zechce. Koło krów chodzić potrzeba czysto, szkopiec szorując, cecidko pierąc, dojki obmywając, ręce swoje mieć O Ekonomice, osobliwie o folwarku, bydle
czyste. Krowie też aby mleka dawała dosyć, w lecie trawy, w zimie obróczku i sianka pięknego potrzeba. Aby czarownice krowom nie odbierały mleka, lubczyku, orliku, biedrzyńcu, trybule, wrzodowego ziela, majeranu polnego, poświęciwszy dawać im podczas dojenia, przez takież ziela cedzić mleko, garki parzyć, przyczyniwszy pokrzyw i naw rotku. Item wziąć podpuszczki, ukroić skibkę, wymie tym nasmarować, także i trochą masłem i po kawałku podawać krowom. Dobra rzecz od czarów w rogi zawiertywać ziela
zechce. Koło krow chodzić potrzeba czysto, szkopiec szoruiąc, cecidko pierąc, doyki obmywaiąc, ręce swoie mieć O Ekonomice, osobliwie o folwarku, bydle
czyste. Krowie też aby mleka dawała dosyć, w lecie trawy, w zimie obroczku y sianka pięknego potrzeba. Aby czarownice krowom nie odbierały mleka, lubczyku, orliku, biedrzyńcu, trybule, wrzodowego ziela, maieranu polnego, poświęciwszy dawać im podczas doienia, przez takież ziela cedzić mleko, garki parzyć, przyczyniwszy pokrzyw y naw rotku. Item wziąć podpuszczki, ukroić skibkę, wymie tym násmarować, także y trochą masłem y po kawałku podawać krowom. Dobra rzecz od czarow w rogi zawiertywać ziela
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 404
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
1. incisa et contusa decoqv in Vino Chalibeato et Aqv. Fabr. p. aq: pro fomento. Item. Weś wina kwartę, zagaś w nim kilka razy stal, pij to wino często, na raz po kieliszku, w przód się przepurgowawszy, możesz w nim jeszcze namoczyć ziela Szanty, Szałwiej, Biedrzeńcu, tym skuteczniejsze będzie. Item. Kamyki, które się najdują w żółci wo- łowej łowej na proszek starte, zażywanie, bardzo skuteczne są; także wilcza watroba suszona, i w proszku zażywana w wine stalowym. Oprócz pomienionych sposobów, jest innych bardzo wiele, jako Syropów z stalą robionych, Electuaria, etc. które
1. incisa et contusa decoqv in Vino Chalibeato et Aqv. Fabr. p. aq: pro fomento. Item. Weś winá kwartę, zágaś w nim kilká razy stal, piy to wino często, ná raz po kieliszku, w przod się przepurgowawszy, możesz w nim iescze námoczyć źiela Szánty, Szałwiey, Biedrzeńcu, tym skutecznieysze będzie. Item. Kámyki, ktore sie náyduią w żołći wo- łowey łowey ná proszek stárte, záżywanie, bárdzo skuteczne są; tákże wilcza wátroba suszona, y w proszku záżywána w wine stalowym. Oprocz pomienionych sposobow, iest innych bárdzo wiele, iáko Syropow z stalą robionych, Electuaria, etc. ktore
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 283
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
nasienia Ruty polnej po równej części/ to wszystko co namielej utłukszy po ćwierci łota/ albo po pułtory na raz/ z białym winem pić dają. Item.
Proch znamienity przeciwko morowemu powietrzu. Wziąć korzenia Kozłku który Driawnikiem zowiemy/ Masztyki wybornej po dwu łotu/ Glinki Ormiańskiej/ Ziemie albo Glinki pieczętowanej/ Kwiatu Muszkatowego/ Biedrzeńcu białego/ Korzenia Kokoryczki/ Kurzego ziela/ Omanu/ Czartowego ziobra/ Miarzu albo Mistrzowniku/ Wężowniku/ albo Diabliku/ Dypianu białego/ tych wszystkich korzenia wziąć/ i drobno posiekawszy/ z inemi rzeczami miałko utłuczonemi pomieszać/ i w naczyniu drzewianym/ zwierzchu ośmolonym/ albo w skórzanych woreczkach pilnie chować. Tego prochu po
naśienia Ruty polney po rowney częśći/ to wszystko co namieley vtłukszy po ćwierci łotá/ álbo po pułtory ná raz/ z białym winem pić dáią. Item.
