i wziąwszy wiadomość że był Filozofem kazał go zaraz wolno puścić.
Gdy go zwano do Króla Aleksandra/ niechciał iść. A gdy mu grożono śmiercią/ jeśliby nie szedł: tak na to rzekł: I w tymby nic wielkiego Król nie pokazał: gdyż to lada kto uczynić może/ nawet i biedne chrobactwo Kantarypes i Falangium. Człowieka z świata zgładzić i zdrowie mu odjąć/ nie jest to rzecz wielka/ bo to i robak/ i ziołko Cicuta, sprawić może: Więtszaby była/ gdyby kto zmarłemu żywot mógł przywrócić. Swobodny człowiek/ ani na wielkie stany/ ani się na śmierć nie ogląda/ jako uczynił Diogenes
y wźiąwszy wiádomość że był Filozofem kazał go záraz wolno puśćić.
Gdy go zwano do Krolá Alexándrá/ niechćiał iść. A gdy mu grożono śmierćią/ iesliby nie szedł: ták ná to rzekł: Y w tymby nic wielkiego Krol nie pokazał: gdyż to ládá kto vcżynić może/ náwet y biedne chrobáctwo Kántháripes y Phalangium. Człowieká z świátá zgłádźić y zdrowie mu odiąć/ nie iest to rzecż wielka/ bo to y robak/ y źiołko Cicuta, spráwić może: Więtszaby byłá/ gdyby kto zmárłemu żywot mogł przywroćić. Swobodny cżłowiek/ áni na wielkie stany/ áni się ná śmierć nie ogląda/ iáko vcżynił Diogenes
Skrót tekstu: BudnyBPow
Strona: 30
Tytuł:
Krotkich a wezłowatych powieści [...] księgi IIII
Autor:
Bieniasz Budny
Drukarnia:
Piotr Blastus Kmita
Miejsce wydania:
Lubcz
Region:
ziemie Wielkiego Księstwa Litewskiego
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Tematyka:
filozofia, historia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1614
Data wydania (nie wcześniej niż):
1614
Data wydania (nie później niż):
1614
w polewce mięsnej miałko utartego korzenia z pułtory ćwierci łota pijąc. Dios.
Tym sposobem używany/ jadu wszelakiemu się sprzeciwia. uszczknionym od wężów.
Uszczknionym od węża/ pół łota tegoż prochu z octem ciepło dając pić/ jest lekarstwem. Dios. Ukąszeniu.
Od Niedźwiadka uszczknionym/
Od Pająka/ i od inego jadowitego chrobactwa ukąszonym/ i jadem ich zarażonym/ jest osobliwym ratunkiem/ tegoż prochu dając po pół łociu w chlebie jeść/ albo z wodą pic/ abowiem jad odpędza. Przeto Andromachus/ między inemi rozmaitemi rzeczami/ do swej Driakwie przydaje Korzeń Fiołkowy. Plin: Księgi Pierwsze. Wątrobie zatkanej.
Wątrobę zatkaną z winem używany.
w polewce mięsney miáłko vtártego korzenia z pułtory czwierći łotá piiąc. Dios.
Tym sposobem vżywány/ iádu wszelákiemu sie sprzećiwia. vsczknionym od wężow.
Vsczknionym od wężá/ puł łotá tegoż prochu z octem ćiepło dáiąc pić/ iest lekárstwem. Dios. Ukąszeniu.
Od Niedźwiadká vsczknionym/
Od Páiąká/ y od inego iadowitego chrobáctwá vkąszonym/ y iádem ich záráżonym/ iest osobliwym rátunkiem/ tegoż prochu dáiąc po puł łoćiu w chlebie ieść/ álbo z wodą pic/ ábowiem iad odpądza. Przeto Andromáchus/ między inemi rozmáitemi rzeczámi/ do swey Dryakwie przydáie Korzeń Fiołkowy. Plin: Kśięgi Pierwsze. Wątrobie zátkáney.
Wątrobę zátkáną z winem vżywány.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 6
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
.
Używamy pospolicie tego olejku/ z wierzchu mażąc/ do chorób zimnych i zaziębienia/ bo im jest nie wymownym ratunkiem/ i wielkiej a skrytej w skutkach tajemności/ a ile pierwszy/ przeto też nad inne droższy. Płynieniu nasieniu Męskiemu.
Płynienie przyrodzonego nasienia Mężczyznom zastanawia/ Nyrki nim namazując. Glistom.
Glisty i inne chrobactwo z żywota wypędza/ kropie albo dwie z winem go pijąc.
Owa wielom i rozmaitym niedostatkom w ciele/ a zwłaszcza z zimnych przyczyn jest barzo użyteczny. (Enon:) O Lawendzie/ Rozdział 11.
