Lwa przebywa/ a Miesiąc w domu dziesiątym i w jedenastym: A to rano/ póki z rosy nie oschnie.
Także Nasienie Dzięgielowe ma być zbierane: a ile przeciwko kamieniowi w nyrkach i w pęcherzu/ gdy Słońce w Niedźwiadku/ znaku niebieskim będzie. Miesiąc w domu siedmnastym. A Mars w Wadze.
Przy korzeniu Biedrzeńcowym znajdują się/ w Księżycu Maju/ ziarnka czerwone/ ktrore Czerwcem zowią: z którym Karmazynowa śliczna barwa bywa/ te też na końcu Maja mają być zbierane. O czym na swym miejscu/ o Czerwcu i Karmazynie pisząc/ szyrzej się powie. Przyrodzenie.
KOrzeń/ w którym wszystka moc i siła zależy/ iż ma
Lwá przebywa/ á Mieśiąc w domu dźieśiątym y w iedenastym: A to ráno/ poki z rosy nie oschnie.
Tákże Naśienie Dźięgielowe ma być zbieráne: á ile przećiwko kámieniowi w nyrkách y w pęchyrzu/ gdy Słońce w Niedźwiadku/ znáku niebieskim będźie. Mieśiąc w domu śiedmnastym. A Mars w Wadze.
Przy korzeniu Biedrzeńcowym znáyduią sie/ w Kśiężycu Máiu/ źiarnká czerwone/ ktrore Czerwcem zowią: z ktorym Kármázynowá śliczna bárwá bywa/ te też ná końcu Máiá máią być zbieráne. O czym ná swym mieyscu/ o Czerwcu y Kármázynie pisząc/ szyrzey sie powie. Przyrodzenie.
KOrzeń/ w ktorym wszystká moc y śiłá zależy/ iż ma
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 63
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
w sobie znakomitą ostrość/ rozgrzewa i wysusza/ na końcu wtórego stopnia/ albo na początku trzeciego/ rościeńcza/ otwiera/ wyciera/ ścieńcza/ pobudza i posila/ rozprawuje/ rozsiekuje. Mniejszy ze wszech nasilniejsz i napotężniejszy/ bo ostrzejszy. Wtóre ma po nim miejsce średni. Poślednie pierwszy. Podmiot.
W Niedostatku korzenia Biedrzeńcowego/ możemy Macedońskiego Opichu/ albo Pietruszki używać: tak też namiejsce jej Biedrzeńcu/ tak korzenia/ jako nasienia. Moc i skutki. Zielnik D. Simona Syrenniusa.
Korzenie tych naszych Biedrzenców/ a ile do zaprawienia potraw miasto pieprzu/ pospolitemu człowiekowi jest bardzo dobry/ ususzywszy go i miałko utłukszy. Abowiem Żołądek/
w sobie znákomitą ostrość/ rozgrzewa y wysusza/ ná końcu wtorego stopniá/ álbo ná początku trzećiego/ rośćieńcza/ otwiera/ wyćiera/ śćieńcza/ pobudza y pośila/ rozpráwuie/ rozśiekuie. Mnieyszy ze wszech naśilnieysz y napotężnieyszy/ bo ostrzeyszy. Wtore ma po nim mieysce średni. Poślednie pierwszy. Podmiot.
W Niedostátku korzeniá Biedrzeńcowego/ możemy Mácedońskiego Opichu/ álbo Pietruszki vżywáć: ták też námieysce iey Biedrzeńcu/ ták korzenia/ iáko naśienia. Moc y skutki. Zielnik D. Simoná Syrenniusá.
Korzenie tych nászych Biedrzencow/ á ile do zápráwienia potraw miásto pieprzu/ pospolitemu człowiekowi iest bárdzo dobry/ vsuszywszy go y miáłko vtłukszy. Abowiem Zołądek/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 63
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
.
Nerkom zimnym jest barzo użyteczny korzeń: Abowiem potężnie w nich Kamień w Nyrkach i w Pęcherzu krzy.
Kamień krzy/ i moczem wywodzi.
Zimne wilgotności/ z których się kamień tak w pęcherzu jako i w nyrkach spieka rozprawując. Moczu ciężkiemu
Moczu ciężkiemu i z okrutnym rzezanim puszczaniu/ jest wielkim lekarstwem. warząc korzenie Biedrzeńcowe z liścim i znasienim jego w winie/ i pijąc ciepło naczczo pokwaterce: mniejszym mniej: więtszym więcej: Toż proch z korzenia albo z nasienia jego czyni/ pijąc go w pitym miedzie/ albo w winie/ albo i w starym piwie. Item.
Sok z korzenia jego toż czyni. Kamień w Nyrkach
.
