zostawiona, do ziemi leci, tak jednak, że prostą linią do położonego w śród ziemi, zmierza punktu, centrum nazwanego. A co większa, że na dół lecąc, w swoim, co raz bardziej pospiesza się biegu; a w górę rzucona, swoją powolej utraca szybkość. o Własnościach
39. CIĄGŁOSC, czyli AtRAKCJA, jest własność, czyli moc, przez którą rzeczy materialne, wzajemnie do siebie dążą, przystępują, i nie jako jedna, zdaje się ciągnąć drugą. Widziemy naprzykład, że magnes ciągnie do siebie żelazo, czyli (jeżeli się podoba inaczej to wyrazić,) żelazo dąży, i przystępuje do magnesu. Skąd zaś
zostawiona, do ziemi leci, tak iednak, że prostą linią do położonego w srzód ziemi, zmierza punktu, centrum nazwanego. A co większa, że na dół lecąc, w swoim, co raz bardziey pospiesza się biegu; a w gorę rzucona, swoią powoley utraca szybkość. o Własnościach
39. CIĄGŁOSC, czyli ATTRAKCYA, iest własność, czyli moc, przez którą rzeczy materyalne, wzaiemnie do siebie dążą, przystępuią, y nie iako iedna, zdaie się ciągnąć drugą. Widziemy naprzykład, że magnes ciągnie do siebie żelazo, czyli (ieżeli się podoba inaczey to wyrazić,) żelazo dąży, y przystępuie do magnesu. Zkąd zaś
Skrót tekstu: ChróśSFizyka
Strona: 48
Tytuł:
Fizyka doświadczeniami potwierdzona
Autor:
Samuel Chróścikowski
Drukarnia:
Drukarnia Scholarum Piarum J.K.Mci i Rzeczypospolitej
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1764
Data wydania (nie wcześniej niż):
1764
Data wydania (nie później niż):
1764
pochodzi? czyli w magnesie znajdujesię jakaś wewnętrzna siła, ciągnąca żelazo? czyli odmienna jaka rzecz, w pędza żelazo na magnes? lecz czemuż nie wpędza innych rzeczy, naprzykład złota, kamienia, lub drewna? Cóżkolwiek bądź: Newton te, innych rzeczy, do drugich dążenie, i przystępowanie, nazywa atrakcją, nie wchodząc, z jakiej ona pochodzi przyczyny. Tak podług jego zdania, cukru kawałek, gdy się jednym końcem, lub stroną, wody dotyka, albo herbaty, w siebie ją do góry ciągnie: lubo inni Filozofowie powiadają, że powietrzna atmosfera przyciskając wodę, lub herbatę, swoim ciężarem wpędza ją w subtelne cukru
pochodzi? czyli w magnesie znayduiesię iakaś wewnętrzna siła, ciągnąca żelazo? czyli odmienna iaka rzecz, w pędza żelazo na magnes? lecz czemuż nie wpędza innych rzeczy, naprzykład złota, kamienia, lub drewna? Cożkolwiek bądź: Newton te, innych rzeczy, do drugich dążenie, y przystępowanie, nazywa attrakcyą, nie wchodząc, z iakiey ona pochodzi przyczyny. Tak podług iego zdania, cukru kawałek, gdy się iednym końcem, lub stroną, wody dotyka, albo herbaty, w siebie ią do gory ciągnie: lubo inni Filozofowie powiadaią, że powietrzna atmosfera przyciskaiąc wodę, lub herbatę, swoim ciężarem wpędza ią w subtelne cukru
Skrót tekstu: ChróśSFizyka
Strona: 48
Tytuł:
Fizyka doświadczeniami potwierdzona
Autor:
Samuel Chróścikowski
Drukarnia:
Drukarnia Scholarum Piarum J.K.Mci i Rzeczypospolitej
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1764
Data wydania (nie wcześniej niż):
1764
Data wydania (nie później niż):
1764
