fuerint, cum gravi publicoque incommodo obligare non possunt. lllam legislatoris et legis mentem cujuslibet fuisse merito existimatur, ut in illo casu quo ex lege lata gravis incommodi omnibus periculum oriatur, lex ipsa cesset ac veluti extinguatur. Leges enim malum nullomodo intendere possunt, sed ad bonum Reipublicae, ciuiumque sua tendunt natura. Corsini, Etyka, II, 9.
Ani też zwyczajowym prawem, ponieważ napisanego nie masz, bronić się tu nie trzeba. Bo zawsze „dawność zwyczaju, wewnętrznej dobroci i prawdy w sobie nie mającego, jest to dawność błędu”. A dawny błąd jest zawsze błąd, chociaż dla wzwyczajenia się nie jest tak dalej, jak był
fuerint, cum gravi publicoque incommodo obligare non possunt. lllam legislatoris et legis mentem cujuslibet fuisse merito existimatur, ut in illo casu quo ex lege lata gravis incommodi omnibus periculum oriatur, lex ipsa cesset ac veluti extinguatur. Leges enim malum nullomodo intendere possunt, sed ad bonum Reipublicae, ciuiumque sua tendunt natura. Corsini, Etyka, II, 9.
Ani też zwyczajowym prawem, ponieważ napisanego nie masz, bronić się tu nie trzeba. Bo zawsze „dawność zwyczaju, wewnętrznej dobroci i prawdy w sobie nie mającego, jest to dawność błędu”. A dawny błąd jest zawsze błąd, chociaż dla wzwyczajenia się nie jest tak dalej, jak był
Skrót tekstu: KonSSpos
Strona: 185
Tytuł:
O skutecznym rad sposobie
Autor:
Stanisław Konarski
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Gatunek:
pisma polityczne, społeczne
Tematyka:
polityka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
między 1760 a 1763
Data wydania (nie wcześniej niż):
1760
Data wydania (nie później niż):
1763
Tekst uwspółcześniony:
tak
Tytuł antologii:
Pisma wybrane
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Juliusz Nowak-Dłużewski
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Warszawa
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Państwowy Instytut Wydawniczy
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1955
do czego lepszego. Ta zaś idea, gdy ją zechcemy przyprowadzić do praktyki, natenczas pokaże się, co jest, to jest, że jest tylko prawdziwa chimerą. Wszystkie scyjencyje mają swoję: chimija ma taki swój filozof iczny kamień, geometry ja — kwadraturę cyrkułu, astronomija — miarę świata długości, mechanica nieustanne ruszanie, etyka cnotę cale nie interesowaną, chimera zaś polityki jest rząd doskonały. Tak jest trudno dobrą zrobić społeczność czy rzpltą, cale jest łatwo jak najlepszą jej plantę opisać. Nie trzeba więc, żeby prawodawcy, co jest najlepszego, ustanawiali, kiedy to jest dla pasyj ludzkich do wykonania niemożne. Polityka nie powinna supponować w ludzkiej naturze
do czego lepszego. Ta zaś idea, gdy ją zechcemy przyprowadzić do praktyki, natenczas pokaże się, co jest, to jest, że jest tylko prawdziwa chimerą. Wszystkie scyjencyje mają swoję: chimija ma taki swój filozof iczny kamień, geometry ja — kwadraturę cyrkułu, astronomija — miarę świata długości, mechanica nieustanne ruszanie, etyka cnotę cale nie interessowaną, chimera zaś polityki jest rząd doskonały. Tak jest trudno dobrą zrobić społeczność czy rzpltą, cale jest łatwo jak najlepszą jej plantę opisać. Nie trzeba więc, żeby prawodawcy, co jest najlepszego, ustanawiali, kiedy to jest dla passyj ludzkich do wykonania niemożne. Polityka nie powinna supponować w ludzkiej naturze
Skrót tekstu: KonSSpos
Strona: 298
Tytuł:
O skutecznym rad sposobie
Autor:
Stanisław Konarski
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Gatunek:
pisma polityczne, społeczne
Tematyka:
polityka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
między 1760 a 1763
Data wydania (nie wcześniej niż):
1760
Data wydania (nie później niż):
1763
Tekst uwspółcześniony:
tak
Tytuł antologii:
Pisma wybrane
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Juliusz Nowak-Dłużewski
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Warszawa
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Państwowy Instytut Wydawniczy
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1955
Driakiew wynalazł Andromachus Kreteński Medyk Roku 50.
