dla wojny ziemski są lepsze, iż niemi może się nabijać każde działo z wielką prędkością, mianowicie sztuki z komorami, jako na swym miejscu powie się. I dla doświadczenia widzianego najduję worki być pożyteczniejsze nad szufle, gdyż tym czasem, którego się włoży dwa albo trzy razy szufla do sztuki dla strzelania raz, workami może się nabić dwa albo trzy razy id strzelać. I puszkarz nie będzie się obawiał, aby mu nie trącono szufli i aby proch nie upadł na ziemię, albo żeby nie trącił którego. Wszystkie te ceremonije wezmą czasu niemało i strzelanie nie dzieje się z prędkością. Do tego, jako zwykli w wojsku wszyscy krzyczeć: „Puszkarzu,
dla wojny ziemski są lepsze, iż niemi może się nabijać każde działo z wielką prędkością, mianowicie sztuki z komorami, jako na swym miescu powie się. I dla doświadczenia widzianego najduję worki być pożyteczniejsze nad szufle, gdyż tym czasem, którego się włoży dwa albo trzy razy szufla do sztuki dla strzelania raz, workami może się nabić dwa albo trzy razy id strzelać. I puszkarz nie będzie się obawiał, aby mu nie trącono szufli i aby proch nie upadł na ziemię, albo żeby nie trącił którego. Wszystkie te ceremonije wezmą czasu niemało i strzelanie nie dzieje się z prędkością. Do tego, jako zwykli w wojsku wszyscy krzyczeć: „Puszkarzu,
Skrót tekstu: AquaPrax
Strona: 110
Tytuł:
Praxis ręczna działa
Autor:
Andrzej Dell'Aqua
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
między 1624 a 1639
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1639
Tekst uwspółcześniony:
tak
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Tadeusz Nowak
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Wrocław
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1969
w Q, albowim działoby się nieporządnie. Rys. 37. Formowanie ładunków. ROZDZIAŁ XIII O INSTRUMENTACH, KTÓRE SIĘ MAJĄ MIEĆ PO GOTOWIU DLA NABIJANIA I WYJĘCIA NABICIA Z DZIAŁ, TAKŻE NA KIEROWANIE WEDŁUG POTRZEBY DO STRZELANIA
W przeszłym rozdziale demonstrowałem sposób nabijania workami dlatego, że bez tych instrumentów nie mogłoby a się nabić dobrym porządkiem. A przeto, jeśli chcesz mieć stępel z proporcyją, weź gębę od działa A i dalekość BC formowaną od punktu D i włóż ją cyrklem od D aż do E i jednę od tych trzech części odyjm, a zostanieć cyrkuł E, którego będzie grubość albo diametr od stępia Fc dla nabijania prochu. Aby
w Q, albowim działoby się nieporządnie. Rys. 37. Formowanie ładunków. ROZDZIAŁ XIII O INSTRUMENTACH, KTÓRE SIĘ MAJĄ MIEĆ PO GOTOWIU DLA NABIJANIA I WYJĘCIA NABICIA Z DZIAŁ, TAKŻE NA KIEROWANIE WEDŁUG POTRZEBY DO STRZELANIA
W przeszłym rozdziale demonstrowałem sposób nabijania workami dlatego, że bez tych instrumentów nie mogłoby a się nabić dobrym porządkiem. A przeto, jeśli chcesz mieć stępel z proporcyją, weź gębę od działa A i dalekość BC formowaną od punktu D i włóż ją cyrklem od D aż do E i jednę od tych trzech części odyjm, a zostanieć cyrkuł E, którego będzie grubość albo dyjametr od stępia Fc dla nabijania prochu. Aby
Skrót tekstu: AquaPrax
Strona: 112
Tytuł:
Praxis ręczna działa
Autor:
Andrzej Dell'Aqua
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
między 1624 a 1639
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1639
Tekst uwspółcześniony:
tak
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Tadeusz Nowak
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Wrocław
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1969
obrony, jakoż pewnie jest wielka, i gotowość kul w niemałym ma być poszanowaniu, także i proch, jako na swym miejscu powie się. Albowim mało pożyteczne byłyby działa, gdyby ich nie było czym nabijać na obrażenie nieprzyjaciela i obronienie się jemu. Może mi kto doświadczony mówić — kędy nie będzie kule, może się nabić sztuka kawalcami żelaznymi, gwoździami, łańcuchami, kamieńmi, drągami, postronkami, kulami ruszniczemi albo muszkietowymi, a na ostatek niech leje cynę w domu i zrobi 50 kul rusznicznych, które by włożył do działa na zabicie wszystkich w obozie sułtana Solimana, który umarł, a nie postrzegł się ten mądry, że wdał się we
obrony, jakoż pewnie jest wielka, i gotowość kul w niemałym ma być poszanowaniu, także i proch, jako na swym miescu powie się. Albowim mało pożyteczne byłyby działa, gdyby ich nie było czym nabijać na obrażenie nieprzyjaciela i obronienie się jemu. Może mi kto doświadczony mówić — kędy nie będzie kule, może się nabić sztuka kawalcami żelaznymi, gwoździami, łańcuchami, kamieńmi, drągami, postronkami, kulami ruszniczemi albo muszkietowymi, a na ostatek niech leje cynę w domu i zrobi 50 kul rusznicznych, które by włożył do działa na zabicie wszystkich w obozie sułtana Solimana, który umarł, a nie postrzegł się ten mądry, że wdał się we
