o Miesiącach etc.
przed pełnią. 4. Zyto gdy kwitnie, kurczenta giną, od czego je prezerwuj lewandą, kładąc w wodę którą piją. 5. Pokrzywę żąć, krowom dawać; by więcej dawały mleka, ale potrzeba parzyć. 6. Wieprze ziadając gąsielnice zdychają, zaczym w napój ich kładź Angelikę, alias dzięgiel.
In Iunio 1. Trzcina aby nie szkodziła trawom, sadzawkom, podczas letniego przesilenia, pod wodą ją zrynać należy. 2. Na schodzie tego Księżyca gnojenie pola na zimę, obfitość zboża obiecuje. 3. Deszcze wtym miesiącu winu bardzo szkodzą. 4. Pszenica; gdy kwitnie, nacinaj skorę na drzewie, z
o Miesiącach etc.
przed pełnią. 4. Zyto gdy kwitnie, kurczenta giną, od czego ie prezerwuy lewandą, kładąc w wodę ktorą piią. 5. Pokrzywę żąć, krowom dawać; by więcey dawały mleka, ale potrzeba parzyć. 6. Wieprze ziadaiąc gąsielnice zdychaią, zaczym w napoy ich kładź Angelikę, alias dzięgiel.
In Iunio 1. Trzcina aby nie szkodziła trawom, sadzawkom, podczas letniego przesilenia, pod wodą ią zrynać należy. 2. Na schodzie tego Xiężyca gnoienie pola na zimę, obfitość zboża obiecuie. 3. Deszcze wtym miesiącu winu bardzo szkodzą. 4. Pszenica; gdy kwitnie, nacinay skorę na drzewie, z
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 423
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
by te dymy złe rozpędzały/ i do wierzchu niedopuszczały/ na co dobry olejek Herb: z melissy/ rożany konwaliowy/ z trochą driakwie/ abo z olejkiem cynamonowym/ abo niedźwiadkowym Mathioli. Przyłożyć też trzeba na serce woreczek przeszywany/ natkany prochem koralów: rogiem Jelenim/ Dzięwieślim Spe: Diamosci, Diambrae, nasieniem dzięglu/ sandałami/ i kwieciem Borakowym/ rożanym/ fiałkowym/ miodunczanym/ abo grzankę z winem z prochy posypawszy wyższymi i tamimi coby wiatry rozbijali. P. Z. Z. B. Czyachowskiego ROZDZIAŁ VI. O kaszlu Brzemiennych.
KAszel jest wyrzucanie mocne/ którym cokolwiek i gdziekolwiek jest co nieznośnego/ przyrodzenie wygnać usiełuje
by te dymy złe rospądzáły/ y do wierzchu niedopuszczáły/ ná co dobry oleiek Herb: z melissy/ rożany konwaliowy/ z trochą dryakwie/ abo z oleykiem cynámonowym/ ábo niedźwiadkowym Mathioli. Przyłożyć też trzebá ná serce woreczek przeszywány/ nátkány prochem koralow: rogiem Ielenim/ Dźięwieślim Spe: Diamosci, Diambrae, náśieniem dźięglu/ sándałámi/ y kwiećiem Borakowym/ rożánym/ fiałkowym/ miodunczánym/ ábo grzankę z winem z prochy posypawszy wyższymi y támimi coby wiátry rozbiiali. P. Z. Z. B. Cziachowskiego ROZDZIAŁ VI. O kászlu Brzemiennych.
KAszel iest wyrzucánie mocne/ ktorym cokolwiek y gdźiekolwiek iest co nieznośnego/ przyrodzenie wygnáć vśiełuie
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: C2v
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
dwa łoty/ (acz tego Mesua nie kładzie/ ale prawdziwie ma być. Od tego abowiem Diacurcuma jest rzeczona/ a nie od Szafranu samego) Kopytniku/ Szafranu/ Macedońskiej Pietruszki/ Pasternaku polnego/ Anyżu/ nasienia Pietruszczanego i Opichowego/ po łocie każdego. Rheubarbarum, Oleśniku/ Szpiki Indiańskiej/ po pułtora łota. Dzięgielu zamorskiego/ albo kosztownego ziela/ albo Cytwaru/ Mirry/ Cynamonu dobrego/ Situ pachnącego/ Balsamu prawdziwego nasienia/ którego iż już tych czasów niemamy/ na to miejsce Kubeb/ albo Gałganu/ albo Lentyszkowego nasienia/ Marzany wielkiej/ abo Rety/ Piołynowego Soku/ Koniego trudu soku/ olejku gwoździkowego/ po pół łociu
dwá łoty/ (ácz te^o^ Mesua nie kłádźie/ ále prawdźiwie ma być. Od teg^o^ ábowiem Diacurcuma iest rzeczona/ á nie od Száfránu sámego) Kopytniku/ Száfránu/ Mácedońskiey Pietruszki/ Pásternaku polnego/ Anyżu/ naśienia Pietruszczánego y Opichowego/ po łoćie káżdego. Rheubarbarum, Oleśniku/ Szpiki Indyáńskiey/ po pułtorá łotá. Dźięgielu zámorskiego/ álbo kosztownego źiela/ álbo Cytwaru/ Mirrhy/ Cynámonu dobrego/ Situ pachnącego/ Bálsámu prawdźiwego naśienia/ ktorego iż iuż tych czásow niemamy/ ná to mieysce Kubeb/ álbo Gáłganu/ álbo Lentyszkowego naśienia/ Márzány wielkiey/ ábo Rety/ Piołynowego Soku/ Koniego trudu soku/ oleyku gwoźdźikowego/ po puł łoćiu
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 29
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
co nacieplej daj pić/ Abowiem wszelakim/ Piersi i Płuc/ nie dostatkom z zimna/ jest lekarstwem osobliwym. Jako Zielnik D. Simona Syrenniusa. Kaszlom.
