/ i tak długo góre/ póki jedno tłustej onej materii w niej zstaje. Barwy nie jednakowej jest każda siarka/ abowiem jedna jest żółta/ druga bledsza; znajdzie się nie która jakoby zielonawa/ a druga też barzo popielasta. Moc tę ma siarka każda że zagrzewa/ trawi/ i rozpędza: pomocna też jest kaszlącym dychawicznym/ i gdy siarki trochę weźmie/ abo wącha/ abo się nią podkurzy/ tedy mu poruszy flegmę z ust. Gdy kto ma świerzb po wszytkim ciele/ tedy siarkę z masłem abo z wieprzowym sadłem z mieszać/ a tym się smarować/ pewna rzecz że on świerzb zginie: jednakże napominam ludzi/ aby tego
/ y ták długo gore/ poki iedno tłustey oney máteryey w niey zstáie. Bárwy nie iednákowey iest káżda śiárká/ ábowiem iedná iest żołta/ druga bledsza; znaydźie się nie ktora iákoby źielonáwa/ á druga też bárzo popielásta. Moc tę ma śiárká káżda że zágrzewa/ trawi/ y rospędza: pomocna tesz iest kaszlącym dycháwicżnym/ y gdy śiárki trochę weźmie/ ábo wącha/ ábo się nią podkurzy/ tedy mu poruszy phlágmę z vst. Gdy kto ma świerzb po wszytkim ćiele/ tedy śiárkę z másłem ábo z wieprzowym sádłem z mieszáć/ á tym się smarowáć/ pewna rzecż że on świerzb zginie: iednákże nápominam ludźi/ áby tego
Skrót tekstu: SykstCiepl
Strona: 117.
Tytuł:
O cieplicach we Skle ksiąg troje
Autor:
Erazm Sykstus
Drukarnia:
Krzysztof Wolbramczyk
Miejsce wydania:
Zamość
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
ale jako tego stillicidium zażywać i kiedy/ da się potym nauka. Gdy też kto choruje na dychawicę/ i na inne choroby które na piersi przypadają z wilgotności grubych zaziębłych i zaplugawionych/ bądź onę pijąc/ bądź też się w niej kąpiąc/ gdyż Medyci pospolicie używają flores sulfuris dla dychawice/ i częstokroć z wielką pomocą dychawicznych. Lupania głowy/ pół głowy bolenia ta woda ratować może/ powietrza ruszenie/ skurczenie ust/ szyje; abo inszych członków drżenie. A miedzy inszemi/ to co descensami wszyscy nazywać zwykli/ których descensów wszystkie prawie członki ciała nie są próżne/ i wszystkie stawy: to jednak przydawszy/ gdy wilgości onych descensów są przyczyną
ále iáko tego stillicidium zażywáć y kiedy/ da się potym náuká. Gdy też kto choruie ná dycháwicę/ y ná inne choroby ktore ná pierśi przypadáią z wilgotnośći grubych zaźiębłych y záplugáwionych/ bądź onę piiąc/ bądź też się w niey kąpiąc/ gdyż Medici pospolićie vżywáią flores sulfuris dla dycháwice/ y cżęstokroć z wielką pomocą dycháwicżnych. Lupánia głowy/ puł głowy bolenia tá wodá rátowáć może/ powietrza ruszenie/ skurcżenie vst/ szyie; ábo inszych cżłonkow drżenie. A miedzy inszemi/ to co descensami wszyscy nazywać zwykli/ ktorych descensow wszystkie práwie cżłonki ćiáłá nie są prożne/ y wszystkie stáwy: to iednák przydawszy/ gdy wilgośći onych descensow są przycżyną
Skrót tekstu: SykstCiepl
Strona: 142.
