orzechowym obsypawszy liściem; zielone orzechy bez szypułek, w miodzie się konserwują według Marcjalisa. Z drzewa orzechowego bywają skrzynie, osady pistoletów, fuzyj, do zwierciadeł, obrazów ramy, a te piękne fladrzyste różnie fornerowane. Cień pod tym drzewem spiącemu szkodzi, różne wprowadza niemocy według Dioskorydesa. Olej z orzechów biją, ale sprawuje dychawicę, dla zbytniej tłustości. Bardzo wychsłe i stare w tłustość się zamieniają i szkodzą, głowy sprawują boleści: czemu zabiegając, jąderka mocz przez noc obrawszy ze skorki, a tak zdrowsze, z figami jedzone contra venenum valent. Laskowe orzechy są zimniejszej natury niż włoskie, i trudniejsze do strawienia, i nie ry- O Ekonomice
orzechowym obsypawszy lisciem; zielone orzechy bez sżypułek, w miodzie się konserwuią według Marcyalisa. Z drzewa orzechowego bywaią skrzynie, osady pistoletow, fuzyi, do zwierciadeł, obrazow ramy, á te piękne fladrzyste roznie fornerowane. Cień pod tym drzewem spiącemu szkodzi, rożne wprowadza niemocy według Dioskorydesa. Oley z orzechow biią, ale sprawuie dychawicę, dla zbytniey tłustości. Bardzo wychsłe y stare w tłustość się zamieniaią y szkodzą, głowy sprawuią boleści: cżemu zabiegaiąc, iąderka mocz przez noc obrawszy ze skorki, á tak zdrowsze, z figami iedzone contra venenum valent. Laskowe orzechy są zimnieyszey natury niż włoskie, y trudnieysze do strawienia, y nie ry- O Ekonomice
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 386
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
mnoży, chyba by była przecedzona, albo przewarzona. Wino do wody przymieszane surowość jej odejmuje. Ocet zaś winny do wody przylany, ją zdrowszą czyni, i pragnienie odbiera Zdrowość wody i z tąd jawnie patet, kiedy tamtę wodę pijący Obywatele są zdrowi, warg nie mają grubych, jeśli nie kaszlą, na piersi, dychawice, nie chorują, na głowy nie boleją, zdęcia we wnątrz nie czują, w koszułach białego niemają robactwa, Jeszcze wody zdrowej te są signa. Pokrop czyste naczynie cynowe wodą, którą chcesz sprobować; jak wyschnie, i żadnego na naczyniu te skropienie nie zostawi zna- O Ekonomice mianowicie o Stadach, Koniach.
ku
mnoży, chyba by była przecedzoná, albo przewarzona. Wino do wody przymieszane surowość iey odeymuie. Ocet zaś winny do wody przylany, ią zdrowszą czyni, y pragnienie odbiera Zdrowość wody y z tąd iawnie patet, kiedy tamtę wodę piiący Obywatele są zdrowi, warg nie maią grubych, ieśli nie kaszlą, na piersi, dychawice, nie choruią, na głowy nie boleią, zdęcia we wnątrz nie czuią, w koszułach białego niemaią robactwa, Ieszcze wody zdrowey te są signa. Pokrop czyste naczynie cynowe wodą, ktorą chcesz sprobować; iak wyschnie, y żadnego na naczyniu te skropienie nie zostawi zna- O Ekonomice mianowicie o Stadach, Koniach.
ku
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 472
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
Co za sekret o Cnocie slazu?
Ten czy polny czy leśny, czy ogrodowy, osobliwie wysoko rosnący, jest wielkiej cnoty, zowią go zielnicy Althea, Ebiscus, Ibiscus, Malva, zbierać liście jego, i nasienie w Lipcu, Sierpniu. Natura jego że rozgrzewa, wysusza, przymioty ogniste wyciąga. Pity, kaszel dychawice, suchoty oddala, kamień w nerkach krzysz na rany wyśmienity, bo mięso warzone z nim spaja według Teofrasta. Ukąszonym od pszczoły, osy, trzmiela, niedzwiadka, utarty, świeżo przyłożony leczy, żądła jad wyciąga. Owszem na wszclkie rany pchnięcia, sok jego, listki, bardzo pomocne, prawie cudownie liczy. Co
Co za sekret o Cnocie slazu?
