sześćdziesiąt i pięć/ kto spyta rzeć śmiele. SZKOŁY SALERNITANSIEJ Część Trzecia.
O Czterech humorach w ciele ludzkim. CZtery w ciele człowieczym Humory panują/ Melancholią/ Flegmą i krwią je mianują. Przy nich czwarta cholera. Ta ogniu podobna/ Melancholią z ziemią porównać sposobna. Powietrze z kompleksią krwawą swój kształt zgódzi/ Woda Flegmatykowi wilgotna wygodzi.
O Kompleksji krwawej lubo Powietrznej. Z przyrodzenia w kim krew wre/ powietrze panuje/ Rad nowin często słucha/ rad i pożartuje. Wenus wespół z Bachusem są mu przyjaciele/ Potrawy od wymysłów/ a śmieszno mu wiele. Jowisz na czele/ w uściech/ są słowa miodowe/ Ma i zmyśly w
sześćdźieśiąt y pięc/ kto spyta rzeć śmiele. SZKOŁY SALERNITANSIEY Część Trzećia.
O Czterech humorách w ćiele ludzkim. CZtery w ćiele człowieczym Humory pánuią/ Melánkolią/ Phlegmą y krwią ie miánuią. Przy nich czwarta cholerá. Tá ogniu podobna/ Melánkolią z źiemią porownáć sposobna. Powietrze z komplexią krwáwą swoy kształt zgódźi/ Wodá Phlegmatykowi wilgotna wygodzi.
O Komplexyey krwawey lubo Powietrzney. Z przyrodzeniá w kim krew wre/ powietrze pánuie/ Rad nowin często słucha/ rad y pożártuie. Wenus wespoł z Bachusem są mu przyiaćiele/ Potráwy od wymysłow/ á śmieszno mu wiele. Iowisz na czele/ w vśćiech/ są słowá miodowe/ Ma y zmysly w
Skrót tekstu: OlszSzkoła
Strona: D4v
Tytuł:
Szkoła Salernitańska
Autor:
Hieronim Olszowski
Drukarnia:
Walerian Piątkowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1640
Data wydania (nie wcześniej niż):
1640
Data wydania (nie później niż):
1640
częste poruszenie/ Komu przerywa czujność spanie pożądane/ Stolec tłusty/ i w natrze bólem uwarzone/ Komu a petyt słaby/ i gęściejsze cknienie/ Subtelny/ mocny/ prędki puls/ serca gryzienie. Suchość w członkach/ i ślina gorzka/ a w płomieniu Sen przyczęstszy ten o gnia zrównał przyrodzeniu.
Znaki obfitującej flegmy. Flegmatyk/ usta czuje nie smaczne/ przykrości. Na wnątrzu częeste/ w gębie pełno wilgotności I ślin/ W zębach/ w żołądku/ w tył głowy bolenie/ Pulsu rzadkie/ nie rychłe nieznaczne ruszenie. Sny o wodzie/ i rzeczach rad miewa wodnistych/ Złych przymiotów uznamy flegmę oczywistych
Znaki obfitują cej Melancholii. Melancholik też
częste poruszenie/ Komu przerywa czuyność spánie pożądáne/ Stolec tłusty/ y w nátrze bolem vwárzone/ Komu á petyt słáby/ y gęśćieysze cknienie/ Subtelny/ mocny/ prędki puls/ sercá gryźienie. Suchość w członkách/ y śliná gorzka/ á w płomieniu Sen przyczęstszy ten o gniá zrownał przyrodzeniu.
