jest i hanyż, osobliwie Kreteński, Egipski, Syryiski. Siać go w Lutym i w Marcu; ziemię lubi wilgotną sprawną Znatury swojej rozgrzewa, otwiera, zawrót głowy oddala i ból, sny straszne i nauseam od człeka pędzi według Pliniusza. Cukier na hanyżu, wszystkich skutków jest źródłem, jako też wodka, miód hanyżowy, ale pomiarkowanie pity, który tak robią. Warz wodę z hanyżem, przecedź, potym w tej wodzie warz, alias syć miód. Zboże chcąc od piorunów, gradów, burzy konserwować, na cztery części na wschód i zachód, na południe i pułnoc, zakopać świętości, w naczyniu takim, aby nie zaciekały,
iest y hanyż, osobliwie Kreteński, Egypski, Syryiski. Siać go w Lutym y w Marcu; ziemię lubi wilgotną sprawną Znatury swoiey rozgrzewa, otwiera, zawrot glowy oddala y bol, sny straszne y nauseam od człeka pędzi według Pliniusza. Cukier na hanyżu, wszystkich skutkow iest źrodłem, iako też wodka, miod hanyżowy, ale pomiarkowanie pity, ktory tak robią. Warz wodę z hanyżem, przecedź, potym w tey wodzie warz, alias syć miod. Zboże chcąc od piorunow, gradow, burzy konserwować, na cztery części na wschod y zachod, na południe y pułnoc, zakopać swiętości, w naczyniu takim, aby nie zaciekały,
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 444
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
ciężką i ból srogi około pępka wzbudzają/ aż i do pulsu zatajenia/ tak że i często poronieniem grożą. Tymiż śrzodki bywają uleczone/ którymi maciczne wzdęcie/ osobliwie pokarmy gorącemi i suchemi/ pożytecznego jest żwać cynamon/ anyż/ skorki cytrynowe/ z tych prochy i z winem pić/ abo z wodką cynamonową/ anyżową/ trunek wina korzennego/ też tu ma swoję chwałę. Worek na pępek trzeba przyłożyć z nasienia przetłuczonego kopru włoskiego/ kminu kramnego/ anyzu/ kopru ogródnego/ prosa/ polawszy go abo winem korzennym abo aquawitą. Z tymiżnasiony wino zwarzywszy/ dasz klister mały/ strochą olejku kopru ogródnego i bobkowego. Stychże olejków i trochy
ćięszką y bol srogi około pępká wzbudzáią/ áż y do pulsu zátáienia/ tak że y często poronieniem grożą. Tymiż śrzodki bywáią vleczone/ ktorymi máćiczne wzdęćie/ osobliwie pokármy gorącemi y suchemi/ pożytecznego iest żwáć cynámon/ ányż/ skorki cytrynowe/ z tych prochy y z winem pić/ ábo z wodką cynámonową/ ányżową/ trunek winá korzennego/ też tu ma swoię chwałę. Worek ná pępek trzebá przyłożyć z náśienia przetłuczonego kopru włoskiego/ kminu kramnego/ ányzu/ kopru ogrodnego/ prosá/ polawszy go ábo winem korzennym abo áquáwitą. Z tymiżnáśiony wino zwarzywszy/ dasz klister máły/ ztrochą oleyku kopru ogrodnego y bobkowego. Ztychże oleykow y trochy
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: Cv
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
a czemu go Dotąd nie masz?” Odpowie: „Śpi doma pijany.” Bodajże bieda wzięła te nasze plebany! Co raz to wymyślają w nabożeństwie modę, Że i ja do kościoła darmo się zawiodę. Pewnie bym dewocyjej pomógł mu tajemnej, Zażywszy z gośćmi w domu takiej jutrzni ciemnej: Księdzu przy hanyżowej chmielne piwo wódce, Nam by głowę zaćmiło stare wino wkrótce. 20 (N). FIOLET
Lato, dzień był gorący; słońce okny parza. Pozwolenie i przykład wziąwszy z gospodarza, Zrucamy, chociaż letne, kontusze ze grzbietu; A szlachcic, co na sobie miał go z fijoletu, Choć rysiami, co z
a czemu go Dotąd nie masz?” Odpowie: „Śpi doma pijany.” Bodajże bieda wzięła te nasze plebany! Co raz to wymyślają w nabożeństwie modę, Że i ja do kościoła darmo się zawiodę. Pewnie bym dewocyjej pomógł mu tajemnej, Zażywszy z gośćmi w domu takiej jutrzni ciemnej: Księdzu przy hanyżowej chmielne piwo wódce, Nam by głowę zaćmiło stare wino wkrótce. 20 (N). FIOLET
Lato, dzień był gorący; słońce okny parza. Pozwolenie i przykład wziąwszy z gospodarza, Zrucamy, chociaż letne, kontusze ze grzbietu; A szlachcic, co na sobie miał go z fijoletu, Choć rysiami, co z