Arytmetykę wynaleźli Phaenicenses Naród Azjatycki.
Nowego Świata Inwentor Krzysztof Columbus Roku 1493.
Trunku KOFEC, vulgo CAFEE wymyślili Arabowie i Turcy z Bobu Arabskiego, albo Egipskiego Bon nazwanego, która Cafa teraz i w Holandyj rodzi się przy ciekawości i Industryj tamecznych Obywatelów. O Inwentorach Różnych Kunsztów.
ETYKI, to jest Moralnej Filozofii. Autor był Socrates.
Korespondencyj Sekretnej przez Cyfry,piewszy był Autor Juliusz Cesarz.
Sztucznie circumvenire Nieprzyjaciela, i w nocy nastraszyć wynalazł Pan Imieniem, z tąd też Panicus timor jest in Proverbio.
Minów albo Podkopów wojennych, pierwszy Autor Franciszek Jeorzy Seneński, a prochem nauczył Varrus zapalać.
Sposób
Driákiew wynalazł Andromachus Kretenski Medyk Roku 50.
Arytmetykę wynalezli Phaenicenses Národ Azyatycki.
Nowego Swiata Inwentor Krzysztof Columbus Roku 1493.
Trunku KOFFEC, vulgo CAFEE wymyślili Arabowie y Turcy z Bobu Arabskiego, álbo Egypskiego Bon nazwanego, ktorá Caffa teraz y w Hollandyi rodzi się przy ciekawości y Industryi tamecznych Obywatelow. O Inwentorách Rożnych Kunsztow.
ETYKI, to iest Moralney Filozofii. Autor był Socrates.
Korrespondencyi Sekretney przez Cyfry,piewszy był Autor Iuliusz Cesarz.
Sztucznie circumvenire Nieprzyiáciela, y w nocy nastraszyć wynalazł Pan Imieniem, z tąd też Panicus timor iest in Proverbio.
Minow álbo Podkopow woiennych, pierwszy Autor Franciszek Ieorzy Seneński, á prochem nauczył Varrus zapáláć.
Sposob
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 984
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
, Kroniki od Roku 381 continuado Gennadium, aż do Roku 1112, którego też roku i życie swoje zakończył. Z: Grzegorzowi, VII Paschalisowi II Papieżom mniej przychylny w swych Pismach, będąc Adherentem i Partyzantem strony Henryka Cesarza.
SOCRATES Ateńczyk Filozof, Archelausa uczeń, Mistrz Platona, w czystości i sprawiedliwości nulli comparabilis, Etyki albo Moralnej Fijlozofii pierwszy Autor, Kantipy żony ustawicznie gdyrającej nie czuł szturmów; która tak była w złości niecierpliwa, iż stół wywróciła, przy którym mąż Sokrates z Uczniami dysputował. Ze nowych Bogów przyczyniał, o starych źle trzymał, dwieścią ośmdziesiąt i jedną Ateńskiego Senatu kondemnowany sentencjami. Więc sam sobie miał dać truciznę. Pliniusz
, Kroniki od Roku 381 continuado Gennadium, áź do Roku 1112, ktorego też roku y życie swoie zakończył. S: Grzegorzowi, VII Paschalisowi II Papieżom mniey przychylny w swych Pismach, będąc Adherentem y Partyzantem strony Henryka Cesarza.
