bo miód gwałtownego ognia nie lubi) ustawnie szymując: A gdy już mało nie do połowice wywre/ onę wodę z Dzięgielem warzoną/ dopiero wlać przecedziwszy ją/ i znowu warzyć/ aż tylko ośm garnców wszystkiego zostanie. Dobrze nakryć i dać powoli przechłodnąć: potym mu łyżkę drożdży piwnych chędogich zadać do wykiśnienia/ a gdy się wytrybuje/ w faskę wlać/ i chować: może też w pospolitą Sytę woreczek z Dzięgielowym korzeniem wpuścić/ przydawszy miodu chędogiego według upodobania słodkości/ i dać mu wykisnąć. Piersiom
Piersiom. Płucom.
Płucom zaziębionym jest błogosławionym lekarstwem. . Dychawicznmy.
Dychawicznym i gwiżdżotchniącym. Kaszlącem.
Kaslącym lecie i zimie/ barzo użyteczny. Oddechom
bo miod gwałtownego ogniá nie lubi) vstáwnie szymuiąc: A gdy iuż máło nie do połowice wywre/ onę wodę z Dźięgielem wárzoną/ dopiero wlać przecedźiwszy ią/ y znowu wárzyć/ áż tylko ośm gárncow wszystkiego zostánie. Dobrze nákryć y dáć powoli przechłodnąć: potym mu łyszkę drożdży piwnych chędogich zádáć do wykiśnienia/ á gdy sie wytrybuie/ w fáskę wlać/ y chowáć: może też w pospolitą Sytę woreczek z Dźięgielowym korzeniem wpuśćić/ przydawszy miodu chędogiego według vpodobánia słodkośći/ y dáć mu wykisnąć. Pierśiom
Pierśiom. Płucom.
Płucom záźiębionym iest błogosłáwionym lekárstwem. . Dycháwicznmy.
Dycháwicznym y gwiżdżotchniącym. Kászlącem.
Káslącym lecie y źimie/ bárzo vżyteczny. Oddechom
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 96
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Piołynem/ abo z innymi zioła rozmaitymi przyprawują. To jest/ biorą to ziele ze wszystką jego substancją/ z liściem/ z korzeniem/ z kwiatem i z nasieniem suszone/ drobno posiekają/ a z trzasczkami heblowanymi z leszczyny w baryłę sypią/ a moszt słodki na to leją/ i przez kilka Miesięcy chowają/ aż się wytrybuje. Wątrobie
Wątrobę chorą leczy/ mdłą posila/ zamulone w niej żyły otwiera i wychędaża. Żołądkowi.
Żołądek do trawienia osłabiały czyni potężny. Wnętrzościam.
Wnętrzności wszystkie przy dobrym zdrowiu zachowuje/ strzegąc ich od zatkania i wszelakiego naruszenia. Przeto nie tylko choremu/ ale i zdrowemu ciału jest użyteczne/ broniąc i zachowując go od
Piołynem/ ábo z innymi źioły rozmáitymi przypráwuią. To iest/ biorą to źiele ze wszystką iego substáncyą/ z liśćiem/ z korzeniem/ z kwiátem y z naśieniem suszone/ drobno pośiekáią/ á z trzasczkámi heblowánymi z lesczyny w báryłę sypią/ á moszt słodki ná to leią/ y przez kilká Mieśięcy chowáią/ áż się wytrybuie. Wątrobie
Wątrobę chorą leczy/ mdłą pośila/ zámulone w niey żyły otwiera y wychędaża. Zołądkowi.
Zołądek do trawienia osłábiáły czyni potężny. Wnętrzośćiam.
Wnętrznośći wszystkie przy dobrym zdrowiu záchowuie/ strzegąc ich od zátkánia y wszelákiego náruszenia. Przeto nie tylko choremu/ ále y zdrowemu ćiáłu iest vżyteczne/ broniąc y záchowuiąc go od
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 279
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
go przy stole miasto trunku pospolitego. Ślezionie. 2.
