jadowitych bestii obrażonym/ jest lekarstwem/ także go z winem dając. Poty wzbudza.
Poty obficie wzbudza/ tak nasienie/ jako Korzeń z winem po kwincie używany. Albo też nad parą/ tychże Rozmarynów warzonych/ siedząc. Krostom świrzbiącym.
Krosty świerzbiące spądza/ cztery łoty/ albo łyżki/ soku z tego Rozmarynu świeżozielonego/ ze dwiema łyżkami wina białego dobrego/ i z tak wielą wody stokowej pijąc. Abowiem krew poleruje/ i ciało zatym zwierzchownie wychędaża. Oczom płynącym.
Płynącym oczom/ za spadkiem do nich udanym/ jest lekarstem/ rościerając Nasienie/ a na czoło przykładając/ przez trzy dni nie odejmując: albo na wszystkę głowę /
iádowitych bestyy obráżonym/ iest lekárstwem/ tákże go z winem dáiąc. Poty wzbudza.
Poty obfićie wzbudza/ ták naśienie/ iáko Korzeń z winem po kwinćie vżywány. Albo też nád párą/ tychże Rozmárynow wárzonych/ śiedząc. Krostom świrzbiącym.
Krosty świerzbiące spądza/ cztery łoty/ álbo łyszki/ soku z tego Rozmárynu świeżoźielonego/ ze dwiemá łyszkámi winá białego dobrego/ y z ták wielą wody stokowey piiąc. Abowiem kreẃ poleruie/ y ćiáło zátym zwierzchownie wychędaża. Oczom płynącym.
Płynącym oczom/ zá spadkiem do nich vdánym/ iest lekárstem/ rośćieráiąc Nasienie/ á ná czoło przykłádáiąc/ przez trzy dni nie odeymuiąc: álbo ná wszystkę głowę /
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 163
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
żołądkowi nietrawiącemu użyteczny. Tak przed tym z tego ziela czynili ludzie przysmaki/ bo i ustom jest barzo przyjemny. I z tądże też u nas nazwisko wzięło/ Lakotne ziele/ że do łakoci/ to jest przysmaków/ wchodziło. (Tenże) Dla czego Lakotne Ziele rzeczone. Oczom płynącym
Oczom płynącym/ Sok z świeżozielonego liścia/ z białym winem/ często w nie puszczając/ jest ratunkiem. Osadnieniu abo starciu.
Starciu/ albo osadnieniu w siedzeniu/ bądź z jazdy/ albo z chodzenia/ jest lekarstwem/ liście świeże zeżwane/ a przykładane. (Tenże) Miesięcznej.
Miesięcznej chorobie Paniom/ nad przyrodzenie zawściągnionej/ także jest ratunkiem
żołądkowi nietrawiącemu vżyteczny. Ták przed tym z tego źiela czynili ludźie przysmáki/ bo y vstom iest bárzo przyiemny. Y z tądże też v nas názwisko wźięło/ Lákotne źiele/ że do łákoći/ to iest przysmákow/ wchodźiło. (Tenże) Dla czego Lákotne Ziele rzeczone. Oczom płynącym
Oczom płynącym/ Sok z świeżoźielonego liśćia/ z białym winem/ często w nie pusczáiąc/ iest rátunkiem. Osádnieniu ábo stárćiu.
Stárćiu/ álbo osádnieniu w śiedzeniu/ bądź z iázdy/ álbo z chodzenia/ iest lekárstwem/ liśćie świeże zeżwáne/ á przykłádáne. (Tenże) Mieśięczney.
Mieśięczney chorobie Pániom/ nád przyrodzenie záwśćiągnioney/ tákże iest rátunkiem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 239
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
a tą wodą je często wycierać i wymywać (Tab.) Maść do ran świeżych.
Bywa też Maść kosztowna do wszelakich ran gojenia/ i z Lubczyku czyniona: Wziąć ziela świeżego łotów szesnaście/ Celidoniej/ albo ziela Jaskółczego/ Kozłku ziela/ Zwiesinoszku/ abo Szałwiej polnej białej/ po dwanaście łotów: Te wszystkie zioła świeżozielone w Moździerzu utłukszy/ przydać do nich Masła młodego nie słonego/ Loju wołowego/ po funcie Aptekarskim/ i znowu to wespół tłuc/ a potym w Patelli na wolnym ogniu przysmażyć/ ażby się wszystka wilgotność ziół strawiła. Potym przecedziwszy/ i mocno wyprasowawszy przydać wosku jarzęcego dwanaście łotów/ Terpentyny sześć: To nad ogniem
á tą wodą ie często wyćieráć y wymywáć (Tab.) Máść do ran świeżych.
