linie, i punkta wydzielają całą sferę ziemi, tak jako i Astronomowie całą sferę Nieba gwiazdowego. I owszem któremi cyrkułami Niebo, temiż jak sekcjami jakimi, aż do centrum świata prowadzonemi i ziemię znaczą i dzielą na części. Pryncypalne sekcy i cyrkuły dzielące ziemię są te. Oś ziemna z dwiema punktami polarnemi. Cyrkuł ekwinokcjalny. Dwa cyrkuły tropiczne solstycjonalne. Dwa cyrkuły polarne południowy i północy. Cyrkuły merydyonalne. Cyrkuły parallelowe. Cyrkuł choryzontalny.
XXI. Oś ziemna, jest to diameter, to jest linia imaginacją prowadzona przez centrum ziemi, a pociągniona aż do biegunów Niebieskich, jest oraz osią Niebieską, na której całe Niebo gwiazdowe dokoła ziemi codzienną
linie, y punktá wydzielaią cáłą sferę ziemi, ták iáko y Astronomowie całą sferę Nieba gwiazdowego. Y owszem ktoremi cyrkułámi Niebo, temiż iák sekcyami iakiemi, aż do centrum świátá prowadzonemi y ziemię znaczą y dzielą ná części. Pryncypalne sekcy y cyrkuły dzielące ziemię są te. Oś ziemná z dwiema punktami polárnemi. Cyrkuł ekwinokcyalny. Dwa cyrkuły tropiczne solstycyonalne. Dwa cyrkuły polárne południowy y pułnocny. Cyrkuły merydyonálne. Cyrkuły párallelowe. Cyrkuł choryzontalny.
XXI. Oś ziemna, iest to dyameter, to iest linia imaginacyą prowadzoná przez centrum ziemi, a pociągniona áż do biegunow Niebieskich, iest oraz osią Niebieską, ná ktorey całe Niebo gwiazdowe dokoła ziemi codzienną
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: C
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
zamyka między cyrkułem polarnym południowym i samym polum, dokoła szeroka na grdusów 23. i pół. Zawiera w sobie oprócz morza, samę ziemię nieznajomą. Własności pomienionych krajów są następujące.
XXIII. Krajów podsłonecznych, to jest, którym słońce południowe nad samą czasami świeci głową, własności są te. 1. Kto na cyrkule ekwinokcjalnym mieszka ma dzień zawsze równy nocy, godzin 12, Wszystkie które na Niebie są gwiazdy, tak północe jako i południowe konstelacje, zawsze widzieć może. Dwa razy w rok nad samą głową ma południowe słońce, 21. Marca, i 21. Września. Przez sześć miesięcy od Marca do Września słońce zawze ma na pułnoc
zamyká między cyrkułem polarnym południowym y samym polum, dokoła szeroka ná grdusow 23. y puł. Záwiera w sobie oprocz morża, samę ziemię nieznaiomą. Włásności pomienionych kraiow są następuiące.
XXIII. Kraiow podsłonecznych, to iest, ktorym słońce południowe nad samą czasami świeci głową, własności są te. 1. Kto ná cyrkule ekwinokcyalnym mieszka má dzień zawsze rowny nocy, godzin 12, Wszystkie ktore ná Niebie są gwiazdy, ták pułnocne iáko y południowe konstellacye, zawsze widzieć może. Dwa razy w rok nad samą głową má południowe słońce, 21. Márca, y 21. Września. Przez sześć miesięcy od Marcá do Września słońce zawze ma ná pułnoc
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: C2
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
imaginatywie ludzkiej do widzenia, wyrozumienia zupełnej jej pozycyj. A zatym I. Ma styl przez srodek sfery, który reprezentuje oś ziemną, i dwa punkta polarne. Na jednym z nich jest indeks, to jest na punkcie pół nocnym. Około niego cyrkuł mosię[...] z wypisanemi 24. godzinami w koło. II. Ma cyrkuł ekwinokcjalny dzielący samę sferę na część północą i południową wydzielona na 360. gradusów. Ma dwa cyrkuły Solsytycjonalne. Dwa pomniejsze polarne. Cyrkuły merydyonalne od polum do polum przez cyrkuł ekwinokcjonalny co 10. gradus, prowadzone. Oprócz których jest jeden mosięzny uniwersalny, lub zinnej materyj, który na sferze obróconej, gdzie stanie cyrkuł południowy reprezentuje
imaginátywie ludzkiey do widzenia, wyrozumienia zupełney iey pozycyi. A zátym I. Ma styl przez srodek sfery, ktory reprezentuie oś ziemną, y dwa punkta polarne. Ná iednym z nich iest index, to iest ná punkcie puł nocnym. Około niego cyrkuł mosię[...] z wypisanemi 24. godzinami w koło. II. Ma cyrkuł ekwinokcyalny dzielący samę sferę ná część pułnocną y południową wydzielona ná 360. gradusow. Ma dwa cyrkuły Solsytycyonalne. Dwa pomnieysze polarne. Cyrkuły merydyonalne od polum do polum przez cyrkuł ekwinokcyonalny co 10. gradus, prowadzone. Oprocz ktorych iest ieden mosięzny uniwersalny, lub zinney máteryi, ktory ná sferze obroconey, gdzie stánie cyrkuł południowy reprezentuie
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: L2
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
tak wyrobiona do czegoby służyła? następujące opiszą reguły.
