zimne, wilgotne, Znak doścignienia jego, kiedy się łatwo od swej szypułki da urwać. Nie tuczy ciała ludzkiego jedzenie nielonów według Galena, womity wzbudza i febry czasem. Sałaty, albo łocygi natura jest zimna, i wilgotna. Nasienie jej bardziej szkodzi niż sama sałata. Ona chęć do jedżenia sprawuje, spanie przywodzi, ciekączkę Augusta Cesarza Rzymskiego Antonius Muza medyk Cesarski nią uleczył stąd sałata poczęła być w estymie u Rzymianów. Prezerwuje też od upicia według Rufa, wzrok cmi zbytnie zażywana, ile z natury słaby: szkodzi flegmistym żołądków, chęć ad coitum odbiera in matrimonio. Żeby tak zimna nie była, mieszać do niej szałwię, majeran, rzerzuchę
zimne, wilgotne, Znak doścignienia iego, kiedy się łatwo od swey szypułki da urwać. Nie tuczy ciała ludzkiego iedzenie nielonow według Galena, womity wzbudza y febry czasem. Sałaty, albo łocygi natura iest zimna, y wilgotna. Nasienie iey bardziey szkodzi niż sama sałata. Ona chęć do iedźenia sprawuie, spanie przywodzi, ciekączkę Augusta Cesarza Rzymskiego Antonius Muza medyk Cesarski nią uleczył ztąd sałata poczeła bydź w estymie u Rzymianow. Prezerwuie też od upicia według Ruffa, wzrok cmi zbytnie zażywana, ile z natury słaby: szkodzi flagmistym żołądkow, chęć ad coitum odbiera in matrimonio. Zeby tak zimna nie była, mieszac do niey szałwię, maieran, rzerzuchę
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 439
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
/ dawać na raz/ bądź samego przez się/ bądź też z wodką tegoż ziela/ po cztery łyżki ciepło/ poranu na czczo i na noc. Abowiem wielkim i doświadczonym jest w takich przypadkach lekarstwem. Suchoty leczy. Płuca warzone goi. Biegunce czerwo.
Biegunce czerwonej jest wielkim ratunkiem. Także i inym Ciekączkom. Złotym żyłkom.
Złotym żyłkom/ zbytnie płynącym/ jest lekarstwem/ także go używając. Konfekt z listeczków Panny Mariej Rożyczki. Conserua.
Wziąć co namłodszych listków/ na Wiosnę z ziemie puszczających się/ póki w kłącze nie wyroście/ któregokolwiek z tych dwu/ bądź więtszego/ albo mniejszego: A chocia i obojga/
/ dawáć ná raz/ bądz sámego przez śię/ bądź też z wodką tegoż źiela/ po cztery łyszki ćiepło/ poránu ná czczo y ná noc. Abowiem wielkim y doświadczonym iest w tákich przypadkách lekárstwem. Suchoty leczy. Płuca wárzone goi. Biegunce czerwo.
Biegunce czerwoney iest wielkim rátunkiem. Tákże y inym Ciekączkom. Złotym żyłkom.
Złotym żyłkom/ zbytnie płynącym/ iest lekárstwem/ tákże go vżywáiąc. Konfekt z listeczkow Pánny Máryey Rożyczki. Conserua.
Wźiąć co namłodszych listkow/ ná Wiosnę z źiemie pusczáiących sie/ poki w kłącze nie wyrośćie/ ktoregokolwiek z tych dwu/ bądź więtszego/ álbo mnieyszego: A choćia y oboygá/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 84
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
których kwiateczki zrumienna białe tkwią. Z tych potym nasienie w onychże komoreczkach barzo drobne/ a same główki na wierzchu pyrzasto wełniste. Nasienie/ jako i ziele wszystko/ cierpkiego i stwierdzającego smaku. Dla tego tym imieniem/ tak od Łacinników Statice, jako i od nas Zawciągiem nazwane/ że potężnie wszelakie Toki i Ciekączki zawściąga. Korzeń. Liście. Rożdżki Nasienie. Miejsce.
ROście na miejscach wyschłych/ kamienistych/ w rozpadlinach i skałubach skalnych/ i do wykopania trudnych. Księgi Pierwsze. Przyrodzenie.
