ROZDZIAŁ II. W którym się eksplikuje druga Karta Geograficzna.
P. Którą część świata wyraża ta druga Karta? O. Europę, najmniejszą z pomiędzy czterech Części, ale najludniejszą i najmocniejszą. P. Wiele jest kształtów rządzenia, według których Państwa Europejskie rządzą się? O. Jest ich pięć. DESPOTYCZNY, MONARCHICZNY, ARYSTOKRATYCZNY, DEMOKRATYCZNY, I SKŁADANY. P. Co to jest rząd Despotyczny? O. Jest ten, gdzie wola Monarchy jest prawem: Taki Rząd w Turczech, w Moskwie. P. Co to jest Monarchiczny? O. Jest ten gdzie Monarcha rządzi sam, ale według przepisu praw; jako to we Francyj, Hispanii
ROZDZIAŁ II. W ktorym się explikuie druga Karta Geograficzna.
P. Ktorą część świata wyraża ta druga Karta? O. Europę, naymnieyszą z pomiędzy czterech Części, ale nayludnieyszą y naymocnieyszą. P. Wiele iest kształtow rządzenia, według ktorych Państwa Europeyskie rządzą się? O. Jest ich pięć. DESPOTYCZNY, MONARCHICZNY, ARYSTOKRATYCZNY, DEMOKRATYCZNY, Y SKŁADANY. P. Co to iest rząd Despotyczny? O. Jest ten, gdzie wola Monarchy iest prawem: Taki Rząd w Turczech, w Moskwie. P. Co to iest Monarchiczny? O. Jest ten gdzie Monarcha rządzi sam, ale według przepisu praw; iako to we Francyi, Hispanii
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 20
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
to jest rząd Despotyczny? O. Jest ten, gdzie wola Monarchy jest prawem: Taki Rząd w Turczech, w Moskwie. P. Co to jest Monarchiczny? O. Jest ten gdzie Monarcha rządzi sam, ale według przepisu praw; jako to we Francyj, Hispanii, etc. P. Co to jest Rząd Arystokratyczny? O. Jest ten gdzie Zwierzchność i rządy są w ręku Szlachty; jako w Rzeczypospolitej Weneckiej. P. Co to jest Rząd Demokratyczny? O. Jest ten, gdy Pospólstwo powierza rządy wybranym z pomiędzy siebie mężom; jako to w Szwajcarach, gdzie, można mówić, iż pospólstwo rządzi przez wybrany Magistrat, któremu
to iest rząd Despotyczny? O. Jest ten, gdzie wola Monarchy iest prawem: Taki Rząd w Turczech, w Moskwie. P. Co to iest Monarchiczny? O. Jest ten gdzie Monarcha rządzi sam, ale według przepisu praw; iako to we Francyi, Hispanii, etc. P. Co to iest Rząd Arystokratyczny? O. Jest ten gdzie Zwierzchność y rządy są w ręku Szlachty; iako w Rzeczypospolitey Weneckiey. P. Co to iest Rząd Demokratyczny? O. Jest ten, gdy Pospolstwo powierza rządy wybranym z pomiędzy siebie mężom; iako to w Szwaycarach, gdzie, można mowić, iż pospolstwo rządzi przez wybrany Magistrat, ktoremu
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 21
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
pomiędzy siebie mężom; jako to w Szwajcarach, gdzie, można mówić, iż pospólstwo rządzi przez wybrany Magistrat, któremu się poddaje. P. Na ostatek co rozumiesz przez Rząd Składany? O. Rozumiem ten który się z różnych pomienionych kształtów rządzenia składa: jako to u nas w Polsce składa się rząd z Monarchicznego i Arystokratycznego. W Anglii z Monarchicznego, Arystokratycznego, i Demokratycznego; toż samo w Szwecyj. W Rzeczypospolitej Holenderskiej, z Arystokratycznego i Demokratycznego. P. Który jest kształt rządzenia najlepszy? O. To pytanie nie tak do Geografii, jako do Polityki należy, i ta kwestia przytrudna jest do wyłuszczenia. To tylko można mówić,
pomiędzy siebie mężom; iako to w Szwaycarach, gdzie, można mowić, iż pospolstwo rządzi przez wybrany Magistrat, ktoremu się poddaie. P. Na ostatek co rozumiesz przez Rząd Składany? O. Rozumiem ten ktory się z rożnych pomienionych kształtow rządzenia składa: iako to u nas w Polszcze składa się rząd z Monarchicznego y Arystokratycznego. W Anglii z Monarchicznego, Arystokratycznego, y Demokratycznego; toż samo w Szwecyi. W Rzeczypospolitey Hollenderskiey, z Arystokratycznego y Demokratycznego. P. Ktory iest kształt rządzenia naylepszy? O. To pytanie nie tak do Geografii, iako do Polityki należy, y ta kwestya przytrudna iest do wyłuszczenia. To tylko można mowić,
