są posesji. Jeszcze do Azyj należą dwie znaczne insuły na morzu Medyterrańskim położone, Rodus, i Cyprus. Ta w Roku 1570. od Turków Wenetom wydarta. Tamta Kawalerom Świętego Jana w Roku 1522. AMERYKA.
XLVIII. AMeryka zewsząd Oceanem ograniczona. Nazwana od Amerycum Wespucjusza Florenczyka, który w Roku 1497. pierwszy z Europejczyków onę odkrył. Lubo jeszcze pierwej bo w Roku 1492. Krzysztof Columbus Genueńczyk wynalazł insuły Cuba i Jamaica Amerykańskie. Ma denominacją nowego świata, i podziemnego. To dla odległości od innych trzech części świata. To dla niedawnej tego kraju inwencyj. To dla jego wielkości, bo się prawie równa tym trzem częściom ziemi. Roziąga
są possessyi. Ieszcze do Azyi náleżą dwie znáczne insuły ná morzu Medyterrańskim położone, Rodus, y Cyprus. Tá w Roku 1570. od Turkow Wenetom wydárta. Támtá Káwálerom Swiętego Janá w Roku 1522. AMERYKA.
XLVIII. AMeryká zewsząd Oceánem ográniczoná. Názwáná od Americum Wespucyusza Florenczyká, ktory w Roku 1497. pierwszy z Europeyczykow onę odkrył. Lubo ieszcze pierwey bo w Roku 1492. Krzysztof Columbus Genueńczyk wynalazł insuły Cuba y Jamaica Amerykańskie. Má denominácyą nowego świátá, y podziemnego. To dlá odległości od innych trzech części świátá. To dlá niedáwney tego kráiu inwencyi. To dlá iego wielkości, bo się prawie rowná tym trzem częściom ziemi. Roziągá
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: E
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
IV. P. Te części mająli inne nazwiska? O. Mają, Pierwsze trzy które są wyrażone na jednej połowie Okręgu czyli na Hemisferium A. nazywa się: Stary świat: czwarta zaś część, która całe drugie zabiera Hemisferium B. zowie się: nowy świat; ponieważ dopiero połtrzeciasta lat będzie jako ją Europejczykowie wynaleźli. P. A czy jest więcej Krajów na świecie, które w wyrażonych czterech częściach ziemi bynajmniej nie zamykają się? O. Jest zapewne więcej, jako to: na Północ pod samym Biegunem nazwanym Arcticus: patrz: pod liczbą 5; tudzież na Południe z przeciwnej strony położone, pod samym Biegunem nazwanym Antarcticus,
IV. P. Te części maiąli inne nazwiska? O. Maią, Pierwsze trzy ktore są wyrażone na iedney połowie Okręgu czyli na Hemispherium A. nazywa się: Stary świat: czwarta zaś część, ktora całe drugie zabiera Hemispherium B. zowie się: nowy świat; ponieważ dopiero połtrzeciasta lat będzie iako ią Europeyczykowie wynaleźli. P. A czy iest więcey Kraiow na świecie, ktore w wyrażonych czterech częściach ziemi bynaymniey nie zamykaią się? O. Jest zapewne więcey, iako to: na Połnoc pod samym Biegunem nazwanym Arcticus: patrz: pod liczbą 5; tudzież na Południe z przeciwney strony położone, pod samym Biegunem nazwanym Antarcticus,
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 18
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
Ludzie w Azyj jako się różnią jedni od drugich powietrzem w którym mieszkają , tak się różnią obyczajami: generalnie jednak lud Azjatycki jest dowcipny, przyjemny, wspaniały, ale zniewieściały, zazdrosny i obłudny. Chińczykowie ze wszystkich mieszkańców Azyj, dwiema się najbardziej rzeczami dystyngwują, pychą, i przywiązaniem do nauk i rzemiósł: przyznają oni Europejczykom jedno oko, to jest, cokolwiek wiadomości w rzeczach, światła którego w innych obywatelach całego świata bynajmniej nie widzą, mając ich za ślepych respektem siebie. U nich Szlachectwo idzie za umiejętnością, ten tylko u nich szlachcic, kto uczony, cnotliwy i roztropny, wszyscy inni nie mający cnoty, i nauki, podli ludzie
