jako Cabral Hiszpan z Luzytanii żeglujący zapędzony wiatrami do Brazylii, tę ziemię odkrył. INFORMACJA II. O zewnetrznej pozycyj ziemi i Geograficznym jej wydziale
XX. GEografowie aby całą sferę ziemi doskonale opisali, na mapach i okrągach Geograficznych należycie określili, i przed oczy imaginatywie ludzkiej jak najpodobniejszy modelusz wystawili. Jaką które kraje mają pozycją, dystancją od siebie: jakie względem Nieba, i luminarzów Niebieskich położenie: przez różne cyrkuły, linie, i punkta wydzielają całą sferę ziemi, tak jako i Astronomowie całą sferę Nieba gwiazdowego. I owszem któremi cyrkułami Niebo, temiż jak sekcjami jakimi, aż do centrum świata prowadzonemi i ziemię znaczą i dzielą na części. Pryncypalne
iáko Cabral Hiszpan z Luzytánii żegluiący zapędzony wiatrami do Brázylii, tę ziemię odkrył. INFORMACYA II. O zewnetrzney pozycyi ziemi y Geograficznym iey wydziale
XX. GEografowie áby cáłą sferę ziemi doskonale opisáli, ná máppách y okrągach Geográficznych náleżycie okryślili, y przed oczy imáginatywie ludzkiey iák naypodobnieyszy modelusz wystawili. Iáką ktore kraie maią pozycyą, dystancyą od siebie: iákie względem Niebá, y luminarzow Niebieskich położenie: przez rożne cyrkuły, linie, y punktá wydzielaią cáłą sferę ziemi, ták iáko y Astronomowie całą sferę Nieba gwiazdowego. Y owszem ktoremi cyrkułámi Niebo, temiż iák sekcyami iakiemi, aż do centrum świátá prowadzonemi y ziemię znaczą y dzielą ná części. Pryncypalne
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: C
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
liczą. I im bliższe kraje polum, tym dzień jednej części roku, a noc drugiej ustawiczniejszą. Konstelacje północe ledwie które widzieć mogą, wszystkie zaś widzą nadekwatorowe.
XXVII. Dla lepszego wyrozumienia własności krajów podsłonecznych, zasłonecznych i subpolarnych wiedzieć trzeba. Iż kraje czyli to południowe czyli północe, które są w jednakowej dystancyj od ekwatora, od cyrkułu solstycjonalnego, albo subpolarnego, jednakowe właności, roczną czasu rewolucją, i konstelacyj aparencją mają. Iż denominacja północych i południowych krajów, daje się względem zobopolnym. Gdyż mięszkańcy zasłoneczni Europejscy naprzykład, mają się za północych; a Afrykanów zasłonecznych mają za południowych. Mięszkańcy zaś zasłoneczni Afrykańscy albo Amerykańscy wspak
liczą. Y im bliszsze kraie polum, tym dzień iedney części roku, á noc drugiey ustawicznieyszą. Konstellacye pułnocne ledwie ktore widzieć mogą, wszystkie zaś widzą nadekwatorowe.
XXVII. Dlá lepszego wyrozumienia włásności kraiow podsłonecznych, zásłonecznych y subpolarnych wiedzieć trzebá. Iż kraie czyli to południowe czyli pułnocne, ktore są w iednakowey dystancyi od ekwatora, od cyrkułu solstycyonalnego, álbo subpolarnego, iednakowe włáności, roczną czásu rewolucyą, y konstellacyi appárencyą maią. Iż denominácya pułnocnych y południowych kráiow, daie się względem zobopolnym. Gdyż mięszkáńcy zasłoneczni Europeyscy naprzykład, maią się zá pułnocnych; á Afrykanow zasłonecznych maią zá południowych. Mięszkańcy zaś zasłoneczni Afrykańscy albo Amerykańscy wspak
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: C3v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
znajdziesz w tejże tabelli gradusów 51. Odrachuj je na Cyrkule południowym uniwersalnym zaczynając od Ekwatora ku polum północemu. Gdzie przypadnie ostatni gradus, to jest pięćdziesiąty pierwszy, to miejsce oznaczy na sferze być miejscem położenia Lublina. REGUŁA V. Z sfery Geograficznej determinuje odległość na mile jednego miejsca od drugiego.