Ślezienie zamulonej i nabrzmiałej/ tym sposobem wino może przyprawić/ wziąć Rzepiku ziela suszonego funt kupiecki/ Jelenich języków/ Stonogowcu/ Paprotnice/ po szesnaście łotów/ to drobno pokrajawszy włożyć miedzy heblowane trzasczki Jesionowego drzewa w ósmy garncową baryłkę mosztu dobrego nalać/ i dać mu się wytrybować. To wszystkim śledzionnym dolegliwościom osobliwie służy. Do roku chować go może. 3.
Drudzy czynią to wino tym sposobem. Biorą Rzepiku w cieniu ususzonego łotów szesnaście/ Stonogowcu mniejszego cztery łoty/ Reubarbarum przedniego trzy łoty/ Iwinki pachniącej/ albo Żywiczki małej/ Roży czerwonej po dwu łotu/ Kopytniku z korzeniem pułtora łota/
go przy stole miásto trunku pospolitego. Sleźionie. 2.
Sleźienie zámuloney y nábrzmiáłey/ tym sposobem wino może przypráwić/ wźiąć Rzepiku źiela suszonego funt kupiecki/ Ielenich ięzykow/ Stonogowcu/ Páprotnice/ po szesnaśćie łotow/ to drobno pokraiawszy włożyć miedzy heblowáne trzasczki Ieśionowego drzewá w osmy gárncową báryłkę mosztu dobrego nálać/ y dáć mu się wytrybowáć. To wszystkim śleźiennym dolegliwośćiom osobliwie służy. Do roku chowáć go może. 3.
Drudzy czynią to wino tym sposobem. Biorą Rzepiku w ćieniu vsuszonego łotow szesnaśćie/ Stonogowcu mnieyszego cztery łoty/ Rheubárbárum przedniego trzy łoty/ Iwinki páchniącey/ álbo Zywiczki máłey/ Roży czerwoney po dwu łotu/ Kopytniku z korzeniem pułtorá łotá/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 279
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Reubarbarum przedniego trzy łoty/ Iwinki pachniącej/ albo Żywiczki małej/ Roży czerwonej po dwu łotu/ Kopytniku z korzeniem pułtora łota/ Anyżu nasienia pięć kwint/ Indiańskiej Szpikanardy/ Cynamonu po pół łota. To wszytko drobno pokrajać/ a miedzy heblowane trzasczki leszczynowe pomieszać w pięci garncową faskę wsypać/ mosztu dobrego nalać/ dać mu się wytrybować/ a do roku chować/ używając go Wątrobie. Ślezionie.
Przeciwko wątroby/ i śledziony zatkaniu/ i innych wnętrzności. Chudnieniu ciała.
Trawieniu i niszczeniu znacznemu ciała Febrom zastarzałym.
Febry zastarzałe z zamulenia pochodzące. Żółtaczce.
Żółtej chorobie zastarzałej/ jest lekarstwem. Tego wina nie mamy jako trunku/ ale jako lekarstwa używać
Rheubárbárum przedniego trzy łoty/ Iwinki páchniącey/ álbo Zywiczki máłey/ Roży czerwoney po dwu łotu/ Kopytniku z korzeniem pułtorá łotá/ Anyżu naśienia pięć kwint/ Indiánskiey Szpikánárdy/ Cynámonu po puł łotá. To wszytko drobno pokráiáć/ á miedzy heblowáne trzasczki lesczynowe pomieszáć w pięci gárncową fáskę wsypáć/ mosztu dobrego nálać/ dáć mu się wytrybowáć/ á do roku chowáć/ vżywáiąc go Wątrobie. Sleźionie.
Przećiwko wątroby/ y śleźiony zátkániu/ y innych wnętrznośći. Chudnieniu ćiáłá.
Trawieniu y nisczeniu znácznemu ćiáłá Febrom zástárzáłym.
Febry zástárzáłe z zámulenia pochodzące. Zołtácce.