Skrót tekstu: PotFrasz3Kuk_II
Strona: 532
Tytuł:
Ogrodu nie wyplewionego część trzecia
Autor:
Wacław Potocki
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
fraszki i epigramaty
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1677
Data wydania (nie wcześniej niż):
1677
Data wydania (nie później niż):
1677
Tekst uwspółcześniony:
tak
Tytuł antologii:
Dzieła
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Leszek Kukulski
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Warszawa
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Państwowy Instytut Wydawniczy
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1987
nalać dobrego białego wina/ i wody studzienej po trzy kwarty/ zalepić/ a w kotle ukropu wrzącego/ przez pięć albo sześć godzin warzyć. A gdy powoli przechłodnie/ przecedzić/ i chorym rano i na noc po ośmi albo po dziesiąci łyżek ciepło pić dawać. Item, korzenie Kozłkowe/ z nasieniem Kopru Włoskiego i Anyżowego/ z Lakrycją i z drobnemi Rozynkami w białym winie a w wodzie warzyć/ do tego Cukru albo miodu odszymowanego/ według upodobania przydać/ a przez kilkanaście dni/ każdy poranek i na noc ciepło/ po kwaterce równej pić dawać. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Pleurze i i kłóciu w bokach.
Pleurze i kłóciu
nálać dobrego białego winá/ y wody studźieney po trzy kwarty/ zálepić/ á w kotle vkropu wrzącego/ przez pięć álbo sześć godźin wárzyć. A gdy powoli przechłodnie/ przecedźić/ y chorym ráno y na noc po ośmi álbo po dźieśiąći łyżek ćiepło pić dawáć. Item, korzenie Kozłkowe/ z naśieniem Kopru Włoskiego y Anyżowego/ z Lákrycyą y z drobnemi Rozynkámi w białym winie á w wodźie wárzyć/ do tego Cukru álbo miodu odszymowánego/ według vpodobánia przydáć/ á przez kilkánaśćie dni/ każdy poránek y ná noc ćiepło/ po kwaterce rowney pić dawáć. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Pleurze y y kłociu w bokách.
Pleurze y kłoćiu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 52
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
noc pić dawaj/ dokądby nie ozdrowiał. Item.
Trunek osobliwy przeciwko Fistułom: Wziąć liścia mniejszego albo średniego Biedrzeńca/ także drugiego/ który namniejszym albo kędzierzawym zowią/ po półtory garści/ Kozłku/ Rzepiku/ Kardusu/ albo Tureckiego Czubku liścia/ Kurzego ziela liścia i korzenia/ Wrotycze po garści/ Nasienia Biedrzeńcowego/ Anyżowego/ po półtora łota/ Konopi zielonych liścia młodego i z bylim ośm łotów/ wszystko pokrajać/ i w garncu wina dobrego białego warzyć/ przydawszy wody studziennej pół garnca/ aż do trzeciej części wywre: wyżąć albo wyprasowac co namocniej/ i przecedzić/ przydać funt miodu chędogiego/ i znowu warzyć pilnie odszymując/ a strzec
noc pić daway/ dokądby nie ozdrowiał. Item.
Trunek osobliwy przećiwko Fistułom: Wźiąć liśćia mnieyszego álbo średniego Biedrzeńcá/ tákże drugiego/ ktory namnieyszym álbo kędźierzáwym zowią/ po półtory gárśći/ Kozłku/ Rzepiku/ Kárdusu/ álbo Tureckiego Czubku liśćia/ Kurzego źiela liśćia y korzenia/ Wrotycze po gárśći/ Naśienia Biedrzeńcowego/ Anyżowego/ po połtorá łotá/ Konopi źielonych liśćia młodego y z bylim ośm łotow/ wszystko pokráiáć/ y w gárncu winá dobrego białego wárzyć/ przydawszy wody studzienney poł gárncá/ áż do trzeciey częśći wywre: wyżąć álbo wyprásowác co namocniey/ y przecedźić/ przydáć funt miodu chędogiego/ y znowu wárzyć pilnie odszymuiąc/ á strzedz
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 69
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
ranę/ z Rutą utłuczony/ a z miodem przykładany/ trochę go winem starym pokropiwszy zwierzchu. Też z smołą proch Dzięgielowy zaczyniony/ na ranę/ od wściekłego psa/ przykładać dobrze. Strutym.
