flaszy zalutowawszy w kotle ukropu wrzącego przez godzin cztery. Tego rano i na noc po kwaterce ciepło dawaj pić/ Albowiem kamień krzy/ i mocz kąpaniem odchodzący/ abo też zgoła nad przyrodzenie zatrzymany wywodzi. Pęcherzowe boleści.
W pęcherzu boleści ciężkie układa Mocz wywodzi.
Mocz kąpaniem odchodzący wywodzi/ wziąwszy nasienia Biedrzeńcowego pięć łotów/ Fengreku cztery łoty/ bez kwinty/ tych dwu nasienia przypraż na żelażnej panewce/ aż się zarumienieją. Potym przydaj Mirhy wybornej kwintę jednę/ Pieprzu pełnego dwanaście ziarn. To wszysto co namielej utrzeć/ i pomieszać/ a tego po kwincie w ciepłym winie pić do kąpiele idąc/ która bywa dla tego po pas czyniona. Pęcherza
flászy zálutowawszy w kotle vkropu wrzącego przez godźin cztery. Tego ráno y ná noc po kwaterce ciepło daway pić/ Albowiem kámień krzy/ y mocz kąpániem odchodzący/ ábo też zgołá nád przyrodzenie zátrzymány wywodźi. Pęchyrzowe boleśći.
W pęchyrzu boleśći ćiężkie vkłáda Mocz wywodźi.
Mocz kąpániem odchodzący wywodźi/ wźiąwszy naśienia Biedrzeńcowego pięć łotow/ Fengreku cztery łoty/ bez kwinty/ tych dwu nasienia przypraż ná żeláżney panewce/ áż sie zárumienieią. Potym przyday Mirhy wyborney kwintę iednę/ Pieprzu pełnego dwánaśćie źiarn. To wszysto co namieley vtrzeć/ y pomieszáć/ á tego po kwinćie w ćiepłym winie pić do kąpiele idąc/ ktora bywa dla tego po pás czyniona. Pęchyrzá
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 68
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
funt miodu chędogiego/ i znowu warzyć pilnie odszymując/ a strzec by namniej nie ukipiało. Tego Trunku choremu rano i na noc dawać pić ciepło/ po sześci łyżek/ trzy godziny przed obojem jedzenim. Koniom.
Koniowi barzo brzuchatemu/ abo wiatry nadętemu. Tymże Item.
Koniom Kupie mającem/ wziąć tego korzenia/ Fengreku/ soli prostej po dwu a trzydzieści łotów/ Góryczki łotów szesnaście: To drobno utłukszy w wodzie warzyć/ że tylko pięć kwart zostanie/ albo więcej trochę. Tego pokwarcie do dziewięci kroć daj co nacieplej ścierpieć może/ a zostanieli na dziesiąty dzień co więcej/ i to mu dać a będzie zdrów. Zielnik
funt miodu chędogiego/ y znowu wárzyć pilnie odszymuiąc/ á strzedz by namniey nie vkipiáło. Tego Trunku choremu ráno y ná noc dáwáć pić ćiepło/ po sześći łyżek/ trzy godźiny przed oboiem iedzenim. Koniom.
Koniowi bárzo brzuchátemu/ ábo wiátry nádętemu. Tymże Item.
Koniom Kupie máiącem/ wźiąć tego korzenia/ Fengreku/ soli prostey po dwu á trzydźieści łotów/ Goryczki łotów szesnaśćie: To drobno vtłukszy w wodźie wárzyć/ że tylko pięć kwart zostánie/ álbo więcey trochę. Tego pokwarćie do dźiewięći kroć day co naćiepley śćierpieć może/ á zostánieli ná dźieśiąty dźień co więcey/ y to mu dáć á będźie zdrow. Zielnik
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 69
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Wątrobie chorej użyteczny. (tenże) Od Niedźwiadka uszczknionem
Uszczknionym od Niedźwiadka/ jest osobliwym lekarstwem/ miedzy inymi wielą. (Aben Mesua) Korektura tego Soku.
Bywa roztwarzany Sok Sagapeński/ jako i Cyrenajski/ Sokiem abo polewką Ruty warzonej/ albo Migdałami gorzkimi abo Miodem/ albo chlebem ciepłym/ albo juchą z Fengreku. Miara i waga.
Miara i waga jego od pół ćwierci/ do całej ćwierci/ i do połtory/ tak w trunku/ jako w pigułach może go używać. Aben) Szkodzi. Szkodzi. Żołądku.
Żołądkowi szkodzi/ ale mu tę wadę Mastyka i Nardus Indyjski odejmują. (Mesue.) Brzemiennym.
Wątrobie chorey vżyteczny. (tenże) Od Niedźwiadká vsczknionem
Vsczknionym od Niedźwiadká/ iest osobliwym lekárstwem/ miedzy inymi wielą. (Aben Mesua) Correkturá tego Soku.