jednym końcem, lub stroną, wody dotyka, albo herbaty, w siebie ją do góry ciągnie: lubo inni Filozofowie powiadają, że powietrzna atmosfera przyciskając wodę, lub herbatę, swoim ciężarem wpędza ją w subtelne cukru pory i cewki. Ja w tę dysputę teraz wchodzić nie chcę, bo tylko, co to jest ta atrakcja, opisuję, i ażeby zrozumiana była, niektóremi ją objaśniam przykładami. Tak tedy podług Newtonianów, i Merkuriusz, w swoich chociaż najszczuplejszych utrzymuje się gałkach, dla tego, że większa jest partykuł jego, między sobą, a niżeli do innych rzeczy, atrakcja: przeto też, i w szklannym naczyniu, w którym się
iednym końcem, lub stroną, wody dotyka, albo herbaty, w siebie ią do gory ciągnie: lubo inni Filozofowie powiadaią, że powietrzna atmosfera przyciskaiąc wodę, lub herbatę, swoim ciężarem wpędza ią w subtelne cukru pory y cewki. Ja w tę dysputę teraz wchodzić nie chcę, bo tylko, co to iest ta attrakcya, opisuię, y ażeby zrozumiana była, niektóremi ią obiaśniam przykładami. Tak tedy podług Newtonianow, y Merkuryusz, w swoich chociasz nayszczupleyszych utrzymuie się gałkach, dla tego, że większa iest partykuł iego, między sobą, a niżeli do innych rzeczy, attrakcya: przeto też, y w szklannym naczyniu, w ktorym się
Skrót tekstu: ChróśSFizyka
Strona: 49
Tytuł:
Fizyka doświadczeniami potwierdzona
Autor:
Samuel Chróścikowski
Drukarnia:
Drukarnia Scholarum Piarum J.K.Mci i Rzeczypospolitej
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1764
Data wydania (nie wcześniej niż):
1764
Data wydania (nie później niż):
1764
teraz wchodzić nie chcę, bo tylko, co to jest ta atrakcja, opisuję, i ażeby zrozumiana była, niektóremi ją objaśniam przykładami. Tak tedy podług Newtonianów, i Merkuriusz, w swoich chociaż najszczuplejszych utrzymuje się gałkach, dla tego, że większa jest partykuł jego, między sobą, a niżeli do innych rzeczy, atrakcja: przeto też, i w szklannym naczyniu, w którym się chowa, dołek czyli rowek jakiś przy szkle około robi. Tak przeciwnie, i woda, lgnie do brzegów szklannego naczy- nia, i za szkłem lub nożem, gdy jednym jego końcem dotknięta będzie, cóżkolwiek się do góry podnosi; a jedna jej kropla,
teraz wchodzić nie chcę, bo tylko, co to iest ta attrakcya, opisuię, y ażeby zrozumiana była, niektóremi ią obiaśniam przykładami. Tak tedy podług Newtonianow, y Merkuryusz, w swoich chociasz nayszczupleyszych utrzymuie się gałkach, dla tego, że większa iest partykuł iego, między sobą, a niżeli do innych rzeczy, attrakcya: przeto też, y w szklannym naczyniu, w ktorym się chowa, dołek czyli rowek iakiś przy szkle około robi. Tak przeciwnie, y woda, lgnie do brzegow szklannego naczy- nia, y za szkłem lub nożem, gdy iednym iego końcem dotknięta będzie, cożkolwiek się do góry podnosi; a iedna iey kropla,
Skrót tekstu: ChróśSFizyka
Strona: 49
Tytuł:
Fizyka doświadczeniami potwierdzona
Autor:
Samuel Chróścikowski
Drukarnia:
Drukarnia Scholarum Piarum J.K.Mci i Rzeczypospolitej
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1764
Data wydania (nie wcześniej niż):
1764
Data wydania (nie później niż):
1764
