże ziele w wino kładąc/ i miasto pospolitego trunku pijać: Abowiem nietylko smaczny i przyjemny trunek czyni ale też zachowywa człowieka/ i strzeże od suchot. smętnym
Toż wino/ w którymby ziele moknęło/ smętne i frasowliwe uwesela. Persiom zawrzedziałym.
Płuca okrostawiałe/ zawrzedziałe/ i zranione leczy warząc go w miodowej sicie abo w winie słodkim/ a kto tego nie ma/ tedy w wodzie. Zaledwie może się temu zielu podobne drugie znaleźć/ któreby Płuca i Piersi we wnątrz zranione/ i napsowane ratować doskonale/ i leczyć mogło/ jako to. Jeno w wychędożeniu i w wywiedzieniu
y Płucá/ iest osobliwym lekárstwem lećie/ świeże źiele w wino kłádąc/ y miásto pospolitego trunku piiáć: Abowiem nietylko smáczny y przyiemny trunek czyni ále też záchowywa człowieká/ y strzeże od suchot. smętnym
Toż wino/ w ktorymby źiele moknęło/ smętne y frásowliwe vwesela. Perśiom záwrzedźiáłym.
Płucá okrostáwiáłe/ záwrzedźiáłe/ y zráńione leczy wárząc go w miodowey sićie ábo w winie słodkim/ á kto tego nie ma/ tedy w wodźie. Záledwie może sie temu źielu podobne drugie ználeść/ ktoreby Płucá y Pierśi we wnątrz zránione/ y nápsowáne rátowáć doskonále/ y leczyć mogło/ iáko to. Ieno w wychędożeniu y w wywiedźieniu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 82
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
to w polewce mięśnej warzyć/ a każdego poranku tego używać. Takowa polewka abo potrawa nietylko suchotnego posila/ ale i zawrzedziałość Płuc goi. Toż miasto jarzyny warząc/ abo jakimkolwiek sposobem przyprawiona a używana czyni. (Tabe.) Płucom zranionem i napsowanym.
Także w lekarstwie jakimkolwiek obyczajem używana/ Płuca zranione i zawrzedziałe goi/ i od suchot broni dziwnym sposobem (tenże)
Zranienia wszelakie we wnętrznóściach goi/ a zwłaszcza w kiszkach i w przechodach ich/ wyższej pomienionym obyczajem używając. Piersiom i płucom sztychem przebitym
Rannym jest barzo użytecznym lekarstwem/ a ile tym którzyby przez piersi i płuca sztychowe rany mieli/ bądź od kopijej/
to w polewce mięśney wárzyć/ á káżdego poránku tego vżywáć. Tákowa polewká ábo potráwá nietylko suchotnego pośilá/ ále y záwrzedźiáłość Płuc goi. Toż miásto iárzyny wárząc/ ábo iákimkolwiek sposobem przypráwiona á vżywána czyni. (Tabe.) Płucom zránionem y nápsowánym.
Także w lekárstwie iákimkolwiek obyczáiem vżywána/ Płucá zránione y záwrzedźiáłe goi/ y od suchot broni dźiwnym sposobem (tenże)
Zránieniá wszelákie we wnętrznóśćiách goi/ á zwłasczá w kiszkách y w przechodách ich/ wysszey pomienionym obyczáiem vżywáiąc. Pierśiom y płucom sztychem przebitym
Ránnym iest bárzo vżytecznym lekárstwem/ a ile tym ktorzyby przez pierśi y płucá sztychowe rány mieli/ bądź od kopiiey/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 82
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
łotów/ i w Alembiku bez rury/ w Balneum maris, albo w kotle gorącej wody/ przez cztery dwadzieścia godzin moczyć/ zwirzchu dobrze zalutowawszy. Potym znowu przedystyllować/ i do potrzeby pilnie chować. Ta Płucom zranionym.
Płuca zranione i owrzedziałe leczy. Kiszkom
Kiszki także. I wnętrzn: zawrze.
Wnętrzności zranione i zawrzedziałe potężnie goi. Suchotnym.
Suchotnym wielką pomocą jest:
Wziąwszy tej wodki kwartę/ do tego Cukru przynamniej trzyletniego czerwonej Rożej łotów szesnaście/ a przecedziwszy/ każdy poranek i na noc/ Suchotnym po sześci/ albo po ośmi łyżek/ ciepło pic dawaj. Zimnicom.
W zimnicach morowych wielkim jest lekarstwem/ pijąc. Syrop Rożyczki
łotow/ y w Alembiku bez rury/ w Balneum maris, álbo w kotle gorącey wody/ przez cztery dwádźieśćiá godźin moczyć/ zwirzchu dobrze zálutowawszy. Potym znowu przedistyllowáć/ y do potrzeby pilnie chowáć. Tá Płucom zránionym.
Płucá zránione y owrzedźiáłe leczy. Kiszkom
Kiszki tákże. Y wnętrzn: záwrze.