Skrót tekstu: AquaPrax
Strona: 146
Tytuł:
Praxis ręczna działa
Autor:
Andrzej Dell'Aqua
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
między 1624 a 1639
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1639
Tekst uwspółcześniony:
tak
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Tadeusz Nowak
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Wrocław
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1969
, i niesłychane. A jeśli miejsce, skąd będziesz strzelał, będzie wyższe nad szturm, możesz włożyć 5 częścią więcej, która uczyni 20 kul. Jeżeli zaś zechcesz włożyć mianowane kule do worków, trzeba mu uczynić dno drewniane, dając mu jego wiatr, jako pokazuje figura M, kładąc w dno ku prochu, kędy się nabije. Rys. 61. Woreczek i kula uzbrojona. ROZDZIAŁ IX O NIEKTÓRYM NAPOMNIENIU MONARCHÓW TAK W DZIAŁACH, JAKO INSZYCH RZECZACH NA WOJNIE I O PORZĄDKU, KTÓRY MA MIEĆ PUSZKARZ W CEKAUZIE
Najaśniejszy królowie! Czterzy są rzeczy naprzedniejsze, zaniechawszy inszych cnót, które zdobią dwory waszych królewskich mości. Pierwsza mieć w nich doświadczone wojowniki
, i niesłychane. A jeśli miesce, skąd będziesz strzelał, będzie wyższe nad szturm, możesz włożyć 5 częścią więcy, która uczyni 20 kul. Jeżeli zaś zechcesz włożyć mianowane kule do worków, trzeba mu uczynić dno drewniane, dając mu jego wiatr, jako pokazuje figura M, kładąc w dno ku prochu, kędy się nabije. Rys. 61. Woreczek i kula uzbrojona. ROZDZIAŁ IX O NIEKTÓRYM NAPOMNIENIU MONARCHÓW TAK W DZIAŁACH, JAKO INSZYCH RZECZACH NA WOJNIE I O PORZĄDKU, KTÓRY MA MIEĆ PUSZKARZ W CEKAUZIE
Najaśniejszy królowie! Czterzy są rzeczy naprzedniejsze, zaniechawszy inszych cnót, które zdobią dwory waszych królewskich mości. Pierwsza mieć w nich doświadczone wojowniki
Skrót tekstu: AquaPrax
Strona: 158
Tytuł:
Praxis ręczna działa
Autor:
Andrzej Dell'Aqua
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
między 1624 a 1639
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1639
Tekst uwspółcześniony:
tak
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Tadeusz Nowak
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Wrocław
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1969
boży rozumim per praxis i teoryją, iż mogę sprawić, żeby mię drudzy rozumieli. A jeśli chcesz wiedzieć, które by strzelanie uczyniło większą szkodę w wieży A, cy to, co by się strzeliło przez górę B, cy spuściwszy sztukę na dół pod górę pomienioną w C, pilnując tego w nabijaniu sztuki, aby się nabiła jednym własnym prochem i po jedni mierze i jednaką proporcyją w wadze okrągłości i materyjej i żeby takowa sztuka na górze B była na wadze horyzontalnie. Daj to, że mianowana sztuka jest muszkiet do nauki funtowy, żeby była daleko gęba od niego do wieże, gdzie masz uderzyć, na sążni 100 i żeby gęba od strzelania
boży rozumim per praxis i teoryją, iż mogę sprawić, żeby mię drudzy rozumieli. A jeśli chcesz wiedzieć, które by strzelanie uczyniło większą szkodę w wieży A, cy to, co by się strzeliło przez górę B, cy spuściwszy sztukę na dół pod górę pomienioną w C, pilnując tego w nabijaniu sztuki, aby się nabiła jednym własnym prochem i po jedny mierze i jednaką proporcyją w wadze okrągłości i materyjej i żeby takowa sztuka na górze B była na wadze horyzontalnie. Daj to, że mianowana sztuka jest muszkiet do nauki funtowy, żeby była daleko gęba od niego do wieże, gdzie masz uderzyć, na sążni 100 i żeby gęba od strzelania
Skrót tekstu: AquaPrax
Strona: 188
Tytuł:
Praxis ręczna działa
Autor:
Andrzej Dell'Aqua
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
między 1624 a 1639
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1639
Tekst uwspółcześniony:
tak
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Tadeusz Nowak
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Wrocław
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1969
i wpraw rurki EFGH, nabite prochem dobrym i kulą ołowianą, jako pokazują kule IK. A miej tę cywkę L, także spiżaną, z dziurką M i włożysz ją między te rury. Ta tedy cywka ma stać statecznie z gwintem u wieka NO, a to wieko ma się zamykać gwintami PQ. Także pomieciona cewka nabije się tą materyją: prochu części 6, siarki część 1. A kiedy już będzie naprawiony i nabity mianowany moździerz, jako powiedziałem, każesz go postawić na tym miejscu, na którym spodziwasz się, że będą stać twoi nieprzyjaciele albo się zbirać do kupy, z jednym knotem zapalonym, który by swego czasu zapalił gębę cywki