Kaszlom zastarzałym. Dychawicznym.
Dychawicy i ciężkiemu tchnieniu z wyciąganiem szyje/ to jest gwiżdzotchniącym. Item.
Też przeciwko tymże dolegliwościom weźmi korzenia Biedrzeńcowego trzy łoty/ Dzięgielu/ korzenia pokrzywianego po łócie/ Bożego drzewka Żywiosłki/ Ziela powietrznego/ Szałwiej listu wąskiego albo uskowanego po połowicy łota. To wszystko posiekaj/ a we flaszę Cynową albo w Konew włożywszy/ dwie kwarcie miodu na to nalej zalep wierzch dobrze/ przez godzin cztery w kotle ukropu gorącego warz ustawnie/ a gdy przechłodnie przecedź/
co naćiepley day pić/ Abowiem wszelákim/ Pierśi y Płuc/ nie dostátkom z źimná/ iest lekárstwem osobliwym. Iáko Zielnik D. Simoná Syrenniusá. Kászlom.
Kászlom zástárzáłym. Dicháwicznym.
Dycháwicy y ćiężkiemu tchnieniu z wyćiągániem szyie/ to iest gwiżdzotchniącym. Item.
Też przećiwko tymże dolegliwośćiom weźmi korzenia Biedrzeńcowego trzy łoty/ Dźięgielu/ korzenia pokrzywiánego po łócie/ Bożego drzewká Zywiosłki/ Ziela powietrznego/ Szałwiey listu wąskiego álbo vskowánego po połowicy łotá. To wszystko pośiekay/ á we flászę Cynową álbo w Koneẃ włożywszy/ dwie kwarćie miodu ná to náley zálep wierzch dobrze/ przez godźin cztery w kotle vkropu gorącego warz vstáwnie/ á gdy przechłodnie przecedz/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 66
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
ż korzenia Biedrzeńcowego wodki/ i ciepło dać wypić/ tym którzyby już zachwycili powietrza jadowitego/ ale się im potrzeba zaraz potym godzin ze trzy co nalepiej pocić/ nakrywszy ich/ aby się jad przez ciało potem wyciągnął. Kosztowne a doświadczone lekarstwo przeciwko zarazie morowym powietrzem: Wziąć korzenia Biedrzeńcowego miałko utartego trzy ćwierci łota/ Dzięgielu pół łota/ Cardamonu trzecią część kwinty/ Cynamonu pół kwinty/ Kamfory/ Jednorożcu prawdziwego/ abo miasto niego Bezoaru prawego po dziesiąć grań/ Driakwie i Mitrydarum naprzedniejszych po dwa łoty/ Olejku z Jagód Jałowcowych kwintę. I to wszystko co nalepiej w Moździerzu umieszać: a po pół kwinty tego Konfektu/ z octem gwoździkowego kwiecia
ż korzenia Biedrzeńcowe^o^ wodki/ y ćiepło dáć wypić/ tym ktorzyby iuż záchwyćili powietrza iádowitego/ ále sie im potrzebá záraz potym godźin ze trzy co nalepiey poćić/ nákrywszy ich/ áby sie iad przez ćiáło potem wyćiągnął. Kosztowne á doświadczone lekárstwo przećiwko záráźie morowym powietrzem: Wźiąć korzeniá Biedrzeńcowego miáłko vtártego trzy ćwierci łotá/ Dźięgielu poł łotá/ Cardámonu trzećią część kwinty/ Cynámonu poł kwinty/ Kámphory/ Iednorożcu prawdźiweg^o^/ ábo miásto niego Bezoaru práwego po dźieśiąć grań/ Dryiákwie y Mitrydarum naprzednieyszych po dwá łoty/ Oleyku z Iágod Iáłowcowych kwintę. Y to wszystko co nalepiey w Możdżerzu vmieszáć: á po poł kwinty teg^o^ Konfektu/ z octem gwoźdźikowego kwiećia
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 68
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
czerwonej i białej liścia i z kwieciem po połtory garści/ Koszysczka/ Podróżniku/ Przywrotu/ Trancu/ Jałowcowych Jagodek przetłuczonych z gruba/ Stokroci/ Leszczynowej Jemioły i z liściem/ Benedyktu/ Zanklu po garści/ Kwiecia z Trzemchy/ albo ze Smrodynie/ Centurii małej/ kwiecia Konwaliowego/ albo Lankowego/ po pół garści/ Dzięgielu/ korzenia Benedyktowego/ po łocie/ to wszytko pokrajać/ i kwartę wina dobrego/ a wody chędogiej drugą/ na to nalać/ a w konwi Cynowej/ w ukropie wrzącym warzyć/ przez cztery godziny/ tego na czczo i na noc/ po trunku/ dawać ciepło. Item. Kancer i Fistuły leczy.