II. Sfera Astronomiczna jest wyobrażenie Nieba gwiazdowego, i cyrkułów obrotu Niebieskiego, osobliwie słońca. Z tą osobliwszą dyferencją: iż co się na Niebie znajduje w jego wewnatrznej wydętości, i niby wydrożeniu: to zewnętrzna wypukłość Astronomicznej sfery reprezentuje. Także oś Niebieską, cyrkuł ekwinokcjalny, Solstycjonalne, Polarne, Południowe tak partykularne jako i uniwersalny, cyrkuł Choryzontalny, zgoła tęż wszystkę przez cyrkuły dywizją zamyka sfera Astronomiczna, jako i Geograficzna. W tym tych sfer największa różnica: iż Geograficzna reprezentuje ziemię, i co na niej jest. Astronomiczna Niebo, konstelacje, i słońca obrót.
III. Sfera Armillarna
ták wyrobiona do czegoby służyłá? nástępuiące opiszą reguły.
II. Sfera Astronomiczna iest wyobrażenie Nieba gwiazdowego, y cyrkułow obrotu Niebieskiego, osobliwie słońca. Z tą osobliwszą dyfferencyą: iż co się ná Niebie znayduie w iego wewnatrzney wydętości, y niby wydrożeniu: to zewnętrzna wypukłość Astronomiczney sfery reprezentuie. Także oś Niebieską, cyrkuł ekwinokcyalny, Solstycyonalne, Polarne, Południowe ták partykularne iáko y uniwersalny, cyrkuł Choryzontalny, zgołá tęż wszystkę przez cyrkuły dywizyą zámyka sfera Astronomiczna, iáko y Geograficzna. W tym tych sfer naywiększa rożnica: iż Geográficzna reprezentuie ziemię, y co ná niey iest. Astronomiczna Niebo, konstellacye, y słońca obrot.
III. Sfera Armillarna
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: L2
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
REGUŁA II. Wysokość osi Niebieskiej i szerokość Geograficzna którego miejsca wynajduje.
Przez wysokość osi Niebieskiej, albo elewacją poli że się rozumie punktu polarnego albo biegu Niebieskiego podniesienie nad choryzont, rzekło się w Informacyj II. Przez szerokość Geograficzną jakiego miejsca, Miasta miasteczka wsi, rozumie się odległość tegoż miejsca od ekwatora to jest cyrkułu ekwinokcjalnego, wyrachowana na cyrkule południowym co do gradusów i minut. A że taż jest miara i liczba tak elewacyj poli, jako i szerokości Geograficznej każdego miejsca. Więc znalazłszy jedną z nich, tym samym mieć będziesz i drugą. Zaczym chcąć znaleźć szerokość jakiego miejsca. I. Szukaj miejsa twego, albo jemu bliskiego na
REGUŁA II. Wysokość osi Niebieskiey y szerokość Geograficzna ktorego mieysca wynayduie.
Przez wysokość osi Niebieskiey, albo elewacyą poli że się rozumie punktu polarnego álbo biegu Niebieskiego podniesienie nad choryzont, rzekło się w Informacyi II. Przez szerokość Geograficzną iakiego mieysca, Miasta miasteczka wsi, rozumie się odległość tegoż mieysca od ekwatora to iest cyrkułu ekwinokcyalnego, wyrachowana ná cyrkule południowym co do gradusow y minut. A że taż iest miara y liczba tak elewacyi poli, iako y szerokości Geograficzney każdego mieysca. Więc ználaższy iedną z nich, tym samym mieć będziesz y drugą. Zaczym chcąć znaleść szerokość iakiego mieysca. I. Szukay mieysa twego, álbo iemu bliskiego ná
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: L3
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
2000 kroków, ZIEMIA od Słońca dystast mil Niemieckich 9 kroć stotysięcy, 60 i cztery tysiące, trzysta sześćdziesiąt i jedna.