Proch známienity przećiwko morowemu powietrzu. Wźiąć korzenia Kozłku ktory Dryawnikiem zowiemy/ Másztyki wyborney po dwu łotu/ Glinki Ormiáńskiey/ Ziemie álbo Glinki pieczętowáney/ Kwiatu Muszkatowego/ Biedrzeńcu białego/ Korzenia Kokoryczki/ Kurzego źiela/ Omanu/ Czártowego źiobra/ Miarzu álbo Mistrzowniku/ Wężowniku/ albo Diabliku/ Dipianu białego/ tych wszystkich korzenia wźiąc/ y drobno pośiekawszy/ z inemi rzeczámi miáłko vtłuczonemi pomieszáć/ y w naczyniu drzewiánym/ zwierzchu osmolonym/ álbo w skorzánych woreczkách pilnie chowáć. Tego prochu po
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 52
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
zarazie/ i wszelakeimu jadu uczynić: Wziąć Kozłku wielkiego pierwszego korzenia trzy łoty/ korzenia Koziej brody albo Diabliku/ który też obrastami zowiemy/ łót/ Czosnkowego ziela/ albo Szałby pachniącej/ albo Wilczego Czosnku/ Scordium łacinnicy zowią/ łót/ Glinki Ormiańskiej/ Ziemie albo Glinki pieczętowanej/ po trzy ćwierci łóta/ Góryczki/ Biedrzeńcu/ Dyptanu Kreteńskiego po pół ćwierci łóta/ Wierzchołków Matki Bożej/ Dzwonków ćwierć łota. To wszystko co nasubtelniej utłuc/ i przesiać/ a tego przerzeczonym sposobem czasu potrzeby używać/ bądź w trunku do pocenia/ bądź w konfekcie/ w morszelach/ albo w kołaczkach. Kozłek wielki i mały.
DRUGI KOZLEK wielki/ i
záráźie/ y wszelákeimu iádu vczynić: Wźiąć Kozłku wielkiego pierwszego korzenia trzy łoty/ korzenia Koźiey brody álbo Diabliku/ ktory też obrastámi zowiemy/ łót/ Czosnkowego źiela/ álbo Szałby pachniącey/ álbo Wilczego Czosnku/ Scordium łáćinnicy zowią/ łót/ Glinki Ormiáńskiey/ Ziemie álbo Glinki pieczętowáney/ po trzy ćwierći łótá/ Goryczki/ Biedrzeńcu/ Diptanu Kreteńskieg^o^ po pół ćwierći łótá/ Wierzchołkow Mátki Bożey/ Dzwonkow ćwierć łotá. To wszystko co nasubtelniey vtłuc/ y prześiać/ á tego przerzeczonym sposobem czásu potrzeby vżywáć/ bądź w trunku do pocenia/ bądź w konfekćie/ w morszelách/ álbo w kołaczkách. Kozłek wielki y máły.
DRVGI KOZLEK wielki/ y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 53
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
osobliwych skutków/ zowie go ten Homerus Nepenten/ to jest/ bez żalu i smutku/ jako ten który smętnej frasowliwe uwesela/ a w zapomnienie przywodzi żal / frasunek/ i smętek. Ale to drudzy Borakowi przypisują. Drudzy nadzemu Omanowi/ który dla tego Helennium zowią/ od Heleny. Zielnik D. Symona Syreniusza/ Biedrzeniec/ Rozpikamień/ Rozdział 18.
Tragoselium. Pimpinella. Saxifragia hircina. Bibernell.
BIedrzeniec własny jest trojaki. Wielki/ Mały albo samica. Trzeci namniejszy kryspowaty/ albo kędzierzawy. Pierwszy ma korzeń długi/ gładki/ na kształt Pietruszki ogródnej/ na palec wzmiąsz/ z wierzchu popielaty/ we wnątrz bladożółtawy/ smaku usta rozpalającego
osobliwych skutkow/ zowie go ten Homerus Nepenthen/ to iest/ bez żalu y smutku/ iáko ten ktory smętney frásowliwe vwesela/ á w zápomnienie przywodźi żal / frásunek/ y smętek. Ale to drudzy Borakowi przypisuią. Drudzy nádzemu Omanowi/ ktory dla tego Helennium zowią/ od Heleny. Zielnik D. Symoná Syreniuszá/ Biedrzeniec/ Rospikámień/ Rozdźiał 18.
Tragoselium. Pimpinella. Saxifragia hircina. Bibernell.
BIedrzeniec własny iest troiáki. Wielki/ Máły álbo sámicá. Trzeći namnieyszy kryspowáty/ álbo kędźierzáwy. Pierwszy ma korzeń długi/ głádki/ ná kształt Pietruszki ogrodney/ ná pálec wzmiąsz/ z wierzchu popieláty/ we wnątrz bládożółtáwy/ smaku vstá rospaláiącego
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 62
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ jako ten który smętnej frasowliwe uwesela/ a w zapomnienie przywodzi żal / frasunek/ i smętek. Ale to drudzy Borakowi przypisują. Drudzy nadzemu Omanowi/ który dla tego Helennium zowią/ od Heleny. Zielnik D. Symona Syreniusza/ Biedrzeniec/ Rozpikamień/ Rozdział 18.