Bywa rostwarzány Sok Ságápeński/ iáko y Cyrenáyski/ Sokiem ábo polewką Ruty wárzoney/ álbo Migdałámi gorzkimi ábo Miodem/ álbo chlebem ćiepłym/ álbo iuchą z Fengreku. Miárá y wagá.
Miárá y wagá ie^o^ od poł czwierći/ do cáłey ćwierći/ y do połtory/ ták w trunku/ iáko w pigułách może go vżywáć. Aben) Szkodźi. Szkodźi. Zołądku.
Zołądkowi szkodźi/ ále mu tę wádę Mástyká y Nárdus Indyiski odeymuią. (Mesue.) Brzemiennym.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 204
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
rozpuściwszy/ z onymi Zioła co nalepiej umięszać/ i w koty potoczyć/ a do potrzeb rannych chować Bardzo prędko ta maść świeże rany goi w któreby dziwiego i zgniłego mięsa nie narosło. Żółtaczce.
Żółtą niemoc spądza. Artetyce.
Boleści w członkach uśmierza/ pocący się w wannie nad tymi zioła: wziąć Lubczyku/ Fengreku/ Kocanków żółtych/ Rozmarynu/ Marunki/ Rumna i Komonice/ po równej części/ i z tego Laźnię uczyniwszy myć się/ pierwej nad ich parą się wypociwszy. Wino Lubczykowe. VinumLeusticum vel Laserpitiatum Czasu morowego powietrz:
Przyprawiają sobie niektórzy wino Lubczykiem/ korzenie jego pokrajawszy w Moszcz kładą/ i tego czasu Powietrza morowego na
rospuśćiwszy/ z onymi Zioły co nalepiey vmięszáć/ y w koty potoczyć/ á do potrzeb ránnych chowáć Bárdzo prędko tá máść świeże rány goi w ktoreby dźiwiego y zgniłego mięsá nie nárosło. Zołtacce.
Zołtą niemoc spądza. Artetyce.
Boleśći w członkách uśmierza/ pocący sie w wánnie nád tymi źioły: wźiąć Lubsczyku/ Fengreku/ Kocánkow żołtych/ Rozmárynu/ Márunki/ Rumna y Komonice/ po rowney częśći/ y z tego Láźnię vczyniwszy myć sie/ pierwey nád ich párą się wypoćiwszy. Wino Lubsczykowe. VinumLeusticum vel Laserpitiatum Czásu morowego powietrz:
Przypráwiáią sobie niektorzy wino Lubsczykiem/ korzenie iego pokráiawszy w Moszcz kłádą/ y teg^o^ czásu Powietrza morowego ná
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 243
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
się strawi. Potym wyżąć przez chustę/ i w Prasie wyprasować mocno/ a w tym rozpuścić żółtego wosku cztery dwadzieścia łotów/ żywice sosnowej/ albo świrkowej/ Terpentyny/ po dwanaście łotów. A gdj się dostatecznie te rzeczy rozpuszczą/ i wespół dobrze umieszają przydaj Kadzidła kramnego białego/ co namielej utartego/ ośm łotów/ Fengreku/ Mastyksu/ po łocie: umieszaj co nalepiej/ i w kociki stocz. Będziesz miał Maść barzo kosztowną/ do ran wszelakich ciętych/ i sztychowych. Wodka z Zanklu. Aqua stilatitia.
Nalepszy czas do dystylowania tej wodki w Czerwcu/ kiedy nalepiej kwitnie: A wziąć go do tego ze wszystkim korzeniem/ z kłączem
sie strawi. Potym wyżąć przez chustę/ y w Práśie wyprásowáć mocno/ á w tym rospuśćić żołtego wosku cztyry dwádźieśćiá łotow/ żywice sosnowey/ álbo świrkowey/ Terpentyny/ po dwánaśćie łotow. A gdj sie dostátecznie te rzeczy rozpusczą/ y wespoł dobrze vmieszáią przyday Kádźidłá kramnego białego/ co namieley vtártego/ ośm łotow/ Fengreku/ Mástyxu/ po łoćie: vmieszay co nalepiey/ y w koćiki stocz. Będźiesz miał Máść bárzo kosztowną/ do ran wszelákich ćiętych/ y sztychowych. Wodká z Zánklu. Aqua stilatitia.
Nalepszy czás do dystyllowánia tey wodki w Czerwcu/ kiedy nalepiey kwitnie: A wźiąć go do tego ze wszystkim korzeniem/ z kłączem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 250
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
gałki wielkości ziarna Słonecznika/ ususz i chowaj. A gdy potrzeba/ kwintę tego wziąć/ stłuc i z winem ciepło dać pić. A gdzieby przytym Górączka była/ tedy z ciepłą wodą/ A to naczczo trzy godziny przed jedzeniem. Item.