szklannego naczy- nia, i za szkłem lub nożem, gdy jednym jego końcem dotknięta będzie, cóżkolwiek się do góry podnosi; a jedna jej kropla, na szkło płaskie, lub nóż, w puszczona, rozchodzi się, dla tego, że mniejsza jest wodnistych partykuł między sobą, a większa onychże do szkła lub żelaza atrakcja. Bo gdyby się, (mówią Newtonianie) woda, dla swojej ciężkości, po szkle płaskim rozchodziła, czemużby i Merkuriusz, daleko od niej cięższy, podobnie nie miał się rozchodzić? a przecie on, w okrągłych utrzymuje się gałeczkach? stąd tedy ten skutek pochodzi, że Merkuriusza między sobą większa, a do
szklannego naczy- nia, y za szkłem lub nożem, gdy iednym iego końcem dotknięta będzie, cożkolwiek się do góry podnosi; a iedna iey kropla, na szkło płaskie, lub nóż, w puszczona, rozchodzi się, dla tego, że mnieysza iest wodnistych partykuł między sobą, a większa onychże do szkła lub żelaza attrakcya. Bo gdyby się, (mowią Newtonianie) woda, dla swoiey cięszkości, po szkle płaskim rozchodziła, czemużby y Merkuriusz, daleko od niey cięższy, podobnie nie miał się rozchodzić? a przecie on, w okrągłych utrzymuie się gałeczkach? ztąd tedy ten skutek pochodzi, że Merkuriusza między sobą większa, a do
Skrót tekstu: ChróśSFizyka
Strona: 50
Tytuł:
Fizyka doświadczeniami potwierdzona
Autor:
Samuel Chróścikowski
Drukarnia:
Drukarnia Scholarum Piarum J.K.Mci i Rzeczypospolitej
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1764
Data wydania (nie wcześniej niż):
1764
Data wydania (nie później niż):
1764
, (mówią Newtonianie) woda, dla swojej ciężkości, po szkle płaskim rozchodziła, czemużby i Merkuriusz, daleko od niej cięższy, podobnie nie miał się rozchodzić? a przecie on, w okrągłych utrzymuje się gałeczkach? stąd tedy ten skutek pochodzi, że Merkuriusza między sobą większa, a do szkła, mniejsza jest atrakcja, czyli bardziej się, merkurialne cząstki między sobą wzajemnie ciągną, a niżeli od szkła są ciągnione. Przeciwnie zaś, wodniste cząstki, mniej się między sobą ciągną, a mocniej od szkła są ciągnione, czyli większą do szkła, niż pomiędzy sobą mają atrakcją. Tak olej nigdy się nie łący z wodą, bo
, (mowią Newtonianie) woda, dla swoiey cięszkości, po szkle płaskim rozchodziła, czemużby y Merkuriusz, daleko od niey cięższy, podobnie nie miał się rozchodzić? a przecie on, w okrągłych utrzymuie się gałeczkach? ztąd tedy ten skutek pochodzi, że Merkuriusza między sobą większa, a do szkła, mnieysza iest attrakcya, czyli bardziey się, merkuryalne cząstki między sobą wzaiemnie ciągną, a niżeli od szkła są ciągnione. Przeciwnie zaś, wodniste cząstki, mniey się między sobą ciągną, a mocniey od szkła są ciągnione, czyli większą do szkła, niż pomiędzy sobą maią attrakcyą. Tak oley nigdy się nie łączy z wodą, bo
Skrót tekstu: ChróśSFizyka
Strona: 50
Tytuł:
Fizyka doświadczeniami potwierdzona
Autor:
Samuel Chróścikowski
Drukarnia:
Drukarnia Scholarum Piarum J.K.Mci i Rzeczypospolitej
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1764
Data wydania (nie wcześniej niż):
1764
Data wydania (nie później niż):
1764
