Suszone na rożenkach kminem i anyżem przesypowane, na rozpędzenie służą wiatrów w żołądku. Zbytnie śliwek surowych jedzenie rozdyma, zaziębia. Pestki śliwiane wiele ich nazbierawszy, zdają się na wodkę: których pestek wiele jedząc, głowę zawracają, dlatego zdadzą się na gorzałkę. Powidła z nich dobre, ale w smażeniu dogodzić im należy, bzowych przymieszać jagód. Śliwy możesz konserwować, świeże drzewo z niemi, gdy dościgają wykopa, wszy, i w piwnicy w ziemi osadziwszy; albo gałęzi nałamać (lubo to szkodzi) i w piwnicy powieszać. Do nowych zaś dotrwają w baryłę nową włożywszy, warstwami, liściem dębowym przekładając, w wodę w puścić z baryłą zaszpuntowaną
Suszone na rożenkach kminem y anyżem przesypowane, na rozpędzenie służą wiatrow w żołądku. Zbytnie sliwek surowych iedzenie rozdyma, zaziębia. Pestki sliwiane wiele ich nazbierawszy, zdaią się na wodkę: ktorych pestek wiele iedząc, głowę zawracaią, dlatego zdadzą się na gorzałkę. Powidła z nich dobre, ale w smażeniu dogodzić im należy, bzowych przymieszać iagod. Sliwy możesz konserwować, swieże drzewo z niemi, gdy doscigaią wykopa, wszy, y w piwnicy w ziemi osadziwszy; albo gałęzi nałamać (lubo to szkodzi) y w piwnicy powieszać. Do nowych zaś dotrwaią w baryłę nową włożywszy, warstwami, lisciem dębowym przekładaiąc, w wodę w puscić z baryłą zaszpuntowaną
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 384
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
trochę ich w uszy sobie włożysz: mówi książka Secretorum. Jakiej zaś maści owca kotna wyda jagnie poznasz w pysk jej zajźrzawszy; jeźli bowiem język znajdziesz biały, białe, jeźli czarny czarne; jeźli pstry, pstre wyda jagnie. Dydimus in secretis. Która też owca na zime nie pewna, stąd poznasz. Weź jagód bzowych, zmieszaj z gliną, przysyp soli, porób niby bochny chleba, posusz je, dajże lizać owcom wszystkim; które nie zdrowe, zaraz poczną kaszlać, consequeuter do zimowania niesposobne; więc z niemi na rzeź. Na powietrze owiec i to radzą remedium. Osyska młodego wyjąć serce, pluca, wątrobę, warzyć to
trochę ich w uszy sobie włożysz: mowi kśiąszka Secretorum. Iakiey zaś maści owca kotna wydá iagnie poznasz w pysk iey zayźrzawszy; ieźli bowiem ięzyk znaydziesz biały, białe, ieźli czarny czarne; ieźli pstry, pstre wydá iagnie. Dydimus in secretis. Ktora też owca na zime nie pewna, ztąd poznasz. Weź iagod bzowych, zmieszay z gliną, przysyp soli, porob niby bochny chleba, posusz ie, dayże lizać owcom wszystkim; ktore nie zdrowe, zaraz poczną kaszlać, consequeuter do zimowania niesposobne; więc z niemi na rzeź. Na powietrze owiec y to radzą remedium. Osyska młodego wyiąć serce, pluca, wątrobę, warzyć to
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 405.