PRzyrodzenia jest suchego i chłodnego/ wysusza w trzecim stopniu/ zatwierdza/ zastanawia/ spaja/ i goi. Moc i Skutki. Glidwaser zastanawia
ktorych kwiateczki zrumienná białe tkwią. Z tych potym naśienie w onychże komoreczkách bárzo drobne/ á sáme głowki ná wierzchu pyrzásto wełniste. Naśienie/ iáko y źiele wszystko/ ćierpkiego y ztwierdzáiącego smáku. Dla tego tym imieniem/ ták od Láćinnikow Statice, iáko y od nas Záwćiągiem názwáne/ że potężnie wszelákie Toki y Ciekączki záwśćiąga. Korzeń. Liśćie. Rożdżki Naśienie. Mieysce.
ROśćie ná mieyscách wyschłych/ kámienistych/ w rospádlinách y skałubách skálnych/ y do wykopánia trudnych. Kśięgi Pierwsze. Przyrodzenie.
PRzyrodzenia iest suchego y chłodnego/ wysusza w trzećim stopniu/ zátwierdza/ zástánawia/ spaia/ y goi. Moc y Skutki. Glidwaser zástánawia
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 128
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. A iż ma w sobie nie jakową lipkość sczmiącą/ tedy jest podobny do cebule zamorskiej/ i do tych wszystkich lekarstw/ do których pierwszego używają. Rozgrzewa i wususza w pierwszym stopniu na końcu. Rozprawuje/ dostatecznie spaja/ i ściąga rany zwierzchne i wnętrzne. Zielnik D. Simona Syreniusa/ Moc i skutki. Ciekączkom wszelakim.
Korzenie w ciepłym winie warzone/ i na czczo/ i na noc trunkim używane/ wszelkie ciekączki/ tak krwawe/ jako inne hamuje. Upławom
Upławy białogłowskie/ tenże trunek zawściąga. (Dios. Gal.) Płucom z ropionym.
Płucom zropionym/ z zawrzedziałości/ jest ratunkiem wychędożając i gojąc. Krwią
. A iż ma w sobie nie iákową lipkość sczmiącą/ tedy iest podobny do cebule zamorskiey/ y do tych wszystkich lekarstw/ do ktorych pierwszego vżywáią. Rozgrzewa y wususza w pierwszym stopniu ná końcu. Rospráwuie/ dostátecznie spaia/ y śćiąga rany zwierzchne y wnętrzne. Zielnik D. Simona Syreniusa/ Moc y skutki. Ciekączkom wszelákim.
Korzenie w ćiepłym winie wárzone/ y ná czczo/ y ná noc trunkim vżywáne/ wszelkie ćiekączki/ ták krwáwe/ iáko ine hámuie. Vpłáwom
Vpławy białogłowskie/ tenże trunek záwśćiąga. (Dios. Gal.) Płucom z ropionym.
Płucom zropionym/ z záwrzedźiáłośći/ iest rátunkiem wychędożáiąc y goiąc. Krwią
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 258
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
tych wszystkich lekarstw/ do których pierwszego używają. Rozgrzewa i wususza w pierwszym stopniu na końcu. Rozprawuje/ dostatecznie spaja/ i ściąga rany zwierzchne i wnętrzne. Zielnik D. Simona Syreniusa/ Moc i skutki. Ciekączkom wszelakim.
Korzenie w ciepłym winie warzone/ i na czczo/ i na noc trunkim używane/ wszelkie ciekączki/ tak krwawe/ jako inne hamuje. Upławom
Upławy białogłowskie/ tenże trunek zawściąga. (Dios. Gal.) Płucom z ropionym.
Płucom zropionym/ z zawrzedziałości/ jest ratunkiem wychędożając i gojąc. Krwią charkającym.
Krwią charkaniu tymże sposobem używany w winie czerwonym/ a w wodzie warzony/ jest lekarstwem.
tych wszystkich lekarstw/ do ktorych pierwszego vżywáią. Rozgrzewa y wususza w pierwszym stopniu ná końcu. Rospráwuie/ dostátecznie spaia/ y śćiąga rany zwierzchne y wnętrzne. Zielnik D. Simona Syreniusa/ Moc y skutki. Ciekączkom wszelákim.
Korzenie w ćiepłym winie wárzone/ y ná czczo/ y ná noc trunkim vżywáne/ wszelkie ćiekączki/ ták krwáwe/ iáko ine hámuie. Vpłáwom
Vpławy białogłowskie/ tenże trunek záwśćiąga. (Dios. Gal.) Płucom z ropionym.
Płucom zropionym/ z záwrzedźiáłośći/ iest rátunkiem wychędożáiąc y goiąc. Krwią chárkáiącym.
Krwią charkániu tymże sposobem vżywány w winie czerwonym/ á w wodźie wárzony/ iest lekárstwem.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 258
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Alembik włożyć/ i cztery kwarty tylko wydystyllowania odjąć. A to tak wiele uczyni jako pierwsza.