Znáki obfituiącey flegmy. Flegmátyk/ vstá czuie nie smáczne/ przykrośći. Ná wnątrzu częeste/ w gębie pełno wilgotnośći Y ślin/ W zębách/ w żołądku/ w tył głowy bolenie/ Pulsu rzadkie/ nie rychłe nieznáczne ruszenie. Sny o wodzie/ y rzeczách rad miewa wodnistych/ Złych przymiotow vznamy phlegmę oczywistych
Znáki obfituią cey Melánkoliey. Melánkolik też
Skrót tekstu: OlszSzkoła
Strona: E2
Tytuł:
Szkoła Salernitańska
Autor:
Hieronim Olszowski
Drukarnia:
Walerian Piątkowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1640
Data wydania (nie wcześniej niż):
1640
Data wydania (nie później niż):
1640
: zj Reubarbary puluerys zj abo też zij. misce. Ten konfekt weźmie dwie godzinie przed obiadem. I samo Rheubarbarum, kto go zwykł brać dobrze/ bądź go na proch stłuc/ i wypić lub w piwie/ lub też w polewce jakiej: niektórzy Rheubarbarum tak jedzą jako chleb/ nic się nie marszcząc. A flegmatyk zechceli w konfekcie/ niechajże takowy ma przy sobie. Cassiae extractae, zij. Agarici trochisc: zii. Pul. mechoacane 35. Misce. fi. bolus cum sacharo. który weźmie dwie godzinie przed obiadem. A kiedy się trafi do tej wody Melancholik/ i chorobi mając z wilgotności melancholicznej/ i przy
: zj Rheubarbari pulueris zj ábo też zij. misce. Ten konfekt weźmie dwie godźinie przed obiádem. Y samo Rheubarbarum, kto go zwykł bráć dobrze/ bądź go ná proch stłuc/ y wypić lub w piwie/ lub też w polewce iákiey: niektorzy Rheubarbarum tak iedzą iáko chleb/ nic się nie marszcżąc. A phlegmatyk zechceli w konfekćie/ niechayże tákowy ma przy sobie. Cassiae extractae, zij. Agarici trochisc: zii. Pul. mechoacane 35. Misce. fi. bolus cum sacharo. ktory weźmie dwie godźinie przed obiádem. A kiedy się tráfi do tey wody Meláncholik/ y chorobi máiąc z wilgotnośći meláncholicżney/ y przy
Skrót tekstu: SykstCiepl
Strona: 156.
Tytuł:
O cieplicach we Skle ksiąg troje
Autor:
Erazm Sykstus
Drukarnia:
Krzysztof Wolbramczyk
Miejsce wydania:
Zamość
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
i przykopcywa tak wilgotności ciała/ jako też i same wnętrżności; w których się zamykają wilgotności. Takowe ciała są krwiste/ i choleryczne/ które prędko przypalenie i rozpalenie mogą poczuć: jeśliż jeszcze do tego będą pomagać tak trunkami/ jako i potrawami barzo gorącemi. Możeć też być i w ciałach melancholicznych/ i flegmatykach: ale nie tak rychło/ i nie tak wiele/ i do tego nie tak barzo szkodliwych/ jako we krwistych/ i wcholerycznych. Już tedy przypatrzmy się/ jeśliż ta woda może jaką pomoc przynieść temu kołtunowi. Wprawdzie ja nie mogę tego wsię przyjąć/ abych miał tak trzymać/ żeby ta woda miała
y przykopcywa ták wilgotnośći ćiáłá/ iáko też y sáme wnętrżnośći; w ktorych się zámykáią wilgotnośći. Tákowe ćiáłá są krwiste/ y cholerycżne/ ktore prędko przypalenie y rospalenie mogą pocżuć: iesliż ieszcże do tego będą pomágáć ták trunkámi/ iáko y potráwámi bárzo gorącemi. Możeć też bydź y w ćiáłách meláncholicżnych/ y phlegmátykách: ále nie tak rychło/ y nie ták wiele/ y do tego nie ták bárzo szkodliwych/ iáko we krwistych/ y wcholerycżnych. Iuż tedy przypátrzmy się/ iesliż tá wodá może iáką pomoc przynieść temu kołtunowi. Wprawdźie ia nie mogę tego wśię przyiąć/ abych miał ták trzymáć/ żeby tá wodá miáłá
Skrót tekstu: SykstCiepl
Strona: 204.