SOCRATES Ateńczyk Filozof, Archelausa uczeń, Mistrz Platona, w czystości y sprawiedliwości nulli comparabilis, Etyki albo Moralney Fiilozofii pierwszy Autor, Kantippy żony ustawicznie gdyraiącey nie czuł szturmow; ktora tak była w złości niecierpliwa, iż stoł wywrociła, przy ktorym mąż Sokrates z Uczniami dysputował. Ze nowych Bogow przyczyniał, o starych źle trzymał, dwieścią ośmdziesiąt y iedną Ateńskiego Senatu kondemnowany sentencyami. Więc sam sobie miał dać truciznę. Pliniusz
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 688
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
i fundamentalnie piszącego w swoim ojczystym języku, ile gdy zwykłe na inny język tłumaczenia, albo nie zawsze są sprawiedliwe, albo też nie prędko na świat się pokazują. P. Nauczywszy się cokolwiek niektórych potrzebniejszych języków, cóż potym czynić? F. Potym udać się do Matematyki, Filozofii, jako to Logiki, Fizyki, Etyki, Polityki, Jurysprudencyj, Historyj etc. P. Cale cudowną słyszę nauk dyspozycją; wszak przecie po Gramatyce Poëtyka, Retoryka, potym Filozofia Teologia. Takim i ja uczyłem się porządkiem, a o Matematyce ledwie słyszałem, więc o niej chyba na końcu szkół dawać się może lekcja dla wiadomości tylko, Gramatyka zaś
y fundamentalnie piszącego w swoim oyczystym ięzyku, ile gdy zwykłe na inny ięzyk tłumaczenia, albo nie zawsze są sprawiedliwe, albo też nie prętko na swiat się pokazuią. P. Nauczywszy się cokolwiek niektorych potrzebnieyszych ięzykow, coż potym czynić? F. Potym udać się do Matematyki, Filosofii, iako to Logiki, Fizyki, Etyki, Polityki, Jurisprudencyi, Historyi etc. P. Cale cudowną słyszę nauk dyspozycyą; wszak przećie po Gramatyce Poëtyka, Rhetoryka, potym Filozofia Theologia. Takim y ia uczyłem się porządkiem, a o Mathematyce ledwie słyszałem, więc o niey chyba na końcu szkoł dawać się może lekcya dla wiadomośći tylko, Grammatyka zaś
Skrót tekstu: AkDziec
Strona: 46
Tytuł:
Akademia dziecinna albo zbiór nauk różnych
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia JKM i Rzeczypospolitej Scholarum Piarum
Miejsce wydania:
Wilno
Region:
ziemie Wielkiego Księstwa Litewskiego
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1761
Data wydania (nie wcześniej niż):
1761
Data wydania (nie później niż):
1761
mają pewną słabość, czyli namiętność w sobie panującą, przez którą łatwa rzecz jest ich pozyskać. Ale jako ta pasja pospolicie jest nieporządna, nie trzeba być tak bardzo rozpuszczonym, aby im z tej strony podchlebiać, dla otrzymania tego, czego sobie życzymy. Ponieważ byłoby to gwałcić to prawo honoru, wsparte na początkach Etyki Chrześcijańskiej: że nie godzi się nigdy zażywać sposobów zakazanych - chociażby to było dla siągnienia szczęśliwego skutku w rzeczach, nawet najsłuszniejszych. LEKCJA. XI. O wysokim Urodzeniu, i o Reputacyj.
Lepiejby daleko było dla człowieka Szlachetnego, aby stracił zycie, aniżeli gdyby miał stracić honor przez uczynek jaki niewstydliwy, albo niecnotliwy
maią pewną słabość, czyli namiętność w sobie panuiącą, przez ktorą łatwa rzecz iest ich pozyskać. Ale iako ta passya pospolicie iest nieporządna, nie trzeba być tak bardzo rozpuszczonym, aby im z tey strony podchlebiać, dla otrzymania tego, czego sobie życzymy. Ponieważ byłoby to gwałcić to prawo honoru, wsparte na początkach Ethyki Chrześcijańskiey: że nie godzi się nigdy zażywać sposobow zakazanych - chociażby to było dla siągnienia szczęśliwego skutku w rzeczach, nawet naysłusznieyszych. LEKCYA. XI. O wysokim Urodzeniu, y o Reputacyi.
