. Są te: ¤ Alpes, które oddzielają Włochy od Francyj, Szwajcar, i Niemiec. ¤ Apenin Góra wzdłuż Włoch ciągnie się ciągnie się. ¤ Wezuwiusz albo Somma, w Królestwie Neapolitańskim, ogień wybucha z siebie, skąd w okolicy częste pożary, i trzęsienia ziemi; wierzch popiołem po części osypany, i kamieniem dziurkowatym po części okryty: który się formuje z ognistej rzeki która przy większych tej góry pożarach wypływa, nazywa się Lawa, w wierzchu zaś samym dziura czyli przepać ognista, z której dym nieustannie wychodzi. ¤ Etna. albo Gibel w Sycylii, tejże natury co i Wezuwiusz: przy tych obydwóch górach znajdują się winnice
. Są te: ¤ Alpes, ktore oddzielają Włochy od Francyi, Szwaycar, y Niemiec. ¤ Apenin Gora wzdłuż Włoch ciągnie się ciągnie się. ¤ Wezuwiusz albo Somma, w Krolestwie Neapolitańskim, ogień wybucha z siebie, zkąd w okolicy częste pożary, y trzęsienia ziemi; wierzch popiołem po części osypany, y kamieniem dziurkowatym po części okryty: ktory się formuie z ognistey rzeki ktora przy większych tey gory pożarach wypływa, nazywa się Lawa, w wierzchu zaś samym dziura czyli przepać ognista, z ktorey dym nieustannie wychodzi. ¤ Etna. albo Gibel w Sycylii, teyże natury co y Wezuwiusz: przy tych obydwoch gorach znayduią się winnice
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 64
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
jednak, że niektóre ryby mają płucnik, i przez pysk oddychają, jako to ryby Delphini albo świnie morskie, Physeteres, alias sikawki ryby, Balenae alias wieloryby, dlatego z głowy ich wynika fistula albo sikawka. A że są zimnej kompleksyj, rzadko oddychają, i pluca ich nie są krwiste, tylko fungosi to jest dziurkowate jak gębka; jak raz w siebie naciągną powietrza, bez nowego ciągnienia, mogą serce ożywić, i ochłodzić. Jeżeliby perpetuo w wodzie były trzymane, naprzykład Delfiny, nic z aury nie komunikując, zdy chać muszą. Aristoteles, Rondeletus. Conimbrienses etc. Potopem uniwersalnym powiada Z. Augustyn, że ryby nie
iednak, że niektore ryby maią płucnik, y przez pysk oddychaią, iako to ryby Delphini albo swinie morskie, Physeteres, alias sikawki ryby, Balenae alias wieloryby, dlatego z głowy ich wynika fistula albo sikawka. A że są zimney komplexyi, rzadko oddychaią, y pluca ich nie są krwiste, tylko fungosi to iest dziurkowate iak gębka; iak raz w siebie naciągną powietrza, bez nowego ciągnienia, mogą serce ożywić, y ochłodzić. Ieżeliby perpetuo w wodzie były trzymane, naprzykład Delphiny, nic z aury nie kommunikuiąc, zdy chać muszą. Aristoteles, Rondeletus. Conimbrienses etc. Potopem uniwersalnym powiada S. Augustyn, że ryby nie
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 283
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
przez rok jaki dobrze osiędą. Możesz, gdy zakładasz fundamenta, calec świdrować, świdrami na to sporządzonemi, O Ekonomice, mianowicie o Fabryce.
czy nie masz pod calcem mniemanym, źródła biegącego, jakiej skrytej rozpadliny, od trzęsienia ziemi albo jakiej rzecznej odnogi etc. Do sklepienia dobry kamień dla letkości Duksztyn, jak pumex dziurkowaty. Oprócz kamienia idzie wiele cegły do fabryki. Cegłę robić należy nie zgliny piaszczystej, bo byłyby ciężkie i kruche; ani z tłustej, bo się padają, ani kamieńczastej, bo będą nie równe do strychulca, albo prawidła. Aco większa, kamyki te w cegle zrobionej znajdujące się podczas wypalania cegły w
przez rok iaki dobrze osiędą. Możesz, gdy zakładasz fundamenta, calec swidrować, swidrami na to sporządzonemi, O Ekonomice, mianowicie o Fabryce.