LAwenda Podobna jest Spikanardzie/ jeno że listu węższego i krótszego/ do tego cieńszego/ mając kwiateczki blado błękitne/
.
Vżywamy pospolićie tego oleyku/ z wierzchu máżąc/ do chorob źimnych y záźiębienia/ bo im iest nie wymownym rátunkiem/ y wielkiey á skrytey w skutkách táiemnośći/ á ile pierwszy/ przeto też nád ine droższy. Płjnieniu naśieniu Męskiemu.
Płynienie przyrodzonego náśienia Mężczyznom zástanawia/ Nyrki nim námázuiąc. Glistom.
Glisty y ine chrobáctwo z żywotá wypędza/ kropie álbo dwie z winem go piiąc.
Owa wielom y rozmáitym niedostátkom w ciele/ á zwłasczá z źimnych przyczyn iest bárzo vżyteczny. (Enon:) O Láwendźie/ Rozdźiał 11.
LAwendá Podobna iest Spikánárdźie/ ieno że listu węższego y krotszego/ do tego ćienszego/ máiąc kwiateczki bládo błękitne/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 31
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
kłaść. Głowie bolejącej.
Głowie boleści/ tak w połowicy/ jako we wszytkiej układa/ toż czyniąc. Rymie.
Rymę albo Sapkę odpędza/ z głowy ją wywodząc nosem abo usty. Sól z czarnego Biedrzeńcu. Wrzodom złym.
Wrzody i Sadzele wszelakie otworzyste i ciało wyjadające/ wychędaża i goi Czerwiu. w ranach.
Chrobactwu i czerwiu broni się w ranach/ i w złych a zagniłych wrzodach zalągnąć. Dziwemu mięsu.
Dziwemu mięsu nie dopuszcza w nich narastać. Smród odpędza.
Smród odgania/ z zaplugawionych wrzodów/ z ran/ i z sadzeli zagniłych. Olej z czarnego Biedrzeńcu dystylowany. Żyłom piętym
Żył suchych abo piętych stargnienie/ albo
kłáść. Głowie boleiącey.
Głowie boleśći/ ták w połowicy/ iáko we wszytkiey vkłáda/ toż czyniąc. Rymie.
Rymę álbo Sápkę odpądza/ z głowy ią wywodząc nosem ábo vsty. Sol z czarnego Biedrzeńcu. Wrzodom złym.
Wrzody y Sadzele wszelákie otworzyste y ciáło wyiadáiące/ wychędaża y goi Czerwiu. w ránách.
Chrobáctwu y czerwiu broni sie w ránách/ y w złych á zágniłych wrzodách zálągnąć. Dźiwemu mięsu.
Dźiwemu mięsu nie dopuscza w nich nárastáć. Smrod odpądza.
Smrod odgánia/ z záplugáwionych wrzodow/ z ran/ y z sadzeli zágniłych. Oley z czarnego Biedrzeńcu dystyllowány. Zyłom piętym
Zył suchych ábo piętych stárgnienie/ álbo
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 80
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Mózg wyczyścia. Item.
Korzeń w uściech żuchany. Głowy boleniu.
Bolenie głowy układa/ także go żuchając albo i Sok w nozdrza puszczając. Oddechom.
Oddechy i Sklepy w mózgu.
Sklepy w mózgu zatkane/ otwiera i wychędaża. Przeto Paraliżowi.
Paraliżem naruszonym/ albo do niego skłonnym/ jest barzo użytecznym używaniem. Chrobactwu w głowie.
Chrobactwo w mózgu zalągłe/ zapachem swym morzy i wywodzi. Wszom.
Wszy w głowie zabija i wytraca. (Turn.) Sercu smętnemu
Serce smętne/ żuchając go/ uwesela/ i w uściech długo trzymając/ a podczas połykając. Cuchnieniu z gar.
Komuby zgorzelina/ jako spalony ścierw: abo
Mozg wyczyśćia. Item.
Korzeń w vściech żuchány. Głowy boleniu.
Bolenie głowy vkłáda/ tákże go żucháiąc álbo y Sok w nozdrzá pusczáiąc. Oddechom.
Oddechy y Sklepy w mozgu.
Sklepy w mozgu zátkáne/ otwiera y wychędaża. Przeto Páráliżowi.
Páráliżem náruszonym/ álbo do niego skłonnym/ iest bárzo vżytecznym vżywániem. Chrobáctwu w głowie.
Chrobáctwo w mozgu zálągłe/ zapáchem swym morzy y wywodźi. Wszom.