Tragoselium. Pimpinella. Saxifragia hircina. Bibernell.
BIedrzeniec własny jest trojaki. Wielki/ Mały albo samica. Trzeci namniejszy kryspowaty/ albo kędzierzawy. Pierwszy ma korzeń długi/ gładki/ na kształt Pietruszki ogródnej/ na palec wzmiąsz/ z wierzchu popielaty/ we wnątrz bladożółtawy/ smaku usta rozpalającego/ i ostrego jako Imbier/ Soku żółtawiego. Liścia/ które z korzenia zaraz pochodzi
/ iáko ten ktory smętney frásowliwe vwesela/ á w zápomnienie przywodźi żal / frásunek/ y smętek. Ale to drudzy Borakowi przypisuią. Drudzy nádzemu Omanowi/ ktory dla tego Helennium zowią/ od Heleny. Zielnik D. Symoná Syreniuszá/ Biedrzeniec/ Rospikámień/ Rozdźiał 18.
Tragoselium. Pimpinella. Saxifragia hircina. Bibernell.
BIedrzeniec własny iest troiáki. Wielki/ Máły álbo sámicá. Trzeći namnieyszy kryspowáty/ álbo kędźierzáwy. Pierwszy ma korzeń długi/ głádki/ ná kształt Pietruszki ogrodney/ ná pálec wzmiąsz/ z wierzchu popieláty/ we wnątrz bládożółtáwy/ smaku vstá rospaláiącego/ y ostrego iáko Imbier/ Soku źółtáwiego. Liśćia/ ktore z korzenia záraz pochodźi
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 62
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
pochodzącego parami/ około karbowanego/ ciemno zielonego: które na swych stopkach aż do połowice prącia pochodzi. Pręt czworogranowity łokietny/ podczas dłuższy/ wewnątrz czczy/ odnóżki z siebie puszczający/ na których okółki z kwiatków drobnych białych. Z tych potym Nasienie pachniące/ Pietruszczanemu podobne/ zleka rumienne/ w język szczypiące. Drugi Biedrzeniec mniejszy/ albo średni/ który samicą zowią/ jest pierwszemu we wszem równy i podobny: tylko że we wszystkich okolicznościach swych mniejszy i drobniejszy. Prącia rumnieniejszego. Liścia mniejszego i drobniejszego. Kórzenia też cieńszego/ gładkiego/ bez odnóżek/ zapachu jednegóż z pierwszym/ i smaku także. Kwiat w obłoku białego/ jeno drobniejszego
pochodzącego parámi/ około kárbowánego/ ćiemno źielonego: które ná swych stopkách áż do połowice prąćiá pochodźi. Pręt czworogránowity łokietny/ podczás dłuższy/ wewnątrz czczy/ odnóżki z śiebie pusczáiący/ ná ktorych okółki z kwiatkow drobnych białych. Z tych potym Naśienie pachniące/ Pietrusczánému podobne/ zléká rumienne/ w ięzyk sczypiące. Drugi Biedrzeniec mnieyszy/ álbo średni/ ktory sámicą zowią/ iest pierwszemu we wszem równy y podobny: tylko że we wszystkich okolicznośćiách swych mnieyszy y drobnieyszy. Prąćia rumnienieysze^o^. Liśćia mnieyszego y drobnieyszego. Kórzenia też ćieńszego/ głádkiego/ bez odnóżek/ zapáchu iednegóż z pierwszym/ y smáku tákże. Kwiát w obłoku białego/ ieno drobnieyszego
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 62
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
na początku trzeciego/ rościeńcza/ otwiera/ wyciera/ ścieńcza/ pobudza i posila/ rozprawuje/ rozsiekuje. Mniejszy ze wszech nasilniejsz i napotężniejszy/ bo ostrzejszy. Wtóre ma po nim miejsce średni. Poślednie pierwszy. Podmiot.
W Niedostatku korzenia Biedrzeńcowego/ możemy Macedońskiego Opichu/ albo Pietruszki używać: tak też namiejsce jej Biedrzeńcu/ tak korzenia/ jako nasienia. Moc i skutki. Zielnik D. Simona Syrenniusa.
Korzenie tych naszych Biedrzenców/ a ile do zaprawienia potraw miasto pieprzu/ pospolitemu człowiekowi jest bardzo dobry/ ususzywszy go i miałko utłukszy. Abowiem Żołądek/ Wątrobę/ Nerki/ Pęcherz/ Rozgrzewa i posila/ z zamulenia ich otwiera i
ná początku trzećiego/ rośćieńcza/ otwiera/ wyćiera/ śćieńcza/ pobudza y pośila/ rozpráwuie/ rozśiekuie. Mnieyszy ze wszech naśilnieysz y napotężnieyszy/ bo ostrzeyszy. Wtore ma po nim mieysce średni. Poślednie pierwszy. Podmiot.