Bywa też Máść kosztowna do wszelákich ran goienia/ y z Lubsczyku czyniona: Wźiąć źiela świeżego łotow szesnaśćie/ Celidoniey/ álbo źiela Iáskołczego/ Kozłku źiela/ Zwieśinoszku/ ábo Szałwiey polney białey/ po dwánaśćie łotow: Te wszystkie źiołá świeżoźielone w Możdżerzu vtłukszy/ przydáć do nich Másłá młodego nie słonego/ Loiu wołowego/ po funcie Aptekárskim/ y znowu to wespoł tłuc/ á potym w Pátelli ná wolnjm ogniu przysmáżyć/ áżby sie wszystká wilgotność źioł strawiłá. Potym przecedźiwszy/ y mocno wyprásowawszy przydać wosku iárzęceg^o^ dwanaśćie łotow/ Terpentyny sześć: To nád ogniem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 242
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
gdy przechłodnieje/ przydać niżej pomienionych prochów do tego. To jest Mirry/ Mastyki/ Aleopatyku/ Grynszpanu Hiszpańskiego po połtoru łotu: Te wespół rękami dobrze umięszać/ i w łoty potoczyć/ a do potrzeb pomienionych chować. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Item.
Inny Plastr barzo osobliwy do tychże Ran: Wziąć lubczyku świeżozielonego szesnaście łotów/ Bukwice/ Lebiodki/ po dwanaście łotów/ Młodego bez soli Masła/ Jeleniego łoju/ po Aptekarskim funcie/ Zioła dobrze naprzód utłuc/ potym Masła/ i Jeleniego łoju przyłożyć/ i znowu z onymi zioła tłuc/ potym tak długo smażyć/ żeby się wszystka z ziół wilgotność wysmażyła i strawiła/ przecedzić/
gdy przechłodnieie/ przydáć niżey pomienionych prochow do tego. To iest Mirrhy/ Mástyki/ Aleopátyku/ Grynszpanu Hiszpáńskiego po połtoru łotu: Te wespoł rękámi dobrze vmięszáć/ y w łoty potoczyć/ á do potrzeb pomienionych chowáć. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Item.
Iny Plastr bárzo osobliwy do tychże Ran: Wźiąć lubsczyku świeżoźieloneg^o^ szesnaśćie łotow/ Bukwice/ Lebiodki/ po dwánaśćie łotow/ Młodego bez soli Másłá/ Ieleniego łoiu/ po Aptekárskim funćie/ Ziołá dobrze naprzod vtłuc/ potym Másłá/ y Ieleniego łoiu przyłożyć/ y znowu z onymi źioły tłuc/ potym ták długo smáżyć/ żeby sie wszystká z źioł wilgotność wysmáżyłá y strawiłá/ przecedźić/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 243
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Tym wszystkim pomienionym dolegliwościom/ i chorobom/ jest wielkim a doświadczonym lekarstwem/ w winie abo w wodzie korzenie jego/ chocia i z zielim warząc/ a przez dni czterdzieści porządnie ciepło po kieliszku rano i na noc pijąc/ przydawszy do każdego trunku z łot starego Rożanego Cukru. Item.
Toż czyni Sok z świeżozielonego liścia jego/ z tak wiele starego Cukru Rożanego po dwu łyżkach go rano i na noc biorąc. (Taber.) Piersiom i płucom zranionem
Piersiom/ i Płucom zranionym i owrzedziałym. Także Kiszkom/ i wszystkim wnętrznościom/ jest lekarstwem doświadczonym/ w winie/ abo w piwie abo w wodzie warzony/ a po
. Tym wszystkim pomienionym dolegliwośćiom/ y chorobom/ iest wielkim á doświádczonym lekárstwem/ w winie ábo w wodźie korzenie iego/ chocia y z źielim wárząc/ á przez dni czterdźieśći porządnie ćiepło po kieliszku ráno y ná noc piiąc/ przydawszy do káżdego trunku z łot stárego Rożánego Cukru. Item.
Toż czyni Sok z świeżoźielonego liśćia iego/ z ták wiele stárego Cukru Rożánego po dwu łyszkách go ráno y ná noc biorąc. (Taber.) Pierśiom y płucom zránionem
Pierśiom/ y Płucom zránionym y owrzedźiáłym. Tákże Kiszkom/ y wszystkim wnętrznośćiom/ iest lekárstwem doświadczonym/ w winie/ ábo w piwie ábo w wodźie wárzony/ á po
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 247
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
w winie do wywrzenia trzeciej części warzyć/ a ciepło rano i na noc po kieliszku dobrym pić.
