, to jest na stop 100. Curtius nalepiej wyraża: Quadrigae inter se concurrentes sine periculo commeare dicuntur. Na Murach było Wież, albo Baszt 250 według innych 300.
A te Mury z Cegieł in Bitumine, tojest w Kleju Żydowskim dziwnej lepkości, ani wilgoci, ani Słońca nie aprehendującym sadzone i oblewane były, którego Bitumen w tamtych krajach miasto wapna zażywają bez komparacyj nad wapno lepszego, Forma Miasta była Teste Plinio, Orła gdy rozciągnie skrzydła; frodkiem szła rzeka owa Rajska Eufrates; Miasto na dwie dzieląca części. Przez rzekę szedł Most kamienny łączący Miasta części, na stop 30 szeroki, na 5 staj, tojest na 625 kroków długi.
, to iest na stop 100. Curtius nálepiey wyraża: Quadrigae inter se concurrentes sine periculo commeare dicuntur. Na Murach było Wież, albo Baszt 250 według innych 300.
A te Mury z Cegieł in Bitumine, toiest w Kleiu Zydowskim dziwney lepkości, ani wilgoci, ani Słońca nie apprehenduiącym sadzone y oblewane były, ktorego Bitumen w tamtych kraiach miasto wapna zażywaią bez komparacyi nad wapno lepszego, Forma Miasta była Teste Plinio, Orła gdy rościągnie skrzydła; frodkiem szła rzeka owa Rayska Euphrates; Miasto na dwie dzieląca części. Przez rzekę szedł Most kamienny łączący Miasta części, na stop 30 szeroki, na 5 stay, toiest na 625 krokow długi.
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 412
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
Chemus Król, którą trzykroć sto 60 tysięcy Ludzi murowało przez lat dwadzieścia.
PIĄTE praestantissimum Opus między Cuda Świata rejestrowane MURY BABILOŃSKIE w Asyryj, czyli od Ninusa, czyli od Seramidy Królowej i Heroiny, (co certius) czyli od potomków Noego według Józefa, Euzebiusza i Marcellina Autorów fuńdowane z cegieł, do których miasto wapna Bitumen tojest Kleju żydowskiego, alias masy tłustej, klejowatej na jeziorze Aspaltydes rodzącej się zażywając, które na wysokość miały stop 220 a według Klitarcha u Kirchera stop 365 na szerokość 50, tak dalece, że dwie Karyt razem wygodnie mijać się mogło, i isć podle sieble; a srzodkiem Eufrates rzeka płyneła. Rzemieślników robiło koło nich
Chemus Krol, ktorą trzykroć sto 60 tysięcy Ludzi murowało przez lat dwadzieścia.
PIĄTE praestantissimum Opus między Cuda Swiatá reiestrowane MURY BABILONSKIE w Asyrii, czyli od Ninusa, czyli od Seramidy Krolowey y Heroiny, (co certius) czyli od potomkow Nôégo według Iozefa, Euzebiusza y Márcellina Autorow fuńdowane z cegieł, do ktorych miasto wapna Bitumen toiest Kleiu żydowskiego, alias masy tłustey, kliiowatey na ieziorze Aspaltydes rodzącey się zażywaiąc, ktore na wysokość miały stop 220 a według Klitarcha u Kircherá stop 365 na szerokość 50, tak dalece, że dwie Karyt razem wygodnie miiac się mogło, y isć podle sieble; a srzodkiem Eufrates rzeka płyneła. Rzemieślnikow robiło koło nich
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 667
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
w sobie zapach siarczany: a zatym i toby poszło/ że każda woda która zapach ma siarczany/ tedy jest siarczana/ i ciepła. ale barzo wiele się takowych rzeczy i wód najduje na świecie/ które zapachu są siarczanego/ a przedsię nie mają w sobie siarki: jako to ropa/ (po łacinie zową bitumen) także na wielu miejscach kędy się wody zaśmierdzą/ tedy trącą więc siarką/ jako na błotnych miejscach/ w studniach/ których wiatr nie przewiewa. Nawet i te materie/ które w ziemi kopają/ gdy ich palą tedy siarką śmierdzą/ jako Aurypigment/ Sandaracha. Nuż piorun abo jako zowią piorunowe strzałki/ i wszytkie
w sobie zapách śiárcżány: á zátym y toby poszło/ że kázda wodá ktora zapách ma śiárcżány/ tedy iest śiárcżána/ y ćiepła. ále bárzo wiele się tákowych rzecży y wod náyduie ná świećie/ ktore zapáchu są śiárcżánego/ á przedśię nie máią w sobie śiarki: iáko to ropá/ (po łáćinie zową bitumen) tákże ná wielu mieyscách kędy się wody záśmierdzą/ tedy trącą więc śiárką/ iáko ná błotnych mieyscách/ w studniách/ ktorych wiátr nie przewiewa. Náwet y te máterie/ ktore w źiemi kopaią/ gdy ich palą tedy śiárką śmierdzą/ iáko Auripigment/ Sándáráchá. Nuż piorun ábo iáko zowią piorunowe strzałki/ y wszytkie
Skrót tekstu: SykstCiepl
Strona: 91.