Nerkom źimnym iest bárzo vżyteczny korzeń: Abowiem potężnie w nich Kámień w Nyrkách y w Pęchyrzu krzy.
Kámień krzy/ y moczem wywodźi.
Zimne wilgotnośći/ z ktorych sie kámień ták w pęchyrzu iáko y w nyrkách spieka rospráwuiąc. Moczu ćiężkiemu
Moczu ćięszkiemu y z okrutnym rzezánim pusczániu/ iest wielkim lekárstwem. wárząc korzenie Biedrzeńcowe z liścim y znaśienim iego w winie/ y piiąc ćiepło náczczo pokwáterce: mnieyszym mniey: więtszym więcey: Toż proch z korzeniá albo z nasienia iego czyni/ piiąc go w pitym miedźie/ álbo w winie/ álbo y w stárym piwie. Item.
Sok z korzeniá iego toż czyni. Kámień w Nyrkách
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 64
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
bądź w trunku/ albo w prochu/ w Konfekcie/ w Wódce/ jest barzo użyteczny. (Tabe.) Opuszeniu.
Opuszenie żywota z wietrzności/ które z zimnych wilgotności pochodzą/ rozpędza/ z winem Korzeń jego pijąc. Miesięcnej.
Miesięczną chorobę Białogłowską/ nad przyrodzenie zastanowioną/ potężnie wywodzi/ pijąc Wodkę z korzenia Biedrzeńcowego dystylowaną/ poranu i na noc/ po kwaterce na raz/ abo po połowicy/ przydawszy trochę Szafranu i Cukru. Poty obfite czyni
Poty obficie wzbudza/ wywodząc nimi wilgotności w ciele zagniłę. Ciepłu przyrodzonemu.
Ciepło przyrodzone wzbudza i pokrzepia/ w którym zdrowie nasze należy. (Tabe.) upławom
Upławy białe Paniom
bądź w trunku/ álbo w prochu/ w Konfekćie/ w Wodce/ iest bárzo vżyteczny. (Tabe.) Opuszeniu.
Opuszenie żywotá z wietrznośći/ ktore z źimnych wilgotnośći pochodzą/ rospądza/ z winem Korzeń iego piiąc. Mieśięcney.
Mieśięczną chorobę Białogłowską/ nád przyrodzenie zástánowioną/ potężnie wywodźi/ piiąc Wodkę z korzenia Biedrzeńcowego dystyllowáną/ poránu y ná noc/ po kwaterce ná raz/ ábo po połowicy/ przydawszy trochę Száfránu y Cukru. Poty obfite czyni
Poty obfićie wzbudza/ wywodząc nimi wilgotnośći w ćiele zágniłę. Ciepłu przyrodzonemu.
Ciepło przyrodzone wzbudza y pokrzepia/ w ktorym zdrowie násze należy. (Tabe.) vpłáwom
Vpłáwy białe Pániom
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 64
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
od Wężów.
Uszczknionym od jadowitych bestii/ dobrze go używać/ i na ranę przykładać. Położnicom.
Położnice po porodzeniu/ nie dobrze wyciszczone/ uwierciany z migdałami a w trunku używany wychędaża. Pokurczenie członków.
Pokurczonym z wina wapiennego używania/ Węgrowie to Cemerem zowią/ niemasz nic lepszego nad ten plastr abo maść z Biedrzeńcowego korzenia i z ziela/ wziąwszy Soku z tego wszytkiego ziela/ Octu Rożanego po równej części/ i warzyć to w polewanym garncu/ aż do połowice: a przecedziwszy chędogo/ przydać wosku nowego trzy części/ Sadła Jazwcowego pięć części/ sadła Kapłuniego/ Szpiku wołowego po trzy: Tak wiele psiego sadła/ Oleju sosnowego dwie
od Wężow.
Vsczknionym od iádowitych bestiy/ dobrze go vżywáć/ y ná ránę przykłádáć. Położnicom.
Położnice po porodzeniu/ nie dobrze wyćisczone/ vwierćiány z migdałámi á w trunku vżywány wychędaża. Pokurczenie członkow.
Pokurczonym z winá wapiennego vżywánia/ Węgrowie to Cemerem zowią/ niemász nic lepszego nád ten plastr ábo máść z Biedrzeńcowego korzenia y z źiela/ wźiąwszy Soku z tego wszytkieg^o^ źiela/ Octu Rożánego po rowney częśći/ y wárzyć to w polewánym gárncu/ áż do połowice: á przecedźiwszy chędogo/ przydáć wosku nowego trzy częśći/ Sádłá Iázwcowego pięć częsći/ sádłá Kápłuniego/ Szpiku wołowego po trzy: Ták wiele pśiego sádłá/ Oleiu sosnowego dwie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 65
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
pierwszej władze przyidą. (Parac:) Księgi Pierwsze.
