stąpił. Wschody kręcone zowią się kochlidion; te głowę idącym zakręcają, jeśli długie.
Pokoje w Pałacu, w Dworach, niech będą ku wygodzie i gustowi akomodowane, proporcją i ornament mające. Sale, Izby stołowe, choć najobszerniejsze zakładać zechcesz, pierwej pomiarkuj, czyli tak wysokie są sosny, jodły, aby mogły w balkowaniu od ściany do ściany przesiągnąć, i nie ugieły O Ekonomice, mianowicie o Architekturze.
się na samym środku; alias musiał byś dać podpory w środku Pokoju, coby tak salę twoją lub izbę stołową przyozdobiło, jak róg człeka między oczyma wyrosły. Pokojów wiele nad zwyczaj, i potrzebę nie dawaj; uczyń między
stąpił. Wschody kręcone zowią się kochlidion; te głowę idącym zakręcaią, iezli długie.
Pokoie w Pałacu, w Dworach, niech będą ku wygodzie y gustowi akomodowane, proporcyą y ornament maiące. Sale, Izby stołowe, choć nayobszernieysze zakładać zechcesz, pierwey pomiarkuy, czyli tak wysokie są sosny, iodły, aby mogły w balkowaniu od sciany do sciany przesiągnąć, y nie ugieły O Ekonomice, mianowicie o Architekturze.
się na samym środku; alias musiał byś dać podpory w srodku Pokoiu, coby tak salę twoią lub izbę stołową przyozdobiło, iak rog człeka między oczyma wyrosły. Pokoiow wiele nad zwyczay, y potrzebę nie daway; uczyń między
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 358
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
, i wilgoci udzielać drzewu. Ze pnia ścięte drzewo zwieś na miejsce suche, i w kwadrat tak ułóż, aby wiatr mógł w skroś przewiewać, z wierzchu przykrywszy dla niepogodnych chwili. Im tedy lepiej jednym i drugim latem przeschnie drzewo, tym sposobniejsze będzie do budynku. W ścianach wyprężać się nie będzie, krzywić w balkowaniu, zsychać we drzwiach, oknach, i podłogach. Czerw toczyć nie będzie, lecz trwalsze do wytrzymania wszelkiej przeciwnej chwili. Przydaje Alberti: aby w jednym lesie, i jednym czasem ścinać na budynek drzewo, gdyż jednych będąc własności, łatwiej się jedno z drugim zgodzi w budynku. VIII. własności drzew tak opisuje.
, y wilgoci udzieláć drzewu. Ze pnia ścięte drzewo zwieś ná mieysce suche, y w kwadrat ták ułoż, áby wiatr mogł w skroś przewiewáć, z wierzchu przykrywszy dla niepogodnych chwili. Jm tedy lepiey iednym y drugim latem przeschnie drzewo, tym sposobnieysze będzie do budynku. W ścianach wyprężać się nie będzie, krzywić w balkowániu, zsycháć we drzwiach, oknach, y podłogach. Czerw toczyć nie będzie, lecz trwalsze do wytrzymania wszelkiey przeciwney chwili. Przydaie Alberti: áby w iednym lesie, y iednym czasem ścinać ná budynek drzewo, gdyż iednych będąc własności, łátwiey się iedno z drugim zgodzi w budynku. VIII. własności drzew tak opisuie.