Merkuriusza między sobą większa, a do szkła, mniejsza jest atrakcja, czyli bardziej się, merkurialne cząstki między sobą wzajemnie ciągną, a niżeli od szkła są ciągnione. Przeciwnie zaś, wodniste cząstki, mniej się między sobą ciągną, a mocniej od szkła są ciągnione, czyli większą do szkła, niż pomiędzy sobą mają atrakcją. Tak olej nigdy się nie łący z wodą, bo większa jest jego partykuł między sobą, a niżeli do wody, atrakcja. Tak naostatek, chymiczne kruszców rozpuszczania, krystallizacje, i tysiączne inne, które Newton i Newtonianie przywodzą, doświadczenia, oczywiście pokazują, i prawie palcem wytykają, że ta ciągłość czyli atrakcja
Merkuriusza między sobą większa, a do szkła, mnieysza iest attrakcya, czyli bardziey się, merkuryalne cząstki między sobą wzaiemnie ciągną, a niżeli od szkła są ciągnione. Przeciwnie zaś, wodniste cząstki, mniey się między sobą ciągną, a mocniey od szkła są ciągnione, czyli większą do szkła, niż pomiędzy sobą maią attrakcyą. Tak oley nigdy się nie łączy z wodą, bo większa iest iego partykuł między sobą, a niżeli do wody, attrakcya. Tak naostatek, chymiczne kruszczów rozpuszczania, krystallizacye, y tysiączne inne, które Newton y Newtonianie przywodzą, doświadczenia, oczywiście pokazuią, y prawie palcem wytykaią, że ta ciągłość czyli attrakcya
Skrót tekstu: ChróśSFizyka
Strona: 50
Tytuł:
Fizyka doświadczeniami potwierdzona
Autor:
Samuel Chróścikowski
Drukarnia:
Drukarnia Scholarum Piarum J.K.Mci i Rzeczypospolitej
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1764
Data wydania (nie wcześniej niż):
1764
Data wydania (nie później niż):
1764
, a niżeli od szkła są ciągnione. Przeciwnie zaś, wodniste cząstki, mniej się między sobą ciągną, a mocniej od szkła są ciągnione, czyli większą do szkła, niż pomiędzy sobą mają atrakcją. Tak olej nigdy się nie łący z wodą, bo większa jest jego partykuł między sobą, a niżeli do wody, atrakcja. Tak naostatek, chymiczne kruszców rozpuszczania, krystallizacje, i tysiączne inne, które Newton i Newtonianie przywodzą, doświadczenia, oczywiście pokazują, i prawie palcem wytykają, że ta ciągłość czyli atrakcja, albo, (jeżeli ją tak raczej nazwać podoba się) wzajemne dążenie i przystępowanie, we wszystkich materialnych, proporcjonalnie znajduje się
, a niżeli od szkła są ciągnione. Przeciwnie zaś, wodniste cząstki, mniey się między sobą ciągną, a mocniey od szkła są ciągnione, czyli większą do szkła, niż pomiędzy sobą maią attrakcyą. Tak oley nigdy się nie łączy z wodą, bo większa iest iego partykuł między sobą, a niżeli do wody, attrakcya. Tak naostatek, chymiczne kruszczów rozpuszczania, krystallizacye, y tysiączne inne, które Newton y Newtonianie przywodzą, doświadczenia, oczywiście pokazuią, y prawie palcem wytykaią, że ta ciągłość czyli attrakcya, albo, (ieżeli ią tak raczey nazwać podoba się) wzaiemne dążenie y przystępowanie, we wszystkich materyalnych, proporcyonalnie znayduie się
Skrót tekstu: ChróśSFizyka
Strona: 51
Tytuł:
Fizyka doświadczeniami potwierdzona
Autor:
Samuel Chróścikowski
Drukarnia:
Drukarnia Scholarum Piarum J.K.Mci i Rzeczypospolitej
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1764
Data wydania (nie wcześniej niż):
1764
Data wydania (nie później niż):
1764