Ten czy polny czy lesny, czy ogrodowy, osobliwie wysoko rosnący, iest wielkiey cnoty, zowią go zielnicy Althea, Ebiscus, Ibiscus, Malva, zbierać liście iego, y nasienie w Lipcu, Sierpniu. Natura iego że rozgrzewa, wysusza, przymioty ogniste wyciąga. Pity, kaszel dychawice, suchoty oddala, kámień w nerkách krzysz na rany wysmienity, bo mięso warzone z nim spaia według Teofrasta. Ukąszonym od pszczoły, osy, trzmiela, niedzwiadká, utarty, swieżo przyłożony leczy, żądła iad wyciąga. Owszem na wszclkie rany pchnięcia, sok iego, listki, bardzo pomocne, prawie cudownie liczy. Co
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 319
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
z wierzchu strumień abo kapanie tej wody na głowę. Toż może sprawić i także pomoc/ gdy głowa długo boli z wilgości zimnej i nazbyt wilgotnej. Także może pomoc gdy kto zwątloną pamięć ma/ iż prędko zapamiętywa: ale jako tego stillicidium zażywać i kiedy/ da się potym nauka. Gdy też kto choruje na dychawicę/ i na inne choroby które na piersi przypadają z wilgotności grubych zaziębłych i zaplugawionych/ bądź onę pijąc/ bądź też się w niej kąpiąc/ gdyż Medyci pospolicie używają flores sulfuris dla dychawice/ i częstokroć z wielką pomocą dychawicznych. Lupania głowy/ pół głowy bolenia ta woda ratować może/ powietrza ruszenie/ skurczenie ust/
z wierzchu strumień abo kápánie tey wody ná głowę. Toż może spráwić y tákże pomoc/ gdy głowá długo boli z wilgośći źimney y názbyt wilgotney. Tákże może pomoc gdy kto zwątloną pámięć ma/ iż prędko zápámiętywa: ále iáko tego stillicidium zażywáć y kiedy/ da się potym náuká. Gdy też kto choruie ná dycháwicę/ y ná inne choroby ktore ná pierśi przypadáią z wilgotnośći grubych zaźiębłych y záplugáwionych/ bądź onę piiąc/ bądź też się w niey kąpiąc/ gdyż Medici pospolićie vżywáią flores sulfuris dla dycháwice/ y cżęstokroć z wielką pomocą dycháwicżnych. Lupánia głowy/ puł głowy bolenia tá wodá rátowáć może/ powietrza ruszenie/ skurcżenie vst/
Skrót tekstu: SykstCiepl
Strona: 142.
Tytuł:
O cieplicach we Skle ksiąg troje
Autor:
Erazm Sykstus
Drukarnia:
Krzysztof Wolbramczyk
Miejsce wydania:
Zamość
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
pamięć ma/ iż prędko zapamiętywa: ale jako tego stillicidium zażywać i kiedy/ da się potym nauka. Gdy też kto choruje na dychawicę/ i na inne choroby które na piersi przypadają z wilgotności grubych zaziębłych i zaplugawionych/ bądź onę pijąc/ bądź też się w niej kąpiąc/ gdyż Medyci pospolicie używają flores sulfuris dla dychawice/ i częstokroć z wielką pomocą dychawicznych. Lupania głowy/ pół głowy bolenia ta woda ratować może/ powietrza ruszenie/ skurczenie ust/ szyje; abo inszych członków drżenie. A miedzy inszemi/ to co descensami wszyscy nazywać zwykli/ których descensów wszystkie prawie członki ciała nie są próżne/ i wszystkie stawy: to jednak przydawszy
pámięć ma/ iż prędko zápámiętywa: ále iáko tego stillicidium zażywáć y kiedy/ da się potym náuká. Gdy też kto choruie ná dycháwicę/ y ná inne choroby ktore ná pierśi przypadáią z wilgotnośći grubych zaźiębłych y záplugáwionych/ bądź onę piiąc/ bądź też się w niey kąpiąc/ gdyż Medici pospolićie vżywáią flores sulfuris dla dycháwice/ y cżęstokroć z wielką pomocą dycháwicżnych. Lupánia głowy/ puł głowy bolenia tá wodá rátowáć może/ powietrza ruszenie/ skurcżenie vst/ szyie; ábo inszych cżłonkow drżenie. A miedzy inszemi/ to co descensami wszyscy nazywać zwykli/ ktorych descensow wszystkie práwie cżłonki ćiáłá nie są prożne/ y wszystkie stáwy: to iednák przydawszy
Skrót tekstu: SykstCiepl
Strona: 142.