Tytuł:
O cieplicach we Skle ksiąg troje
Autor:
Erazm Sykstus
Drukarnia:
Krzysztof Wolbramczyk
Miejsce wydania:
Zamość
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
sobie wiatr abo powietrze miała: I przeto byś niewiem jako długo hałun w ogniu miał/ tedy nigdy się hałun nie zapali od ognia/ czego może każdy doświadczyć bez wielkich zawodów doma. Tak tedy i Vitruujusa sentencja niepewna/ Georgius Agrycola pisząc o kruszcach/ i o inszych rzeczach podziemnych/ kładzie za podżogę ognia bitumen, to jest klej/ abo chceszli nazwać ropę abo naftan. abowiem ta materia jest i tłusta/ jako to możesz baczyć w nafcie/która jest rodzaju kleju/ i do tego prędko się od ognia zapala/ zwłaszcza gdy jest świeża. jako niedaleko Mutyny/ ci którzy spuszczają się pod ziemię po nafcie/ iż
sobie wiátr ábo powietrze miáłá: Y przeto byś niewiem iáko długo hałun w ogniu miał/ tedy nigdy się háłun nie zápali od ogniá/ cżego może káżdy doświádcżyć bez wielkich zawodow domá. Ták tedy y Vitruuiusa sentencya niepewna/ Georgius Agricola pisząc o kruszcách/ y o inszych rzecżách podźiemnych/ kłádźie zá podżogę ogniá bitumen, to iest kliy/ ábo chceszli názwáć ropę abo naphthã. ábowiem tá máterya iest y tłusta/ iáko to możesz bacżyć w naphćie/ktora iest rodzáiu kliiu/ y do tego prędko się od ogniá zápala/ zwłaszcżá gdy iest świeża. iáko niedáleko Mutyny/ ći ktorzy spuszcżáią się pod źiemię po naphćie/ iż
Skrót tekstu: SykstCiepl
Strona: 107.
Tytuł:
O cieplicach we Skle ksiąg troje
Autor:
Erazm Sykstus
Drukarnia:
Krzysztof Wolbramczyk
Miejsce wydania:
Zamość
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
/ które jest nalepsze/ i takowe opisuje Dioscorydes. Jest jeszcze trzeci rodzaj tego kleju/ który bywa barzo twardy i gęsty/ który takowym zstawa się abo na wierzchu ziemie z onych dwóch rodzajów/ abo też jeszcze pod ziemią zaraz tak owym jest. I ten który się skrzepnie i stwardnieje na wierzchu ziemie/ już nie bitumen zowią/ ale asphaltum, Aptekarze. Tejże ropy abo kleju rodzaj jest Camfora: abowiem gdy onę zapalisz na wodzie/ tedy jeszcze lepiej góre/ jako też i ta ropa/ i gdy się raz zajmie od ognia/ nie łatwie onę zgasisz. Toż rozumieją niektórzy o Gagatku/ i też o burstynie który się
/ ktore iest nalepsze/ y takowe opisuie Dioscorides. Iest ieszcże trzeći rodzay tego kliiu/ ktory bywa bárzo twárdy y gęsty/ ktory tákowym zstawa się ábo na wierzchu źiemie z onych dwoch rodzáiow/ ábo też ieszcże pod źiemią záraz ták owym iest. Y ten ktory się skrzepnie y ztwárdnieie ná wierzchu źiemie/ iuż nie bitumen zowią/ ále asphaltum, Aptekárze. Teyże ropy ábo kliiu rodzay iest Cámphorá: ábowiem gdy onę zápalisz ná wodźie/ tedy ieszcże lepiey gore/ iáko też y tá ropá/ y gdy się raz zaymie od ogniá/ nie łatwie onę zgáśisz. Toż rozumieią niektorzy o Gagátku/ y też o burstynie ktory się
Skrót tekstu: SykstCiepl
Strona: 119.