czy nie masz pod calcem mniemanym, źrodła biegącego, iakiey skrytey rozpadliny, od trzęsienia ziemi albo iakiey rzeczney odnogi etc. Do sklepienia dobry kamień dla letkości Duksztyn, iak pumex dziurkowaty. Oprocz kamienia idzie wiele cegły do fabryki. Cegłę robić należy nie zgliny piaszczystey, bo byłyby cięszkie y kruche; ani z tłustey, bo się padaią, ani kamieńczastey, bo będą nie rowne do strychulca, albo prawidła. Aco większa, kamyki te w cegle zrobioney znayduiące się podczas wypalania cegły w
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 396
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
nie było spalone; na ów czas oddala się znagła komunikacja powietrza potrzebnego koniecznie do utrzymania ognia, bądź to przykrywając części spalone panwą z jakiego kruszcu, jakośmy dopiero namienili, bądź zamykając je w pudle zrobionym z blach, które nazywają piekarskiemi przykrywkami: tym sposobem ogień gasnie, i zostawia substancją czarną, lekką, dziurkowatą, łatwą bardzo do przyjęcia w siebie ognia, niknącą prędko, i nie wydającą prawie nic płomienia i należytej gorącości. Otoż wyobrażenie doskonałe tego rodzaju węglów, które ja nazywam żarem. Można je też bez zaszkodzenia dalszemu ich używaniu wodą zagasic. Lecz przytym trzeba zachować należytą miarę, żeby nie było za wiele ani za
nie było spalone; na ow czas oddala się znagła kommunikacya powietrza potrzebnego koniecznie do utrzymania ognia, bądź to przykrywaiąc częsci spalone panwą z iakiego kruszcu, iakośmy dopiero namienili, bądź zamykaiąc ie w pudle zrobionym z blach, ktore nazywaią piekarskiemi przykrywkami: tym sposobem ogień gasnie, i zostawia substancyą czarną, lekką, dziurkowatą, łatwą bardzo do przyięcia w siebie ognia, niknącą prędko, i nie wydaiącą prawie nic płomienia i należytey gorącosci. Otoż wyobrażenie doskonałe tego rodzaiu węglow, ktore ia nazywam żarem. Można ie też bez zaszkodzenia dalszemu ich używaniu wodą zagasic. Lecz przytym trzeba zachowac należytą miarę, żeby nie było za wiele ani za
Skrót tekstu: DuhMałSpos
Strona: 4
Tytuł:
Sposób robienia węglów czyli sztuka węglarska
Autor:
Henri-Louis Duhamel Du Monceau
Tłumacz:
Jacek Małachowski
Drukarnia:
Michał Gröll
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1769
Data wydania (nie wcześniej niż):
1769
Data wydania (nie później niż):
1769
/ w trzecim stopniu. Ale Sok w czwartym/ na początku/ rozgrzewa/ a we wtórym wysusza. Toż Abugieryk Arab pisze. Wybór.
ZA naprzedniejszy i nawyborniejszy Sok Cyranejski mają/ który nie jest zbytnie lisowaty/ albo rumienny/ przeźroczysty/ a zapach Mirry mocny mając: gęsty/ czyrwiem nie wytoczony/ ani dziurkowaty/ smaku przyjemnego: Do rozpuszczenia snadny/ jaki bywa w Cyrenie/ z samego korzenia. Medycki i Syryjski/w skutkach podlejszy. Zapachu smrodliwego. Do tego soku/ niżli stwardnieje/ przydają Soku Sagapeńskiego Kopru/ albo Bobowej mąki. Ale ten fałsz/smak i zapach/ i wzrok sam rozezna: a kremu/
/ w trzećim stopniu. Ale Sok w czwartym/ ná początku/ rozgrzewa/ á we wtorym wysusza. Toż Abugierik Arab pisze. Wybor.