Strutym jakąkolwiek trucizną/ doświadczonym jest lekarstwem/ warząc Korzeń Dzięgielowy z Rokotnakiem/ Dyptanem i z Rutą/ a z nasieniem Anyżowym pijąc. Kaduku.
Padającej także niemocy. I Mowie utraconej.
Mowy utraceniu jest wielkim ratunkiem: Wziąć Dzięgielu/ Oleśniku/ ziela Zębnego/ które Piretrum Łacinnicy zowią: Czarnuchy/ Pieprzu/ Ruty/ bobrowego stroju/ przetłukszy zgruba/ to wszysto w małe i w wąskie woreczki/ na palec wszerz/ nasypać/ przeszyć
ránę/ z Rutą vtłuczony/ á z miodem przykłádány/ trochę go winem stárym pokropiwszy zwierzchu. Też z smołą proch Dźięgielowy záczyniony/ ná ránę/ od wśćiekłego psá/ przykłádáć dobrze. Strutjm.
Strutym iákąkolwiek trućizną/ doświádczonym iest lekárstwem/ wárząc Korzeń Dźięgielowy z Rokotnákiem/ Dyptanem y z Rutą/ á z naśieniem Anyżowym piiąc. Káduku.
Pádáiącey tákże niemocy. Y Mowie vtráconey.
Mowy vtráceniu iest wielkim rátunkiem: Wźiąć Dźięgielu/ Oleśniku/ źiela Zębnego/ ktore Piretrum Láćinnicy zowią: Czárnuchy/ Pieprzu/ Ruty/ bobrowego stroiu/ przetłukszy zgrubá/ to wszysto w máłe y w wąskie woreczki/ ná pálec wszerz/ násypáć/ przeszyć
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 91
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
owa ze wszytkich części jej bywa robiona/ tym sposobem jako z innych ziół. Ta
Ukąszonym od bestii jadowitych/ osobliwym jest ratunkiem. Też do wielu innych rzeczy wyższej pomienionych/ jest użyteczna. Olejek Alchimiskim sposobem/ z tego ziela wyciągniony. Oleum.
Z nasienia polnej Laniejbroni olejek bywa wyciągniony obyczajem Alchimiskim/ jako z nasienia anyżowego. Ten Kolice.
Kolice i darciu w trzewach jest wielkim ratunkiem/ kropie albo pięć z winem białym/ albo z jejże wodką ciepło pijąc. Macicznym boleściom.
Macicznym boleściom znamienitym jest lekarstwem/ trzy albo cztery kropie/ dając go z trochą ciepłego wina/ albo z Rumienkową/ abo z tegoż ziela wodką.
owa ze wszytkich częśći iey bywa robiona/ tym sposobem iáko z innych źioł. Tá
Vkąszonym od bestyy iádowitych/ osobliwym iest rátunkiem. Też do wielu inych rzeczy wysszey pomienionych/ iest vżyteczna. Oleiek Alchimiskim sposobem/ z tego źiela wyćiągniony. Oleum.
Z naśienia polney Lánieybroni oleiek bywa wyćiągniony obyczáiem Alchimiskim/ iáko z naśienia anyżoweg^o^. Ten Kolice.
Kolice y dárćiu w trzewách iest wielkim rátunkiem/ kropie álbo pieć z winem białym/ álbo z ieyże wodką ćiepło piiąc. Máćicznym boleściom.
Máćicznym boleśćiom známienitym iest lekárstwem/ trzy álbo cztery kropie/ dáiąc go z trochą ćiepłego winá/ álbo z Rumienkową/ ábo z tegoż źiela wodką.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 131
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
z fiołkowym octem /dziewięć kroć przez dzień. Członkomwstydliwem
Boleści ciężkie w progu/ i w korzeniu męskim/ z poruszenia kamienia uśmierza/ dając go po połkwinty z wodką z tegoż ziela. Ślezienie
Ślezienie ze krwie plugawej/ nabrzmiałej i zatwardziałej/ tenże olejek jest lekarstwem/ dając go po kwincie/ z łyżką Hanyżowej wodki/ po Pełni Księżyca ku schodu. A to każdego dnia trzykroć przez dziewięć dni rano/ w południe i na noc. Abowiem wietrzności obficie zbudziwszy/ śledzionę od zatkania krwią czarną/ melancholiczną/ i od zatwardzenia czyni wolną. Item.