Maść doświadczona niepospolita/ krwi zbiegłej i skrzepłej we wnętrznościach/ z zbić a i z potłuczenia: którą krew rozprowadza i trawi w ciele. także Ranom wnętrznem.
Rany wnętrzne goi. Ta sposobem takim bywa czyniona: Biorą świeżozielonego Zanklu ośm łotów/ bukwice zielonej/ wierzchołków z świeżego Kopru włoskiego/ Jagód Jałowcowych zielonych niedoźrzałych/ po sześć łotów/ Ruty ogródnej/ Kosztywału/ korzenia Omanowego/ Iwinki pachniącej/ Rozmarynu liścia/ po cztery łoty/ Jasieńcu/ który Reupontykiem zowią/ także łotów cztery. To wszystko ma być świeżozielono i co nadrobniej posiekać/
w winie do wywrzenia trzećiey częśći wárzyć/ á ćiepło ráno y ná noc po kieliszku dobrym pić.
Máść doświádczona niepospolita/ krwi zbiegłey y skrzepłey we wnętrznośćiách/ z zbić a y z potłuczenia: ktorą krew rozprowádza y trawi w ćiele. tákże Ránom wnętrznem.
Rány wnętrzne goi. Tá sposobem tákim bywa cżyniona: Biorą świeżoźielonego Zánklu ośm łotow/ bukwice źieloney/ wierzchołkow z świeżego Kopru włoskiego/ Iágod Iáłowcowych źielonych niedoźrzáłych/ po sześć łotow/ Ruty ogrodney/ Kosztywáłu/ korzeniá Omanowego/ Iwinki pachniącey/ Rozmárynu liśćia/ po cztyry łoty/ Iáśieńcu/ ktory Rheupontykiem zowią/ tákże łotow cztyry. To wszystko ma być świeżoźielono y co nadrobniey pośiekáć/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 247
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Olej/ do rozmaitych ran będziesz mieć. Księgi Pierwsze. Plastr z Zanklu niepospolity. Emplastrum.
Weźmi świeżo zielonego liścia/ i z młodym kłączem Zanklowym/ łotów szesnaście/ Pieniężniku/ Babki liścia/ Pięciorniku/ Szałwiowego liścia/ Gruszczyczki/ Głowienek/ Przetarzniku/ albo Weroniki/ po ośmi łotów. Te zioła wszystkie mają być świeżozielone: Wszystkie drobno posiekawszy/ ze trzema funty kupieckimi świeżego Masła/ bez soli/ utłuc w Moździerzu/ wina funt/ według wagi/ przylawszy/ i smażyć to w Patelli powoli/ aż Wino i wszystka wilgotność się strawi. Potym wyżąć przez chustę/ i w Prasie wyprasować mocno/ a w tym rozpuścić żółtego wosku cztery
Oley/ do rozmáitych ran będźiesz mieć. Kśięgi Pierwsze. Plastr z Zánklu niepospolity. Emplastrum.
Weźmi świeżo źielonego liśćia/ y z młodym kłączem Zánklowym/ łotow szesnaśćie/ Pieniężniku/ Babki liśćia/ Pięćiorniku/ Száłwiowego liśćia/ Grusczycżki/ Głowienek/ Przetárzniku/ álbo Weroniki/ po ośmi łotow. Te źiołá wszystkie máią być świeżoźielone: Wszystkie drobno pośiekawszy/ ze trzemá funty kupieckimi świeżego Másłá/ bez soli/ vtłuc w Możdżerzu/ winá funt/ według wagi/ przylawszy/ y smáżyć to w Pátelli powoli/ áż Wino y wszystká wilgotność sie strawi. Potym wyżąć przez chustę/ y w Práśie wyprásowáć mocno/ á w tym rospuśćić żołtego wosku cztyry
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 250
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Sokiem jej też je wymywając/ a zwłaszcza świeże rany/ toż czyni. (Dios.) Głowy boleniu.
Głowy bolenie układa z octem a z rożanym olejkiem na skronie przykładana/ abo tylko tym nacierając.
W żołądku i w innych częściach ciała boleści/ toż układa. Sok z Głowienek. Succus Brunella. Ranam.
Świeżozielonych Głowienek sok/ Rany wnętrzne i zwierzchnie prędko goi/ wymywając je nim. Gardłu zranionemu.
Gardłu zawrzedziałemu tenże sok barzo użyteczny/ ciepło gargaryzując. Rany kłote.