Tytuł:
O cieplicach we Skle ksiąg troje
Autor:
Erazm Sykstus
Drukarnia:
Krzysztof Wolbramczyk
Miejsce wydania:
Zamość
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
. Item. Flegma żółta, i ze krwią przez kaszel odchodząca, wilgotna na początku choroby, dobrym znakiem jest. Item. Plwociny bardzo krwawe, znaczą wielkie niebezpieczeństwo, także białe gęste bardzo i okrągłe, także zielone, czarne, bardzo złe są. Item. Pleura wstarych, także w białogłowach ciężarnych, albo dychawicznych, albo i w tych którzy ją już cierpieli: niebezpieczna jest. Item. Jeżeli się we 14. dniu nie uspokoi Empieme przynosi. Item. Gdy się przyda biegunka, złym znakiem jest. Item. Womit choleryczny, na początku choroby, dobrym jest znakiem. Item. Jeżeli się do Pleury Peripnenmoniae przyłący, źle
. Item. Flegmá żołta, y ze krwią przez kászel odchodząca, wilgotna ná początku choroby, dobrym znákiem iest. Item. Plwoćiny bárdzo krwáwe, znáczą wielkie niebespieczeństwo, tákże białe gęste bárdzo y okrągłe, tákże zielone, czarne, bárdzo złe są. Item. Pleurá wstárych, tákże w białogłowách ciężárnych, álbo dycháwicznych, álbo y w tych ktorzy ią iuż ćierpieli: niebespieczna iest. Item. Ieżeli się we 14. dniu nie uspokoi Empieme przynośi. Item. Gdy się przyda biegunká, złym znákiem iest. Item. Womit choleryczny, ná początku choroby, dobrym iest znákiem. Item. Ieżeli się do Pleury Peripnenmoniae przyłączy, źle
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 162
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
pułtory ćwierci łota/ Kapusty zamorskiej łot. To wszystko miałko utłukszy/ z miodem pięknym białym odszymowanym umieszać/ a tego po łocie każdego dnia używać Opuchłem
Ten Konfekt pomienionym sposobem używany/ ludziom opuchłym dziwnym sposobem puchlinę z ciała wywodzi. Mesue. Plin. Bedygóras. Abes Mesue/ i wiele innych. Dychawicy.
Dychawicznym Korzeń Fiołkowy w Cukrze przyprawiony/ a po dwu łotów na raz używany/ jest ratunkiem. Plin. Szkodzi.
Przyrodzone nasienie Męskie niszczy/ tak Korzeń jako i Sok Kosacowy/ abo Fiołkowy sam przez się używany. Plin. Zielnik D. Symona Syreniusza/ Kaszlu.
Kaszlu suchemu/ albo z gorącej przyczyny pochodzącemu/ szodliwy
pułtory ćwierći łotá/ Kápusty zamorskiey łot. To wszystko miáłko vtłukszy/ z miodem pięknym białym odszymowánym vmieszáć/ á tego po łoćie káżdego dniá vżywáć Opuchłem
Ten Konfekt pomienionym sposobem vżywány/ ludźiom opuchłym dźiwnym sposobem puchlinę z ćiáłá wywodźi. Mesue. Plin. Bedigoras. Abes Mesue/ y wiele inych. Dycháwicy.
Dycháwicznym Korzeń Fiołkowy w Cukrze przypráwiony/ á po dwu łotow ná raz vżywány/ iest rátunkiem. Plin. Szkodźi.
Przyrodzone nasienie Męskie nisczy/ ták Korzeń iáko y Sok Kosacowy/ ábo Fiołkowy sam przez się vżywány. Plin. Zielnik D. Symoná Syreniuszá/ Kászlu.
Kászlu suchemu/ álbo z gorącey przyczyny pochodzącemu/ szodliwy
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 9
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ i rozprawuje/ a przez usta snadnie wywodzi. Mesua. Artetica.
W stawiech i w członkach boleści uśmierza namazując. Tenże. świnim wrzodom
Świnie wrzody za uszyma twarde odmiękcza/ także namazując nim. Macicy
Macicznym boleściom z zaziębienia/ jest osobliwym ratunkiem. Kurczom.
Kurczom/ i
Pokrzywionym jest lekarstwem nim nacierając. Dychawicznym
Dychawicznym dobrze go często ciepło gargaryzować. Nicol. Pleurze
Pleurze/ i niezmiernemu kłóciu w bokach dobry. Taber. Sen przywodzi.
Spanie przywodzi/ skronie nim namazując. Kolice
Kolice i darciu w trzewach/ z zimnych przyczyn/ jest ratunkiem/ tak przez usta/ jako przez klisters dany. Taber. Kiszki chędoży
Kiszki chędoży
/ y rospráwuie/ á przez vstá snádnie wywodźi. Mesua. Artetica.
W stáwiech y w członkách boleśći vśmierza námázuiąc. Tenże. świnim wrzodom
Swinie wrzody zá vszymá twárde odmiękcza/ tákże námázuiąc nim. Máćicy
Máćicznym boleśćiom z zaźiębienia/ iest osobliwym rátunkiem. Kurczom.
Kurczom/ y
Pokrzywionym iest lekárstwem nim náćieráiąc. Djcháwicznym
Dycháwicznym dobrze go często ćiepło gárgáryzowáć. Nicol. Pleurze
Pleurze/ y niezmiernemu kłoćiu w bokách dobry. Taber. Sen przywodźi.
Spánie przywodźi/ skronie nim námázuiąc. Kolice
Kolice y dárciu w trzewách/ z źimnych przyczyn/ iest rátunkiem/ ták przez vstá/ iáko przez klisters dány. Taber. Kiszki chędoży
Kiszki chędoży
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 12
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
i rozprawuje/ a przez usta snadnie wywodzi. Mesua. Artetica.
