niektóre góry po wielu miejscach, jako Etna Wezuwiusz w Sycylii, Cieplice, oparzeliska, wody mineralne, które tak gorące płyną, że wiele z nich przechodzą gorącością ukrop. Co z tąd pochodzi iż takiemi podziemnemi płyną kanałami, które niższy albo poboczni ogień jak w piecu pod kotłem podniecony, grzeje i warzy. Podnieta i aliment tego podziemnego ognia, jest po różnych lochach ziemi znajdująca się siarka, saletra, kamfora, i inne gorące, tłuste, marglowate, słone, rozrzucone w wnętrznościach ziemi materie. Koniec i pożytek tych podziemnych ogniów z Prowidencyj Boskiej sporządzonych, jest wieloraki. Pierwszy: aby wody morskie z siebie słone, tłuste, ciężkie i
niektore gory po wielu mieyscach, iako Etna Wezuwiusz w Sycilii, Cieplice, oparzeliska, wody mineralne, ktore ták gorące płyną, że wiele z nich przechodzą gorącością ukrop. Co z tąd pochodzi iż takiemi podziemnemi płyną kanałami, ktore niszszy albo poboczni ogień iak w piecu pod kotłem podniecony, grzeie y warzy. Podnieta y aliment tego podziemnego ognia, iest po rożnych lochach ziemi znayduiąca się siarka, saletra, kamfora, y inne gorące, tłuste, marglowate, słone, rozrzucone w wnętrznościach ziemi materye. Koniec y pożytek tych podziemnych ogniow z Prowidencyi Boskiey zporządzonych, iest wieloráki. Pierwszy: áby wody morskie z siebie słone, tłuste, ciężkie y
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: B2
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
jego się zapalił, rozżarzyły się węgle od niego.
XIV. Czemuby zaś ta sfera ziemi nie niszczała od podziemnych ogniów, jako niszczeją drwa w piecu od pożaru? Ale od kilku tysięcy lat do tąd w swojej całości i wielkości zostaje, lubo tak pożerający element w sobie zamyka? Racja jest: Bo ile z alimentu trawi i niszczy ten ogień podziemny, tyle przez różne nowe a nowe generacje, korupcje, i mutacje substancjalne różnych żywiołów i rzeczy sublunarnych w ziemię się obraca, i ten detryment nadgradza. Bo wszystkich od początku świata ludzi ciała, bestii, ptastwa, robactwa, ryb, wszystkie drzewa, zioła, jako z ziemi wyszły
iego się zapalił, rozżarzyły się węgle od niego.
XIV. Czemuby zaś tá sfera ziemi nie niszczáłá od podziemnych ogniow, iáko niszczeią drwá w piecu od pożáru? Ale od kilku tysięcy lat do tąd w swoiey cáłości y wielkości zostáie, lubo ták pożeráiący element w sobie zámyká? Rácyá iest: Bo ile z álimentu tráwi y niszczy ten ogień podziemny, tyle przez rożne nowe á nowe generácye, korrupcye, y mutácye substáncyalne rożnych żywiołow y rzeczy sublunarnych w ziemię się obracá, y ten detryment nádgradza. Bo wszystkich od początku światá ludzi ciáłá, bestyi, ptástwa, robáctwa, ryb, wszystkie drzewá, ziołá, iáko z ziemi wyszły
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: B2v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
Rozdział Dwunasty. Teofr. lib.2. de Caus. Plant. cap.3. Galen.de usu Respirat. cap. 1. Rondel. lib. de Piścib. cap. 13. Galen. libr. 4. de usu part. cap. 5. Hippoc. lib. de Aliment. O Cieplicach. Plutarch. lib.6. Probl.circa inni. Traktat. de Vino et Aqua. Rozdział Trzynasty. Woda która jest dobra do używania, a która zła.
PONieważ tedy już się to doskonale pokazało/ że woda do życia ludziom jest barzo potrzebna i pożyteczna/ i jest po wielkiej części
Rozdźiał Dwánasty. Theophr. lib.2. de Caus. Plant. cap.3. Galen.de vsu Respirat. cap. 1. Rondel. lib. de Piscib. cap. 13. Galen. libr. 4. de vsu part. cap. 5. Hippoc. lib. de Aliment. O Cieplicách. Plutarch. lib.6. Probl.circa ini. Tractat. de Vino & Aqua. Rozdźiał Trzynasty. Wodá ktora iest dobra do vżywánia, á ktora zła.