Wszy w głowie zábiia y wytráca. (Turn.) Sercu smętnemu
Serce smętne/ żucháiąc go/ vwesela/ y w vśćiech długo trzymáiąc/ á podczás połykáiąc. Cuchnieniu z gár.
Komuby zgorzeliná/ iáko spalony śćierw: ábo
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 87
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
.
Korzeń w uściech żuchany. Głowy boleniu.
Bolenie głowy układa/ także go żuchając albo i Sok w nozdrza puszczając. Oddechom.
Oddechy i Sklepy w mózgu.
Sklepy w mózgu zatkane/ otwiera i wychędaża. Przeto Paraliżowi.
Paraliżem naruszonym/ albo do niego skłonnym/ jest barzo użytecznym używaniem. Chrobactwu w głowie.
Chrobactwo w mózgu zalągłe/ zapachem swym morzy i wywodzi. Wszom.
Wszy w głowie zabija i wytraca. (Turn.) Sercu smętnemu
Serce smętne/ żuchając go/ uwesela/ i w uściech długo trzymając/ a podczas połykając. Cuchnieniu z gar.
Komuby zgorzelina/ jako spalony ścierw: abo kiedy na mękach kogo
.
Korzeń w vściech żuchány. Głowy boleniu.
Bolenie głowy vkłáda/ tákże go żucháiąc álbo y Sok w nozdrzá pusczáiąc. Oddechom.
Oddechy y Sklepy w mozgu.
Sklepy w mozgu zátkáne/ otwiera y wychędaża. Przeto Páráliżowi.
Páráliżem náruszonym/ álbo do niego skłonnym/ iest bárzo vżytecznym vżywániem. Chrobáctwu w głowie.
Chrobáctwo w mozgu zálągłe/ zapáchem swym morzy y wywodźi. Wszom.
Wszy w głowie zábiia y wytráca. (Turn.) Sercu smętnemu
Serce smętne/ żucháiąc go/ vwesela/ y w vśćiech długo trzymáiąc/ á podczás połykáiąc. Cuchnieniu z gár.
Komuby zgorzeliná/ iáko spalony śćierw: ábo kiedy ná mękách kogo
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 87
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
każdej.
Toż każdego dniowej zimnicy jest lekarstwem. (Tabe.)
W gorączkach ciężkich na wirzchu głowy przykładane świeżo zielone liście/ jest ratunkiem. Abowiem gorączkę wyciąga. (Fuchs.) Żaby. Pająki. Salamandry wodne. Księgi Pierwsze. Zaby. Pająki. Salamandry. Węże wypite wywodzi.
Wężeta/ albo chrobactwo jakie inne jadowite/ gdyby się w kim zalągły/ bądź z picia wód od nich zarażonych i ziadowiczonych/ bądź z zadania od złego człowieka/ albo w spaniu żeby usty wlazły/ jako się podczas przytrafia/ albo za jaką inną przyczyną: Wziąć korzenia Dzięgielowego/ Chrzanu/ obojga zarówno/ i utłuc to co namielej/
káżdey.
Toż káżdego dniowey źimnicy iest lekárstwem. (Tábe.)
W gorączkách ćiężkich ná wirzchu głowy przykłádáne świeżo źielone liśćie/ iest rátunkiem. Abowiem gorączkę wyćiąga. (Fuchs.) Żáby. Páiąki. Sálámándry wodne. Kśięgi Pierwsze. Záby. Páiąki. Sálámandry. Węże wypite wjwodźi.
Wężetá/ álbo chrobáctwo iákie ine iádowite/ gdyby sie w kim zalągły/ bądź z pićia wod od nich záráżonych y ziádowiczonych/ bądź z zádánia od złeg^o^ człowieká/ álbo w spániu żeby vsty wlazły/ iáko sie podczás przytráfia/ álbo zá iáką iną przyczyną: Wźiąc korzeniá Dźięgielowego/ Chrzanu/ oboygá zárowno/ y vtłuc to co namieley/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 91
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ jako się podczas przytrafia/ albo za jaką inną przyczyną: Wziąć korzenia Dzięgielowego/ Chrzanu/ obojga zarówno/ i utłuc to co namielej/ a po dobrej łyżce tego/ przez cztery poranki/ porządnie z winem ciepłym dać pić na czczo/ ze cztery godziny przed obiadem: wypędzi bądź węże/ bądź inne jakiekolwiek jadowite chrobactwo i gadzinę/ usty albo stolcy. Łożysku
Łożysko pozostałe. I Zaśniatu
Zaśniat wywodzi/ dawszy go pół łota białejgłowie z winem ciepło pić. Morowemu powietrzu.
Tenże proch jest wielkim ratunkiem i lekarstwem/ tym którzyby morowego powietrza zachwycili/ by go tylko im z razu po zachwyceniu z trunkiem wina łot był dany.