Tenże olejek swą gorącością zbytnią gdzieby przez usta był używany/ krew w
z fiołkowym octem /dźiewięć kroć przez dźień. Członkomwstydliwem
Boleśći ciężkie w progu/ y w korzeniu męskim/ z poruszenia kamieniá vśmierza/ dáiąc go po połkwinty z wodką z tegoż źiela. Sleźienie
Sleźienie ze krwie plugáwey/ nábrzmiáłey y zátwárdźiáłey/ tenże oleiek iest lekárstwem/ dáiąc go po kwinćie/ z łyszką Hányżowey wodki/ po Pełni Xsiężycá ku schodu. A to káżdego dniá trzykroć przez dźiewięć dni ráno/ w południe y ná noc. Abowiem wietrznośći obfićie zbudźiwszy/ sleźionę od zátkánia krwią czarną/ melánkoliczną/ y od zátwárdzenia czyni wolną. Item.
Tenże oleiek swą gorącośćią zbytnią gdźieby przez vstá był vżywány/ kreẃ w
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 136
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
z piersi Mamczynych/ albo z Macierzyńskich biorącym/ z mleka złego/ i skażonego/ które z wielkiego i znagłego ich gniewu ziadowicza się i zsiada. Niekiedy też z przeziębienia: zaczym w dziecińskich kiszeczkach takowe morzyska czynią. Ta tedy wodka albo Ekstrakt to w nich uśmierza/ dając im jej po dziewiąci kropek pić zł yszką Anyżowej wodki. A starym z dziesiąci kropl Ekstraku/ który Łacinnicy Lac Virgineum zowią/ po trzydzieści kropli na czczo na świtaniu/ trochę gorząłki do tego przydawszy/ i tak długo potym chodzić/ ażby pot przystąpił/ a potym we trzy godziny jeść. Starszym miara tego Ekstraktu. Sckawcę
Sczkawkę zbytnią tenże Ekstrakt pijąc ucisza
z piersi Mámczynych/ álbo z Máćierzyńskich biorącym/ z mleká złego/ y skáżonego/ ktore z wielkiego y znagłego ich gniewu ziádowicza sie y zśiáda. Niekiedy też z przeźiębienia: záczym w dźiećińskich kiszeczkách tákowe morzyská czynią. Tá tedy wodká álbo Extrákt to w nich vśmierza/ dáiąc im iey po dźiewiąći kropek pić zł yszką Anyżowey wodki. A stárym z dźieśiąći kropl Extráku/ ktory Lácinnicy Lac Virgineum zowią/ po trzydźieśći kropli ná czczo ná świtániu/ trochę gorząłki do tego przydawszy/ y ták długo potym chodźić/ áżby pot przystąpił/ á potym we trzy godźiny ieść. Stárszym miárá tego Extraktu. Sckawcę
Sczkawkę zbytnią tenże Extrákt piiąc vcisza
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 145
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
.) MIesiecz: wzbudza.
Miesięczną chorobę Paniom wzbudza i wywodzi: wziąwszy tego ziela i z korzeniem ze trzy garści/ Bylice/ Slazu małego także z korzenim/ Slazu wysokiego/ Rumnu/ Sabiny/ kwiecia Lawendowego/ Marunki/ Rozmarynu/ kwiatu Bzowego/ po garści/ Kopytniku z korzeniem pół garści: nasienia Pietruszczanego/ Anyżowego/ Kopru włoskiego/ i Kopru ogródnego swojskiego/ nasienia Lnianego/ Fengrekowego/ przerażonych w Moździerzu/ po dwa łoty. To wszystko we Lnianym worku w niemałym przeszyć/ w ciekącej wodzie warzyć/ a próg łona/ krzyże/ przez krok i otwór łona położywszy/ co nacieplej trzy kroć na dzień nagrzewać/ poranu dwie
.) MIeśiećz: wzbudza.
Mieśięczną chorobę Pániom wzbudza y wywodźi: wźiąwszy tego źiela y z korzeniem ze trzy gárśći/ Bylice/ Slazu máłeg^o^ tákże z korzenim/ Slazu wysokie^o^/ Rumnu/ Sábiny/ kwiećia Láwendowego/ Márunki/ Rozmárynu/ kwiátu Bzowego/ po gárści/ Kopytniku z korzeniem poł gárści: naśienia Pietrusczánego/ Anyżowego/ Kopru włoskiego/ y Kopru ogrodnego swoyskiego/ naśienia Lniánego/ Fengrekowego/ przeráżonych w Możdżerzu/ po dwá łoty. To wszystko we Lniánym worku w niemáłym przeszyć/ w ćiekącey wodźie wárzyć/ á prog łoná/ krzyże/ przez krok y otwor łoná położywszy/ co naćiepley trzy kroć ná dźień nágrzewáć/ poránu dwie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 174
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