PONieważ tedy iuż się to doskonále pokazáło/ że wodá do żyćia ludźiom iest bárzo potrzebna y pożytecżna/ y iest po wielkiey cżęśći
Skrót tekstu: SykstCiepl
Strona: 32.
Tytuł:
O cieplicach we Skle ksiąg troje
Autor:
Erazm Sykstus
Drukarnia:
Krzysztof Wolbramczyk
Miejsce wydania:
Zamość
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
nos (piórem) wdmuchni, pod nos przytykaj Sper: Sal: Arm. ur: za uszyma wierć. It m.Pulsy na skroniach i u rąk natrzyj wodką serdeczną, albo lepiej wodką. Królowej Węgierskiej z Kamforą. Na przyczyny z których mdłość przypada, trzeba mieć respekt. Naprzód. Jeżeli pochodzi z defektu alimentu, w ten czas Winem dobrym chorego posilać, polewkami sytnemi, bullionem, etc. Jeżeli z subtelności humorów, (co poznać po oczach, i skroniach zapadłych, po Nosie zakończonym) takiego chorego położyć na miejscu chłodnym, ciało wszystko natrzeć[...] m z olejkiem Różowym zmieszanym, po[...] go potrawami sytnemi, jako to polewką migdałową
nos (piorem) wdmuchni, pod nos przytykay Sper: Sal: Arm. ur: zá uszymá wierć. It m.Pulsy ná skroniách y u rąk nátrzyi wodką serdeczną, álbo lepiey wodką. Krolowey Węgierskiey z Kámforą. Ná przyczyny z ktorych mdłość przypada, trzebá mieć respekt. Naprzod. Ieżeli pochodzi z defektu álimentu, w ten czás Winem dobrym chorego pośiláć, polewkámi sytnemi, bullionem, etc. Ieżeli z subtelnośći humorow, (co poznáć po oczách, y skroniách zápádłych, po Nośie zákończonym) tákiego chorego położyć ná mieyscu chłodnym, ćiáło wszystko nátrzeć[...] m z oleykiem Rożowym zmieszánym, po[...] go potráwámi sytnemi, iáko to polewką migdałową
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 169
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
, przydawszy do nich Popiołu przesianeóg łyżkę albo dwie, i trochę Hałunu, warz; jak uwre niech chory je. Jeszcze tego więcej wiedzą baby O Biegunkach. Traktat Trzeci. O Biegunkach. O BIEGUNCE. Która nazywa się Diarrhaea.
DIarrhaea, jest Biegunka, w której humory zbytnie bez krwi, bez owrzedzenia kiszek i Alimentu niestrawnego, przez stolce odchodzą Trojako uważyć potrzeba tę chorobę. Naprzód materią, która bywa albo flegmista, albo żółta, albo zielona, albo czarna, i szara, albo wodnista. Powtóre uważać miejsce, z którego jumory ściągają się: bo albo z całego ciała, albo części której osobliwej, naprzykład z mózgu
, przydawszy do nich Popiołu przesianeog łyszkę álbo dwie, y trochę Háłunu, warz; iák uwre niech chory ie. Iescże tego wiecey wiedzą báby O Biegunkách. Tráktat Trzeći. O Biegunkách. O BIEGUNCE. Ktora názywa się Dyárrhaea.