Tytuł:
O cieplicach we Skle ksiąg troje
Autor:
Erazm Sykstus
Drukarnia:
Krzysztof Wolbramczyk
Miejsce wydania:
Zamość
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1617
Data wydania (nie wcześniej niż):
1617
Data wydania (nie później niż):
1617
sobie faworytów, nawet obserwowano, że rzadko tym pomogło ad augmentum faworów, którzy albo Królowi staremu munierant, albo nowemu dopomogli do Korony, bo albo się wstydzi Pan być poddanym obligowanym, albo pretensyj tych, co mu pomogli in immensum, wszczynających znieść niemoże; potym inklinacje w ludziach są różne, co Zygmunt kochał flegmatyków, to Władysław kompanistów i wesołych, i rzadko się nawet in absolutis trafi, aby Ojcowscy Ministry z Symowską zgodzili się inklinacją, są na to przykłady tysiącami, interim jeden sufficiat Jerzego Ossolińskiego. Ten wielki Kanclerz, nietylko Polski, ale i Europy całej oraculum, u Władysława IV. primae admissionis będąc, magno momento
sobie faworytow, náwet obserwowano, że rzadko tym pomogło ad augmentum faworow, którzy álbo Krolowi stáremu munierant, álbo nowemu dopomogli do Korony, bo álbo się wstydźi Pan być poddanym obligowanym, álbo pretensyi tych, co mu pomogli in immensum, wszczynaiących znieść niemoże; potym inklinácye w ludźiách są rożne, co Zygmunt kochał flegmatykow, to Władysław kompánistow y wesołych, y rzadko się náwet in absolutis trafi, áby Oycowscy Ministry z Symowską zgodźili się inklinacyą, są ná to przykłády tyśiącami, interim ieden sufficiat Jerzego Ossolińskiego. Ten wielki Kanclerz, nietylko Polski, ále y Europy cáłey oraculum, u Władysława IV. primae admissionis będąc, magno momento
Skrót tekstu: RadzKwest
Strona: 52
Tytuł:
Kwestie polityczne
Autor:
Franciszek Radzewski
Drukarnia:
Drukarnia Akademicka
Miejsce wydania:
Poznań
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Gatunek:
pisma polityczne, społeczne
Tematyka:
polityka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
ale wymokłej w soku jakiegokolwiek ziela/ albo w jusze: albo inemu lekarstwu przydanej/ od ćwierci łota/ aż do pół łocia. (Aben Mesua.) Kaszlu.
Kaszel uśmierza/ z zimnej przyczyny/ abowiem Płuca i Piersi wychędaża.
Przeto Dychawicznym barzo użyteczna. (Mes.) Dychawi: Lu: starem Flegmatykom.
Ludziom w leciech zeszłym/ a zwłaszcza Flegmatykom/ Dychawicznym/ kaszlącym/ jest ratunkiem. (Mesua.) Uszom zawrzedziałym.
Uszom zawrzedziałym/ ropistym/ zagniłym/ i smrodliwym/ jest użyteczna/ w sycie miodowej rozpuściwszy ją/ a knotek z flajtuchu ukręciwszy obmoczyć/ i w uszy kłaść. (Mesua.) Albo
ále wymokłey w soku iákieg^o^kolwiek źiela/ álbo w iusze: álbo inemu lekárstwu przydáney/ od czwierći łotá/ áż do poł łocia. (Aben Mesua.) Kászlu.
Kászel vśmierza/ z źimney przyczyny/ ábowiem Płucá y Pierśi wychędaża.
Przeto Djcháwicznym bárzo vżjteczna. (Mes.) Dycháwi: Lu: stárem Flegmátjkom.
Ludźiom w lećiech zeszłym/ á zwłasczá Flegmátykom/ Dycháwicznym/ kászlącym/ iest rátunkiem. (Mesua.) Vszom záwrzedźiáłym.
Vszom záwrzedźiáłym/ ropistym/ zágniłym/ y smrodliwym/ iest vżyteczna/ w syćie miodowej rospuśćiwszy ią/ á knotek z fláytuchu vkręćiwszy obmoczyć/ y w vszy kłáść. (Mesua.) Albo
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 224
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
jusze: albo inemu lekarstwu przydanej/ od ćwierci łota/ aż do pół łocia. (Aben Mesua.) Kaszlu.