Ludzie w Azyi iako się rożnią iedni od drugich powietrzem w ktorym mieszkaią , tak się rożnią obyczaiami: generalnie iednak lud Azyatycki iest dowcipny, przyiemny, wspaniały, ale zniewieściały, zazdrosny y obłudny. Chińczykowie ze wszystkich mieszkańcow Azyi, dwiema się naybardziey rzeczami dystyngwuią, pychą, y przywiązaniem do nauk y rzemiosł: przyznayą oni Europeyczykom iedno oko, to iest, cokolwiek wiadomości w rzeczach, światła ktorego w innych obywatelach całego świata bynaymniey nie widzą, maiąc ich za ślepych respektem siebie. U nich Szlachectwo idzie za umieiętnością, ten tylko u nich szlachcic, kto uczony, cnotliwy y roztropny, wszyscy inni nie maiący cnoty, y nauki, podli ludzie
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 229
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
17. Pegu Stołeczne Królestwa tegoż nazwiska. 18. Siam Stołeczne Królestwa tegoż imienia. 19. Kamboje Stołeczne Królestwa tegoż imienia. 20 Malaka Stołeczne Poł-wyspu i Królestwa tegoż imienia: Portugalczykowie to Królestwo wydarli Indianom, a teraz się dostało Holendrom. 21. Batavia Stołeczne wyspy Jaksa : tu największy handel prowadzą Europejczykowie z Indianami, i to jest najznaczniejszy Kawałek w Indiach Holendrów. 22. Manilla stołeczne wyspu Luson, który od imienia swego miasta także się Manillą nazywa, należy do Hiszpanów. 23. Makao. 24. Kanton. 25. Nankin te trzy miasta wsławione handlami w Chinach. 26. Pekin Stołeczne Państwa Chińskiego. 27
17. Pegu Stołeczne Krolestwa tegoż nazwiska. 18. Siam Stołeczne Krolestwa tegoż imienia. 19. Kamboye Stołeczne Krolestwa tegoż imienia. 20 Malaka Stołeczne Poł-wyspu y Krolestwa tegoż imienia: Portugalczykowie to Krolestwo wydarli Indyanom, a teraz się dostało Hollendrom. 21. Batavia Stołeczne wyspy Jaxa : tu naywiększy handel prowadzą Europeyczykowie z Indyanami, y to iest nayznacznieyszy Kawałek w Indyach Holendrow. 22. Manilla stołeczne wyspu Luson, ktory od imienia swego miasta także się Manillą nazywa, należy do Hiszpanow. 23. Makao. 24. Kanton. 25. Nankin te trzy miasta wsławione handlami w Chinach. 26. Pekin Stołeczne Państwa Chińskiego. 27
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 233
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
Kraj znaleziono, zastano w nim mnóstwo Narodów rozmaitym kształtem rządzących się: teraz prawie cała ta część Ziemi podzielona jest na obszerne Prowincje do różnych Monarchów Europejskich należące, któremi rządzą Vice-Rejowie albo Gubernatorowie imieniem i mocą swoich pryncypałów.
Wszystkie Narody Amerykańskie nie miały wiadomości prawdziwego Boga, w bałwochwalstwie będąc zatopione do czasu odkrycia tej cześci od Europejczyków, którzy światłem Wiary Chrześcijańskiej ją oświecili: przeto w niej teraz po większej części panuje wiara Katolicka Rzymska, albo Luterska, albo Kalwińska: są jednak jeszcze narody pogaństwem zaślepione, wgłąb Kraju mieszkające.
Amerykanie generalnie mówiąc, co do obyczajów, są zdradliwi, zawzięci, zabobonni, po wielu miejscach mają zwyczaj malować swoje ciała
Kray znaleziono, zastano w nim mnostwo Narodow rozmaitym kształtem rządzących się: teraz prawie cała ta część Ziemi podzielona iest na obszerne Prowincye do rożnych Monarchow Europeyskich należące, ktoremi rządzą Vice-Rejowie albo Gubernatorowie imieniem i mocą swoich pryncypałow.
Wszystkie Narody Amerykańskie nie miały wiadomości prawdziwego Boga, w bałwochwalstwie będąc zatopione do czasu odkrycia tey cześci od Europeyczykow, ktorzy światłem Wiary Chrześcijańskiey ią oświecili: przeto w niey teraz po większey części panuje wiara Katolicka Rzymska, albo Luterska, albo Kalwińska: są jednak jeszcze narody pogaństwem zaślepione, wgłąb Kraiu mieszkaiące.