JESZCZE OKRĄG Świata ma swoje Kraje, albo Kardynes, to jest Wschód, Zachód Słońca, Południe, Pułnoc. Między temi samemi Krajami znowu inne są Krainy, to jest między Pułnocą i Wschodem Słońca Ekwinokcjalnym, jest Zachód Słońca Letni między Zachodem Ekwinokcjalnym i Południem. jest Zachód Zimowy. Respektem tych Kardynalnych 4 krajów, jest też wiatrów cztery, to jest w Greckim języku Eurus Wschodni wiatr, w Łacińskim języku Subsolanus: Zefyrus Zachodni, po Łacinie o ASTRONOMII
Favonius: Boreas, Północy, po łacinie Aquilo: Notus Południowy po
2000 krokow, ZIEMIA od Słońca distast mil Niemieckich 9 kroc stotysięcy, 60 y cztery tysiące, trzysta sześćdziesiąt y iedna.
IESZCZE OKRĄG Swiata ma swoie Kraie, albo Cardines, to iest Wschod, Zachod Słońca, Południe, Pułnoc. Między temi samemi Kraiami znowu inne są Krainy, to iest między Pułnocą y Wschodem Słońca Ekwinokcyalnym, iest Zachod Słońca Letni między Zachodem Ekwinokcyalnym y Południem. iest Zachod Zimowy. Respektem tych Kardynalnych 4 kraiow, iest też wiatrow cztery, to iest w Greckim ięzyku Eurus Wschodni wiatr, w Łacinskim ięzyku Subsolanus: Zephyrus Zachodni, po Łacinie o ASTRONOMII
Favonius: Boreas, Pułnocny, po łacinie Aquilo: Notus Południowy po
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 168
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
Niemieckich 9 kroć stotysięcy, 60 i cztery tysiące, trzysta sześćdziesiąt i jedna.
JESZCZE OKRĄG Świata ma swoje Kraje, albo Kardynes, to jest Wschód, Zachód Słońca, Południe, Pułnoc. Między temi samemi Krajami znowu inne są Krainy, to jest między Pułnocą i Wschodem Słońca Ekwinokcjalnym, jest Zachód Słońca Letni między Zachodem Ekwinokcjalnym i Południem. jest Zachód Zimowy. Respektem tych Kardynalnych 4 krajów, jest też wiatrów cztery, to jest w Greckim języku Eurus Wschodni wiatr, w Łacińskim języku Subsolanus: Zefyrus Zachodni, po Łacinie o ASTRONOMII
Favonius: Boreas, Północy, po łacinie Aquilo: Notus Południowy po łacinie Auster. Wiatry te Owidyusz opisał następującym
Niemieckich 9 kroc stotysięcy, 60 y cztery tysiące, trzysta sześćdziesiąt y iedna.
IESZCZE OKRĄG Swiata ma swoie Kraie, albo Cardines, to iest Wschod, Zachod Słońca, Południe, Pułnoc. Między temi samemi Kraiami znowu inne są Krainy, to iest między Pułnocą y Wschodem Słońca Ekwinokcyalnym, iest Zachod Słońca Letni między Zachodem Ekwinokcyalnym y Południem. iest Zachod Zimowy. Respektem tych Kardynalnych 4 kraiow, iest też wiatrow cztery, to iest w Greckim ięzyku Eurus Wschodni wiatr, w Łacinskim ięzyku Subsolanus: Zephyrus Zachodni, po Łacinie o ASTRONOMII
Favonius: Boreas, Pułnocny, po łacinie Aquilo: Notus Południowy po łacinie Auster. Wiatry te Owidyusz opisał następuiącym
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 168
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
tojest teraźniejszej Szkocyj, Niemiecki od Niemców. Świeższe wieki inne OCEANOWI dali imienia, tojest wszystkie UCEANU części, między Azją, Ameryką, i Ziemią Australną, albo Magellońską, Hiszpani nazwali Mar del Zur tojest Morze Południowe, inaczej Mare pacificum od spokojnych fluktów: Części OCEANU między Ameryką, Europą, Afryką, aż do Linii Ekwinokcjalnej zowią Mar del Nort, tojest Morze Północe: Między Ameryką,Afryką, i Australną Ziemią mianują Mar di Ethiopio , Morzem Murzyńskim: OCEAN część mający między Afryką, Azją i Australną Ziemią zowią Mar India, Morzem Indyjskim.