Kaszel uśmierza/ z zimnej przyczyny/ abowiem Płuca i Piersi wychędaża.
Przeto Dychawicznym barzo użyteczna. (Mes.) Dychawi: Lu: starem Flegmatykom.
Ludziom w leciech zeszłym/ a zwłaszcza Flegmatykom/ Dychawicznym/ kaszlącym/ jest ratunkiem. (Mesua.) Uszom zawrzedziałym.
Uszom zawrzedziałym/ ropistym/ zagniłym/ i smrodliwym/ jest użyteczna/ w sycie miodowej rozpuściwszy ją/ a knotek z flajtuchu ukręciwszy obmoczyć/ i w uszy kłaść. (Mesua.) Albo też Item.
W śamym miedzie knot obmoczywszy/
iusze: álbo inemu lekárstwu przydáney/ od czwierći łotá/ áż do poł łocia. (Aben Mesua.) Kászlu.
Kászel vśmierza/ z źimney przyczyny/ ábowiem Płucá y Pierśi wychędaża.
Przeto Djcháwicznym bárzo vżjteczna. (Mes.) Dycháwi: Lu: stárem Flegmátjkom.
Ludźiom w lećiech zeszłym/ á zwłasczá Flegmátykom/ Dycháwicznym/ kászlącym/ iest rátunkiem. (Mesua.) Vszom záwrzedźiáłym.
Vszom záwrzedźiáłym/ ropistym/ zágniłym/ y smrodliwym/ iest vżyteczna/ w syćie miodowej rospuśćiwszy ią/ á knotek z fláytuchu vkręćiwszy obmoczyć/ y w vszy kłáść. (Mesua.) Albo też Item.
W śámym miedźie knot obmoczjwszy/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 224
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. M. P. Mar: Kalinowskiego Het: Pol:
Imperatorem decet stándo mori. PEdział Hetman/ Hetmanom umierać przystoi/ Stojąc/ Kawalerii w samym czele swoi. Jakoż by on nierównie/ twoi postępek chwalił/ Gdyś legszy trupem/ drogę Pohańcom zawalił. Fraszek. Skąpemu.
MAsz się dobrze/ a skneras flegmatyku stary/ Trzeba być odebrało/ szczęście dane dary. O Nierozgarnionym.
OCiec jego żył z Pańska/ i Ojczyźnie słuzył/ On z tego nic obojga/ jeszcze się podłużył. O Chorązym.
LUb w Formie/ lub za stołem/ przodkuje Chorązy/ Przodkować gdy na Wojnę nigdy nienadąży. Niemiejcie za złe/
. M. P. Mar: Kálinowskiego Het: Pol:
Imperatorem decet stándo mori. PEdźiał Hetman/ Hetmánom vmieráć przystoi/ Stoiąc/ Káwáleriey w sámym czele swoi. Iákosz by on nierownie/ twoi postępek chwalił/ Gdyś legszy trupem/ drogę Poháńcom záwálił. Frászek. Skąpemu.
MAsz sie dobrze/ á skneras phlegmátyku stáry/ Trzebá być odebráło/ sczęśćie dáne dáry. O Nierozgárnionym.
OCiec iego żył z Páńská/ y Oyczyźnie słuzył/ On z tego nic oboygá/ ieszcze sie podłużył. O Chorązym.
LVb w Formie/ lub zá stołem/ przodkuie Chorązy/ Przodkowáć gdy ná Woynę nigdy nienádąży. Niemieyćie zá złe/
Skrót tekstu: KochProżnEp
Strona: 40
Tytuł:
Epigramata polskie
Autor:
Wespazjan Kochowski
Drukarnia:
Wojciech Górecki
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
fraszki i epigramaty
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1674
Data wydania (nie wcześniej niż):
1674
Data wydania (nie później niż):
1674
to pies/ z Rysim ogonem. O Pochlebcach.