/ iáko sie podczás przytráfia/ álbo zá iáką iną przyczyną: Wźiąc korzeniá Dźięgielowego/ Chrzanu/ oboygá zárowno/ y vtłuc to co namieley/ á po dobrey łyszce teg^o^/ przez cztery poránki/ porządnie z winem ćiepłym dáć pić ná czczo/ ze cztyry godźiny przed obiádem: wypędźi bądź węże/ bądź ine iákiekolwiek iádowite chrobáctwo y gádźinę/ vsty álbo stolcy. Lożysku
Łożysko pozostáłe. Y Záśniatu
Záśniat wywodźi/ dawszy go poł łotá białeygłowie z winem ćiepło pić. Morowemu powietrzu.
Tenże proch iest wielkim rátunkiem y lekárstwem/ tym ktorzyby moroweg^o^ powietrza záchwyćili/ by go tylko im z rázu po záchwyceniu z trunkiem winá łot był dány.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 91
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
kłaść/ a Dym z niego w nos puszczać. Subctu i szpiku.
Od subetu/ to jest/ z spania nad przyrodzenie głębokiego/ wzbudza/ plastr z korzenia świeżego na czoło przykadając a prochem tegoż korzenia suchego nozdrza zadmuchując/ zaraz ocknie/ i choremu spać nie dopuści/ swym sczmieniem gorącym Czerwiu w uszach.
Chrobactwo w uszu zaległe/ sok świeżego korzenia w nie puszczany/ morzy i wypadza. Upławom.
Upławy zbytnie/ po porodzeniu Paniom gdyby przyszły/ tylko korzeń Miarzów dać w garść/ żeby go dobrą chwilę trzymała/ zaraz zastanawia. Gruczołom
Zołzy i Gruczoły twarde/ z zimnych a flegmistych wilgotności zebrane/ tłukąc ziele i z korzeniem
kłáść/ á Dym z niego w nos pusczáć. Subctu y szpiku.
Od subetu/ to iest/ z spánia nád przyrodzenie głębokiego/ wzbudza/ plastr z korzeniá świeżeg^o^ ná czoło przykádáiąc á prochem tegoż korzeniá suchego nozdrzá zádmuchuiąc/ záraz ocknie/ y choremu spáć nie dopuśći/ swym sczmieniem gorącym Czerwiu w vszách.
Chrobáctwo w vszu záległe/ sok świeżego korzeniá w nie pusczány/ morzy y wypadza. Vpłáwom.
Vpłáwy zbytnie/ po porodzeniu Pániom gdyby przyszły/ tylko korzeń Miarzow dáć w garść/ zeby go dobrą chwilę trzymáłá/ záraz zástánawia. Gruczołom
Zołzy y Gruczoły twárde/ z źimnych á flegmistych wilgotnośći zebráne/ tłukąc źiele y z korzeniem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 119
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wywodzą. Chropowatości ciała.
Ciało chropowate/ śmlade/ gładkie/ i białe czyni. Planom.
Plany i zmazy wszelakie ściera. Znakom z Ospie.
Znaki na twarzy pozostałe z Ośpie. Także z innych krost wyrownywa i szlachci/ często je tąż wodą z ziela tego warzonego myjąc. W uszu czerw.
W uszach chrobactwo zalągłe gubi ciepłą parę w nie puszczając z warzonego nasienia. Dziecinnem strachom/ pokusom/ zarom/ ynem straszl.
Powiadają/ że to ziele/ albo korzeń jego na szjice dzieciom zawieszony/ od strachów/ pokus/ snów straszliwych/ i czarów je zachowuje. Konfekt. Kamień.
Konfekt barzo kosztowny/ i w wielu
wywodzą. Chropowátośći ćiáłá.
Ciáło chropowáte/ śmláde/ głádkie/ y białe czyni. Plánom.
Plány y zmázy wszelákie śćiera. Znákom z Ospie.
Znáki ná twarzy pozostáłe z Ośpie. Tákże z inych krost wyrownywa y śláchći/ często ie tąż wodą z źiela tego wárzonego myiąc. W vszu czerw.
W vszách chrobáctwo zálągłe gubi ćiepłą párę w nie pusczáiąc z wárzonego naśienia. Dźiećinnem stráchom/ pokusom/ zárom/ ynem strászl.
Powiádáią/ że to źiele/ álbo korzeń iego ná szyice dźiećiom záwieszony/ od stráchow/ pokus/ snow strászliwych/ y czárow ie záchowuie. Konfekt. Kámień.
Konfekt bárzo kosztowny/ y w wielu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 145
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