DIarrhaea, iest Biegunká, w ktorey humory zbytnie bez krwi, bez owrzedzenia kiszek y Alimentu niestrawnego, przez stolce odchodzą Troiáko uważyć potrzebá tę chorobę. Naprzod máteryą, ktora bywa álbo flegmista, álbo żołta, álbo źielona, álbo czarna, y szára, álbo wodnista. Powtore uważáć mieysce, z ktorego jumory ściągáią się: bo álbo z cáłego ćiáłá, álbo częśći ktorey osobliwey, náprzykład z mozgu
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 223
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
f. pulv. O Wyściu Jelita. O Płynieniu krwi przez Stolce Które nazywa się Fluksus Hepaticu. Traktat Trzeci
PŁynienie krwi przez stolce, pochodzi pospolicie od wątroby, które bywa wodniste, ze krwią zmieszane. Przydaje się ta choroba z słabości wątroby, dla której krwi dobrej rodzić nie może: skąd natura jako rzecz do Alimentu nie potrzebną do kiszek oddala. Tez zaś słabości wątroby, przyczyną są gorączki wielkie; także zbytnia gorącość, albo wilgotność wątroby, także zgniłość jaka tajemna, albo humorów zepsowanie. Oziębienie wielkie z pełności Melancholii, i flegmy. Przyczyny też powierzchne bywają z picia zbytniego wody, albo inszego trunku zimnego także z jedzenia zbytkiem Fruktów
f. pulv. O Wyściu Ielitá. O Płynieniu krwi przez Stolce Ktore názywa się Fluxus Hepaticu. Tráktat Trzeći
PŁynienie krwi przez stolce, pochodźi pospolićie od wątroby, ktore bywa wodniste, ze krwią zmieszáne. Przydáie się tá chorobá z słabośći wątroby, dla ktorey krwi dobrey rodźić nie może: zkąd náturá iáko rzecz do Alimentu nie potrzebną do kiszek oddala. Tez záś słabośći wątroby, przyczyną są gorączki wielkie; tákże zbytnia gorącość, álbo wilgotność wątroby, tákże zgniłość iáka táiemna, álbo humorow zepsowánie. Oziębienie wielkie z pełnośći Melancholiey, y flegmy. Przyczyny też powierzchne bywáia z pićia zbytniego wody, álbo inszego trunku zimnego także z iedzenia zbytkiem Fruktow
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 246
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
na 4. palce, jak się dobrze zbierze. Traktat Trzeci O Zatwardzeniu Wątroby. Które nazywa się Hepatis obstructo, albo Opilatio.
WĄtroby zatwardzenie, jest pościskanie, albo pozatykanie żył, idących á Porta et cara, a pod czas i samej Parenchimatis, to jest, istności wątroby, do prześcia humorów naturalnych, i alimentu dystrybucjej przeszkadzające Materia zatykająca pory, lubo żyły (które są po wszystkiej nie mogąc się przez subtelne meaty, albo pory przecisnać; zatyka je, i gorącością wątroby naturalną bardziej się zapieka, i im dłużej tam trwa tym bardziej twardnieje. Wielość też humorów przyczyną bywa obstrukcjej wątroby; które pospolicie Vasa et cavitat s zatykają,
ná 4. pálce, iák się dobrze zbierze. Tráktat Trzeći O Zátwárdzeniu Wątroby. Ktore náżywa się Hepatis obstructo, álbo Oppilatio.
WĄtroby zatwárdzenie, iest pośćiskánie, álbo pozátykánie żył, idących á Porta et cara, á pod czás y samey Parenchimatis, to iest, istności wątroby, do prześcia humorow náturálnych, y álimentu dystrybucyey przeszkadzaiące Máterya zátykáiąca pory, lubo żyły (ktore są po wszystkiey nie mogąc się przez subtelne meaty, álbo pory przecisnać; zátyka ie, y gorącośćią wątroby náturálną bárdziey się zápieka, y im dłużey tám trwa tym bárdziey twárdnieie. Wielość też humorow przyczyną bywa obstrukcyey wątroby; ktore pospolićie Vasa et cavitat s zátykáią,
Skrót tekstu: CompMed
Strona: S2
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
konstytucja wątroby, naprzykład, gdy będzie z natury zimna; zbyt gorąca, etc. Item. Zbytni gniew, i częsty, który krew nagle burząc, subtelniejsze jej części rozpędza, a grubsze zostawuje, które wszedszy do wątroby, bardziej grubieją, i spiekają się. Powierzchne przyczyny są różne; jako to sedentaria, alimenta lipkie, klejowate, flegmiste, jako są ryby: succum nutritium praebent viscidum crassum, et tartareum, albo gdy kto prędko po jedzeniu niestrawnych rzeczy, udaje się do nagłej agitacjej, do łazni, etc. Jedzenie także wędzonej; gruszek, sera twardego, ka- sztanów, krup surowych, gliny, etc. (