W stawiech i w członkach boleści uśmierza namazując. Tenże. świnim wrzodom
Świnie wrzody za uszyma twarde odmiękcza/ także namazując nim. Macicy
Macicznym boleściom z zaziębienia/ jest osobliwym ratunkiem. Kurczom.
Kurczom/ i
Pokrzywionym jest lekarstwem nim nacierając. Dychawicznym
Dychawicznym dobrze go często ciepło gargaryzować. Nicol. Pleurze
Pleurze/ i niezmiernemu kłóciu w bokach dobry. Taber. Sen przywodzi.
Spanie przywodzi/ skronie nim namazując. Kolice
Kolice i darciu w trzewach/ z zimnych przyczyn/ jest ratunkiem/ tak przez usta/ jako przez klisters dany. Taber. Kiszki chędoży
Kiszki chędoży/
y rospráwuie/ á przez vstá snádnie wywodźi. Mesua. Artetica.
W stáwiech y w członkách boleśći vśmierza námázuiąc. Tenże. świnim wrzodom
Swinie wrzody zá vszymá twárde odmiękcza/ tákże námázuiąc nim. Máćicy
Máćicznym boleśćiom z zaźiębienia/ iest osobliwym rátunkiem. Kurczom.
Kurczom/ y
Pokrzywionym iest lekárstwem nim náćieráiąc. Djcháwicznym
Dycháwicznym dobrze go często ćiepło gárgáryzowáć. Nicol. Pleurze
Pleurze/ y niezmiernemu kłoćiu w bokách dobry. Taber. Sen przywodźi.
Spánie przywodźi/ skronie nim námázuiąc. Kolice
Kolice y dárciu w trzewách/ z źimnych przyczyn/ iest rátunkiem/ ták przez vstá/ iáko przez klisters dány. Taber. Kiszki chędoży
Kiszki chędoży/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 12
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. (Gal. 6. Simpl:) Księgi Pierwsze. Przyrodzenie.
ROzgrzewa i wysusza z niejaką slozowatością i słamowatością/ otwiera/ pobudza/ trawi/ rozprawuje/ rozrzedza/ ktemu rozsiekuje/ ścieńcza. Moc i skutki. Mocz pędzi.
Mocz zatrzymany nad przyrodzenie pobudza i wywodzi/ warząc go w wodzie i pijąc. Dychawicznym. Item.
Dychawicznym jest osobliwym lekarstwem/ tymże sposobem używany. Albo z miodem miałko zaczyniony i utarty/ że kształt Konfektu będzie miał/ i z łyżki częstokroć lizany. Item.
Korzenie jego pokrajać/ a z Paprotką/ z Izopem/ w pitym miedzie warzyć/ i pić/ chocia też miasto pospolitego trunku.
. (Gal. 6. Simpl:) Kśięgi Pierwsze. Przyrodzenie.
ROzgrzewa y wysusza z nieiáką slozowátośćią y słamowátośćią/ otwiera/ pobudza/ trawi/ rozpráwuie/ rozrzedza/ ktemu rozśiekuie/ śćieńcża. Moc y skutki. Mocz pędźi.
Mocz zátrzymány nád przyrodzenie pobudza y wywodźi/ wárząc go w wodźie y piiąc. Dycháwicznym. Item.
Dycháwicznym iest osobliwym lekárstwem/ tymże sposobem vżywány. Albo z miodem miáłko záczyniony y vtárty/ że kształt Konfektu będźie miał/ y z łyszki częstokroć lizány. Item.
Korzenie iego pokráiáć/ á z Páprotką/ z Izopem/ w pitym miedźie wárzyć/ y pić/ choćia też miásto pospolitego trunku.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 59
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
6. Simpl:) Księgi Pierwsze. Przyrodzenie.
ROzgrzewa i wysusza z niejaką slozowatością i słamowatością/ otwiera/ pobudza/ trawi/ rozprawuje/ rozrzedza/ ktemu rozsiekuje/ ścieńcza. Moc i skutki. Mocz pędzi.
Mocz zatrzymany nad przyrodzenie pobudza i wywodzi/ warząc go w wodzie i pijąc. Dychawicznym. Item.
Dychawicznym jest osobliwym lekarstwem/ tymże sposobem używany. Albo z miodem miałko zaczyniony i utarty/ że kształt Konfektu będzie miał/ i z łyżki częstokroć lizany. Item.