Sztychową ranę nagłębszą leczy/ puszczając go w nią po kropce/ abo po dwu. Wodka Głowienkowa. Aqua stilla brunellae. Brain abo ustam zakażonym. Francowatym
Sokiem iey też ie wymywáiąc/ á zwłasczá świeże rány/ toż czyni. (Dios.) Głowy boleniu.
Głowy bolenie vkłáda z octem á z rożánym oleykiem ná skronie przykłádána/ ábo tylko tym náćieráiąc.
W żołądku y w innych częśćiách ćiáłá boleśći/ toż vkłada. Sok z Głowienek. Succus Brunella. Ránam.
Swieżoźielonych Głowienek sok/ Rány wnętrzne y zwierzchnie prędko goi/ wymywáiąc ie nim. Gárdłu zránionemu.
Gárdłu záwrzedźiáłemu tenże sok bárzo vżyteczny/ ćiepło gárgáryzuiąc. Rány kłote.
Sztychową ránę nagłębszą leczy/ pusczáiąc go w nię po kropce/ ábo po dwu. Wodká Głowienkowa. Aqua stilla brunellae. Bráin ábo vstam zákáżonym. Fráncowátym
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 263
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
pół łota/ ze czterema łyżkami/ abo Loty modku kwaśnego/ który Oksimel zowią/ a z wodką tegoż ziela dać ciepło pić godzin trzy przed obiadem. Żółtaczce.
Żółtą niemoc spądza/ używając go tak w jedzeniu/ jako w piciu juchy/ abo mocząc go w piwie/ abo w winie. Też soku z świeżozielonego liścia cztery łoty/ z koziemi bobki utarszy ich z łot/ naczczo po trzy dni porządnie pić dając/ przecedziwszy i wyżąwszy przez chustkę: pewnym a doświadczonym jest żółtej chorobie lekarstwem. Item.
Item, Weźmi dwie garści tego ziela/ korzenia Podróżnikowego/ polnej Ruty/ Kaniej przędze/ abo Kaniaki/ którą drudzy Jedwabnikiem/
puł łotá/ ze czteremá łyszkámi/ ábo Lothy modku kwáśnego/ ktory Oximel zowią/ á z wodką tegoż źiela dáć ćiepło pić godźin trzy przed obiádem. Zołtacce.
Zołtą niemoc spądza/ vżywáiąc go ták w iedzeniu/ iáko w pićiu iuchy/ ábo mocząc go w piwie/ ábo w winie. Też soku z świeżoźielonego liśćia cztery łoty/ z koźiemi bobki vtárszy ich z łot/ náczczo po trzy dni porządnie pić dáiąc/ przecedźiwszy y wyżąwszy przez chustkę: pewnym á doświádczonym iest żołtey chorobie lekárstwem. Item.
Item, Weźmi dwie gárśći tego źiela/ korzeniá Podrożnikowego/ polney Ruty/ Kániey przędze/ ábo Kániáki/ ktorą drudzy Iedwabnikiem/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 274
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Ranom zagniłym i złym.
Takowesz rany zagniłe/ i sadzele zastarzałe a smrodliwe/ toż ziele w cirpkim winie warzone/ a ciepło wymywane/ wychędaża i goi. Item, Prochem z liścia jego zasypowane toż czyni. Kancer.
Kancer/ i Fistule.
Fistuły zawiera/ i leczy/ tenże wyższej pomieniony plastr z świeżozielonego ziela/ z smalcem utłukszy/ plastrując. Brodawkom.
Brodawki/ tak na ręku jako w nogach z palców zgania/ z solą w ostrym occie winnym utłuczone liście. Ranom źle gojonym.
Rany/ od Barwierzów źle zagojone/ w których się otok zawarł/ otwiera/ liście świeżozielone utłukszy/ na nie przykładając. Ranom świeżym
Ránom zágniłym y złym.
Tákowesz rány zágniłe/ y sádzele zástárzáłe á smrodliwe/ toż źiele w ćirpkim winie wárzone/ á ćiepło wymywáne/ wychędaża y goi. Item, Prochem z liśćia iego zásypowáne toż czyni. Káncer.
Káncer/ y Fistule.
Fistuły záwiera/ y leczy/ tenże wysszey pomieniony plastr z świeżoźielonego źiela/ z smálcem vtłukszy/ plastruiąc. Brodawkom.
Brodawki/ ták ná ręku iáko w nogách z pálcow zgánia/ z solą w ostrym ocćie winnym vtłuczone liśćie. Ránom źle goionym.
Rány/ od Bárwierzow źle zágoione/ w ktorych się otok záwárł/ otwiera/ liśćie świeżoźielone vtłukszy/ ná nie przykłádáiąc. Ránom świeżym
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 278
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