Lepieyby daleko było dla człowieka Szlachetnego, aby stracił zycie, aniżeli gdyby miał stracić honor przez uczynek iaki niewstydliwy, albo niecnotliwy
Skrót tekstu: AkDziec
Strona: 86
Tytuł:
Akademia dziecinna albo zbiór nauk różnych
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia JKM i Rzeczypospolitej Scholarum Piarum
Miejsce wydania:
Wilno
Region:
ziemie Wielkiego Księstwa Litewskiego
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1761
Data wydania (nie wcześniej niż):
1761
Data wydania (nie później niż):
1761
więcej o tym chce wiedzieć, niech się uda do Autorów tak dawniejszych, jako teraźniejszych obszernie i doskonale traktujących o nauce Politycznej, o której Sam Arystoteles Ksiąg kilkanaście napisał,. Zazwyczaj po Szkołach o Polityce czyli o Nauce Rządzenia się, i Rządzenia drugich podług zdrowego rozumu nie pierwiej traktują, aż w Filozofij po skończonej Etyce, która obiasnia co jest cnota, co nie cnota, i o której króciuchno niżej się namieni gdy wszystkie Nauki, umiejętności, i Sztuki na Świecie zwyczajne, potrzebne, cale uczciwe i pożyteczne porządkiem opisywane będą, aby Młodź jakąkolwiek o nich miała wiadomość.
więcey o tym chce wiedzieć, niech się uda do Autorow tak dawnieyszych, iako teraznieyszych obszernie y doskonale traktuiących o nauce Polityczney, o ktorey Sam Aristoteles Xiąg kilkanaście napisał,. Zazwyczay po Szkołach o Polityce czyli o Nauce Rządzenia się, y Rządzenia drugich podług zdrowego rozumu nie pierwiey traktuią, aż w Filozofij po skończoney Etyce, ktora obiasnia co iest cnota, co nie cnota, y o ktorey krociuchno niżey się namieni gdy wszystkie Nauki, umieiętności, y Sztuki na Swiecie zwyczayne, potrzebne, cale uczciwe y pożyteczne porządkiem opisywane będą, aby Młodź iakąkolwiek o nich miała wiadomość.
Skrót tekstu: AkDziec
Strona: 134
Tytuł:
Akademia dziecinna albo zbiór nauk różnych
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia JKM i Rzeczypospolitej Scholarum Piarum
Miejsce wydania:
Wilno
Region:
ziemie Wielkiego Księstwa Litewskiego
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1761
Data wydania (nie wcześniej niż):
1761
Data wydania (nie później niż):
1761
PRZYDATEK DO WTÓRYCH KSIĄG Etyki Arystotelesowej. Summa Ksiąg Wtórych.
W Pierwszych Księgach/ o szczęściu/ jako o końcu żywota ludzkiego potocznego uczył: Którego iż nie możemy/ jedno przez pewne śrzodki/ i sposoby/ jako przez cnotę dojść: teraz w niniejszych Księgach/ pozad położonych/ o tych rzeczach/ które przynależą do dostania tego końca/ to jest
PRZYDATEK DO WTORYCH KSIĄG Ethyki Aristotelesowey. Summá Kśiąg Wtorych.
W Pierwszych Kśięgách/ o sczęśćiu/ iáko o końcu żywotá ludzkiego potocznego vczył: Ktorego iż nie możemy/ iedno przez pewne śrzodki/ y sposoby/ iáko przez cnotę doyść: teraz w ninieyszych Kśięgách/ pozad położonych/ o tych rzeczách/ ktore przynależą do dostánia tego końcá/ to iest
Skrót tekstu: PetrSEt
Strona: 119
Tytuł:
Etyki Arystotelesowej [...] pierwsza część
Autor:
Sebastian Petrycy
Drukarnia:
Maciej Jędrzejowczyk
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
filozofia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1618
Data wydania (nie wcześniej niż):
1618
Data wydania (nie później niż):
1618
to jest: każdy ma coś osobnego/ od natury danego/ czego inszy nie ma. Jeśli go dostajemy za zwyczajem/ tedy abo jest trwały; jako jest nałóg; abo nietrwały/ jako jest niejaka nabyta sposobność. Nawet obyczaj/ abo jest dobry/ jako cnota; abo zły/ jako złość i niecnota. Etyki Arystoteles: Obyczaj dwojako się rozumie. Co jest zwyczaj.