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
nie lubią też orzecha Włoskiego. Uciekają też zakadziwszy jagodą winną niedościgłą, zgałganem; albo łojem kozłowym. MUCHY jako wielkie importunki i paskudnice, możesz oddalić, miejsca kropiąc wodą z rutą warzoną. Mają wielką sympatią do paproci ziela, tedy go mieć w domu, i jaką trucizną napoić, będą zdychać. Item warz bzowe liście w wodzie, a tą wodą skrapiaj miejsca, ram nie postaną. Item zlatując się do naczynia, w którym są utłuczone korzenie Rhododaphnes, tojest płochowca zieła, tam je przydusić. Item tego muchy nie tkną człeka, który by się oliwą pomazał z sokiem lawendy zmieszaną. Bydła też nie kąsają, jezlibyś zbobkowym liściem
nie lubią też orzecha Włoskiego. Uciekaią też zakadziwszy iagodą winną niedościgłą, zgałganem; albo łoiem kozłowym. MUCHY iako wielkie importunki y paskudnice, możesz oddalić, mieysca kropiąc wodą z rutą warzoną. Maią wielką sympatyą do paproci ziela, tedy go mieć w domu, y iaką trucizną napoić, będą zdychać. Item warz bzowe liście w wodzie, á tą wodą skrapiay mieysca, ram nie postaną. Item zlatuiąc się do naczynia, w ktorym są utłuczone korzenie Rhododaphnes, toiest płochowca zieła, tam ie przydusić. Item tego muchy nie tkną człeka, ktory by się oliwą pomazał z sokiem lawendy zmieszaną. Bydła też nie kąsaią, iezlibyś zbobkowym liściem
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 460
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
sokiem z dyni, hałunem i lebiodką utłuczoną. Item odpędza muchy od obejścia kropienie wodą, w którejbyś kmin, cząbrowe lieście, warzył. Item smaruj sokiem kminowym ciało, żadna cię nie ukąsi. Item kadź w domu twym pierzem dudkowym, tedy muchy i pająki uciekają. Item weź ziela cząbrowego, liścia bzowego, i kminkowego, uwarz to razem w wodzie, nią skrop izbę, wylecą, ale jak uschnie skropienie, znowu te przybędą goście. Item aurypigment farba tłuczona, z mlekiem zmieszana, wystawiona im w naczyniu, gubi je. Item żółć z zająca, zmieszana z mlekiem kozłowym, postawiona na miejscu ich latania, zabija
sokiem z dyni, hałunem y lebiodką utłuczoną. Item odpędza muchy od obeyścia kropienie wodą, w ktoreybyś kmin, cząbrowe lieście, warzył. Item smaruy sokiem kminowym ciało, żadna cię nie ukąsi. Item kadź w domu twym pierzem dudkowym, tedy muchy y paiąki uciekaią. Item weź ziela cząbrowego, liścia bzowego, y kminkowego, uwarz to razem w wodzie, nią skrop izbę, wylecą, ale iak uschnie skropienie, znowu te przybędą goście. Item auripigment farba tłuczona, z mlekiem zmieszana, wystawiona im w naczyniu, gubi ie. Item żołć z zaiąca, zmieszana z mlekiem kozłowym, postawiona na mieyscu ich latania, zabiia
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 460
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
pola skrapiać będziesz. Item nasiona wszelkie mocząc w soku ogórka leśnego, czyli ptaszego. Item wszelki zdycha robak, jeśli byś wsłonej bardzo wodzie, warżył czosnek, potym nią kropił ziemię, co i szpichlerzom służy, taką wodą zasieki, podłogę polewając, nim się zboże wsypie. Item nielubią robacy wszytkie, kwiatu bzowego, piołunu, ruty, paproci, Bożego drzewka, mięty polnej, ŚWIRSZCZKI od domu mogą być odpędzone, jako nie potrzebna muzyka, grochu włoskiego gotowanego zmieszawszy z arszenikiem, byle znowu ztą trucizną w potrawy ludzkie, nim zdechną, nie skakali. Jakieś Bartholus sici na nie stawiał, na co żart Poetyczny.
Bartholus in
pola skrapiać będziesz. Item nasiona wszelkie mocząc w soku ogorka leśnego, czyli ptaszego. Item wszelki zdycha robak, iezli byś wsłoney bardzo wodzie, warżył czosnek, potym nią kropił ziemię, co y szpichlerzom służy, taką wodą zasieki, podłogę polewaiąc, nim się zboże wsypie. Item nielubią robacy wszytkie, kwiatu bzowego, piołunu, ruty, paproci, Bożego drzewka, mięty polney, SWIRSZCZKI od domu mogą bydź odpędzone, iako nie potrzebna muzyka, grochu włoskiego gotowanego zmiesżawszy z arszenikiem, byle znowu ztą trucizną w potrawy ludzkie, nim zdechną, nie skakáli. Iakieś Bartholus sici na nie stawiał, na co żart Poetyczny.