Wnętrznośći zránione y záwrzedźiáłe potężnie goi. Suchotnym.
Suchotnym wielką pomocą iest:
Wźiąwszy tey wodki kwartę/ do tego Cukru przynamniey trzyletniego czerwoney Rożey łotow szesnaśćie/ á przecedźiwszy/ káżdy poránek y ná noc/ Suchotnym po sześći/ álbo po ośmi łyżek/ ćiepło pic daway. Zimnicom.
W źimnicách morowych wielkim iest lekárstwem/ piiąc. Syrop Rożyczki
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 84
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Krostom w oczu.
Wrzedziennice i zmazy z oczu spądza/ z Miodem go utarszy/ w oczy puszczając co naczęściej. Uszom bolejącym.
Uszom bolejącym z Olejkiem Lilijowym/ albo z Rożanym ciepło w nie puszczając/ jest użyteczny. Bolączkom w uszach.
W uszach bolączki zimne leczy/ w niego puszczając zlekka. Też Uszom zawrzedziałym.
Uszy zawrzedziałe goi z kwasnym miodkiem (Oximel zowią) zmieszany a w uszy ciepło puszczany/ wychędażając je z ropy z otoku. Item.
Toż czyni/ z Olejkiem Nardu Indyjskiego i z Rożanym/ w nie puszczany. Głuchocie.
Głuchotę odpędza/ rozczyniwszy go z winnym octem/ a z miodem/ i ciepło
Krostom w oczu.
Wrzedźiennice y zmázy z oczu spądza/ z Miodem go vtárszy/ w oczy pusczáiąc co naczęśćiey. Vszom boleiącym.
Vszom boleiącym z Oleykiem Liliiowym/ álbo z Rożánym ćiepło w nie pusczáiąc/ iest vżyteczny. Bolączkom w vszách.
W vszách bolączki źimne leczy/ w niego pusczáiąc zlekká. Też Vszom záwrzedźiáłym.
Vszy záwrzedźiáłe goi z kwásnym miodkiem (Oximel zowią) zmieszány á w vszy ćiepło pusczány/ wychędażaiąc ie z ropy z otoku. Item.
Toż czyni/ z Oleykiem Nárdu Indiyskiego y z Rożánym/ w nie pusczány. Głuchoćie.
Głuchotę odpądza/ rozczyniwszy go z winnym octem/ á z miodem/ y ćiepło
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 212
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
.
Wrzedziennice i zmazy z oczu spądza/ z Miodem go utarszy/ w oczy puszczając co naczęściej. Uszom bolejącym.
Uszom bolejącym z Olejkiem Lilijowym/ albo z Rożanym ciepło w nie puszczając/ jest użyteczny. Bolączkom w uszach.
W uszach bolączki zimne leczy/ w niego puszczając zlekka. Też Uszom zawrzedziałym.
Uszy zawrzedziałe goi z kwasnym miodkiem (Oximel zowią) zmieszany a w uszy ciepło puszczany/ wychędażając je z ropy z otoku. Item.
Toż czyni/ z Olejkiem Nardu Indyjskiego i z Rożanym/ w nie puszczany. Głuchocie.
Głuchotę odpędza/ rozczyniwszy go z winnym octem/ a z miodem/ i ciepło w uszy puszczany
.
Wrzedźiennice y zmázy z oczu spądza/ z Miodem go vtárszy/ w oczy pusczáiąc co naczęśćiey. Vszom boleiącym.
Vszom boleiącym z Oleykiem Liliiowym/ álbo z Rożánym ćiepło w nie pusczáiąc/ iest vżyteczny. Bolączkom w vszách.
W vszách bolączki źimne leczy/ w niego pusczáiąc zlekká. Też Vszom záwrzedźiáłym.
Vszy záwrzedźiáłe goi z kwásnym miodkiem (Oximel zowią) zmieszány á w vszy ćiepło pusczány/ wychędażaiąc ie z ropy z otoku. Item.
Toż czyni/ z Oleykiem Nárdu Indiyskiego y z Rożánym/ w nie pusczány. Głuchoćie.
Głuchotę odpądza/ rozczyniwszy go z winnym octem/ á z miodem/ y ćiepło w vszy pusczány
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 212
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
łota/ co nachędoższego/ albo pół łota/ co nachędoższego/ albo pół łota (dużym białymgłowam) w białym winie rozpuściwszy/ dać im ciepło wypić. Toż też Mocz pędzi.
Mocz zawściągniony nad przyrodzenie pobudza i wywodzi/ i tak potężnie/ aż ze krwią. Piersiom.
Piersiom i Płucom flegmę wywodzi.
Płucom zawrzedziałym.
Charkaniu gęstą a klejowatą flegmą/ z Amoniaku samego Piguły/ albo też wyżej opisanym sposobem poczynione/ a w miękkim jaju/ po piąci albo siedmi używane/ są użyteczne. Kaszlu zastarzałemu.