konstytucya wątroby, naprzykład, gdy będzie z nátury źimna; zbyt gorąca, etc. Item. Zbytni gniew, y częsty, ktory krew nagle burząc, subtelnieysze iey częśći rospędza, á grubsze zostáwuie, ktore wszedszy do wątroby, bárdziey grubieią, y spiekáią się. Powierzchne przyczyny są rożne; iáko to sedentaria, alimentá lipkie, kliiowáte, flegmiste, iáko są ryby: succum nutritium praebent viscidum crassum, et tartareum, álbo gdy kto prętko po iedzeniu niestrawnych rzeczy, udáie się do nagłey ágitácyey, do łazni, etc. Iedzenie tákże wędzoney; gruszek, será twárdego, ká- sztánow, krup surowych, gliny, etc. (
Skrót tekstu: CompMed
Strona: S2
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
z przetrzymania Haemorrhoidów, miesięcznej choroby, potów z Wyczajnych etc. Także przydaje się pochlina z chorób ciężkich i długich, jako to zgóraczki długiej z kwartany, i innych; Oprócz tego ex Menenterio Pancreate, intestinis Renibus vesica, et utere male affectis: Puchlina rodzi się z osłabienia tych części akcyj: przez które własny aliment w wodnistąobraca się materią, bywają też pryszcze na wątrobie, które gdy się pootwierają, wodnisty z nich humor rozchodzi się po żywocie, także i samych kiszek, gdy przez pory otwarte wnich wodnisty humor per transpirationem, in vavitatem ahdominis eksspiruje: pochodksi i znerek poranionych od kamienia ostrego, albo piasku, gdy Sarum
z przetrzymánia Haemorrhoidow, mieśięczney choroby, potow z Wyczáynych etc. Tákże przydáie się pochliná z chorob ćięszkich y długich, iáko to zgoraczki długiey z kwártány, y innych; Oprocz tego ex Menenterio Pancreate, intestinis Renibus vesica, et utere male affectis: Puchliná rodźi się z osłábienia tych częśći ákcyi: przez ktore własny áliment w wodnistąobraca się máteryą, bywáią też pryscze ná wątrobie, ktore gdy się pootwieráią, wodnisty z nich humor rozchodzi się po żywoćie, tákże y samych kiszek, gdy przez pory otwarte wnich wodnisty humor per transpirationem, in vavitatem ahdominis exspiruie: pochodxi y znerek poránionych od kámieniá ostrego, álbo piasku, gdy Sarum
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 265
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
szczepy albo drzewka schną z gorącości, ziemią okopać wysoko, często ich skrapiać, zasłaniać słomą, obwijać mieką gliną, albo smarować łojem po skórze około szczepu, lub olejem zaskrapiać, przynależy.
11. Gdy drzewka mają być przesadzone, dobrze ich trochę oskrobać z grubości skory, a to od dołu: żeby prędzej aliment brały.
12. Dobrze jest około przesadzonych drzewek ogrodzić i gnojem z zmieszaną ziemią obsypać, lecz nie wysoko, i nie zbyt twardo; żeby deszcze około drzewa sączyć się mogły wierszch pochyło ku niemu zostawiwszy, a to na Wiosnę: na Zimę zaś pochyło od drzewa lepiej utłoczywszy: ażeby zimna wilgoć od niego ściekała na
szczepy álbo drzewká schną z gorącośći, ziemią okopáć wysoko, często ich skrapiáć, zásłániáć słomą, obwiiáć mieką gliną, álbo smárowáć łoiem po skorze około szczepu, lub oleiem záskrapiáć, przynależy.
11. Gdy drzewká máią bydź przesádzone, dobrze ich trochę oskrobáć z grubośći skory, á to od dołu: żeby prędzey aliment bráły.
12. Dobrze iest około przesadzonych drzewek ogrodźić y gnoiem z zmieszáną źiemią obsypáć, lecz nie wysoko, y nie zbyt twárdo; żeby deszcze około drzewá sączyć się mogły wierszch pochyło ku niemu zostáwiwszy, á to ná Wiosnę: ná Zimę záś pochyło od drzewá lepiey utłoczywszy: áżeby źimna wilgoć od niego śćiekáłá ná
Skrót tekstu: DuńKal
Strona: F2
Tytuł:
Kalendarz polski i ruski na rok pański 1741
Autor:
Stanisław Duńczewski
Drukarnia:
Paweł Józef Golczewski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
kalendarze
Tematyka:
astrologia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1741
Data wydania (nie wcześniej niż):
1741
Data wydania (nie później niż):
1741