atrakcją. Tak olej nigdy się nie łący z wodą, bo większa jest jego partykuł między sobą, a niżeli do wody, atrakcja. Tak naostatek, chymiczne kruszców rozpuszczania, krystallizacje, i tysiączne inne, które Newton i Newtonianie przywodzą, doświadczenia, oczywiście pokazują, i prawie palcem wytykają, że ta ciągłość czyli atrakcja, albo, (jeżeli ją tak raczej nazwać podoba się) wzajemne dążenie i przystępowanie, we wszystkich materialnych, proporcjonalnie znajduje się rzeczach, i powszechną ich jest własnością. Najmniejszym owym, i początkowym partykułom, ta atrakcyj, albo wzajemnego do siebie dążenia, własność, przy ich stworzeniu jest od Boga dana, jako twierdzi
attrakcyą. Tak oley nigdy się nie łączy z wodą, bo większa iest iego partykuł między sobą, a niżeli do wody, attrakcya. Tak naostatek, chymiczne kruszczów rozpuszczania, krystallizacye, y tysiączne inne, które Newton y Newtonianie przywodzą, doświadczenia, oczywiście pokazuią, y prawie palcem wytykaią, że ta ciągłość czyli attrakcya, albo, (ieżeli ią tak raczey nazwać podoba się) wzaiemne dążenie y przystępowanie, we wszystkich materyalnych, proporcyonalnie znayduie się rzeczach, y powszechną ich iest własnością. Naymnieyszym owym, y początkowym partykułom, ta attrakcyi, albo wzaiemnego do siebie dążenia, własność, przy ich stworzeniu iest od Boga dana, iako twierdzi
Skrót tekstu: ChróśSFizyka
Strona: 51
Tytuł:
Fizyka doświadczeniami potwierdzona
Autor:
Samuel Chróścikowski
Drukarnia:
Drukarnia Scholarum Piarum J.K.Mci i Rzeczypospolitej
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1764
Data wydania (nie wcześniej niż):
1764
Data wydania (nie później niż):
1764
Newton i Newtonianie przywodzą, doświadczenia, oczywiście pokazują, i prawie palcem wytykają, że ta ciągłość czyli atrakcja, albo, (jeżeli ją tak raczej nazwać podoba się) wzajemne dążenie i przystępowanie, we wszystkich materialnych, proporcjonalnie znajduje się rzeczach, i powszechną ich jest własnością. Najmniejszym owym, i początkowym partykułom, ta atrakcyj, albo wzajemnego do siebie dążenia, własność, przy ich stworzeniu jest od Boga dana, jako twierdzi Newton, nie tylko dla tego, ażeby się z sobą łączyły, lgnęły, i kleiły, lecz aby, przedziwne w całym świecie, i samych nawet Niebieskich Płanetach, sprawowały skutki, i harmonią. Inni jednak Filozofowie
Newton y Newtonianie przywodzą, doświadczenia, oczywiście pokazuią, y prawie palcem wytykaią, że ta ciągłość czyli attrakcya, albo, (ieżeli ią tak raczey nazwać podoba się) wzaiemne dążenie y przystępowanie, we wszystkich materyalnych, proporcyonalnie znayduie się rzeczach, y powszechną ich iest własnością. Naymnieyszym owym, y początkowym partykułom, ta attrakcyi, albo wzaiemnego do siebie dążenia, własność, przy ich stworzeniu iest od Boga dana, iako twierdzi Newton, nie tylko dla tego, ażeby się z sobą łączyły, lgnęły, y kleiły, lecz aby, przedziwne w całym świecie, y samych nawet Niebieskich Płanetach, sprawowały skutki, y harmonią. Jnni iednak Filozofowie
Skrót tekstu: ChróśSFizyka
Strona: 51
Tytuł:
Fizyka doświadczeniami potwierdzona
Autor:
Samuel Chróścikowski
Drukarnia:
Drukarnia Scholarum Piarum J.K.Mci i Rzeczypospolitej
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1764
Data wydania (nie wcześniej niż):
1764
Data wydania (nie później niż):
1764