Owa Cyrulikowie uczeni i Barwierze w leczeniu ran/ tak zwierzchnich jako wnętrznych biegli i umiejętni/ barzo szczęśliwie tego ziela korzenia używają/ trunki z niego chorym czyniąc/ i zwierzchu plastując i płokanie gotując. Biegunkom/ Czerwone.
Ciekączki białe/ i czerwona niemoc/ prochu korzenia jego Ćwierć łota/ abo co czerwony złoty zaważy z wodką Babczaną/ abo z wodą prostą skalistą/ abo z winem czerwonym cirpkim/ pić dając/ zastanawia (Dios.) Krwią plującym.
Toż też charkającym krwią jest ratunkiem wielkim. Krtuszeniu.
Krtuszenia/ i womity zawściąga
Alembik włożyć/ y cztery kwarty tylko wydistyllowánia odiąć. A to ták wiele vczyni iáko pierwsza.
Owa Cyrulikowie vczeni y Bárwierze w leczeniu ran/ ták zwierzchnich iáko wnętrznych biegli y vmieiętni/ bárzo sczęśliwie tego źiela korzenia vżywáią/ trunki z niego chorym czyniąc/ y zwierzchu plastuiąc y płokánie gotuiąc. Biegunkom/ Czerwone.
Ciekączki białe/ y czerwona niemoc/ prochu korzenia iego cwierć łotá/ ábo co czerwony złoty záważy z wodką Bábczáną/ ábo z wodą prostą skálistą/ ábo z winem czerwonym ćirpkim/ pić dáiąc/ zástánawia (Dios.) Krwią pluiącym.
Toż też chárkáiącym krwią iest rátunkiem wielkim. Krtuszeniu.
Krtuszenia/ y womity záwśćiąga
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 270
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Puchlinie/ Febrom zastarzałym.
Febrze zastarzałej/ zagnicia wilgotności przyrodzonych/ wątrobie i śledzionie zatkanym/ barzo służy. Kaszlu/
Kaszel uśmierza/ Krwią plwaniu.
Krwią charkającym/ Glistom.
Glisty w żywocie i inny czerw morzy/ Miesięczną wzbudza.
Miesięczną paniam wznieca/ Moczu zatrzymaniu
Mocz zatrzymany pędzi/ Czerwonce.
Czerwoną niemoc i inne ciekączki zawściąga/ trunkiem juchy używając. Toż czyni nasienie tego warzone a pite. (Dios.) Wątrobie bolejącej.
Wątrobie bolejącej jest użyteczny/ liścia jego/ bądź z sałatą/ bądź w pokarmiech używając. Także go w wino i w piwo kładąc. Item.
Item, Weźmi Rzepiu bez korzenia jego sześć łotów/
Puchlinie/ Febrom zástárzáłym.
Febrze zástárzáłey/ zágnićia wilgotnośći przyrodzonych/ wątrobie y sleźionie zátkánym/ bárzo służy. Kászlu/
Kászel vsmierza/ Krwią plwániu.
Krwią chárkáiącym/ Glistom.
Glisty w żywoćie y inny czerw morzy/ Mieśięczną wzbudza.
Mieśięczną pániam wznieca/ Moczu zátrzymániu
Mocz zátrzymány pędźi/ Czerwonce.
Czerwoną niemoc y inne ćiekączki záwśćiąga/ trunkiem iuchy vżywáiąc. Toż czyni naśienie teg^o^ wárzone á pite. (Dios.) Wątrobie boleiącey.
Wątrobie boleiącey iest vżyteczny/ liśćia iego/ bądź z sáłatą/ bądź w pokármiech vżywáiąc. Tákże go w wino y w piwo kłádąc. Item.
Item, Weźmi Rzepiu bez korzeniá iego sześć łotow/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 274
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
ten zwiera/ ściąga/ ściencza/ rozpędza/ i utwierdza. Gal: lib: 4. o ziołach/ abo lekarstwach prostych/ w Rozdz: 6. Moc i skutki. Czerwonce.
Czerwoną niemoc zastanawia. Uplawom białogłowskim.
Uplawy tak krwawe jako białe/ paniam hamuje. Krwią charkaniu.
Krwią charkaniu jest ratunkiem. Ciekączkom.