Item, Tejże wątrobie bolejącej/ wziąć Rzepiku bez korzenia/ Fengreku/ Florenckiego korzenia Fiołkowego/ po łocie. To co namielej utłuc/ przesiać/ a do potrzeby chować. Czasu potrzeby wziąć tego dwie łyżce/ to jest pół łota/ ze czterema łyżkami/ abo Loty modku kwaśnego/ który Oksimel zowią/ a z wodką tegoż ziela dać ciepło pić godzin trzy przed obiadem. Żółtaczce
gáłki wielkośći źiárná Słoneczniká/ vsusz y choway. A gdy potrzebá/ kwintę tego wziąć/ stłuc y z winem ćiepło dác pić. A gdźieby przytym Gorączká byłá/ tedy z ćiepłą wodą/ A to náczczo trzy godźiny przed iedzeniem. Item.
Item, Teyże wątrobie boleiącey/ wźiąć Rzepiku bez korzenia/ Fengreku/ Florenckiego korzenia Fiiołkowego/ po łoćie. To co namieley vtłuc/ prześiać/ á do potrzeby chowáć. Czásu potrzeby wźiąć tego dwie łyszce/ to iest puł łotá/ ze czteremá łyszkámi/ ábo Lothy modku kwáśnego/ ktory Oximel zowią/ á z wodką tegoż źiela dáć ćiepło pić godźin trzy przed obiádem. Zołtacce
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 274
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Bąbką/ i na wierzch przykładać. To się tylko rozumie o świeżych ranach: bo zastarzałe i dawniejsze musiałby pierwej wygnoić. Item.
Też maść na też rany świeże tym sposobem może być uczyniona: Wziąwszy Rzepiku/ Zanklu/ Krwawniku/ Babki/ czerwonego Żywokostu/ który czerwonemi Głowinkami zowią/ Wrotycze/ Głowienek modrych/ Fengreku/ czerwonej Bukwice/ Języczków babczanych/ Bocianich nożków/ Chebdowych pączków/ albo wierzchołków/ kwiecia z Głogu drzewnego. To drobno posiekać/ w winie cirpkim warzyć do zmiękczenia tych rzeczy/ a przecedziwszy/ i zioła mocno wyżąć. Do tej juchy przydać Oliwy / wosku/ żywicę pierwej rozpuściwszy na ogniu/ kapłuniego i kaczego sadła
Bąbką/ y ná wierzch przykłádáć. To się tylko rozumie o świeżych ránách: bo zástárzáłe y dawnieysze muśiałby pierwey wygnoić. Item.
Też máść ná tesz rány świeże tym sposobem może bydź vczyniona: Wźiąwszy Rzepiku/ Zánklu/ Krwáwniku/ Babki/ czerwonego Zywokostu/ ktory czerwonemi Głowinkámi zowią/ Wrotycze/ Głowienek modrych/ Fengreku/ czerwoney Bukwice/ Ięzyczkow babczánych/ Boćiánich nożkow/ Chebdowych pączkow/ álbo wierzchołkow/ kwiećia z Głogu drzewnego. To drobno pośiekáć/ w winie ćirpkim wárzyć do zmiękczenia tych rzeczy/ á przecedźiwszy/ y źiołá mocno wyżąć. Do tey iuchy przydáć Oliwy / wosku/ żywicę pierwey rospuśćiwszy ná ogniu/ kápłuniego y kaczego sádłá
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 278
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
dobrze. Urazom.
Urazom/ Zbiciu/ Potłuczeniu/ Zbiciom. Potłuczonym. Utrząśnionym. Urwanym.
Utrząśnieniu i urwaniu/ w piwie abo w winie sam warzony/ abo z Zanklem i z Kosmaczkiem/ a przez kilka dni trunkiem używany/ jest lekarstwem. Wrzodom i ranom ciekłym.
Wrzodom/ i ranom ociekłym smrodliwym/ z Fengrekiem/ z Slazem/ i z Kurdwanem w wodzie warzon i wymywając nim/ barzo służy. Paniam niepłodnym dla zaziębienia macice.
Paniom niepłodnym/ dla zaziębienia i zbytniej wilgotności macice w winie warzony a pity/ jest ratunkiem. Kału i mulisku w pęcherzu.
Kał i muliska z pęcherza/ i z nerek/ moczem wywodzi.
dobrze. Vrázom.
Vrázom/ Zbićiu/ Potłuczeniu/ Zbićiom. Potłuczonym. Vtrząśnionym. Vrwánym.
Vtrząśnieniu y vrwániu/ w piwie ábo w winie sam wárzony/ ábo z Zánklem y z Kosmaczkiem/ á przez kilká dni trunkiem vżywány/ iest lekárstwem. Wrzodom y ránom ćiekłym.
Wrzodom/ y ránom oćiekłym smrodliwym/ z Fengrekiem/ z Slazem/ y z Kurdwánem w wodźie wárzon y wymywáiąc nim/ bárzo służy. Pániam niepłodnym dla záźiębienia máćice.
Pániom niepłodnym/ dla záźiębienia y zbytniey wilgotnośći máćice w winie wárzony á pity/ iest rátunkiem. Káłu y mulisku w pęchyrzu.
Kał y muliská z pęcherzá/ y z nyrek/ moczem wywodźi.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 307
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