Zołtey chorobie zástárzáłey/ iest lekárstwem. Tego winá nie mamy iáko trunku/ ále iáko lekárstwá vżywáć
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 279
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ Rożej suchej czerwonej pułtora łota/ Anyżu nasienia łot/ korzenia Kopytnikowego/ korzenia Marzanny/ albo Retyfarbierskiej/ nasienia Piotruszczanego po pół łota. Ziele i korzenia drobno pokrajać/ Migdały utłuc/ nasienia z gruba przerazić/ a z heblowanemi trzasczkami leszczynowemi zmieszawszy/ w sześcigarncową baryłkę włożyć/ mosztu dobrego na to nalać/ i dać się wytrybować. Zielnik D. Simona Syreniusa/ Żyłom zamulonym.
Zatkanie żył w wątrobie otwiera. Wątrobie nabrzmiałość.
Zatkanie żył w wątrobie otwiera.
Nabrzmiałość jej leczy. Opuchłym.
Opuchłym/ i Żółtaczce.
Żółtą niemoc mającym/ wielki ratunek daje. Także Trawieniu i chudnieniu ciała.
Trawieniu i ginieniu ciała jest lekarstwem. Cerę utraconą
/ Rożey suchey czerwoney pułtorá łotá/ Anyżu naśienia łot/ korzenia Kopytnikowego/ korzenia Márzánny/ álbo Rethyfárbierskiey/ naśienia Piotrusczánego po puł łotá. Ziele y korzenia drobno pokráiáć/ Migdały vtłuc/ naśienia z hrubá przeráźić/ á z heblowánemi trzasczkámi lesczynowemi zmieszawszy/ w sześćigárncową báryłkę włożyć/ mosztu dobrego ná to nálać/ y dáć się wytrybowáć. Zielnik D. Simona Syreniusá/ Zyłom zámulonym.
Zátkánie żył w wątrobie otwiera. Wątrobie nábrzmiáłość.
Zátkánie żył w wątrobie otwiera.
Nábrzmiáłość iey leczy. Opuchłym.
Opuchłym/ y Zołtácce.
Zołtą niemoc máiącym/ wielki rátunek dáie. Tákże Trawieniu y chudnieniu ćiáłá.
Trawieniu y ginieniu ćiáłá iest lekárstwem. Cerę vtráconą
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 280
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
i z kwieciem/ a drobno posiekawszy/ w Balneum marys/ wolnym ogniem wyciągać. Potym do każdego pułgarca po ośmiu łotów znowu innego Srebrniku suszonego z korzeniem i z kwiatem/ z gruba przetłukszy wsypać/ a przez dzień i noc w Balneum maris moczyć/ toż powtóre przelutrować/ a na słońcu gorącym wysonować/ żeby się wytrybowała. Ta Kamień w nyrkach.
Kamieniu w nyrkach barzo służy/ bo go krszy tym. Krzyżom
Boleniu krzyżów/ i wszytkiego grzbieta. i Pacierzom
Pacierza. Upławom białym.
Uplawom białym. Ciekączkom/ i Morzysku z nich.
Ciekączkom/ i
Morzysku z nich pochodzącym. Kiszkom zranionym.
Kiszkom wewnątrz zranionym jest dowodnym lekarstwem/
y z kwiećiem/ á drobno pośiekawszy/ w Bálneum maris/ wolnym ogniem wyćiągáć. Potym do káżdego pułgárcá po ośmiu łotow znowu innego Srebrniku suszonego z korzeniem y z kwiátem/ z hrubá przetłukszy wsypáć/ á przez dźień y noc w Balneum maris moczyć/ toż powtore przelutrowáć/ á ná słońcu gorącym wysonowáć/ żeby się wytrybowáłá. Tá Kámień w nyrkách.
Kámieniu w nyrkách bárzo służy/ bo go krszy tym. Krzyżom
Boleniu krzyżow/ y wszytkiego grzbietá. y Páćierzom
Paćierzá. Vpłáwom białym.
Vplawom białym. Ciekączkom/ y Morzysku z nich.
Ciekączkom/ y
Morzysku z nich pochodzącym. Kiszkom zránionym.
Kiszkom wewnątrz zránionym iest dowodnym lekárstwem/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 293
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