Tytuł:
O cieplicach we Skle ksiąg troje
Autor:
Erazm Sykstus
Drukarnia:
Krzysztof Wolbramczyk
Miejsce wydania:
Zamość
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
. ASTURIA jest Księstwo Infanta, aliàs, starszego Królewicza Hiszpańskiego, jest kraj górzysty, ale z dobremi pastwiskami, dla tego konie tam najlepsze ASTURCONES zwane albo kłusaki, dzilne i rącze, od innych w Europie excellentiores, tylko przykrotkie.
3. BISKAJA Prowincja albo Kantabria przy morżu Kantabryskim, bogata w złote minerały i w bitumen, to jest klev żydowski. Nosi w HERBIE drzewo zielone między dwiema wilkami. 4. NAWARRA. Nawarry Królestwa część wyższa za górami Pyrenejskiemi leżąca, i należąca do Hiszpanii, a niższa do Francyj. Ta Hiszpańska Nawarra subdividitur na pięć Powiatów, albo Miryndaclas. NAWARRA nazwała się od Hiszpańskiego słowa Nava, to jest czyste
. ASTURIA iest Xięstwo Infanta, aliàs, starszego Krolewicza Hiszpańskiego, iest kráy gorzysty, ale z dobremi pastwiskami, dla tego konie tam naylepsze ASTURCONES zwáne albo kłusaki, dźilne y rącze, od innych w Europie excellentiores, tylko przykrotkie.
3. BISKAIA Prowincya albo Kantabria przy morżu Kantabryskim, bogata w złote minerały y w bitumen, to iest klev żydowski. Nosi w HERBIE drzewo źielone między dwiema wilkami. 4. NAWARRA. Nawárry Krolestwa część wyższa zá gorámi Pyreneyskiemi leżąca, y náleżąca do Hiszpanii, á niższa do Fráncyi. Ta Hiszpańska Nawárra subdividitur ná pięć Powiatow, albo Mirindaclas. NAWARRA nazwała się od Hiszpańskiego słowá Nava, to iest czyste
Skrót tekstu: ChmielAteny_II
Strona: 20
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 2
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1746
Data wydania (nie wcześniej niż):
1746
Data wydania (nie później niż):
1746
martwe dla tego się tam zowie, że nie igra, nie wylewa jak inne, jakże na brzegi, na słupy ma się wylewać? Koło Jeziora tego jest potężny Klasztor Greckich Zakonników Bazylianów, w którym dawniejszych i lepszych czasów mieszkało po 1000. Osób. AZJA. O Ziemi Świętej.
W Jeziorże tym rodzi się BITUMEN, to jest klej bardzo lipki, krępujący, spajający, który nazywa Dioscorides Medyk klejem Żydowskim. Jest to tedy klejowata ropa, lipka, dużo się chwytająca. Sący się ze dna Jeziora, na wierzch wody wychodzi, potym do brzegu wiatrem zapędzona bywa, tam gęśnieje, i zbierana bywa do klejenia drżewa, do murów
mártwe dla tego się tam zowie, że nie igrá, nie wylewá iak inne, iakże ná brzegi, ná słupy má się wylewáć? Koło Ieziorá tego iest potężny Klasztor Greckich Zákonnikow Bazylianow, w ktorym dawnieyszych y lepszych czásow mieszkáło po 1000. Osob. AZYA. O Ziemi Swiętey.