Tytuł:
O cieplicach we Skle ksiąg troje
Autor:
Erazm Sykstus
Drukarnia:
Krzysztof Wolbramczyk
Miejsce wydania:
Zamość
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
ludzie teraz tym mniemaniem upili/ że by jedno kto na cokolwiek zachorzał/ natychmiast gośćcem/ abo kołtunem/ one bole krzczą. I już teraz u nas w Rusi miedzy ludźmi prostymi/ najduje się niemało/ i przymędrszych: niemasz już ani france/ ani paraliżów/ ani kurczu/ ani łamania w kościach/ ani dychawice/ ani drżenia serca/ jedno gościec. Ale prawda to jest/ że jest wiele gośćcowatych w Rusi/ jednakże nie przeto już inne choroby poginęły: gdy za zbytkami naszemi/ i za grzechami/ nie ubywa chorób/ ale prawie co wiek i co dzień// jeszcze przybywa. Nazywajmysz tedy paraliże/ paraliżem
ludźie teraz tym mniemániem vpili/ że by iedno kto ná cokolwiek záchorzał/ nátychmiast gośćcem/ ábo kołtunem/ one bole krzcżą. Y iuż teraz v nas w Ruśi miedzy ludźmi prostymi/ náyduie się niemáło/ y przymędrszych: niemász iuż áni france/ ani páralyżow/ áni kurcżu/ áni łamánia w kośćiách/ áni dychawice/ áni drżenia sercá/ iedno gośćiec. Ale prawdá to iest/ że iest wiele gośćcowátych w Ruśi/ iednákźe nie przeto iuż inne choroby poginęły: gdy zá zbytkámi nászemi/ y zá grzechámi/ nie vbywa chorob/ ále práwie co wiek y co dźień// ieszcże przybywa. Názywaymysz tedy párályże/ párályżem
Skrót tekstu: SykstCiepl
Strona: 206.
Tytuł:
O cieplicach we Skle ksiąg troje
Autor:
Erazm Sykstus
Drukarnia:
Krzysztof Wolbramczyk
Miejsce wydania:
Zamość
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
głowy, z maczania z fetorów, z brania częstego tabaki, etc. Na różne części ciała spływa humor Katarowy, to jest na Piersi, czym sprawuje Kaszel, duszność, mowy zmienienie, a gdy często tego bywa, ile materia ostra; zielona, w prawia w suchoty, a czasem także sprawuje pleurę, dychawicę, krwią plucie, etc. Gdy spada do żołądka, tłumiąc w nim fermentacją, czyni niesposobność do trawienia albo też wznieca zbytnią fermetnacją, skąd bywa apetytu stracenie, pełność wielka w żołądku, jakby się najlepiej najadł, Zgaga, sposobność do womitów, etc. Gdy spada do nosa, zatyka go; skąd ciężki oddech
głowy, z maczánia z fetorow, z bránia częstego tábáki, etc. Na rożne częśći ćiáłá zpływa humor Káthárowy, to iest ná Pierśi, czym spráwuie Kászel, duszność, mowy zmienienie, á gdy często tego bywa, ile máteryá ostrá; zielona, w prawia w suchoty, á czásem tákże spráwuie pleurę, dycháwicę, krwią plućie, etc. Gdy spáda do żołądká, tłumiąc w nim fermentácyą, czyni niesposobność do trawienia álbo też wznieca zbytnią fermetnácyą, zkąd bywa ápetytu strácenie, pełność wielka w żołądku, iákby się naylepiey náiadł, Zgágá, sposobność do womitow, etc. Gdy spada do nosa, zátyka go; zkąd ćięszki oddech
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 46
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
Gwoździków po pułtory ćwierci łota/ Kapusty zamorskiej łot. To wszystko miałko utłukszy/ z miodem pięknym białym odszymowanym umieszać/ a tego po łocie każdego dnia używać Opuchłem
Ten Konfekt pomienionym sposobem używany/ ludziom opuchłym dziwnym sposobem puchlinę z ciała wywodzi. Mesue. Plin. Bedygóras. Abes Mesue/ i wiele innych. Dychawicy.
Dychawicznym Korzeń Fiołkowy w Cukrze przyprawiony/ a po dwu łotów na raz używany/ jest ratunkiem. Plin. Szkodzi.
Przyrodzone nasienie Męskie niszczy/ tak Korzeń jako i Sok Kosacowy/ abo Fiołkowy sam przez się używany. Plin. Zielnik D. Symona Syreniusza/ Kaszlu.
Kaszlu suchemu/ albo z gorącej przyczyny pochodzącemu
Gwoźdźikow po pułtory ćwierći łotá/ Kápusty zamorskiey łot. To wszystko miáłko vtłukszy/ z miodem pięknym białym odszymowánym vmieszáć/ á tego po łoćie káżdego dniá vżywáć Opuchłem
Ten Konfekt pomienionym sposobem vżywány/ ludźiom opuchłym dźiwnym sposobem puchlinę z ćiáłá wywodźi. Mesue. Plin. Bedigoras. Abes Mesue/ y wiele inych. Dycháwicy.