ZA naprzednieyszy y nawybornieyszy Sok Cyráneyski máią/ ktory nie iest zbytnie lisowáty/ álbo rumienny/ przeźroczysty/ á zapách Mirrhy mocny maiąc: gęsty/ czyrwiem nie wytoczony/ áni dźiurkowáty/ smáku przyiemnego: Do rospusczenia snádny/ iáki bywa w Cyrenie/ z sámego korzeniá. Medycki y Syryyski/w skutkách podleyszy. Zapáchu smrodliwego. Do tego soku/ niżli stwárdnieie/ przydáią Soku Ságápeńskiego Kopru/ álbo Bobowey mąki. Ale ten fałsz/smák y zapách/ y wzrok sam rozezna: á kremu/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 188
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
nie zostaje, i że ma moc oporu 94. ROZDZIAŁ IV. O Kształcie czyli Figurze rzeczy Materialnych 107. Doświadczenia, które pokazują najdrobniejszych rzeczy Figurę 110. ROZDZIAŁ V. O Dziurkowatości rzeczy Materialnych 119. §. I. Opisanie Machiny Pneumatycznej 120. §. II. Doświadczenia które pokazują, że rzeczy Materialne są dziurkowate 126. §. III. O czczości w rzeczach Materialnych, to jest, czyli wszystkie w rzeczach Materialnych pory albo dziurki są napełnione powietrzem, lub jaką Materią subtelną? czyli też przynajmniej niektóre są czcze, to jest, ani powietrza, ani żadnej subtelnej Materyj w sobie nie mające 136. ROZDZIAŁ VI. O
nie zostaie, y że ma moc oporu 94. ROZDZIAŁ IV. O Kształcie czyli Figurze rzeczy Materyalnych 107. Doświadczenia, ktore pokazuią naydrobnieyszych rzeczy Figurę 110. ROZDZIAŁ V. O Dziurkowatości rzeczy Materyalnych 119. §. I. Opisanie Machiny Pneumatyczney 120. §. II. Doświadczenia ktore pokazuią, że rzeczy Materyalne są dziurkowate 126. §. III. O czczości w rzeczach Materyalnych, to iest, czyli wszystkie w rzeczach Materyalnych pory albo dziurki są napełnione powietrzem, lub iaką Materyą subtelną? czyli też przynaymniey niektóre są czcze, to iest, ani powietrza, ani żadney subtelney Materyi w sobie nie maiące 136. ROZDZIAŁ VI. O
Skrót tekstu: ChróśSFizyka
Strona: 6
Tytuł:
Fizyka doświadczeniami potwierdzona
Autor:
Samuel Chróścikowski
Drukarnia:
Drukarnia Scholarum Piarum J.K.Mci i Rzeczypospolitej
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1764
Data wydania (nie wcześniej niż):
1764
Data wydania (nie później niż):
1764
tą machiną ciągnie, z impetem jak wiatr wypada, tak dalece, iżby świecę zagasić mogło. W następujących doświadczeniach sama tylko misa AB, na figurach jest odrysowana, lecz przez nią cały Wiatrociąg, ma się zawsze rozumieć. Doświadczenia, że rzeczy §. II. Doświadczenia. Które pokazują, że rzeczy Materialne są Dziurkowate. Doświadczenie I.
110. Na Wiatrociągu AB, (Fig: 8. Tab: I.) postaw Walec szklany GHIK, mający na wierzchu flaszeczkę CDGH ze dnem skórzanym. Tę zaś skórkę do dna otwartego flaszeczki, i samę także flaszeczkę do walca przykleisz kitem, albo woskiem terpentyną zaprawnym tak przylepisz, aby
tą machiną ciągnie, z impetem iak wiatr wypada, tak dalece, iżby świecę zagasić mogło. W następuiących doswiadczeniach sama tylko misa AB, na figurach iest odrysowana, lecz przez nią cały Wiatrociąg, ma się zawsze rozumieć. Doświadczenia, że rzeczy §. II. Doświadczenia. Które pokazuią, że rzeczy Materyalne są Dziurkowate. Doświadczenie I.
110. Na Wiatrociągu AB, (Fig: 8. Tab: I.) postaw Walec szklany GHIK, maiący na wierzchu flaszeczkę CDGH ze dnem skórzanym. Tę zaś skórkę do dna otwartego flaszeczki, y samę także flaszeczkę do walca przykleisz kitem, albo woskiem terpentyną zaprawnym tak przylepisz, aby
Skrót tekstu: ChróśSFizyka
Strona: 126
Tytuł:
Fizyka doświadczeniami potwierdzona
Autor:
Samuel Chróścikowski
Drukarnia:
Drukarnia Scholarum Piarum J.K.Mci i Rzeczypospolitej
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1764
Data wydania (nie wcześniej niż):
1764
Data wydania (nie później niż):
1764
samym do większej rozciągłości przychodzi? Gdy albowiem drobnych drzewa partykuł, większa jest do wody, a niżeli wzajemna ich między sobą atrakcja, przeto w wodzie tyle od siebie odstępują, ile podług proporcyj tej atrakcyj odstąpić mogą, a wodę po między siebie ciągnąc i przyjmując; pęcznieją, i tak większej rozciągłości nabierają. Materialne są dziurkowate.
118. Ze naostatek nie tylko drzewa, lecz i wszelkie zioła, z ziemi ciągną w siebie wilgoć i wodę, która aż na wierzch ich idzie, i potym przez wapor z nich wychodzi, oczywiście i te dowody dziurkowatość Materialnych rzeczy pokazują. Doświadczenia że rzeczy Doświadczenie III.
119. Na wiatrociągu AB
samym do większey rozciągłości przychodzi? Gdy albowiem drobnych drzewa partykuł, większa iest do wody, a niżeli wzaiemna ich między sobą attrakcya, przeto w wodzie tyle od siebie odstępuią, ile podług proporcyi tey attrakcyi odstąpić mogą, a wodę po między siebie ciągnąc y przyimuiąc; pęcznieją, y tak większey rozciągłości nabieraią. Materyalne są dziurkowate.