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 21
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
Szwajcarach, gdzie, można mówić, iż pospólstwo rządzi przez wybrany Magistrat, któremu się poddaje. P. Na ostatek co rozumiesz przez Rząd Składany? O. Rozumiem ten który się z różnych pomienionych kształtów rządzenia składa: jako to u nas w Polsce składa się rząd z Monarchicznego i Arystokratycznego. W Anglii z Monarchicznego, Arystokratycznego, i Demokratycznego; toż samo w Szwecyj. W Rzeczypospolitej Holenderskiej, z Arystokratycznego i Demokratycznego. P. Który jest kształt rządzenia najlepszy? O. To pytanie nie tak do Geografii, jako do Polityki należy, i ta kwestia przytrudna jest do wyłuszczenia. To tylko można mówić, że Rząd Despotyczny najgorszy jest ze wszystkich
Szwaycarach, gdzie, można mowić, iż pospolstwo rządzi przez wybrany Magistrat, ktoremu się poddaie. P. Na ostatek co rozumiesz przez Rząd Składany? O. Rozumiem ten ktory się z rożnych pomienionych kształtow rządzenia składa: iako to u nas w Polszcze składa się rząd z Monarchicznego y Arystokratycznego. W Anglii z Monarchicznego, Arystokratycznego, y Demokratycznego; toż samo w Szwecyi. W Rzeczypospolitey Hollenderskiey, z Arystokratycznego y Demokratycznego. P. Ktory iest kształt rządzenia naylepszy? O. To pytanie nie tak do Geografii, iako do Polityki należy, y ta kwestya przytrudna iest do wyłuszczenia. To tylko można mowić, że Rząd Despotyczny naygorszy iest ze wszystkich
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 21
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
się poddaje. P. Na ostatek co rozumiesz przez Rząd Składany? O. Rozumiem ten który się z różnych pomienionych kształtów rządzenia składa: jako to u nas w Polsce składa się rząd z Monarchicznego i Arystokratycznego. W Anglii z Monarchicznego, Arystokratycznego, i Demokratycznego; toż samo w Szwecyj. W Rzeczypospolitej Holenderskiej, z Arystokratycznego i Demokratycznego. P. Który jest kształt rządzenia najlepszy? O. To pytanie nie tak do Geografii, jako do Polityki należy, i ta kwestia przytrudna jest do wyłuszczenia. To tylko można mówić, że Rząd Despotyczny najgorszy jest ze wszystkich. P. Jak się dzieli Europa? O. Dzieli się na szesnaście princypalniejszych
się poddaie. P. Na ostatek co rozumiesz przez Rząd Składany? O. Rozumiem ten ktory się z rożnych pomienionych kształtow rządzenia składa: iako to u nas w Polszcze składa się rząd z Monarchicznego y Arystokratycznego. W Anglii z Monarchicznego, Arystokratycznego, y Demokratycznego; toż samo w Szwecyi. W Rzeczypospolitey Hollenderskiey, z Arystokratycznego y Demokratycznego. P. Ktory iest kształt rządzenia naylepszy? O. To pytanie nie tak do Geografii, iako do Polityki należy, y ta kwestya przytrudna iest do wyłuszczenia. To tylko można mowić, że Rząd Despotyczny naygorszy iest ze wszystkich. P. Jak się dzieli Europa? O. Dzieli się na szesnaście princypalnieyszych
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 21
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
gdzie zachodzi interes ściągający się do całości, obrony, i wolności wszystkich, wtedy wszyscy wziąwszy się za ręce, i podatkami, i żołnierzam, i prowiantami ratują swoję ojczyznę, i stają się w ten czas jednym i nierozdzielnym ciałem Rzeczypospolitej. Rząd w Kantonach biorąc w szczególności, nie w każdym jest jednakowy: w niektórych Arystokratyczny, w niektórych Demokratyczny. Toż samo u nich dzieje się z Religią, która nie wszędzie jest jedna: Cztery Kantony są Dysydentskie, dwa w których połowa Dysydentów, połowa Katolików znajduje się, siedem innych Katolickich które niżej jakie są, wyrażają się. KARTA VII.