BIegunki i ciekączki wszelakie zawściąga i leczy. Sok z świeżego ziela wyżęty każde rano i na noc po czterech łotach/ abo łyżkach go pijąc/ albo jakimkolwiek innym sposobem używany. Też w winie w czerwonym i cirpkim moczony/ to wszystko potężniej czyni. Także warzony i trunkiem używany. Nawet w obuw go nakładszy/
ten zwiera/ śćiąga/ śćiencza/ rospądza/ y vtwierdza. Gal: lib: 4. o źiołách/ ábo lekárstwách prostych/ w Rozdź: 6. Moc y skutki. Czerwonce.
Czerwoną niemoc zástánawia. Vplawom białogłowskim.
Vplawy ták krwáwe iáko białe/ pániam hámuie. Krwią chárkániu.
Krwią chárkániu iest rátunkiem. Ciekączkom.
BIegunki y ćiekączki wszelákie záwśćiąga y leczy. Sok z świeżego źiela wyżęty káżde ráno y ná noc po czterech łotách/ ábo łyszkách go pijąc/ álbo iákimkolwiek innym sposobem vżywány. Też w winie w czerwonym y ćirpkim moczony/ to wszystko potężniey czyni. Tákże wárzony y trunkiem vżywány. Náwet w obuw go nákładszy/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 290
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ ściencza/ rozpędza/ i utwierdza. Gal: lib: 4. o ziołach/ abo lekarstwach prostych/ w Rozdz: 6. Moc i skutki. Czerwonce.
Czerwoną niemoc zastanawia. Uplawom białogłowskim.
Uplawy tak krwawe jako białe/ paniam hamuje. Krwią charkaniu.
Krwią charkaniu jest ratunkiem. Ciekączkom.
BIegunki i ciekączki wszelakie zawściąga i leczy. Sok z świeżego ziela wyżęty każde rano i na noc po czterech łotach/ abo łyżkach go pijąc/ albo jakimkolwiek innym sposobem używany. Też w winie w czerwonym i cirpkim moczony/ to wszystko potężniej czyni. Także warzony i trunkiem używany. Nawet w obuw go nakładszy/ i nastawszy/ podeszwami
/ śćiencza/ rospądza/ y vtwierdza. Gal: lib: 4. o źiołách/ ábo lekárstwách prostych/ w Rozdź: 6. Moc y skutki. Czerwonce.
Czerwoną niemoc zástánawia. Vplawom białogłowskim.
Vplawy ták krwáwe iáko białe/ pániam hámuie. Krwią chárkániu.
Krwią chárkániu iest rátunkiem. Ciekączkom.
BIegunki y ćiekączki wszelákie záwśćiąga y leczy. Sok z świeżego źiela wyżęty káżde ráno y ná noc po czterech łotách/ ábo łyszkách go pijąc/ álbo iákimkolwiek innym sposobem vżywány. Też w winie w czerwonym y ćirpkim moczony/ to wszystko potężniey czyni. Tákże wárzony y trunkiem vżywány. Náwet w obuw go nákładszy/ y nástawszy/ podeszwámi
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 290
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
abo w starym piwie i tym wymywać i zwierzchu plastrować. Toż też Przymiot ognisty.
Przymiot ognisty z nich wyciąga przykładając. Morzysku w żywocie
Grzyzienie i morzysko w żywocie z ciekączek przypadłe/ oddala/ warząc go na poły z Piołynem w worku przerygowanym w winie/ a co nacieplej na żywot przykładając. Ciekączków.
Ciekączki i biegunki jakiekolwiek zawściąga z nienagła/ w obuwiu go mając i na nim chodząc. A ktemu zadek nim sobie ucierając. Wydymaniu w biegunkach.
Wydymanie/ i fałszywą chęć do pochodowania w czerwonce oddala/ w winie warzone/ a co nacieplej na pępek/ i na zadnicę w samym stolcu przykładane. Biodrom. Artetyce.
ábo w stárym piwie y tym wymywáć y zwierzchu plastrowáć. Toż też Przymiot ognisty.
Przymiot ognisty z nich wyćiąga przykłádáiąc. Morzysku w żywoćie
Grzyźienie y morzysko w żywoćie z ćiekączek przypádłe/ oddala/ wárząc go ná poły z Piołynem w worku przerygowánym w winie/ á co naćiepley ná żywot przykłádáiąc. Ciekączkow.
Ciekączki y biegunki iákiekolwiek záwśćiąga z nienagłá/ w obuwiu go máiąc y ná nim chodząc. A ktemu zadek nim sobie vćieráiąc. Wydymániu w biegunkách.
Wydymánie/ y fałszywą chęć do pochodowánia w czerwonce oddala/ w winie wárzone/ á co naćiepley ná pępek/ y ná zádnicę w sámym stolcu przykłádáne. Biodrom. Artetyce.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 293
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