Chcesz naprzykład wiedzieć dystancją Kamieńca od Gdańska, siła mil z jednego do drugiego miasta: tak postąp. I. Znaleś na sferze Geograficznej obadwa miasta. II. Weś cyrkiel jednę jego nogę postaw na jednym, drugą na drugim mieście. III. To rozdwojenie cyrkla przyłóż do których chcesz gradusów ekwatora. J policz ich liczbę którą rozdwojony
znaydziesz w teyże tabelli gradusow 51. Odrachuy ie ná Cyrkule południowym uniwersalnym zaczynáiąc od Ekwátora ku polum pułnocnemu. Gdzie przypadnie ostatni gradus, to iest pięćdziesiąty pierwszy, to mieysce oznáczy ná sferze być mieyscem położenia Lubliná. REGUŁA V. Z sfery Geograficzney determinuie odległość ná mile iednego mieysca od drugiego.
Chcesz náprzykład wiedzieć dystancyą Kámieńca od Gdańska, siła mil z iednego do drugiego miásta: ták postąp. I. Ználeś ná sferze Geograficzney obadwa miásta. II. Weś cyrkiel iednę iego nogę postaw ná iednym, drugą ná drugim mieście. III. To rozdwoienie cyrklá przyłoż do ktorych chcesz gradusow ekwatora. J policz ich liczbę ktorą rozdwoiony
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: L3v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
To rozdwojenie cyrkla przyłóż do których chcesz gradusów ekwatora. J policz ich liczbę którą rozdwojony cyrkiel zabiera. Jako otwarcie cyrkla względem Kamieńca i Gdańska, zabiera gradusów pułdziewiąta. IV. Ponieważ jeden gradus wynosi mil niemieckich 15. Toć multyplikując mil 15. przez pułdziewięta gradusa, summa która wychodzi to jest 127. jest liczba mil dystancyj Gdańska od Kamieńca. REGUŁA VI. Z sfery Geograficznej wynaiduje którego dnia w którym Znaku i gradusie zostaje słońce.
Na cyrkule choryzontalnym obwiedzionym czyli to około sfery Geograficznej ziemnej czyli Niebieskiej, znajdują się wypisane dwie pryncypalniejsze części cyrkułu. Z których pierwsza wydzielona na 360. części równych, wyznaczających 360. gradusów Zodiaku. A
To rozdwoienie cyrklá przyłoż do ktorych chcesz gradusow ekwatora. J policz ich liczbę ktorą rozdwoiony cyrkiel zábiera. Jáko otwarcie cyrklá względem Kámieńca y Gdańska, zábiera gradusow pułdziewiąta. IV. Ponieważ ieden gradus wynosi mil niemieckich 15. Toć multyplikuiąc mil 15. przez pułdziewięta gradusa, summa ktora wychodzi to iest 127. iest liczba mil dystancyi Gdańska od Kamieńca. REGUŁA VI. Z sfery Geograficzney wynaiduie ktorego dnia w ktorym Znaku y gradusie zostaie słońce.
Ná cyrkule choryzontalnym obwiedzionym czyli to około sfery Geograficzney ziemney czyli Niebieskiey, znayduią się wypisane dwie pryncypalnieysze części cyrkułu. Z ktorych pierwsza wydzielona ná 360. części rownych, wyznaczaiących 360. gradusow Zodiaku. A
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: L4
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
liczą Geografowie na mil 5400. Niemieckich takich, których jedna liczy 4. Włoskie, a jedna Włoska 1000. kroków Geograficznych. Co samo, między innemi, w ten sposób determinowali. I. Dwóch miejsc pod jednym cyrkułem południowym leżących znaleźli elewacją poli taką, którejby dyferencja była najmniej gradusem jednym. II. Wyrachowali dystancją miejsca jednego od drugiego. Albo też wspacznym sposobem rachując dystancją jednego miejsca od drugiego pod jednym cyrkułem południowym położonych, to jest jednakowej długości geograficznej. Po powtórzonych tylu i od tak wielu obserwacjach, wynaleźli: iż 15. mil Niemieckich koresponduje dyferencyj jednym gradusem elewacyj poli, jednego miejsca względem drugiego. III. A że cyrkuł