Szwajcarowie co do obyczajów są szczerzy, lubo nie
gdzie zachodzi interes ściągaiący się do całości, obrony, y wolności wszystkich, wtedy wszyscy wziąwszy się za ręce, y podatkami, y żołnierzam, y prowiantami ratuią swoię oyczyznę, y staią się w ten czas iednym y nierozdzielnym ciałem Rzeczypospolitey. Rząd w Kantonach biorąc w szczegulności, nie w każdym iest iednakowy: w niektorych Arystokratyczny, w niektorych Demokratyczny. Toż samo u nich dzieie się z Religią, ktora nie wszędzie iest iedna: Cztery Kantony są Dyssydentskie, dwa w ktorych połowa Dyssydentow, połowa Katolikow znayduie się, siedem innych Katolickich ktore niżey iakie są, wyrażaią się. KARTA VII.
Szwaycarowie co do obyczaiow są szczerzy, lubo nie
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 55
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
, i w całości je utrzymywać.
Ta Rzeczpospolita składa się z siedmiu Prowincyj, z których każda jest sobie udzielną niejaką Rzecząpospolitą, i owszem wszystkie miasta z osobna z siedmiu tych Prowincyj według dawnych swych praw i zwyczajów partykularnych rządzą się. Co się jednak publicznych tycze interesów, Rząd tej Rzeczypospolitej ( który bardziej jest Demokratyczny niżeli Arystokratyczny ) od tychże siedmiu razem Prowincyj dependuje w najwyższej Radzie, która się Zgromadzeniem Stanów Generalnych nazywa, i która się nieustannie prawie agituje w Hadze: lubo z każdej Prowincyj kilku znajduje się Deputatów, nie liczy się jednak tylko siedm głosów, to jest nie masz w niej względu na wielość osób, ale tylko na wielość
, y w całości ie utrzymywać.
Ta Rzeczpospolita składa się z siedmiu Prowincyi, z ktorych każda iest sobie udzielną nieiaką Rzecząpospolitą, y owszem wszystkie miasta z osobna z siedmiu tych Prowincyi według dawnych swych praw y zwyczaiow partykularnych rządzą się. Co się iednak publicznych tycze interesow, Rząd tey Rzeczypospolitey ( ktory bardziey iest Demokratyczny niżeli Arystokratyczny ) od tychże siedmiu razem Prowincyi dependuie w naywyższey Radzie, ktora się Zgromadzeniem Stanow Generalnych nazywa, y ktora się nieustannie prawie agituie w Hadze: lubo z każdey Prowincyi kilku znayduie się Deputatow, nie liczy się iednak tylko siedm głosow, to iest nie masz w niey względu na wielość osob, ale tylko na wielość
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 71
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
zdrowiu służąca: ziemia nie mniej urodzajna jak w Anglii, ma węgli ziemnych podostatek. Irlandia w tym prawie samym jest powietrzu co Anglia, obfituje w lasy i pastwiska najlepsze w całej Europie: Woły Irlandzkie tak są zachwalone i sławne, jak konie w Anglii. Rząd W. Brytanii jest Monarchiczny, tak jednak, że Arystokratycznego i Demokratycznego ma w sobie znaczną część, Korona idzie dziedzictwem, spada nawet na Kądziel, gdy po mieczu Sukcesorów nie stawa. Szkocja niegdyś była udzielnym i osobnym Królestwem, ale w Roku 1707 z Anglią na zawsze Traktatem złączona została, i tak te dwa Królestwa zamykaja się pod imieniem Królestwa W. Brytanii. Irlandyą rządzi
zdrowiu służąca: ziemia nie mniey urodzayna iak w Anglii, ma węgli ziemnych podostatek. Irlandya w tym prawie samym iest powietrzu co Anglia, obfituie w lasy y pastwiska naylepsze w całey Europie: Woły Irlandzkie tak są zachwalone y sławne, iak konie w Anglii. Rząd W. Brytannii iest Monarchiczny, tak iednak, że Arystokratycznego y Demokratycznego ma w sobie znaczną część, Korona idzie dziedzictwem, spada nawet na Kądziel, gdy po mieczu Sukcessorow nie stawa. Szkocya niegdyś była udzielnym y osobnym Krolestwem, ale w Roku 1707 z Anglią na zawsze Traktatem złączona została, y tak te dwa Krolestwa zamykaia się pod imieniem Krolestwa W. Brytanii. Irlandyą rządzi
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 79
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
lisów, łosiów, i innych zwierząt podostatek, Znajdują się w nim na wielu miejscach kruszce miedzi najlepszej, której równej nie masz; kuźni żelaza najprzedniejszego gęsto w tym kraju widzieć można, obfituje także w smolę, żywicę, w drzewa sposobne do budowania okrętów i robienia masztów.