Amerykanie generalnie mowiąc, co do obyczaiow, są zdradliwi, zawzięci, zabobonni, po wielu mieyscach maią zwyczay malować swoie ciała
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 244
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
. Pospolicie jednak kręto drogi idą, i nie zgadzająsiez wymiarem Geograficznym jako krótszym i prostszym. Wymiary takowe w każdym Kraju z swojemi nazwiskami pochodzą od zwyczaju, ustanowienia, i upodobania. P. Powiedz, jakie jakei były wymiary z swojemi nazwiskami u dawnych, a jakie u teraźniejszych Narodów? O. Egipcjanie najdawniejsi i najznajomsi Europejczykom, wymiar dróg nazywali Schaene co zawierało w sobie 5000 kroków Geometrycznych. Grecy rachowali NAUKA O SFERZE.
przez staje Stadia. Staje zamykało w sobie 125 kroków Geometrycznych. Rzymianie rozmierzywali odległości miejsc tysiącami kroków, i nazywali mile. Gaulowie mierzyli Leukami Lieue, co zawierało 1500 kroków: Krok Geometryczny czyni 5 kroków Królewskich, Pedes
. Pospolicie iednak kręto drogi idą, y nie zgadzaiąsiez wymiarem Geograficznym iako krotszym i prostszym. Wymiary takowe w każdym Kraiu z swoiemi nazwiskami pochodzą od zwyczaiu, ustanowienia, y upodobania. P. Powiedz, iakie iakei były wymiary z swoiemi nazwiskami u dawnych, a iakie u teraźnieyszych Narodow? O. Egipcyanie naydawnieysi y nayznaiomsi Europeyczykom, wymiar drog nazywali Schaenae co zawierało w sobie 5000 krokow Geometrycznych. Grecy rachowali NAUKA O SFERZE.
przez staie Stadia. Staie zamykało w sobie 125 krokow Geometrycznych. Rzymianie rozmierzywali odległości mieysc tysiącami krokow, y nazywali mile. Gaulowie mierzyli Leukami Lieue, co zawierało 1500 krokow: Krok Geometryczny czyni 5 krokow Krolewskich, Pedes
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 285
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
mrozem wielkim.
26 Lutego miedzy 8, i 9 wieczorną trzęsienie w Szwajcaryj i w okolicy, osobliwie w wyższej Walezij, gdzie kilka domów obaliło. W Laubach po trzęsieniu ziemi nastąpiło zimno nader wielkie, w Surat zaś przestraszyło, ale szkody żadnej nie uczyniło: po nim nastąpiło sześcioletnie morowe powietrze samym tylko lndianom szkodliwe nie Europejczykom.
1685. 26 Lutego miedzy 8 i 9 w nocy, trzęsienie ziemi prawie w całej Szwajcaryj, w Lauzanne, w Bazylei, osobliwie zaś w wyższej Walezij. 9 Września gwałtowne w Glarys w pośrzód pogody, Pan Dumont uczuł trzęsienie ziemi w Smyrnie tenże powiada, iż w Natolij częste są te przypadki.
12
mrozem wielkim.
26 Lutego miedzy 8, y 9 wieczorną trzęsienie w Szwaycaryi y w okolicy, osobliwie w wyższey Waleziy, gdzie kilka domow obaliło. W Laubach po trzęsieniu ziemi nastąpiło zimno nader wielkie, w Surat zaś przestraszyło, ale szkody żadney nie uczyniło: po nim nastąpiło sześcioletnie morowe powietrze samym tylko lndyanom szkodliwe nie Europeyczykom.
1685. 26 Lutego miedzy 8 y 9 w nocy, trzęsienie ziemi prawie w całey Szwaycariy, w Lauzanne, w Bazylei, osobliwie zaś w wyższey Waleziy. 9 Września gwałtowne w Glaris w pośrzód pogody, Pan Dumont uczuł trzęsienie ziemi w Smyrnie tenże powiada, iż w Natoliy częste są te przypadki.