Skrót tekstu: BystrzInfArch
Strona: A3
Tytuł:
Informacja architektoniczna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
architektura, budownictwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
ściany powinien zabierać najwięcej czwartą część modelu, to jest szerokości kolumny. Postument ponieważ służy do utrzymania i wywyższenia kolumny, więc jeżeli by jaka fabryka, przyniższych potrzebowała kolumn, bez postumentu się obejść może, na samej swojej bazie osadziwszy kolumnę. Ksems jest jak korona kolumny, oraz ciężar, który utrzymuje. Dla tego i balkowanie się zowie: iż balki i wiązanie dachu w staroswieckich strukturach utrzymywały kolumny. Każda z tych trzech części składa się z pomniejszych trzech części. Kolumna ma bazę, słup, i kapitel. Postument ma także bazę, kloc, i koronowanie. Ksems ma balkę, tablicę, i Ksemsik. Z tychże samych trzech części
ściany powinien zábieráć naywięcey czwartą część modelu, to iest szerokości kolumny. Postument ponieważ służy do utrzymania y wywyszszenia kolumny, więc ieżeli by iáka fabryka, przyniszszych potrzebowała kolumn, bez postumentu się obeyść może, ná samey swoiey bazie osadziwszy kolumnę. Xems iest iak korona kolumny, oraz ciężar, ktory utrzymuie. Dla tego y balkowanie się zowie: iż balki y wiązanie dachu w staroswieckich strukturach utrzymywały kolumny. Każda z tych trzech części zkłada się z pomnieyszych trzech części. Kolumna ma bazę, słup, y kapitel. Postument ma także bazę, kloc, y koronowanie. Xems ma balkę, tablicę, y Xemsik. Z tychże samych trzech części
Skrót tekstu: BystrzInfArch
Strona: B3v
Tytuł:
Informacja architektoniczna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
architektura, budownictwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
międzysłupiu nad arkusem daje się front troigraniasty lub obłąkowaty. Nad Ksemsowaniem zaś albo statuj albo esowaty lub inszej figury wierzch nakształt kopuły. 3tio. Dają się rzędem. Jako to w przysiąnkach, kruczgankach, w Kościołach gdzie są poboczne Kaplice, Rzędem dysponowane kolumny, dwojakie miewają międzysłupia. Jedne płaskie gdy sufit daje się pod balkowaniem, a balki wzdłuż kładą się na kapitellach. Takie międzysłupia tylko służą kolumnacyj drewnianej. Gdyż tylko drewniane balki przestać mogą od kolumny do kolumny. Drugie międzysłupia obłąkowate, gdy między kolumnami poddają się arkusy pod Ksemsowanie. Przez międzysłupie rozumie się odległość kolumny od kolumny. Która odległość zwyczajnie bierze się do środka kolumny. Międzysłupia jedne
międzysłupiu nad arkusem daie się front troigraniasty lub obłąkowaty. Nad Xemsowaniem zaś álbo statuy álbo esowaty lub inszey figury wierzch nákształt kopuły. 3tio. Daią się rzędem. Jáko to w przysiąnkach, kruczgankach, w Kościołach gdzie są poboczne Kaplice, Rzędem dysponowane kolumny, dwoiákie miewaią międzysłupia. Jedne płáskie gdy suffit dáie się pod balkowaniem, á balki wzdłuż kładą się ná kapitellach. Takie międzysłupia tylko służą kolumnacyi drewnianey. Gdyż tylko drewniane balki przestáć mogą od kolumny do kolumny. Drugie międzysłupia obłąkowate, gdy między kolumnami poddaią się arkusy pod Xemsowanie. Przez międzysłupie rozumie się odległość kolumny od kolumny. Ktora odległość zwyczainie bierze się do szrodka kolumny. Międzysłupia iedne
Skrót tekstu: BystrzInfArch
Strona: C2
Tytuł:
Informacja architektoniczna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
architektura, budownictwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
zwyczajnie bierze się do środka kolumny. Międzysłupia jedne są średnie i pryncypalne i być powinny okazal- sze: jakie bywają na froncie przysionków, w Kościołach krzyżowych. Drugie są pobocznie pomniejsze. Powinny mieć swoję proporcją, gdyż nie tylko kolumny, ale i międzysłupia przydają ozdoby. W ich szerokości trzeba mieć wzgląd na trwałość materyj w balkowaniu, osobliwie płaskim, na ciężar, który utrzymywać mają; i na wysokość kolumn, do której powinna się stosować szerokość międzysłupia. XXVIII. Międzysłupia różnicę biorą od różnego kształtu kolumnacyj. W Jonickiej, dopieroż Koryntskiej albo Rzymskiej wspanialsze być powinny, niż w Tuskańskiej i Doryckiej. Determinując międzysłupie kolumnacyj Doryckiej, osobliwy wzgląd mieć
zwyczainie bierze się do szrodka kolumny. Międzysłupia iedne są szrednie y pryncypalne y być powinny okazal- sze: iákie bywaią ná froncie przysionkow, w Kościołách krzyżowych. Drugie są pobocznie pomnieysze. Powinny mieć swoię proporcyą, gdyż nie tylko kolumny, ále y międzysłupia przydaią ozdoby. W ich szerokości trzeba mieć wzgląd ná trwałość materyi w balkowaniu, osobliwie płaskim, ná ciężar, ktory utrzymywáć maią; y ná wysokość kolumn, do ktorey powinna się stosowáć szerokość międzysłupia. XXVIII. Międzysłupia rożnicę biorą od rożnego kształtu kolumnacyi. W Jonickiey, dopieroz Koryntskiey álbo Rzymskiey wspanialsze być powinny, niż w Tuskańskiey y Doryckiey. Determinuiąc międzysłupie kolumnacyi Doryckiey, osobliwy wzgląd mieć
Skrót tekstu: BystrzInfArch
Strona: C2v
Tytuł:
Informacja architektoniczna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