Korzenie jego pokrajać/ a z Paprotką/ z Izopem/ w pitym miedzie warzyć/ i pić/ chocia też miasto pospolitego trunku. Toż. Gwizdotchniącem
6. Simpl:) Kśięgi Pierwsze. Przyrodzenie.
ROzgrzewa y wysusza z nieiáką slozowátośćią y słamowátośćią/ otwiera/ pobudza/ trawi/ rozpráwuie/ rozrzedza/ ktemu rozśiekuie/ śćieńcża. Moc y skutki. Mocz pędźi.
Mocz zátrzymány nád przyrodzenie pobudza y wywodźi/ wárząc go w wodźie y piiąc. Dycháwicznym. Item.
Dycháwicznym iest osobliwym lekárstwem/ tymże sposobem vżywány. Albo z miodem miáłko záczyniony y vtárty/ że kształt Konfektu będźie miał/ y z łyszki częstokroć lizány. Item.
Korzenie iego pokráiáć/ á z Páprotką/ z Izopem/ w pitym miedźie wárzyć/ y pić/ choćia też miásto pospolitego trunku. Toż. Gwizdotchniącem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 59
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
trunkiem warzonego/ bądź smażonego. Także nacierając nim miejsca. Też miałko tłuczony z miodem pijąc. Wietrznościom.
Wietrzności w żywocie zawarte rozpędza/ Korzeń miało utarty/ a z Cynamonem pity. (Plat:) Boleści wnętrzne z wietrzności uśmierza/ przerzeczonym sposobem używany. Tenże Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Boleściomwnętrznem. Dychawicznym.
Dychawice z zimnej przyczyny leczy/ Jęczmień tak długo warząc/ aż ona woda zgęstnieje/ potym korzeń Omanowy miałko utarty w niej warzyć/ i to na czczo i na noc po dobrym trunku ciepło pić. Wodki też z korzenia jego wyciągnioną/ na toż dobrze używać. Item Zębom chwiejącem
Zęby osłabiałe/ i chwierocące się
trunkiem wárzonego/ bądź smáżonego. Także náćieraiąc nim mieyscá. Też miáłko tłuczony z miodem piiąc. Wietrznościom.
Wietrznośći w żywoćie záwárte rozpądza/ Korzeń miało vtárty/ á z Cynámonem pity. (Plat:) Boleśći wnętrzne z wietrznośći vśmiérza/ przerzeczonym sposobem vżywány. Tenże Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Boleśćiomwnętrznem. Dychawicznym.
Dycháwice z źimney przyczyny leczy/ Ięczmień ták długo wárząc/ áż oná wodá zgęstnieie/ potym korzeń Omanowy miáłko vtárty w niey wárzyć/ y to ná czczo y ná noc po dobrym trunku ciepło pić. Wodki też z korzenia iego wyćiągnioną/ ná toż dobrze vżywáć. Item Zębom chwieiącem
Zęby osłábiáłe/ y chwierocące sie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 60
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wyciągnie. Której potym odlawszy/ znowu go przewarzają/ żeby się w nim ona wodność strawiła: i dopieroż znowu nań leją. Toż powtóre i po trzecie czyniąc/ aż prawie dostatecznie pozbędzie wilgotności. Księgi Pierwsze. Moc i skutki.
Tym wszytkim niedostatkom przerzeczonym służy/ używając go. Osobliwie Piersiom Płucom Dychawicznym
Piersi/
Płuca rozgrzewa/ Przeto
Dychawicznym i Gwiżdżotchniącym z szyją wyciągnioną/ jest barzo użyteczny. Pleurze.
W Pleurze dobrze go używać/
Krwią charkającym potrzebny. Płucom
Płuca wychędaża/ flegmę z nich snadnie wywodząc. Także Moczu
Mocz pędzi/ z ciężkością odchodzący. Miesiecznej.
Chorobę miesięczną paniom wzbudza.
Drudzy go tym sposobem przyprawują
wyćiągnie. Ktorey potym odlawszy/ znowu go przewarzáią/ żeby sie w nim oná wodność strawiłá: y dopieroż znowu nań leią. Toż powtore y po trzećie czyniąc/ áż práwie dostátecznie pozbędźie wilgotnosći. Kśięgi Pierwsze. Moc y skutki.
Tym wszytkim niedostátkom przerzeczonym służy/ vżywáiąc go. Osobliwie Pierśiom Płucom Djcháwicznym
Pierśi/
Płucá rozgrzewa/ Przeto
Dycháwicznym y Gwiżdżotchniącym z szyią wyćiągnioną/ iest bárzo vżyteczny. Pleurze.
W Pleurze dobrze go vżywáć/
Krwią charkáiącym potrzebny. Płucom
Płucá wychędaża/ flágmę z nich snádnie wywodząc. Tákże Moczu
Mocz pędźi/ z ćiężkośćią odchodzący. Mieśieczney.
Chorobę miesięczną pániom wzbudza.
Drudzy go tym sposobem przypráwuią
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 61
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