W Ieźiorże tym rodźi się BITUMEN, to iest kley bardzo lipki, krępuiący, spáiaiący, ktory názywa Dioscorides Medyk kleiem Zydowskim. Iest to tedy kleiowáta ropa, lipka, dużo się chwytáiąca. Sączy się ze dná Ieźiorá, ná wierzch wody wychodźi, potym do brzegu wiatrem zápędzoná bywá, tam gęśnieie, y zbieráná bywa do kleieniá drżewá, do murow
Skrót tekstu: ChmielAteny_II
Strona: 522
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 2
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1746
Data wydania (nie wcześniej niż):
1746
Data wydania (nie później niż):
1746
; dla tego i Ludzie tameczni są bladej kompleksyj. W tejże krainie jest Zamek i Miasto Babu blisko Rzek się schodzących Cyrusa vulgò Cur, i Araksesa, które rodzi na gruntach swoich tak wiele Szafranu, że go w całej Persyj do farbowania żółtym kolorem jedwabnych nici i materyj i do Ryżu wystarcza. Znajduje się tu Bitumen albo klej, a bardziej olej w studniach, który zowią Neft; kupują go do lamp i kaganków; skąd wiele tysięcy Tomanów wchodzi do Skarbu Koronnego: a Toman jeden wynosi na 20. Lewkowych. AZJA. O Perskim Imperium
XVI. Prowincja Perska jest GILEMON część Hyrkanii namienionej. XVII. Prowincja SABLESTAN niegdy Paropamisis.
; dla tego y Ludźie tameczni są bladey komplexyi. W teyże kráinie iest Zámek y Miasto Babu blisko Rzek się schodzących Cyrusa vulgò Cur, y Aráxesa, ktore rodźi ná gruntach swoich ták wiele Száfranu, że go w cáley Persyi do farbowánia żołtym kolorem iedwábnych nici y materyi y do Ryżu wystarczá. Znáyduie się tu Bitumen albo kley, á bardźiey oley w studniach, ktory zowią Nefft; kupuią go do lamp y kágankow; zkąd wiele tysięcy Tománow wchodźi do Skarbu Koronnego: á Toman ieden wynosi ná 20. Lewkowych. AZYA. O Perskim Imperium
XVI. Prowincya Perska iest GILEMON część Hyrkanii námienioney. XVII. Prowincya SABLESTAN niegdy Paropamisis.
Skrót tekstu: ChmielAteny_II
Strona: 588
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 2
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1746
Data wydania (nie wcześniej niż):
1746
Data wydania (nie później niż):
1746
. Ogień w póżarach chociaż pod czas chwili spokoinej wiatr wzburza. Iż powietrze gorącem rozgrzane i rozszerzone dla gorących w sobie ekshalacyj wzruszać się musi, i jedno drugie poruszając i popędzając tym samym wiatr wzbudza. Do czego pomagają z drzewa palącego się wybuchające gorące i wietrzne wapory, do komocyj powietrza służące.
9no. Kamfory Nafty Bitumen tak usilnie się chwyta ogień, iż i w wodzie się palą te materie. A to dla libkości i gorącej ich tłustości. Dla czego do Fejerwerków wodnych najwięcej tych wchodzi materyj. Jako i do Greckich ogniów zażywano: których inwentor był Callimachus w roku 679.
10mo. Do elementu ognia redukują się meteora ogniste. Pierwszy
. Ogień w poźarach chociaż pod czas chwili spokoiney wiatr wzburza. Jż powietrze gorącem rozgrzane y rozszerzone dla gorących w sobie exchalacyi wzruszáć się musi, y iedno drugie poruszaiąc y popędzaiąc tym samym wiatr wzbudza. Do czego pomagaią z drzewa palącego się wybuchaiące gorące y wietrzne wapory, do kommocyi powietrza służące.
9no. Kamfory Náphty Bitumen ták usilnie się chwyta ogień, iż y w wodzie się palą te máterye. A to dla libkości y gorącey ich tłustości. Dla czego do Feierwerkow wodnych naywięcey tych wchodzi máteryi. Jáko y do Greckich ogniow záżywano: ktorych inwentor był Callimachus w roku 679.
10mo. Do elementu ognia redukuią się meteora ogniste. Pierwszy
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: S4
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