Temuż pokurczeniu inny plastr/ albo maść/ którego mi mój dobry przyjaciel użyczył: Wziąć Prochu/ albo species Mitridati/ Czaszki z Trupiej głowy człowieczej/ Lajen Pawich/ Soku koziej Ruty/ którą też Rutewką zowiemy/ kamienia Gagatku Czarnego/ Soku korzenia Biedrzeńcowego/ zarówno każdego/ Miodu we czworo nasób/ i to co nalepiej wespół umieszać/ a na słońce jarkie/ ile Lecie/ Zimie w piecu/ po pieczywie usmażyć/ każdego dnia raz/ albo i dziesięć mieszać/ i tym skurczone członki mazać co namocniej: Abowiem przez takowe mazania/ te miąsze/ grube/ zimne
pierwszey władze przyidą. (Parac:) Kśięgi Pierwsze.
Temuż pokurczeniu iny plastr/ álbo máść/ ktorego mi moy dobry przyiaćiel vżyczył: Wźiąć Prochu/ álbo species Mitridati/ Czászki z Trupiey głowy człowieczey/ Láien Pawich/ Soku koźiey Ruty/ ktorą też Rutewką zowiemy/ kámieniá Gágátku Czarnego/ Soku korzenia Biedrzeńcoweg^o^/ zárowno káżdego/ Miodu we czworo násob/ y to co nalepiey wespoł vmieszáć/ á ná słońce iárkie/ ile Lećie/ Zimie w piecu/ po pieczywie vsmáżyć/ káżdego dniá raz/ álbo y dźieśięć mieszać/ y tym skurczone członki mázáć co namocniey: Abowiem przez tákowe mázánia/ te miąsze/ grube/ źimne
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 65
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Mocz nad przyrodzenie zatrzymany wywodzi/ na Pępek Korzeń także tłuczony przywijając. (Turn:) Biegunkom.
Nasienie jego tejże nocy jest/ której i Korzeń: To biegunki wszelakie zastanawia/ z winem go pijąc. Dychawicznym.
Dychawicznym/ a ile ludziom starym. Kaszlący.
Kaszłacym/ i w Piersiach duszność mającym: Korzenia Biedrzeńcowego z Imbierem a z Omanem/ drobno nakrajawszy/ na kształt siekanki/ albo Rzezanice/ po ćwierci łota/ na czczo i na noc dobrze pożywać. Piersiom oziębłym.
Piersi oziębłe rozgrzewa. Także
Kaszlom z zaziębienia/ albo z flegmistych i klejowatych wilgotności/ jest użyteczny/ miałko utłuczony/ z winem ciepło używany. Abowiem wolne
Mocz nád przyrodzenie zátrzymány wywodźi/ ná Pępek Korzeń tákże tłuczony przywiiáiąc. (Turn:) Biegunkom.
Naśienie iego teyże nocy iest/ ktorey y Korzeń: To biegunki wszelákie zastánawia/ z winem go pijąc. Dycháwicznym.
Dycháwicznym/ á ile ludźiom stárjm. Kászlący.
Kászłacym/ y w Pierśiách dusznosć máiącym: Korzenia Biedrzeńcowego z Imbierem á z Omanem/ drobno nákráiawszy/ ná kształt siekanki/ álbo Rzezánice/ po czwierći łotá/ ná czczo y ná noc dobrze pożywáć. Pierśiom oźiębłym.
Pierśi oźiębłe rozgrzewa. Tákże
Kászlom z záźiębienia/ álbo z flágmistych y kliiowátych wilgotnośći/ iest vżyteczny/ miáłko vtłuczony/ z winem ciepło vżywány. Abowiem wolne
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 65
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
noc po kubku/ co nacieplej daj pić/ Abowiem wszelakim/ Piersi i Płuc/ nie dostatkom z zimna/ jest lekarstwem osobliwym. Jako Zielnik D. Simona Syrenniusa. Kaszlom.
Kaszlom zastarzałym. Dychawicznym.
Dychawicy i ciężkiemu tchnieniu z wyciąganiem szyje/ to jest gwiżdzotchniącym. Item.
Też przeciwko tymże dolegliwościom weźmi korzenia Biedrzeńcowego trzy łoty/ Dzięgielu/ korzenia pokrzywianego po łócie/ Bożego drzewka Żywiosłki/ Ziela powietrznego/ Szałwiej listu wąskiego albo uskowanego po połowicy łota. To wszystko posiekaj/ a we flaszę Cynową albo w Konew włożywszy/ dwie kwarcie miodu na to nalej zalep wierzch dobrze/ przez godzin cztery w kotle ukropu gorącego warz ustawnie/ a
noc po kubku/ co naćiepley day pić/ Abowiem wszelákim/ Pierśi y Płuc/ nie dostátkom z źimná/ iest lekárstwem osobliwym. Iáko Zielnik D. Simoná Syrenniusá. Kászlom.