Kaszlom starym/ też Piguły są przynależące/ i barzo użyteczne/ biorąc ich po dwu/ albo po trzy na noc/ a
łotá/ co nachędoższego/ álbo poł łotá/ co nachędoższego/ álbo poł łotá (dużym białymgłowam) w białym winie rospuśćiwszy/ dáć im ćiepło wypić. Toż też Mocz pędźi.
Mocz záwśćiągniony nád przyrodzenie pobudza y wywodźi/ y ták potężnie/ áż ze krwią. Pierśiom.
Pierśiom y Płucom flágmę wywodźi.
Płucom záwrzedźiáłym.
Chárkániu gęstą á kliiowátą flágmą/ z Ammoniaku sámego Piguły/ álbo też wyszey opisánym sposobem poczynione/ á w miękkim iáiu/ po piąći álbo śiedmi vżywáne/ są vżyteczne. Kászlu zástárzáłe^v^.
Kászlom stárym/ też Piguły są przynależące/ y bárzo vżyteczne/ biorąc ich po dwu/ álbo po trzy ná noc/ á
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 218
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
łocia. (Aben Mesua.) Kaszlu.
Kaszel uśmierza/ z zimnej przyczyny/ abowiem Płuca i Piersi wychędaża.
Przeto Dychawicznym barzo użyteczna. (Mes.) Dychawi: Lu: starem Flegmatykom.
Ludziom w leciech zeszłym/ a zwłaszcza Flegmatykom/ Dychawicznym/ kaszlącym/ jest ratunkiem. (Mesua.) Uszom zawrzedziałym.
Uszom zawrzedziałym/ ropistym/ zagniłym/ i smrodliwym/ jest użyteczna/ w sycie miodowej rozpuściwszy ją/ a knotek z flajtuchu ukręciwszy obmoczyć/ i w uszy kłaść. (Mesua.) Albo też Item.
W śamym miedzie knot obmoczywszy/ prochem go jej obsypac/ a w uszy włożyć. Flegmę z kolan wywodzi
łocia. (Aben Mesua.) Kászlu.
Kászel vśmierza/ z źimney przyczyny/ ábowiem Płucá y Pierśi wychędaża.
Przeto Djcháwicznym bárzo vżjteczna. (Mes.) Dycháwi: Lu: stárem Flegmátjkom.
Ludźiom w lećiech zeszłym/ á zwłasczá Flegmátykom/ Dycháwicznym/ kászlącym/ iest rátunkiem. (Mesua.) Vszom záwrzedźiáłym.
Vszom záwrzedźiáłym/ ropistym/ zágniłym/ y smrodliwym/ iest vżyteczna/ w syćie miodowej rospuśćiwszy ią/ á knotek z fláytuchu vkręćiwszy obmoczyć/ y w vszy kłáść. (Mesua.) Albo też Item.
W śámym miedźie knot obmoczjwszy/ prochem go iey obsypác/ á w vszy włożyć. Flágmę z kolan wywodźi
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 224
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Aben Mesua.) Kaszlu.
Kaszel uśmierza/ z zimnej przyczyny/ abowiem Płuca i Piersi wychędaża.
Przeto Dychawicznym barzo użyteczna. (Mes.) Dychawi: Lu: starem Flegmatykom.
Ludziom w leciech zeszłym/ a zwłaszcza Flegmatykom/ Dychawicznym/ kaszlącym/ jest ratunkiem. (Mesua.) Uszom zawrzedziałym.
Uszom zawrzedziałym/ ropistym/ zagniłym/ i smrodliwym/ jest użyteczna/ w sycie miodowej rozpuściwszy ją/ a knotek z flajtuchu ukręciwszy obmoczyć/ i w uszy kłaść. (Mesua.) Albo też Item.
W śamym miedzie knot obmoczywszy/ prochem go jej obsypac/ a w uszy włożyć. Flegmę z kolan wywodzi.
Flegmę z
Aben Mesua.) Kászlu.
Kászel vśmierza/ z źimney przyczyny/ ábowiem Płucá y Pierśi wychędaża.
Przeto Djcháwicznym bárzo vżjteczna. (Mes.) Dycháwi: Lu: stárem Flegmátjkom.
Ludźiom w lećiech zeszłym/ á zwłasczá Flegmátykom/ Dycháwicznym/ kászlącym/ iest rátunkiem. (Mesua.) Vszom záwrzedźiáłym.
Vszom záwrzedźiáłym/ ropistym/ zágniłym/ y smrodliwym/ iest vżyteczna/ w syćie miodowej rospuśćiwszy ią/ á knotek z fláytuchu vkręćiwszy obmoczyć/ y w vszy kłáść. (Mesua.) Albo też Item.
W śámym miedźie knot obmoczjwszy/ prochem go iey obsypác/ á w vszy włożyć. Flágmę z kolan wywodźi.
Flágmę z
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 224
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