architektura, budownictwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
płaskim, na ciężar, który utrzymywać mają; i na wysokość kolumn, do której powinna się stosować szerokość międzysłupia. XXVIII. Międzysłupia różnicę biorą od różnego kształtu kolumnacyj. W Jonickiej, dopieroż Koryntskiej albo Rzymskiej wspanialsze być powinny, niż w Tuskańskiej i Doryckiej. Determinując międzysłupie kolumnacyj Doryckiej, osobliwy wzgląd mieć trzeba na balkowanie i międzybalcze. Gdyż połowica tryglifu osadzać się powinna na środku kolumny, jego szerokość być pół modelu, a długość równa tablicy Ksemsowej. Międzybalcza zaś powinny być kwadratowe. Zaczym chcąc w międzysłupiu dać tablice tryglifowe dwie, a trzy międzybalcza, szerokość międzysłupia wynika modelów 3. i Ćwierć modela. Gdyż dwa tryglifi biorą model 1
płaskim, ná ciężar, ktory utrzymywáć maią; y ná wysokość kolumn, do ktorey powinna się stosowáć szerokość międzysłupia. XXVIII. Międzysłupia rożnicę biorą od rożnego kształtu kolumnacyi. W Jonickiey, dopieroz Koryntskiey álbo Rzymskiey wspanialsze być powinny, niż w Tuskańskiey y Doryckiey. Determinuiąc międzysłupie kolumnacyi Doryckiey, osobliwy wzgląd mieć trzeba ná balkowanie y międzybalcze. Gdyż połowica tryglifu osadzac się powinna ná szrodku kolumny, iego szerokość być puł modelu, á długość rowna tablicy Xemsowey. Międzybalcza zaś powinny być kwadratowe. Záczym chcąc w międzysłupiu dać tablice tryglifowe dwie, á trzy międzybalcza, szerokość międzysłupia wynika modelow 3. y cwierć modela. Gdyż dwa tryglifi biorą model 1
Skrót tekstu: BystrzInfArch
Strona: C2v
Tytuł:
Informacja architektoniczna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
architektura, budownictwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
Zwyczajny jest ten. Jeżeli nadpróg ma być Tuskański albo Dorycki? to ksemsowania wysokość zabierać powinna czwartą część wysokości otworu drzwi. Jeżeli to ma być Jonicki? to blisko część piątą. Jeżeli Koryntski albo Rzymski? to coś więcej niż część piątą. Całego zaś ksemsowania podział na swoje pryncypalne części, to jest na balkowanie, tablicę, i ksemsik: tychże subdywizja na pomniejsze części: takaż jest, jaka w ksemsowaniu której kolumnacyj. Odrzwi zaś to jest poboczna drzwi ozdoba daje się; albo górne nadpróżne balkowania części prowadząc pobok aż na dół. Albo przysłupie, czyli kolumneczki utrzymujące całe ksemsowanie nadprogu, osobliwie w bramach, fortach,
Zwyczayny iest ten. Jeżeli nadprog ma być Tuskański álbo Dorycki? to xemsowania wysokość zábieráć powinna czwartą część wysokości otworu drzwi. Jeżeli to ma być Jonicki? to blisko część piątą. Jeżeli Koryntski álbo Rzymski? to coś więcey niż część piątą. Cáłego zaś xemsowania podział ná swoie pryncypalne części, to iest ná balkowanie, tablicę, y xemsik: tychże subdywizya ná pomnieysze części: tákaż iest, iáka w xemsowaniu ktorey kolumnacyi. Odrzwi zas to iest poboczna drzwi ozdoba dáie się; álbo gorne nadprożne balkowania części prowadząc pobok aż ná doł. Albo przysłupie, czyli kolumneczki utrzymuiące całe xemsowanie nadprogu, osobliwie w bramach, fortach,
Skrót tekstu: BystrzInfArch
Strona: E
Tytuł:
Informacja architektoniczna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
architektura, budownictwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
albo Rzymski? to coś więcej niż część piątą. Całego zaś ksemsowania podział na swoje pryncypalne części, to jest na balkowanie, tablicę, i ksemsik: tychże subdywizja na pomniejsze części: takaż jest, jaka w ksemsowaniu której kolumnacyj. Odrzwi zaś to jest poboczna drzwi ozdoba daje się; albo górne nadpróżne balkowania części prowadząc pobok aż na dół. Albo przysłupie, czyli kolumneczki utrzymujące całe ksemsowanie nadprogu, osobliwie w bramach, fortach, drzwiach pryncypalnych. Nad którymi daje się częstokroć front triangułowy, lub obłączasty: o którym się rzekło w liczbie XXXII. Figura pomniejszego otworu drzwi zwyczajnie podługowato kwadratowa. Gdzie zaś większa szerokość drzwi zachodzi,
álbo Rzymski? to coś więcey niż część piątą. Cáłego zaś xemsowania podział ná swoie pryncypalne części, to iest ná balkowanie, tablicę, y xemsik: tychże subdywizya ná pomnieysze części: tákaż iest, iáka w xemsowaniu ktorey kolumnacyi. Odrzwi zas to iest poboczna drzwi ozdoba dáie się; álbo gorne nadprożne balkowania części prowadząc pobok aż ná doł. Albo przysłupie, czyli kolumneczki utrzymuiące całe xemsowanie nadprogu, osobliwie w bramach, fortach, drzwiach pryncypalnych. Nad ktorymi dáie się częstokroć front tryangułowy, lub obłączasty: o ktorym się rzekło w liczbie XXXII. Figura pomnieyszego otworu drzwi zwyczaynie podługowato kwadratowa. Gdzie zaś większa szerokość drzwi záchodzi,
Skrót tekstu: BystrzInfArch
Strona: E
Tytuł:
Informacja architektoniczna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
architektura, budownictwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
Aby nie tak prędko cały budynek zawziął ognia, choćby się przypadkowym zajęły ogniem dachy. O piecach, kominkach i kominach.