W Niedostátku korzeniá Biedrzeńcowego/ możemy Mácedońskiego Opichu/ álbo Pietruszki vżywáć: ták też námieysce iey Biedrzeńcu/ ták korzenia/ iáko naśienia. Moc y skutki. Zielnik D. Simoná Syrenniusá.
Korzenie tych nászych Biedrzencow/ á ile do zápráwienia potraw miásto pieprzu/ pospolitemu człowiekowi iest bárdzo dobry/ vsuszywszy go y miáłko vtłukszy. Abowiem Zołądek/ Wątrobę/ Nerki/ Pęcherz/ Rozgrzewa y pośila/ z zamulenia ich otwiera y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 63
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Rożanego trzy łoty/ to wespół na jarkie słońce wystawić/ aż się usmaży z zgęstnieje/ jako lektwarz/ tego na czco po pół łociu brać/ a łyżką abo sześcią wodki Biedrzeńcowej popijać. Kłóciu o koło serca
Przeciwko kłóciu około serca/ bądź z zbytniej krwie abo z wilgotności innych bądź z uderzenia abo stłuczenia. Weźmi Biedrzeńcu z liściem i z korzeniem warz/ a tę juchę poranu i na noc ciepło pij. Wzrok ostrzy.
Wzrok słaby i ciemny/ jasny czyni/ Biedrzeńcu tak liścia jako korzenia jego jakimkolwiek sposobem używając/ bądź w trunku warzonego/ abo prochem/ bądź w potrawach. Żołądek.
Żołądek do trawienia naprawuje/ wziąwszy go
Rożánego trzy łoty/ to wespoł ná iárkie słońce wystáwić/ áż sie vsmáży z zgęstnieie/ iáko lektwarz/ tego ná czco po poł łoćiu brác/ á łyszką ábo sześćią wodki Biedrzeńcowey popiiáć. Kłoćiu o koło sercá
Przećiwko kłoćiu około sercá/ bądź z zbytniey krwie ábo z wilgotnośći inych bądź z vderzenia ábo stłuczenia. Weźmi Biedrzeńcu z liściem y z korzeniem warz/ á tę iuchę poránu y ná noc ćiepło piy. Wzrok ostrzy.
Wzrok słáby y ćiemny/ iásny czyni/ Biedrzeńcu ták liśćiá iáko korzenia iego iákimkolwiek sposobem vżywáiąc/ bądź w trunku wárzoneg^o^/ ábo prochem/ bądź w potráwách. Zołądek.
Zołądek do trawienia nápráwuie/ wźiąwszy go
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 66
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
abo sześcią wodki Biedrzeńcowej popijać. Kłóciu o koło serca
Przeciwko kłóciu około serca/ bądź z zbytniej krwie abo z wilgotności innych bądź z uderzenia abo stłuczenia. Weźmi Biedrzeńcu z liściem i z korzeniem warz/ a tę juchę poranu i na noc ciepło pij. Wzrok ostrzy.
Wzrok słaby i ciemny/ jasny czyni/ Biedrzeńcu tak liścia jako korzenia jego jakimkolwiek sposobem używając/ bądź w trunku warzonego/ abo prochem/ bądź w potrawach. Żołądek.
Żołądek do trawienia naprawuje/ wziąwszy go siedm łotów. Wielbłądowego siana abo Trawy Raskiej łotów cztery/ liścia pokrzyw pałających/ korzenia Fiołkowego Florenckiego/ Ostrzyżu wonnego abo wielkiego/ Gałganu po trzy łoty/ Omanu
ábo sześćią wodki Biedrzeńcowey popiiáć. Kłoćiu o koło sercá
Przećiwko kłoćiu około sercá/ bądź z zbytniey krwie ábo z wilgotnośći inych bądź z vderzenia ábo stłuczenia. Weźmi Biedrzeńcu z liściem y z korzeniem warz/ á tę iuchę poránu y ná noc ćiepło piy. Wzrok ostrzy.
Wzrok słáby y ćiemny/ iásny czyni/ Biedrzeńcu ták liśćiá iáko korzenia iego iákimkolwiek sposobem vżywáiąc/ bądź w trunku wárzoneg^o^/ ábo prochem/ bądź w potráwách. Zołądek.
Zołądek do trawienia nápráwuie/ wźiąwszy go śiedm łotow. Wielbłądowego śiáná ábo Trawy Ráskiey łotow cztery/ liśćia pokrzyw pałáiących/ korzenia Fiołkowego Florentskiego/ Ostrzyżu wonnego ábo wielkieg^o^/ Gáłganu po trzy łoty/ Omanu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 66
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