ODNÓG OCEANU proprie SINUS rzeczonych jest 6 według Starej suputacyj. Pierwsza ODNOGA Sinus Godanus od Tacita Mare
toiest teraznieyszey Szkocyi, Niemiecki od Niemcow. Swieższe wieki inne OCEANOWI dali ìmienia, toiest wszystkie UCEANU części, między Azyą, Ameryką, y Ziemią Australną, albo Magellońską, Hiszpani nazwali Mar del Zur toiest Morze Południowe, inaczey Mare pacificum od spokoynych fluktow: Części OCEANU między Ameryką, Europą, Afryką, aż do Linii Ekwinokcyalney zowią Mar del Nort, toiest Morze Pułnocne: Między Ameryką,Afryką, y Australną Ziemią mianuią Mar di Ethiopio , Morzem Murzyńskim: OCEAN część maiący między Afryką, Azyą y Australną Ziemią zowią Mar India, Morzem Indyiskim.
ODNOG OCEANU proprie SINUS rzeczonych iest 6 według Starey supputacyi. Pierwszá ODNOGA Sinus Godanus od Tacita Mare
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 553
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
dobre. Ziemia też nie ma być głębiej kopana, orana nad dziesięć stop, ani jej dalej dżdżowa wilgoć penetruje, gdyż dalej ziemia jadowita: i dlatego głęboko się w ziemi chowające zwierzęta, są jadowite, iż tam słońce niedosiąga, Wgnojeniu ogroda, lub pola obserwować, aby to czynić wtedy, kiedy od zachodu Ekwinokcjalnego wiatry wieją. i Księżyc jest na wschodzie, i to suchy; takim bowiem obserwowaniem cudna nadarza się obfitość wedłu Pliniusza. I I I INSTRUKTARZ, INWENTARZ.
INstruktarz Gospodarzom, Administratorom podany, jest to O Ekonomice, mianowicie o Instruktarzu etc.
reguła, której się mają trzymać, i Pańską na folwarkach egzekwować dyspozycją.
dobre. Ziemia też nie ma bydź głębiey kopana, orana nad dziesięć stop, ani iey daley dzdzowa wilgoć penetruie, gdyż daley ziemia iadowita: y dlatego głęboko się w ziemi chowaiące zwierzęta, są iadowite, iż tam słońce niedosiąga, Wgnoieniu ogroda, lub pola obserwować, aby to czynić wtedy, kiedy od zachodu Ekwinokcyalnego wiatry wieią. y Xiężyc iest na wschodzie, y to suchy; takim bowiem obserwowaniem cudna nadarza się obfitość wedłu Pliniusza. I I I INSTRUKTARZ, INWENTARZ.
INstruktarz Gospodarzom, Administratorom podany, iest to O Ekonomice, mianowicie o Instruktarzu etc.
reguła, ktorey się maią trzymać, y Pańską na folwarkach exekwować dyspozycyą.
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 415
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
to ten sny miła prezentuje. Columella Autor radzi ją często, a rzadko przesadzać na sprawnej miętkiej ziemi; do czego służy plewami grunt nawożony. Żeby wielka rosła, nać jej przedeptywać potrzeba. Wszystkie nowalie ogródne, ba i zboża same lubią ziemię gnojną: gnojem tedy nawozić radzi Pliniusz naturalista, gdy wiatr wieje od zachodu ekwinokcjalnego, i gdy miesiąc jest na schodzie, i to suchy. Nasiona jarzyny albo warzywa, co idą do kuchni, siać należy na wschodzie. Generalnie sciendum o kwiatach, aby uważać, lunacje miesiąca, aspekty niebieskie. Skrapianie ziół ma być znana, a te najlepsze, południowe, wieczorne nie bardzo. P P P
to ten sny miła prezentuie. Columella Autor radzi ią często, á rzadko przesadzać na sprawney miętkiey ziemi; do czego służy plewami grunt nawożony. Zeby wielka rosła, nać iey przedeptywać potrzeba. Wszystkie nowalie ogrodne, ba y zboza same lubią ziemię gnoyną: gnoiem tedy nawozić radzi Pliniusz naturalista, gdy wiatr wieie od zachodu ekwinokcyalnego, y gdy miesiąc iest na schodzie, y to suchy. Nasiona iarzyny albo warzywa, co idą do kuchni, siać należy na wschodzie. Generalnie sciendum o kwiatach, aby uważać, lunacye miesiąca, aspekty niebieskie. Skrapianie zioł ma bydź znana, á te naylepsze, południowe, wieczorne nie bardzo. P P P
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 440
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