CO to słowa cukruje/ co postawę stroi/ Nietylko mleko z serca/ leć masło wydoi. Przestrzegąm/ Arszenniku/ u tych pełne słówka/ Ostróżnie stąpai/ w nich się tai samołowka. Księgi Pierwsze. Rzadko inaczy.
CHłop wielki/ rzadko mądry/ a Flegmatyk szczodry Mały pokorny/ a zaś Hajduk/ i Flis dobry. Bo czytai kalendarze/ czytai Kubricele/ A wiem świętych Hajduków/ nie naliczysz wiele. Do Egista Bonzarta.
Z Panem się niekonszaftui/ ani zartui z Panią/ Boć Egiście takowe zarty/ kiedyś zganią. Złe z Panem spółkowanie/ atoż Imcią śmieszek/
to pies/ z Ryśim ogonem. O Pochlebcách.
CO to słowá cukruie/ co postáwę stroi/ Nietylko mleko z sercá/ leć másło wydoi. Przestrzegąm/ Arszenniku/ v tych pełne słowká/ Ostrożnie stąpai/ w nich sie tái sámołowká. Kśięgi Pierẃsze. Rzadko ináczy.
CHłop wielki/ rzadko mądry/ á Phlegmátyk sczodry Máły pokorny/ á záś Háyduk/ y Flis dobry. Bo czytai kálendarze/ czytai Kubricele/ A wiem świętych Háydukow/ nie náliczysz wiele. Do AEgistá Bonzártá.
Z Pánem sie niekonszáfftui/ áni zártui z Pánią/ Boć AEgiśćie tákowe zárty/ kiedyś zgánią. Złe z Pánem społkowanie/ átoż Imćią smieszek/
Skrót tekstu: KochProżnEp
Strona: 53
Tytuł:
Epigramata polskie
Autor:
Wespazjan Kochowski
Drukarnia:
Wojciech Górecki
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
fraszki i epigramaty
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1674
Data wydania (nie wcześniej niż):
1674
Data wydania (nie później niż):
1674
iż tym bardziej niż inszym Miastom ma nastąpić nie pokoj i wojna. Takież zdanie niech będzie o Chorobach i Urodzajach: nie może jednak Astrolog przepowiedzieć w partykularności; po czemu jakie zboże ma być, albo urna beczka: albo też wiele tą albo inszą chorobą umrze, lubo przepowiedzieć może, iż więcej choleryków niżeli flegmatyków śmierć potka, dla natury Gwiazd gorących. Toż się rozumie (mówi tenże Autor) o Geniturach urodzonego, iż może Astrolog wnieść sentyment swój, czy ma być cudzołożnikiem i w rzeczach podobnych nie powściągliwym: wiele zaś ma poznać Niewiast i czyli Klodią lub Albinę czyli Gadytankę albo Syrakuzankę, żeby nawet po imieniu Ojczyznę
iż tym bárdźiey niż inszym Miástom má nástąpić nie pokoy y woyna. Tákież zdánie niech będźie o Chorobách y Urodzaiách: nie może iednak Astrolog przepowiedźieć w pártykularnośći; po czemu iákie zboże ma bydź, álbo urná beczká: álbo też wiele tą álbo inszą chorobą umrze, lubo przepowiedźieć może, iż więcey cholerykow niżeli flegmatykow śmierć potká, dla nátury Gwiazd gorących. Toż się rozumie (mowi tenże Autor) o Geniturách urodzonego, iż może Astrolog wnieść sentyment swoy, czy ma bydź cudzołożnikiem y w rzeczách podobnych nie powśćiągliwym: wiele záś ma poznáć Niewiast y czyli Klodią lub Albinę czyli Gádytánkę álbo Syrakuzankę, żeby náwet po imieniu Oyczyznę
Skrót tekstu: DuńKal
Strona: Pv
Tytuł:
Kalendarz polski i ruski na rok pański 1741
Autor:
Stanisław Duńczewski
Drukarnia:
Paweł Józef Golczewski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
kalendarze
Tematyka:
astrologia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1741
Data wydania (nie wcześniej niż):
1741
Data wydania (nie później niż):
1741