Bartholus in
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 463
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
chcesz mieć smak osobliwy, zawiąż ziela albo korzenia jakiego w chustce, przywiąż kamyk wpuść w beczkę, co dnia kosztuj, a gdy twemu gustowi wino się będzie akomodowało, wyciągnij chustkę. Econtra z wina dobrego narobisz octu, wrzuciwszy weń żąbnego ziela, albo szczawiu tłuczonego. A inquantum byś włożył w Wino kwiatu bzowego, albo roży, uczynisz go przyjemnego odoru. Wino z miętkiego stanie się mocnym, jeśli slazu wysokiego z liściem i z korzeniem co potrzeba, i gwoździków kramnych trochę uwarzysz, pospołem z winem, wlejesz trochę w beczkę, mocnym się i korzennym staje. Item jeśli liście chrzanowe, korzenie slazu tak domowego jako wysokiego (
chcesz mieć smak osobliwy, zawiąż ziela albo korzenia iakiego w chustce, przywiąż kamyk wpuść w beczkę, co dnia kosztuy, á gdy twemu gustowi wino się będzie akkomodowało, wyciągniy chustkę. Econtra z wina dobrego narobisz octu, wrzuciwszy weń żąbnego ziela, albo szczawiu tłuczonego. A inquantum byś włożył w Wino kwiatu bzowego, albo roży, uczynisz go przyiemnego odoru. Wino z miętkiego stanie się mocnym, ieśli slazu wysokiego z liściem y z korzeniem co potrzeba, y gwozdzikow kramnych trochę uwarzysz, pospołem z winem, wleiesz trochę w beczkę, mocnym się y korzennym staie. Item ieśli liście chrzanowe, korzenie slazu tak domowego iako wysokiego (
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 492
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
szpinak warzony ocukrowany/ bądź naczczo bądź przed wieczerzą jedzony/ i popity: jednak przed nim na wieczerzy piwo pić trzeba/ toż sałata warzona czyni/ wtąż też ćwiklane liście warzone/ abo łoboda/ abo ślaz/ abo barszcz/ abo szczaw/ abo podróżnik młody/ z chmielem/ z pokrzywkami młodymi/ i z pąkowiem bzowym/ z tych wszytkich może i razem/ może też i ze dwu/ i jako chce kapustkę uczynić/ osobliwie abo pokrzywki/ abo bez/ z drugimi purguje. Zielona kapusta/ która jako i insze wszytkie liścia mają być przyprawowane z młodym masłem/ i z rożynkami drobnymi i z cukrem/ które wszytkie otwierają żywot/
szpinak wárzony ocukrowány/ bądź naczczo bądź przed wieczerzą iedzony/ y popity: iednák przed nim ná wieczerzy piwo pić trzebá/ toż sáłatá wárzona czyni/ wtąż też ćwikláne liśćie wárzone/ ábo łobodá/ ábo ślaz/ ábo barszcz/ ábo szczaw/ abo podrożnik młody/ z chmielem/ z pokrzywkami młodymi/ y z pąkowiem bzowym/ z tych wszytkich może y rázem/ może też y ze dwu/ y iáko chce kápustkę vczynić/ osobliwie ábo pokrzywki/ ábo bes/ z drugimi purguie. Zielona kápustá/ ktorá iáko y insze wszytkie liśćia máią być przypráwowáne z młodym másłem/ y z rożynkámi drobnymi y z cukrem/ ktore wszytkie otwieráią żywot/
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: D
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
Konfektem Rożanym. Sta Potraw Mlecznych.
Takiegoż Ciasta/ zarobionego wodą i drozdzami weźmiesz które mąką wyrobisz dobrze/ roztoczy[...] / i konfektem nakładać będziesz/ i zawijać/ a puszczaj na gorącą Oliwę/ albo Olej: możesz też upiecz jeżeli chcesz/ a pocukrowawszy dać na Stół. LXXXIII.
Z takiegoż Ciasta PIeroszki konfektu bzowego robić będzieś/ i inne wszytkie/ tak pieczone/ jako i smażone/ z czymkolwiek będziesz rozumiał/ a miał Powidła/ Jabłka/ Gruszki/ Mak/ etc. LXXXIV. Ciasto na Post z Oliwą, albo Olejem, na kształt Francuskiego.
Weźmij mąki pięknej Pszennej/ zarób wodą i drozdzami/ a gdy się wyruszy
Konfektem Rożánym. Stá Potraw Mlecznych.
Tákiegoż Ciástá/ zárobionego wodą y drozdzámi wezmiesz ktore mąką wyrobisz dobrze/ roztoczy[...] / y konfektem nakładać będźiesz/ y záwiiáć/ á puszczay na gorącą Oliwę/ albo Oley: możesz też vpiecz ieżeli chcesz/ á pocukrowawszy dáć na Stoł. LXXXIII.