liczą Geografowie ná mil 5400. Niemieckich tákich, ktorych iedna liczy 4. Włoskie, á iedna Włoska 1000. krokow Geograficznych. Co samo, między innemi, w ten sposob determinowáli. I. Dwoch mieysc pod iednym cyrkułem południowym leżących znaleźli elewacyą poli táką, ktoreyby dyfferencya byłá naymniey gradusem iednym. II. Wyrachowali dystancyą mieysca iednego od drugiego. Albo też wspacznym sposobem rachuiąc dystancyą iednego mieysca od drugiego pod iednym cyrkułem południowym położonych, to iest iednakowey długości geograficzney. Po powtorzonych tylu y od ták wielu obserwacyach, wynalezli: iż 15. mil Niemieckich korresponduie dyfferencyi iednym gradusem elewacyi poli, iednego mieysca względem drugiego. III. A że cyrkuł
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: Mv
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
liczy 4. Włoskie, a jedna Włoska 1000. kroków Geograficznych. Co samo, między innemi, w ten sposób determinowali. I. Dwóch miejsc pod jednym cyrkułem południowym leżących znaleźli elewacją poli taką, którejby dyferencja była najmniej gradusem jednym. II. Wyrachowali dystancją miejsca jednego od drugiego. Albo też wspacznym sposobem rachując dystancją jednego miejsca od drugiego pod jednym cyrkułem południowym położonych, to jest jednakowej długości geograficznej. Po powtórzonych tylu i od tak wielu obserwacjach, wynaleźli: iż 15. mil Niemieckich koresponduje dyferencyj jednym gradusem elewacyj poli, jednego miejsca względem drugiego. III. A że cyrkuł Geografowie dzielą na części 360. Więc cyrkumferencją cyrkułu największego to
liczy 4. Włoskie, á iedna Włoska 1000. krokow Geograficznych. Co samo, między innemi, w ten sposob determinowáli. I. Dwoch mieysc pod iednym cyrkułem południowym leżących znaleźli elewacyą poli táką, ktoreyby dyfferencya byłá naymniey gradusem iednym. II. Wyrachowali dystancyą mieysca iednego od drugiego. Albo też wspacznym sposobem rachuiąc dystancyą iednego mieysca od drugiego pod iednym cyrkułem południowym położonych, to iest iednakowey długości geograficzney. Po powtorzonych tylu y od ták wielu obserwacyach, wynalezli: iż 15. mil Niemieckich korresponduie dyfferencyi iednym gradusem elewacyi poli, iednego mieysca względem drugiego. III. A że cyrkuł Geografowie dzielą ná części 360. Więc cyrkumferencyą cyrkułu náywiększego to
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: Mv
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
drugim ug: mieście Gdańsku. Tęż otworzystość cyrkla przenies na tę linią na której jest wypisany wymiar mil. Liczba tam przypisana pokaże ci odległość siła mil z Lublina do Gdańska. Ponieważ nie na każdej mapie znajduje się ten wymiar mil. Więc kładę na końcu dwie Tabelli, z których jedna Miast Cudzoziemskich, druga Miast Polskich dystancją pokazuje. Znalazszy bowiem kwadracik w którym się jakie dwa miasta schodzą, znajdziesz liczbę w tym kwadraciku, która oznacza siła mil z jednego do drugiego. REGUŁA IV. Determinuje jakie Clima jest względem którego miejsca.
Bywają niektóre mapy tak rysowane, iż na boku lewym mają przypisane clima korespondujące szerokości i elewacyj poli każdego miejsca.
drugim vg: mieście Gdáńsku. Tęż otworzystość cyrklá przenies ná tę linią ná ktorey iest wypisany wymiar mil. Liczba tam przypisana pokaże ci odległość siłá mil z Lublina do Gdańska. Ponieważ nie ná każdey mappie znayduie się ten wymiar mil. Więc kłádę ná końcu dwie Tábelli, z ktorych iedna Miast Cudzoziemskich, druga Miast Polskich dystancyą pokázuie. Znalazszy bowiem kwadracik w ktorym się iákie dwa miásta schodzą, znaydziesz liczbę w tym kwadraciku, ktora oznacza siłá mil z iednego do drugiego. REGUŁA IV. Determinuie iákie Clima iest względem ktorego mieysca.
Bywaią niektore mappy ták rysowane, iż ná boku lewym maią przypisane clima korresponduiące szerokości y elewacyi poli każdego mieysca.