Zwyczaj/ mało co się odmienia od obyczaju w słowie. Zwyczaj właśnie jest przez który się dzieje obyczaj: gdyż obyczaj zstaje się z zwyczaju. A jako obyczaj/ tak też zwyczaj właśnie/ przynależy samemu człowiekowi rozumnemu. V Polaków/ za jedno się czasem bierze
to iest: káżdy ma coś osobnego/ od nátury dánego/ czego inszy nie ma. Iesli go dostáiemy zá zwyczáiem/ tedy ábo iest trwáły; iáko iest nałog; ábo nietrwáły/ iako iest nieiáka nábyta sposobność. Nawet obyczay/ ábo iest dobry/ iáko cnotá; ábo zły/ iáko złość y niecnotá. Ethyki Aristoteles: Obyczay dwoiáko się rozumie. Co iest zwyczay.
Zwyczay/ máło co się odmienia od obyczáiu w słowie. Zwyczay własnie iest przez ktory się dźieie obyczay: gdyż obyczay zstáie się z zwyczáiu. A iáko obyczay/ tak też zwyczay własnie/ przynależy samemu człowiekowi rozumnemu. V Polakow/ za iedno się czásem bierze
Skrót tekstu: PetrSEt
Strona: 120
Tytuł:
Etyki Arystotelesowej [...] pierwsza część
Autor:
Sebastian Petrycy
Drukarnia:
Maciej Jędrzejowczyk
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
filozofia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1618
Data wydania (nie wcześniej niż):
1618
Data wydania (nie później niż):
1618
cnoty są tak powikłane/ iż jedna bez drugiej nie może być: dla tego złączenia przez własne i bliskie sprawy jednej/ drugiej cnoty nabywamy. Potrzecie/ nabywamy cnoty wymyślnym sposobem/ przez przyczyny pierwsze: to jest/ przez Filozofią i naukę/ przez którą/ iż rozum widzi prawdę/ może nas kierować do rzeczy przynależą- Etyki Arystoteles:
cych cnocie/ dobrym i uczciwym sprawom: Abowiem przez dobre ułożenie mózgu w człowiecze/ od natury dobrze opatrzonym/ może być przystojna zaraz skłonność żadzej smysłów/ to jest/ komu zle w mózgu/ i w głowie ułożono/ ten się chwyta czego się nie chwytać: i zowiem takiego po Polsku Fiute/ który
cnoty są tak powikłáne/ iż iedná bez drugiey nie może być: dla tego złączenia przez własne y bliskie spráwy iedney/ drugiey cnoty nábywamy. Potrzećie/ nábywamy cnoty wymyślnym sposobem/ przez przyczyny pierwsze: to iest/ przez Philosophią y naukę/ przez ktorą/ iż rozum widźi prawdę/ może nas kierowáć do rzeczy przynależą- Ethyki Aristoteles:
cych cnoćie/ dobrym y vczćiwym spráwom: Abowiem przez dobre vłożenie mozgu w człowiecze/ od nátury dobrze opátrzonym/ może być przystoyna záraz skłonność żadzey smysłow/ to iest/ komu zle w mozgu/ y w głowie vłożono/ ten się chwyta czego się nie chwytáć: y zowiem takiego po Polsku Fiute/ ktory
Skrót tekstu: PetrSEt
Strona: 121
Tytuł:
Etyki Arystotelesowej [...] pierwsza część
Autor:
Sebastian Petrycy
Drukarnia:
Maciej Jędrzejowczyk
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
filozofia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1618
Data wydania (nie wcześniej niż):
1618
Data wydania (nie później niż):
1618