i wpraw rurki EFGH, nabite prochem dobrym i kulą ołowianą, jako pokazują kule IK. A miej tę cywkę L, także spiżaną, z dziurką M i włożysz ją między te rury. Ta tedy cywka ma stać statecznie z gwintem u wieka NO, a to wieko ma się zamykać gwintami PQ. Także pomieciona cewka nabije się tą materyją: prochu części 6, siarki część 1. A kiedy już będzie naprawiony i nabity mianowany mozdzerz, jako powiedziałem, każesz go postawić na tym miescu, na którym spodziwasz się, że będą stać twoi nieprzyjaciele albo się zbirać do kupy, z jednym knotem zapalonym, który by swego czasu zapalił gębę cywki
Skrót tekstu: AquaPrax
Strona: 346
Tytuł:
Praxis ręczna działa
Autor:
Andrzej Dell'Aqua
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
między 1624 a 1639
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1639
Tekst uwspółcześniony:
tak
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Tadeusz Nowak
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Wrocław
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1969
ma być w ogień włożony pierwy niż nań będzie się przewlekać kule i trzeba, aby był czerwony, a w tym będziesz go przewlekał, a to dla tego, aby był sposobniejszy, a nie złamał się łacno, a potym nakładziesz we wnątrz moździerza prochu dobrego i potrząśniesz, aby się proch między kule rozszedł i nabił się dobrze ku końcowi, włożysz nakrywkę ST przez rurę V i zatkasz mocno, aby był dobrze zamkniony, a na tym miejscu KsY. Ta materia, którą masz nabijać rurę EFG, jest ta: prochu dobrego części 8, węgla część 1, siarki część 1. I już, kiedy się dopali pomieniona materia, zapali
ma być w ogień włożony pierwy niż nań będzie się przewlekać kule i trzeba, aby był czerwony, a w tym będziesz go przewlekał, a to dla tego, aby był sposobniejszy, a nie złamał się łacno, a potym nakładziesz we wnątrz mozdzerza prochu dobrego i potrząśniesz, aby się proch między kule rozszedł i nabił się dobrze ku końcowi, włożysz nakrywkę ST przez rurę V i zatkasz mocno, aby był dobrze zamkniony, a na tym miescu XY. Ta materyja, którą masz nabijać rurę EFG, jest ta: prochu dobrego części 8, węgla część 1, siarki część 1. I już, kiedy się dopali pomieniona materyja, zapali
Skrót tekstu: AquaPrax
Strona: 348
Tytuł:
Praxis ręczna działa
Autor:
Andrzej Dell'Aqua
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
między 1624 a 1639
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1639
Tekst uwspółcześniony:
tak
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Tadeusz Nowak
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Wrocław
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1969
, saletry część 1. I tąż materyją własną nabijesz cewkę LM, bijąc dobrze. Napominam cię, że pomieniona materia ma być dużo tłuczona i miszana. Potym wszystkie rurki wstawisz w moździerz, jako stoją, i zatkasz je dobrze gwintami N, a dno, które stoi teraze ku górze OP, ma stać dokąd się nabije mianowany moździerz, potym stać ma ku dołu, na ziemi albo na ławie, lubo na stole i włożysz tę cywkę we środek mianowany rurki i żeby jej gwint trafił na tę dziurę Q. Ale wprzód trzeba napełnić prochem dobrym mianowany moździerz aż do RS, a potym zakręcisz wieko, żeby się zamknęło na tym miejscu TV
, saletry część 1. I tąż materyją własną nabijesz cewkę LM, bijąc dobrze. Napominam cię, że pomieniona materyja ma być dużo tłuczona i miszana. Potym wszystkie rurki wstawisz w mozdzerz, jako stoją, i zatkasz je dobrze gwintami N, a dno, które stoi teraze ku górze OP, ma stać dokąd się nabije mianowany mozdzerz, potym stać ma ku dołu, na ziemi albo na ławie, lubo na stole i włożysz tę cywkę we środek mianowany rurki i żeby jej gwint trafił na tę dziurę Q. Ale wprzód trzeba napełnić prochem dobrym mianowany mozdzerz aż do RS, a potym zakręcisz wieko, żeby się zamknęło na tym miescu TV
Skrót tekstu: AquaPrax
Strona: 350
Tytuł:
Praxis ręczna działa
Autor:
Andrzej Dell'Aqua
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
między 1624 a 1639
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1639
Tekst uwspółcześniony:
tak
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Tadeusz Nowak
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Wrocław
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1969
w sztukę, i zapal przez gębę knotem wyprawnym, i obaczysz dziwną rzecz w ogniu.