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: M3v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
oświeconej. Pierwsza w prost do oka: dla czego tej Uwaga zowie się pospolicie Optica. Druga na refleks: i tej nauka zowie się Catoptrica. Trzecia przez refrakcją: i zowie się Dioptrica. Czwarta przez ułożenie czyli rysowaniem czyli malowaniem tak linii na płaszczyżnie, aby rzecz rysowana lub malowana tak się oku reprezentowała w naznaczonej dystancyj, jaka w sobie jest: i zowie się Perspectiva. Na przykład stołek, stół, Ołtarz etc: aby się tak z swymi frakturami wydał w malowaniu, jak gdyby był prawdziwy. Piąta przez takie linii ułożenie, któreby z pierwszego weirzenia, same tylko niezgrabne i nie do rzeczy reprezentowało rysowanie, z innego zaś
oswieconey. Pierwsza w prost do oka: dla czego tey Uwaga zowie się pospolicie Optica. Druga ná reflex: y tey náuka zowie się Catoptrica. Trzecia przez refrakcyą: y zowie się Dioptrica. Czwarta przez ułożenie czyli rysowaniem czyli malowaniem ták linii ná płaszczyżnie, áby rzecz rysowana lub malowana ták się oku reprezentowała w naznaczoney dystancyi, iaka w sobie iest: y zowie się Perspectiva. Ná przykład stołek, stoł, Ołtarz etc: áby się ták z swymi frakturami wydał w malowaniu, iák gdyby był prawdziwy. Piąta przez tákie linii ułożenie, ktoreby z pierwszego weirzenia, same tylko niezgrabne y nie do rzeczy reprezentowało rysowanie, z innego zaś
Skrót tekstu: BystrzInfRóżn
Strona: X4
Tytuł:
Informacja różnych ciekawych kwestii
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
ekonomia, fizyka, matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
widzi. Zaczym lub na pierwsze weirzenie, według zdania pospolitego, wydaje się niby jakiś obrazek za zwierciadłem. Atoli co do istoty, jest to ta sama rzecz widoma przed zwierciadłem, swoją radiacją na reflex wpadająca w oko. Czym tedy będzie odlegleisza od zwierciadła, tym się pod dłuższemi promieniami odbitemi od zwierciadła, w tej dystancyj daje widzieć, w jakiej sama jest.
VI. Trzecia własność jest. Iż w zwierciadle strona prawa po lewej, a lewa po prawej się wydaje. Gdyż rzecz widoma że się na reflex wydaje tak jak w sobie jest, malując niby na zwierciadle siebie samę. Więc jako gdybyś patrzył na rzecz samę przed oczy
widzi. Záczym lub ná pierwsze weirzenie, według zdania pospolitego, wydáie się niby iákiś obrazek zá zwierciadłem. Atoli co do istoty, iest to ta sama rzecz widoma przed zwierciadłem, swoią radyacyą ná reflex wpadáiąca w oko. Czym tedy będzie odlegleisza od zwierciadła, tym się pod dłuższemi promieniami odbitemi od zwierciadła, w tey dystancyi dáie widzieć, w iákiey sama iest.
VI. Trzecia własność iest. Jż w zwierciadle strona prawa po lewey, á lewa po prawey się wydáie. Gdyż rzecz widoma że się ná reflex wydáie ták iák w sobie iest, máluiąc niby ná zwierciadle siebie samę. Więc iáko gdybyś pátrzył ná rzecz samę przed oczy
Skrót tekstu: BystrzInfRóżn
Strona: Yv
Tytuł:
Informacja różnych ciekawych kwestii
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
ekonomia, fizyka, matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
w prost, ale albo górnych, albo dolnych albo pobocznych, choć oko w te strony niebędzie obrócone.
XX. Cały zaś fundament sposobu widzenia przez perspektywy jest. Iż species albo obrazki przez radiacją rzeczy widomej wpadające w perspektywę, jedno szkiełko drugiemu podaje, póki do oka niewpadną. Ze zaś w pewnej tylko dystancyj za tymi szkiełkami malują się obrazki przez tę radiacją. Zaczym w tym sztuka lokować należycie lentes to jest szkiełka. J że samego oka ludzkiego niejednaka konstrukcja. Jedni są Myopes krótkiego wzorku: drudzy Presbytae dalekiego wzroku. Więc wysuwane się dają perspektywy, które tamtym należy zsuwać, a tym wysuwać, poty probując, póki należytej
w prost, ale albo gornych, álbo dolnych álbo pobocznych, choć oko w te strony niebędzie obrocone.
XX. Cały zaś fundament sposobu widzenia przez perspektywy iest. Jż species álbo obrazki przez radyacyą rzeczy widomey wpadaiące w perspektywę, iedno szkiełko drugiemu podáie, poki do oka niewpadną. Ze zaś w pewney tylko dystancyi zá tymi szkiełkami maluią się obrazki przez tę radyacyą. Záczym w tym sztuká lokowáć náleżycie lentes to iest szkiełka. J że samego oka ludzkiego nieiednaka konstrukcya. Jedni są Myopes krotkiego wzorku: drudzy Presbytae dálekiego wzroku. Więc wysuwane się dáią perspektywy, ktore támtym należy zsuwáć, á tym wysuwáć, poty probuiąc, poki należytey
Skrót tekstu: BystrzInfRóżn
Strona: Y4
Tytuł:
Informacja różnych ciekawych kwestii
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
ekonomia, fizyka, matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