Rząd tego Królestwa składa się z Monarchicznego, Arystokratycznego, i Demokratycznego: Władza bowiem Królewskca określona jest wyrokami zgromadzenia Stanów Generalnych, które składają się ze Szlachty, Duchowieństwa, kupców, i pospólstwa. ATLAS DZIECINNY.
Religia w tym Kraju tak jak w Danii panuje Luterska pod zwierzchnością jednego Arcy-Biskupa i siedmiu Biskupów.
Szwedzi są ludzie doródni, rycerscy, ludzcy, wspaniali, zbytkujący
lisow, łosiow, y innych zwierząt podostatek, Znayduią się w nim na wielu mieyscach kruszce miedzi naylepszey, ktorey rowney nie masz; kuźni żelaza nayprzednieyszego gęsto w tym kraiu widzieć można, obfituie także w smolę, żywicę, w drzewa sposobne do budowania okrętow y robienia masztow.
Rząd tego Krolestwa składa się z Monarchicznego, Arystokratycznego, y Demokratycznego: Władza bowiem Krolewskca okryślona iest wyrokami zgromadzenia Stanow Generalnych, ktore składaią się ze Szlachty, Duchowieństwa, kupcow, y pospolstwa. ATLAS DZIECINNY.
Religia w tym Kraiu tak iak w Danii panuie Luterska pod zwierzchnością iednego Arcy-Biskupa y siedmiu Biskupow.
Szwedzi są ludzie dorodni, rycerscy, ludzcy, wspaniali, zbytkuiący
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 97
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
wygody potrzebnym nie zbywa, zboża i bydła tak wiele, iż go inne od nas zakupują Narody. Kruszce rozmaite, jako to srebro, miedź ma w wielu miejscach; mianowicie w górach Olkuskich w Województwie Krakowskim na pograniczu Śląska. Znajdują się marmury, Rudy żelazne na wielu miejscach.
Rząd Królestwa jest złożony z Monarchicznego i Arystokratycznego: ponieważ Król razem z Stanami Senatorskim i Rycerskim w zachodzących Państwa interesach, znosić się musi; Stan zaś miejski i pospolity nic do rządów nie wchodzi. Przedtym najwyższa i zupełna władza była przy Książętach, a potym przy Królach, których wola za prawo stała. Wolno im było bez dołożenia się Rzeczypospolitej, wojny wypowiadać,
wygody potrzebnym nie zbywa, zboża y bydła tak wiele, iż go inne od nas zakupuią Narody. Kruszce rozmaite, iako to srebro, miedź ma w wielu mieyscach; mianowicie w gorach Olkuskich w Woiewodztwie Krakowskim na pograniczu Sląska. Znayduią się marmury, Rudy żelazne na wielu mieyscach.
Rząd Krolestwa iest złożony z Monarchicznego y Arystokratycznego: ponieważ Krol razem z Stanami Senatorskim y Rycerskim w zachodzących Państwa interesach, znosić się musi; Stan zaś mieyski y pospolity nic do rządow nie wchodzi. Przedtym naywyższa y zupełna władza była przy Xiążętach, a potym przy Krolach, ktorych wola za prawo stała. Wolno im było bez dołożenia się Rzeczypospolitey, woyny wypowiadać,
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 113
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