Kászlom zástárzáłym. Dicháwicznym.
Dycháwicy y ćiężkiemu tchnieniu z wyćiągániem szyie/ to iest gwiżdzotchniącym. Item.
Też przećiwko tymże dolegliwośćiom weźmi korzenia Biedrzeńcowego trzy łoty/ Dźięgielu/ korzenia pokrzywiánego po łócie/ Bożego drzewká Zywiosłki/ Ziela powietrznego/ Szałwiey listu wąskiego álbo vskowánego po połowicy łotá. To wszystko pośiekay/ á we flászę Cynową álbo w Koneẃ włożywszy/ dwie kwarćie miodu ná to náley zálep wierzch dobrze/ przez godźin cztery w kotle vkropu gorącego warz vstáwnie/ á
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 66
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Konew włożywszy/ dwie kwarcie miodu na to nalej zalep wierzch dobrze/ przez godzin cztery w kotle ukropu gorącego warz ustawnie/ a gdy przechłodnie przecedź/ i po trunku dobrym tego rano i na noc daj choremu pić. Zuchotom.
Suchotom też Konfekt doświadczony/ z tegoż ziela tym sposobem może być czyniony: Wziąć korzenia Biedrzeńcowego/ miałko utartego/ cztery łoty Miodu łotów dwanaście odszymowanego/ zmieszać dobrze/ a na czczo po pół łociu używać tego/ a wodką tegoż korzenia dystylowaną z sześcią łyżek popijając po pół łota prochu Biedrzeńcowego/ czynią Lektwarz albo Konfekt Rożanym Cukrem/ którego poranu na czczo po pół łota każą używać/ a wodką z
Koneẃ włożywszy/ dwie kwarćie miodu ná to náley zálep wierzch dobrze/ przez godźin cztery w kotle vkropu gorącego warz vstáwnie/ á gdy przechłodnie przecedz/ y po trunku dobrym tego ráno y ná noc day choremu pić. Zuchotom.
Suchotom też Konfekt doświadczony/ z tegoż źiela tym sposobem może być czyniony: Wźiąć korzenia Biedrzeńcowego/ miáłko vtártego/ cztery łoty Miodu łotow dwánaśćie odszymowánego/ zmieszáć dobrze/ á ná czczo po poł łociu vżywáć teg^o^/ á wodką tegoż korzenia distyllowáną z sześćią łyżek popiiáiąc po poł łotá prochu Biedrzeńcowego/ czynią Lektwarz álbo Konfekt Rożánym Cukrem/ ktorego poránu na czczo po poł łotá każą vżywáć/ á wodką z
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 66
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
choremu pić. Zuchotom.
Suchotom też Konfekt doświadczony/ z tegoż ziela tym sposobem może być czyniony: Wziąć korzenia Biedrzeńcowego/ miałko utartego/ cztery łoty Miodu łotów dwanaście odszymowanego/ zmieszać dobrze/ a na czczo po pół łociu używać tego/ a wodką tegoż korzenia dystylowaną z sześcią łyżek popijając po pół łota prochu Biedrzeńcowego/ czynią Lektwarz albo Konfekt Rożanym Cukrem/ którego poranu na czczo po pół łota każą używać/ a wodką z korzenia ośmią łyżek popijać. (Mat Syluatieus. Marc: Gattenaria.) Item.
Wziąć Soku z korzenia Biedrzeńcowego/ z korzenia Diablikowego/ albo Obraskowego po łocie/ Cukru Rożanego trzy łoty/ to wespół
choremu pić. Zuchotom.
Suchotom też Konfekt doświadczony/ z tegoż źiela tym sposobem może być czyniony: Wźiąć korzenia Biedrzeńcowego/ miáłko vtártego/ cztery łoty Miodu łotow dwánaśćie odszymowánego/ zmieszáć dobrze/ á ná czczo po poł łociu vżywáć teg^o^/ á wodką tegoż korzenia distyllowáną z sześćią łyżek popiiáiąc po poł łotá prochu Biedrzeńcowego/ czynią Lektwarz álbo Konfekt Rożánym Cukrem/ ktorego poránu na czczo po poł łotá każą vżywáć/ á wodką z korzeniá ośmią łyżek popiiáć. (Matth Syluatieus. Marc: Gattenaria.) Item.
Wźiąć Soku z korzenia Biedrzeńcowego/ z korzenia Diablikowego/ álbo Obraskowego po łoćie/ Cukru Rożánego trzy łoty/ to wespoł
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 66
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