Materia dla nabicia cewki albo gwintu od granatów: prochu dzielnego części 30 saletry tłuczony części 6 pokostu w ziarnkach części 3 żywice hiszpański części 3 siarki części 3 Wszystkie te rzeczy mają się stłuc i zmiszać pospołu, a mianowaną materyją mogą się nabić cewki od granatów albo gwinty. Jest materia prawie dobra do takiego efektu.
Materia dla nabijania rur: prochu dzielnego części 6 żywice grecki części 2 siarki część 1 Żywica grecka z siarką ni mają być barzo tłuczone, i zmiszasz wszystko pospołu, i zeżmiesz z olejem lnianym, i tak będzie dobra. A potym miej drzewo
w sztukę, i zapal przez gębę knotem wyprawnym, i obaczysz dziwną rzecz w ogniu.
Materyja dla nabicia cewki albo gwintu od granatów: prochu dzielnego części 30 saletry tłuczony części 6 pokostu w ziarnkach części 3 żywice hiszpański części 3 siarki części 3 Wszystkie te rzeczy mają się stłuc i zmiszać pospołu, a mianowaną materyją mogą się nabić cewki od granatów albo gwinty. Jest materyja prawie dobra do takiego efektu.
Materyja dla nabijania rur: prochu dzielnego części 6 żywice grecki części 2 siarki część 1 Żywica grecka z siarką ni mają być barzo tłuczone, i zmiszasz wszystko pospołu, i zeżmiesz z olejem lnianym, i tak będzie dobra. A potym miej drzewo
Skrót tekstu: AquaPrax
Strona: 379
Tytuł:
Praxis ręczna działa
Autor:
Andrzej Dell'Aqua
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
między 1624 a 1639
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1639
Tekst uwspółcześniony:
tak
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Tadeusz Nowak
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Wrocław
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1969
rury nabić kul z tej materyjej urobionych: prochu przesianego części 12, saletry części 3. A te kule robione być mają z przędziwa moczonego w gorzałce i wpusczone w siarkę. A nadto uczynisz 3, 4 albo 5 dziur w każdy kuli i nasypiesz prochu, a nabijesz w rury. A rura E nie tylko ma się nabić materyją albo kulą, ale może się włożyć w nie i raca górna GH, nabita tą materyją: saletry łutrowany części 38, siarki części 8, węgla części 12, a zmiszaj prawie dobrze i pokrop gorzałką przepaloną. Druga rura IK ma być przyprawiona z temi racami, a z takiej materyjej: prochu dobrego części 8
rury nabić kul z tej materyjej urobionych: prochu przesianego części 12, saletry części 3. A te kule robione być mają z przędziwa moczonego w gorzałce i wpusczone w siarkę. A nadto uczynisz 3, 4 albo 5 dziur w każdy kuli i nasypiesz prochu, a nabijesz w rury. A rura E nie tylko ma się nabić materyją albo kulą, ale może się włożyć w nie i raca górna GH, nabita tą materyją: saletry łutrowany części 38, siarki części 8, węgla części 12, a zmiszaj prawie dobrze i pokrop gorzałką przepaloną. Druga rura IK ma być przyprawiona z temi racami, a z takiej materyjej: prochu dobrego części 8
Skrót tekstu: AquaPrax
Strona: 410
Tytuł:
Praxis ręczna działa
Autor:
Andrzej Dell'Aqua
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
między 1624 a 1639
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1639
Tekst uwspółcześniony:
tak
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Tadeusz Nowak
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Wrocław
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1969