Z tákiegoż Ciástá PIeroszki konfektu bzowego robić będźieś/ y inne wszytkie/ ták pieczone/ iáko y smáżone/ z czymkolwiek będźiesz rozumiał/ á miał Powidłá/ Iábłká/ Gruszki/ Mák/ etc. LXXXIV. Ciásto ná Post z Oliwą, álbo Oleiem, ná kształt Fráncuskiego.
Weźmiy mąki piękney Pszenney/ zárob wodą y drozdzámi/ á gdy się wyruszy
Skrót tekstu: CzerComp
Strona: 87
Tytuł:
Compendium ferculorum albo zebranie potraw
Autor:
Stanisław Czerniecki
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
kulinaria
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1682
Data wydania (nie wcześniej niż):
1682
Data wydania (nie później niż):
1682
Pasztetki drobne, 77. Pasztet Angielski, tamże. Pasztet Rybny na zimno, 78. Puszkowe Ciasto, 79. z Poziomkami Tort, 82. Porzeczkowy Tort, 83. ALFABETYCZNY.
Pigwowy Tort, z Pistaci Tort, tamże. Pieczona Kasza, 84. Pirozki smażone z Konfektem Rozanym, 86. Pirozki z konfektem Bzowym, 87. Paski z Ciasta na post. tamże. Piana. 90. R. Mięsne Potrawy Rosołów szesnaście różnych. 12. Rosół Polski. 13. Rosół Węgierski. 16. Rozenków kładzenie do Potraw, 15 Raki z Sardellami, 23. Raki z Botwiną, 24. Rakowy Bigosek z Spikiem, 25.
Pásztetki drobne, 77. Pasztet Angielski, támże. Pasztet Rybny ná zimno, 78. Puszkowe Ciasto, 79. z Poziomkami Tort, 82. Porzeczkowy Tort, 83. ALFABETYCZNY.
Pigwowy Tort, z Pistáci Tort, támże. Pieczona Kasza, 84. Pirozki smáżone z Konfektem Rozánym, 86. Pirozki z konfektem Bzowym, 87. Paski z Ciástá ná post. támże. Piána. 90. R. Mięsne Potráwy Rosołow szesnaście roznych. 12. Rosoł Polski. 13. Rosoł Węgierski. 16. Rozenkow kładzenie do Potraw, 15 Ráki z Sárdellami, 23. Ráki z Botwiną, 24. Rákowy Bigosek z Spikiem, 25.
Skrót tekstu: CzerComp
Strona: 103
Tytuł:
Compendium ferculorum albo zebranie potraw
Autor:
Stanisław Czerniecki
Drukarnia:
Jerzy i Mikołaj Schedlowie
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
kulinaria
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1682
Data wydania (nie wcześniej niż):
1682
Data wydania (nie później niż):
1682
ból głowy, z jakiejkolwiek przyczyny.
WEś Ruty świeżej, rozwierć, roszczyn octem winnym, przydaj białek od jaja, soli szczyptę, zmieszaj, rozłoż między chustę, obłoż głowę. Item. Weś jąder z kostek brzoskwinionwych, Migdałów, nasienia Kopru włoskiego, Maku, stłucz wszystko w moździerzu, roztworz wodką Bzową, albo z Koszyka, albo Rożaną, przecedź, wyciśni, przydaj octu winnego, Soli, albo Saletry trochę, Kamfory trochę, maczaj w tym chusty, okładaj głowę, coraz maczając jak oschnie, Item. Liście Podróżnikowe z tłukszy świeże, włożyć na chuście, i głowę obłożyć. Traktat Pierwszy Na ból Głowy w
bol głowy, z iákieykolwiek przyczyny.
WEś Ruty świeżey, rozwierć, rosczyn octem winnym, przyday białek od iáiá, soli sczyptę, zmieszay, rozłoż między chustę, obłoż głowę. Item. Weś iąder z kostek brzoskwinionwych, Migdałow, nasięnia Kopru włoskiego, Máku, stłucz wszystko w mozdźierzu, rostworz wodką Bzową, álbo z Koszyká, álbo Rożáną, przecedź, wyciśni, przyday octu winnego, Soli, álbo Sáletry trochę, Kámfory trochę, maczay w tym chusty, okładay głowę, coraz maczáiąc iák oschnie, Item. Liśćie Podrożnikowe z tłukszy świeże, włożyć ná chuście, y głowę obłożyć. Tráktát Pierwszy Ná bol Głowy w
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 41
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