Przeciwko
czerwoney y białey liśćia y z kwiećiem po połtory gárśći/ Koszysczká/ Podrożniku/ Przywrotu/ Tráncu/ Iáłowcowych Iágodek przetłuczonych z grubá/ Stokroći/ Lesczynowey Iemioły y z liśćiem/ Benedyktu/ Zánklu po gárśći/ Kwiećia z Trzemchy/ álbo ze Smrodynie/ Centuryey máłey/ kwiećia Konwáliowego/ álbo Lánkowego/ po poł gárśći/ Dźięgielu/ korzenia Benedyktowego/ po łoćie/ to wszytko pokráiáć/ y kwartę winá dobrego/ á wody chędogiey drugą/ ná to nálać/ á w konwi Cynowey/ w vkropie wrzącym wárzyć/ przez cztery godźiny/ tego ná czczo y ná noc/ po trunku/ dawáć ćiepło. Item. Káncer y Fistuły leczy.
Przećiwko
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 69
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
nalać na to wszytko winnego octu/ żeby przez ośm dni w nim moknęły/ potym z szklanego Alembiku dystylować/ a tego po piąci albo sześci łyżek/ dawać choremu na cczo pić.
Kamień krzy i potężnie wywodzi. Czasu powietrza.
Czasu powietrza morowego/ trunek barzo kosztowny i użyteczny. Wziąć Biedrzeńcu korzenia dwa łoty/ Dzięgielu łot/ Drzewa Orlego/ Kadzidła/ Miry po quincie/ Kwiatu Muszkatowego połowicę quinty/ Driakwie/ Mitrydatum po łocie/ Małmazji/ albo w niedostatku jej/ wina przednie dobrego białego łyżek dwanaście/ abo piętnaście/ Wodki Centurii małej/ Kardusowej/ Wodki Dzięgielowej/ Wodki Ruty polnej/ po sześci łyżkach abo po ośmi/ korzenie
nálać ná to wszytko winnego octu/ żeby przez osm dni w nim moknęły/ potym z śklánego Alembiku dystyllowáć/ á tego po piąći álbo sześći łyżek/ dawáć choremu ná cczo pić.
Kámień krzy y potężnie wywodźi. Czásu powietrza.
Czásu powietrza morowego/ trunek bárzo kosztowny y vżyteczny. Wźiąć Biedrzeńcu korzenia dwá łoty/ Dźięgielu łot/ Drzewá Orlego/ Kádźidłá/ Miry po quinćie/ Kwiátu Muszkátowego połowicę quinty/ Dryakwie/ Mitrydatum po łoćie/ Máłmázyey/ álbo w niedostátku iey/ winá przednie dobrego białego łyżek dwánaśćie/ ábo piętnaśćie/ Wodki Centuryey máłey/ Kárdusowey/ Wodki Dźięgielowey/ Wodki Ruty polney/ po sześći łyszkách ábo po ośmi/ korzenie
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 71
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ Naparstnice/ Kosztywału/ Muszterza abo Muszcu błękitnego kwiatu/ to jest samca/ po dwu garści/ Kurzego ziela i z korzeniem/ Języczków abo Babki wąskiej/ Nasięźrzału ziela samego bez korzenia/ Pięciorniku wielkiego i mniejszego po półtorej garści/ Pigwowego drzewa liścia/ Koczanków żółtych po garści/ Gwajaku drobno raszplowanego sześć łotów/ korzenia Dzięgielu leśnego/ abo polnego/ to jest/ mniejszego korzenia Kozłkowego po trzy łoty. A te zioła i korzenia mają być świeże/ i posiekać drobno/ a z drzwem raszplowanym pomieszać/ nalać na to ze cztery garnce wody studziennej/ i pułtora garnca z tego wyciągnąć wodki/ tej z rana i w wieczor rannym/ po
/ Napárstnice/ Kosztywału/ Muszterza ábo Muszcu błękitnego kwiátu/ to iest samcá/ po dwu garśći/ Kurzego źiela y z korzeniem/ Ięzyczkow ábo Bábki wąskiey/ Náśięźrzału źiela samego bez korzenia/ Pięćiorniku wielkiego y mnieyszego po połtorey garśći/ Pigwowego drzewá lisćia/ Koczánkow żołtych po garśći/ Gwáiaku drobno rászplowánego sześć łotow/ korzenia Dźięgielu leśnego/ ábo polnego/ to iest/ mnieyszego korzenia Kozłkowego po trzy łoty. A te źiołá y korzenia máią bydź świeże/ y pośiekáć drobno/ á z drzwem rászplowánym pomieszáć/ nálać ná to ze cztery gárnce wody studźienney/ y pułtorá gárncá z tego wyćiągnąć wodki/ tey z ráná y w wieczor ránnym/ po
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 72
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
uczyni/ często się nią umywając. Ręce białe czyni.