L. Piece i kominki w zimniejszych osobliwie krajach, jaka jest Polska, nie poślednią są struktury wygodnej częścią. O których to w pospolitości wiedzieć należy. 1. Iż piece na gruntownym sklepieniu albo balkowaniu osadzać tak należy, aby dolnego oraz i górnych pokojów czeluścia w jedenże w chodziły komin, dla ich liczby umniejszenia, i nietak gęstego ścian dziurawienia. W drewnianych też budynkach, kominom murowanym z dołu aż nad dach wywiedzionym być przynależy dla ubezpieczenia od ognia. 2. Substrukcją ceglaną mieć powinny piece, ani zbyt niską
Aby nie ták prędko cáły budynek zawziął ognia, choćby się przypadkowym záięły ogniem dáchy. O piecach, kominkach y kominach.
L. Piece y kominki w zimnieyszych osobliwie kraiach, iaka iest Polska, nie poślednią są struktury wygodney częścią. O ktorych to w pospolitości wiedzieć należy. 1. Jż piece ná gruntownym sklepieniu álbo balkowaniu osadzać ták należy, áby dolnego oraz y gornych pokoiow czeluścia w iedenże w chodziły komin, dla ich liczby umnieyszenia, y nietak gęstego ścian dziurawienia. W drewnianych też budynkách, kominom murowanym z dołu aż nad dach wywiedzionym być przynależy dla ubespieczenia od ognia. 2. Substrukcyą ceglaną mieć powinny piece, áni zbyt niską
Skrót tekstu: BystrzInfArch
Strona: E2
Tytuł:
Informacja architektoniczna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
architektura, budownictwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
dolnego oraz i górnych pokojów czeluścia w jedenże w chodziły komin, dla ich liczby umniejszenia, i nietak gęstego ścian dziurawienia. W drewnianych też budynkach, kominom murowanym z dołu aż nad dach wywiedzionym być przynależy dla ubezpieczenia od ognia. 2. Substrukcją ceglaną mieć powinny piece, ani zbyt niską, żeby gorąco sklepienia lub balkowania nieprzepalało, podłogi bliskiej niepaczyło. Ani zbyt wysoką, aby dolna część pokoju mogła się nagrzać. 3. Miejsce ich zwyczajne w kącie z zapieckiem tak przestronnym aby wygodnie człowieka mógł pomieścić. Figura kwadratowa, rzadko cylindrowa, z kontygnacyjtrzech złożona, im wyższej, tym węższej. Proporcja dość regularna, gdy długość
dolnego oraz y gornych pokoiow czeluścia w iedenże w chodziły komin, dla ich liczby umnieyszenia, y nietak gęstego ścian dziurawienia. W drewnianych też budynkách, kominom murowanym z dołu aż nad dach wywiedzionym być przynależy dla ubespieczenia od ognia. 2. Substrukcyą ceglaną mieć powinny piece, áni zbyt niską, żeby gorąco sklepienia lub balkowania nieprzepalało, podłogi bliskiey niepaczyło. Ani zbyt wysoką, áby dolna część pokoiu mogła się nagrzać. 3. Mieysce ich zwyczayne w kącie z zapieckiem ták przestronnym áby wygodnie człowieka mogł pomieścić. Figura kwadratowa, rzadko cylindrowa, z kontygnacyitrzech złożona, im wyższey, tym węższey. Proporcya dość regularna, gdy długość
Skrót tekstu: BystrzInfArch
Strona: E2
Tytuł:
Informacja architektoniczna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
architektura, budownictwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