Dycháwicznym Korzeń Fiołkowy w Cukrze przypráwiony/ á po dwu łotow ná raz vżywány/ iest rátunkiem. Plin. Szkodźi.
Przyrodzone nasienie Męskie nisczy/ ták Korzeń iáko y Sok Kosacowy/ ábo Fiołkowy sam przez się vżywány. Plin. Zielnik D. Symoná Syreniuszá/ Kászlu.
Kászlu suchemu/ álbo z gorącey przyczyny pochodzącemu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 9
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
powietrze osobliwe chłodzi/ czasów gorących/ po ziemi liście rościłając/ a wodą zimną pokrapiając. Piersiom
Bolenie ciężkie w Piersiach/ Syrop albo woda z warzonego/ Trunkiem używana układa. Zębom
Zębom bolejącym jest lekarstwem/ warząc go z Jagodami Jałowcowemi w wodzie/ przylawszy trochę octu winnego/ a tym ciepło i często usta plokać. Dychawicy.
Dychawicę i duszność w piersiach leczy/ korzeń w pitym miedzie/ albo w wodzie/ cukrem osłodzonej/ warzony. To ustawicznie ciepło pijąc/ abowiem wilgotności zimne i lipkie w Żołądku i w Piersiach rozgrzewa/ rozprawuje/ rzedzi/ i snadnie charkanim wywodzi. Sercu mdłemu
Serce mdłe posila/ sprzednim Cynamonem/ a z
powietrze osobliwe chłodźi/ czásow gorących/ po źiemi liśćie rośćiłáiąc/ á wodą źimną pokrapiáiąc. Piersiom
Bolenie ciężkie w Piersiách/ Syrop álbo wodá z wárzonego/ Trunkiem vżywána vkłáda. Zębom
Zębom boleiącym iest lekárstwem/ wárząc go z Iágodámi Iáłowcowemi w wodźie/ przylawszy trochę octu winnego/ á tym ćiepło y często vstá plokáć. Dycháwicy.
Dycháwicę y duszność w pierśiách leczy/ korzeń w pitym miedźie/ álbo w wodźie/ cukrem osłodzoney/ wárzony. To vstáwicznie ćiepło piiąc/ abowiem wilgotności źimne y lipkie w Zołądku y w Pierśiách rozgrzewa/ rospráwuie/ rzedźi/ y snádnie charkánim wywodźi. Sercu mdłemu
Serce mdłe pośila/ zprzednim Cynámonem/ á z
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 21
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
chłodzi/ czasów gorących/ po ziemi liście rościłając/ a wodą zimną pokrapiając. Piersiom
Bolenie ciężkie w Piersiach/ Syrop albo woda z warzonego/ Trunkiem używana układa. Zębom
Zębom bolejącym jest lekarstwem/ warząc go z Jagodami Jałowcowemi w wodzie/ przylawszy trochę octu winnego/ a tym ciepło i często usta plokać. Dychawicy.
Dychawicę i duszność w piersiach leczy/ korzeń w pitym miedzie/ albo w wodzie/ cukrem osłodzonej/ warzony. To ustawicznie ciepło pijąc/ abowiem wilgotności zimne i lipkie w Żołądku i w Piersiach rozgrzewa/ rozprawuje/ rzedzi/ i snadnie charkanim wywodzi. Sercu mdłemu
Serce mdłe posila/ sprzednim Cynamonem/ a z winem białym
chłodźi/ czásow gorących/ po źiemi liśćie rośćiłáiąc/ á wodą źimną pokrapiáiąc. Piersiom
Bolenie ciężkie w Piersiách/ Syrop álbo wodá z wárzonego/ Trunkiem vżywána vkłáda. Zębom
Zębom boleiącym iest lekárstwem/ wárząc go z Iágodámi Iáłowcowemi w wodźie/ przylawszy trochę octu winnego/ á tym ćiepło y często vstá plokáć. Dycháwicy.
Dycháwicę y duszność w pierśiách leczy/ korzeń w pitym miedźie/ álbo w wodźie/ cukrem osłodzoney/ wárzony. To vstáwicznie ćiepło piiąc/ abowiem wilgotności źimne y lipkie w Zołądku y w Pierśiách rozgrzewa/ rospráwuie/ rzedźi/ y snádnie charkánim wywodźi. Sercu mdłemu
Serce mdłe pośila/ zprzednim Cynámonem/ á z winem białym
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 21
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