12
Skrót tekstu: BohJProg_II
Strona: 136
Tytuł:
Prognostyk Zły czy Dobry Komety Roku 1769 y 1770
Autor:
Jan Bohomolec
Drukarnia:
Drukarnia J.K.M. i Rzeczypospolitej w Kollegium Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
kroniki, traktaty
Tematyka:
astronomia, historia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1770
Data wydania (nie wcześniej niż):
1770
Data wydania (nie później niż):
1770
Aquilonáris. Arcticus, albo Ursinus od Ursy Gwiazdy: Drugi Punkt albo Koniec osi owej jest Polus Australis, albo Południowy, inaczej Antarcticus to jest przeciw Arktyka, Punktu Północego. Mieszkający w Europie, tylko widzą Polum Arcticum, albo koniec osi od Pułnocy, zowiąc go Nort Tramontana: Drugiego Polum Południowego, cale nie widzą Europejczykowie, bo jest pod ziemią
SFERA Świata przez Astronomów podzielona jest na Cyrkuły Imaginacjine, z których jedne Primarii, drugie Secundarii, Maximi, non Maximi. Primarii, albo Pryncypalne Cjikuły są HORIZON, MERIDIANUS AEQUATOR, ZODIACUS, COLURUS, COLURUS SOLSTITIORUM, COLURUS AEQUINOCTIORUM, TROPICUS CANCRI, TROPICUS CAPRICORNI, POLARIS ARCTICUS, POLARIS ANTARCTICUS
Aquilonáris. Arcticus, albo Ursinus od Ursy Gwiazdy: Drugi Punkt albo Koniec ośi owey iest Polus Australis, albo Południowy, inaczey Antarcticus to iest przeciw Arktyka, Punktu Pułnocnego. Mieszkaiący w Europie, tylko widzą Polum Arcticum, albo koniec ośi od Pułnocy, zowiąc go North Tramontana: Drugiego Polum Południowego, cale nie widzą Europeyczykowie, bo iest pod ziemią
SFERA Swiata prżez Astronomow podzieloná iest na Cyrkuły Imaginacyine, z ktorych iedne Primarii, drugie Secundarii, Maximi, non Maximi. Primarii, albo Pryncypalne Cyikuły są HORIZON, MERIDIANUS AEQUATOR, ZODIACUS, COLURUS, COLURUS SOLSTITIORUM, COLURUS AEQUINOCTIORUM, TROPICUS CANCRI, TROPICUS CAPRICORNI, POLARIS ARCTICUS, POLARIS ANTARCTICUS
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 166
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
chowają, chodząc w czapkach z pieknych futer, które krymskiemi, od Krymu nazywają. U Garamantów Afrykańskiej Nacyj czapki lud pospolity. miał z skorup, strusich jaj. U Murzynów nakrycie było jak kapelusz wielki 10. osób razem mogący nakryć: alias musiała to być umbrela jako i teraz u nich in usu, i u Europejczyków: otym tam nakryciu Nicolaus Gordinus świadczy. Turcy, trzymający sektę Mahometa Pseudo-Proroka według interpretacyj Homara, zażywają na strój głowy, czapki zwanej Turban, albo zawoju. Zonaras Autor zowie Tupham: takiż zawoj u Tatarów zacniejszych, ale koloru zielonego: który też zbisurmanionym i z Familii. Mahometa idącym jest własny
chowaią, chodząc w cżapkach z pieknych futer, ktore krymskiemi, od Krymu nazywaią. U Garamantow Afrykańskiey Nacyi czapki lud pospolity. miał z skorup, strusich iay. U Murzynow nakrycie było iak kapelusz wielki 10. osob razem mogący nakryć: alias musiała to bydż umbrela iako y teraz u nich in usu, y u Europeycżykow: otym tam nakryciu Nicolaus Gordinus swiadcży. Turcy, trzymaiący sektę Machometa Pseudo-Proroka według interpretacyi Homara, zażywaią na stroy głowy, cżapki zwaney Turban, albo zawoiu. Zonaras Autor zowie Tupham: takiż zawoy u Tatarow zacnieyszych, ale koloru zielonego: ktory też zbisurmanionym y z Familii. Machometa idącym iest własny
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 74
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
z ryżu, tylko się różnią smakiem, i co raz innemi kolorami: forma też różna na wierzchu, ptaków, zwierząt. Przydają Szorbet. Serwet nie zażywają, ale miasto nich, i zamiast talerza, chleba cienko rozplaskanego, albo ukrojonego. Na ziemi siedzą na krzyż nogi założywszy, i tak jedzą; a dla Europejczyków dają stołki jeno na dłoń od ziemi podniesione. U stołu Królewskiego wielkie milczenie observatur. Dawnych PERSÓW Religia była, Słońce, Miesiąc, ogień adorować; teraz BOGA wyznają prawego, ale według Sekty Halego Doktora; aliàs trzymają sam wybór Alkoranu Mahometa: co uczynił pewny Sofi Mnich Mahometański wieku XIV. to jest około R.
z ryżu, tylko się rożnią smakiem, y co raz innemi kolorámi: forma też rożna na wierzchu, ptakow, zwierząt. Przydaią Szorbet. Serwet nie zażywaią, ale miasto nich, y zamiast talerza, chleba cienko rozplaskanego, albo ukroionego. Na ziemi siedzą na krzyż nogi záłożywszy, y tak iedzą; a dla Europeyczyków daią stołki ieno na dłoń od ziemi podniesione. U stołu Krolewskiego wielkie milczenie observatur. Dawnych PERSOW Religia była, Słońce, Miesiąc, ogień adorować; teraz BOGA wyznaią prawego, ale według Sekty Halego Doktora; aliàs trzymaią sam wybór Alkoranu Machometa: co uczynił pewny Sophi Mnich Machometański wieku XIV. to iest około R.
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 521
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