Ręce także zgrubiałe i czarne/ ogorzałe/ czyni białe/ i miękkie/ nią umywane. Wzroku
Wzrok jasny i ostry czyni/ wymywając nią oczy/ podczas kroplę albo trzy puszczając w nie. Biedrzeńcowe Wino. Vinum Pipinnel:
Biedrzencowe Wino tym sposobem/ jako z Dzięgielu/ bywa czynione z Mosztem/ albo z młodym winem przewarzonym/ albo z nieprzewarzonym: jako się o tym częstokroć/ na wielu miejscach powiedziało. Skutki. morowemu powietrzu.
Czasu zimy/ gdzieby morowe powietrze moc miało/ a do tego powietrze pospolite/ i wilgotności przyrodzone znaczne zagnicie miało/ używać go dobrze Abowiem i
vczyni/ często sie nią vmywáiąc. Ręce białe czyni.
Ręce tákże zgrubiáłe y czarne/ ogorzáłe/ czyni białe/ y miękkie/ nią vmywáne. Wzroku
Wzrok iásny y ostry czyni/ wymywáiąc nią oczy/ podczás kroplę álbo trzy pusczáiąc w nie. Biedrzeńcowe Wino. Vinum Pipinnel:
Biedrzencowe Wino tym sposobem/ iáko z Dźięgielu/ bywa czynione z Mosztem/ álbo z młodym winem przewárzonym/ álbo z nieprzewárzonym: iáko sie o tym częstokroć/ ná wielu mieyscách powiedźiáło. Skutki. morowemu powietrzu.
Czásu źimy/ gdźieby morowe powietrze moc miáło/ á do tego powietrze pospolite/ y wilgotnośći przyrodzone znáczne zágnićie miáło/ vżywáć go dobrze Abowiem y
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 72
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
cielesnych/ jako Piersiom zaziębionym. Kaszlu z zimnej wilgotności. Dychawicy i ciężkiemu tchnieniu. Nyrkom. Pęcherzowi. Przechodom moczu zamulonym. Piersiom zaschłym. Kaszlu zimnemu. Cięż: tchu: Nyrkom. Przechód Moczu.
Piasek tak z Nerek/ jako z Pęcherza wywodzi moczem.
Tym sposobem ten Miód do picia przyprawują/ jako z Dzięgielu. Sok z Biedrzeńcu wyżęty Suchy. Succus Pim. ex sicatus.
Może też Sok ze wszystkiego ziela/ tak z korzenia/ jako z liścia/ z kwiecia/ i z nasienia być wyżęty/ i zgęszczony/ do tychże wyżej pomienionych potrzeb/ do których sam bywa używany/ tak sam przez się/ jako z
ćielesnych/ iáko Pierśiom záźiębionym. Kászlu z źimney wilgotnośći. Dycháwicy y ćiężkiemu tchnieniu. Nyrkom. Pęchyrzowi. Przechodom moczu zámulonym. Pierśiom záschłym. Kászlu źimnemu. Cięż: tchu: Nyrkom. Przechod Moczu.
Piasek ták z Nyrek/ iáko z Pęchyrzá wywodźi moczem.
Tym sposobem ten Miod do pićia przypráwuią/ iáko z Dźięgielu. Sok z Biedrzeńcu wyżęty Suchy. Succus Pim. ex sicatus.
Może też Sok ze wszystkiego źiela/ ták z korzeniá/ iáko z liścia/ z kwiećia/ y z naśienia być wyżęty/ y zgęsczony/ do tychże wyszey pomienionych potrzeb/ do ktorych sam bywa vżywány/ ták sam przez śię/ iáko z
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 73
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