118. Ze naostatek nie tylko drzewa, lecz y wszelkie zioła, z ziemi ciągną w siebie wilgoć y wodę, która aż na wierzch ich idzie, y potym przez wapor z nich wychodzi, oczywiście y te dowody dziurkowatość Materyalnych rzeczy pokazuią. Doświadczenia że rzeczy Doświadczenie III.
119. Na wiatrociągu AB
Skrót tekstu: ChróśSFizyka
Strona: 131
Tytuł:
Fizyka doświadczeniami potwierdzona
Autor:
Samuel Chróścikowski
Drukarnia:
Drukarnia Scholarum Piarum J.K.Mci i Rzeczypospolitej
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1764
Data wydania (nie wcześniej niż):
1764
Data wydania (nie później niż):
1764
że przez nie, szczupłe powietrza cząstki przeciskając się, póty na wierzchu jaja zostają, póki w większą nie zbiora się gałkę: ta zaś od następującego zewnątrz innego powietrza, popchnięta, od skorupy odrywa się, i dla mniejszej od wody pod jedną z nią kupą ciężkości, na wierzch wody dobywa się. Materialne są dziurkowate.
121. A ponieważ jaja, dla dziurkowatości skorupy, wiele z swojej substancyj w krótkim czasie utracają, i do jedzenia już nie są tak wygo- dne; przeto, którzy dłużej, w zupełnej je chcą zachować całości, jako naprzykład żeglujący po morzu; woskiem je rozpuszczonym, albo pokostem pospolitym, lub tłustością baranią
że przez nie, szczupłe powietrza cząstki przeciskaiąc się, póty na wierzchu iaia zostaią, poki w większą nie zbiora się gałkę: ta zaś od następuiącego zewnątrz innego powietrza, popchnięta, od skorupy odrywa się, y dla mnieyszey od wody pod iedną z nią kupą ciężkości, na wierzch wody dobywa się. Materyalne są dziurkowate.
121. A ponieważ iaia, dla dziurkowatości skorupy, wiele z swoiey substancyi w krótkim czasie utracaią, y do iedzenia iuż nie są tak wygo- dne; przeto, którzy dłużey, w zupełney ie chcą zachować całości, iako naprzykład żegluiący po morzu; woskiem ie rozpuszczonym, albo pokostem pospolitym, lub tłustością baranią
Skrót tekstu: ChróśSFizyka
Strona: 133
Tytuł:
Fizyka doświadczeniami potwierdzona
Autor:
Samuel Chróścikowski
Drukarnia:
Drukarnia Scholarum Piarum J.K.Mci i Rzeczypospolitej
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1764
Data wydania (nie wcześniej niż):
1764
Data wydania (nie później niż):
1764
: I. Doświadczenie IV.
122. Glejtę srebrną, czyli pianę srebrną (Argyritis vel Lithargyrus) wywarz w occie dystylowanym, będziesz miał pierwszy atrament białego koloru.
Dwie części aurypigmentu, cztery części wapna niegaszonego, w czterech częściach wody zmieszaj, i wywarz; będziesz miał drugi atrament, lecz mocno śmierdzący. Materialne są dziurkowate.
Na białej karcie papieru napisz słów kilka pierwszym atramentem, które jak wyschną żadnych liter nie ujrzysz. Włóż że tę kartę na koniec książki jakiej; a inną jaką kartę białą na początku tejże książki połóż, i pośmaruj ją drugim atramentem. Potym przyciśni mocno obydwie te karty.
Gdy za minut kilka wyimiesz papier,
: I. Doświadczenie IV.
122. Gleytę srebrną, czyli pianę srebrną (Argyritis vel Lithargyrus) wywarz w octcie dystylowanym, będziesz miał pierwszy atrament białego koloru.
Dwie części auripigmentu, cztery części wapna niegaszonego, w czterech częściach wody zmieszay, y wywarz; będziesz miał drugi atrament, lecz mocno śmierdzący. Materyalne są dziurkowate.
Na białey karcie papieru napisz słow kilka pierwszym atramentem, które iak wyschną żadnych liter nie uyrzysz. Włoż że tę kartę na koniec książki iakiey; á inną iaką kartę białą na początku teyże książki położ, y posmaruy ią drugim atramentem. Potym przyciśni mocno obydwie te karty.
Gdy za minut kilka wyimiesz papier,
Skrót tekstu: ChróśSFizyka
Strona: 135
Tytuł:
Fizyka doświadczeniami potwierdzona
Autor:
Samuel Chróścikowski
Drukarnia:
Drukarnia Scholarum Piarum J.K.Mci i Rzeczypospolitej
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1764
Data wydania (nie wcześniej niż):
1764
Data wydania (nie później niż):
1764
