wrzody brzeżyste/ załomione a wiele dziur w sobie mające i płynące/ tąż wodą wymywając wychędaża i goi. Ranom i wrzodom ziadowiczonym.
Rany i wrzody jadowite zawiera/ kwiat tego ziela w Oliwie/ a jeszcze lepiej w swym własnym olejku smażony/ aż do wysmażenia i przypalenia/ a przecedziwszy/ tym pomazować/ albo Flajtuszek w tym maczać/ a w nie kłaść. Toż Item.Ukąszonem od bestii.
Ranom wszelakim od bestii uszczknionym albo ukąszonym służy. Bronią ciętym.
Ranom bronią ciętym jadem napuszczoną. Sztychowym.
Ranom sztychowym/ albo postrzałmi ziadowiczonemi uczynionym/ niemasz nic lepszego nad ten Olejek/ do wyciągnienia jadu z nich/
wrzody brzeżyste/ záłomione á wiele dźiur w sobie máiące y płynące/ tąż wodą wymywáiąc wychędaża y goi. Ránom y wrzodom ziádowiczonym.
Rány y wrzody iádowite záwiera/ kwiát tego źiela w Oliwie/ á iescze lepiey w swym własnym oleyku smáżony/ áż do wysmáżenia y przypalenia/ á przecedźiwszy/ tym pomázowáć/ álbo Fláytuszek w tym maczáć/ á w nie kłáść. Toż Item.Vkąszonem od bestiy.
Ránom wszelákim od bestiy vscżknionym álbo vkąszonym służy. Bronią ćiętym.
Ránom bronią ćiętym iádem nápusczoną. Sztychowym.
Ránom sztychowym/ álbo postrzałmi ziádowiczonemi vczynionym/ niemász nic lepszego nád ten Oleiek/ do wyćiągnienia iádu z nich/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 104
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
gardle.
W uściech i w gardle rany i dziury leczy. Gnilec.
Także/ Gnilec i opadania dziąsł/ często nią usta ciepło płocząc/ i charkanie czyniąc. Kyły i wrzody francowate.
Kiły/ i wrzody Francowate na wstydliwych członkach/ obojej płci/ goi/ wychędażając i wymywając je nią ciepło/ abo chustki i flejtuszki maczając na nią kładąc/ rychło goi. Syrop Sadców. Syropus Auice. de Eupatorio.
Bywa z tego ziela/ z soku/ syrop w Aptekach czyniony/ ten zowią Syropum de Eupatorio. Auicen. Jedno baczę że rzadko w której Aptece właśnie z tego ziela Sadcu/ a ile u nas w Polsce czyniony bywa:
gárdle.
W vśćiech y w gárdle rány y dźiury leczy. Gnilec.
Tákże/ Gnilec y opadánia dźiąsł/ często nią vstá ćiepło płocząc/ y chárkánie czyniąc. Kyły y wrzody fráncowáte.
Kiły/ y wrzody Fráncowáte ná wstydliwych członkách/ oboiey płći/ goi/ wychędażáiąc y wymywáiąc ie nią ćiepło/ ábo chustki y fleytuszki maczáiąc ná nię kłádąc/ rychło goi. Syrop Sadcow. Syropus Auice. de Eupatorio.
Bywa z tego źiela/ z soku/ syrop w Aptekách czyniony/ ten zowią Syropum de Eupatorio. Auicen. Iedno baczę że rzadko w ktorey Aptece własnie z tego źiela Sadcu/ á ile v nas w Polscze czyniony bywa:
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 284
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
korzeniem do tego liścia i korzenia Pozimkowego po garści/ a w winie na poły z wodą do połowice warzyć/ i tą juchą wycierając płokać często. Toż też Zielnik D. Simona Syreniusa/ Kile i zawrzedziałości francowatej.
Kiłę i szkodliwe zawrzedziałości na członkach wstydliwych obojej płci wychędaża i goi/ także częstokroć wymywając/ a flejtuszek w tym obmaczany ciepło na sadzel przykładając/ i prochem jego zasypując. Macicy zawrzedziałej.
Zawrzedziałość Macice leczy Sok z świeżego liścia/ często nim Macicę szprycując ciepło/ po dwunaście łotów na raz Soku biorąc/ czyniąc to przez kilkanaście dni/ gdzieby się więc w zimie przytrafiło/ żeby świeżozielonego ziela nie było/ wziąć suchego
korzeniem do teg^o^ liśćia y korzenia Poźimkowego po garśći/ á w winie ná poły z wodą do połowice wárzyć/ y tą iuchą wyćieráiąc płokáć często. Toż też Zielnik D. Simona Syreniusá/ Kile y záwrzedźiáłośći fráncowátey.
Kiłę y szkodliwe záwrzedźiáłośći ná członkách wstydliwych oboiej płći wychędaża y goi/ tákże częstokroć wymywaiąc/ á fleytuszek w tym obmáczány ćiepło ná sádzel przykłádáiąc/ y prochem iego zásypuiąc. Máćicy záwrzedźiáłey.
Záwrzedźiáłość Máćice leczy Sok z świeżego liśćia/ często nim Máćicę szprycuiąc ćiepło/ po dwunaśćie łotow ná raz Soku biorąc/ czyniąc to przez kilkánaśćie dni/ gdźieby się więc w źimie przytráfiło/ żeby świeżoźielonego źiela nie było/ wźiąć suchego
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 293
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Biodrom. Artetyce.
Biodrom/ i innym Członkom bolejącym. Pokrzywionym.
Pokurczonym i pokrzywionym członkom jest ratunkiem tłukąc i plastrując. Plecom.
Boleniu plec. Krzyżom.
Krzyżów boleniu/ i Pacierzem bolejacym
Pacierza wszytkiego jest lekarstwem/ sokiem z świeżego wyżętym nacierając. Ranom wszelakim
Rany wszelakie leczy puszczając w nie sok/ abo i flejtuszki w nim maczać i kłaśdź. Upławom rumiennym i białym.
Upławy/ tak czerwone/ jako i białe/ paniam zastanawia/ kąpiel z niego sobie po pas czyniąc. Nabrzmiałości i napuchłości członków.
Napuchłe miejsca w ciele/ też z ognistymi przymioty rozgania/ boleści w nich układając. Wziąć z ośm łotów Srebrniku/ kwiatu Dziewannowego
. Biodrom. Artetyce.
Biodrom/ y innym Członkom boleiącym. Pokrzywionym.
Pokurczonym y pokrzywionym członkom iest rátunkiem tłukąc y plastruiąc. Plecom.
Boleniu plec. Krzyżom.
Krzyżow boleniu/ y Páćierzem boleiacym
Paćierzá wszytkiego iest lekárstwem/ sokiem z świeżego wyżętym náćieráiąc. Ránom wszelakim
Rány wszelákie leczy pusczáiąc w nie sok/ ábo y fleytuszki w nim maczáć y kłáśdź. Vpłáwom rumiennym y białym.
Vpłáwy/ ták czerwone/ iáko y białe/ pániam zástánawia/ kąpiel z niego sobie po pás czyniąc. Nábrzmiałośći y nápuchłośći członkow.
Nápuchłe mieyscá w ćiele/ też z ognistymi przymioty rozgánia/ boleśći w nich vkłádáiąc. Wźiąć z ośm łotow Srebrniku/ kwiátu Dźiewánnowe^o^
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 293
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Potym znowu dystillować/ i na słońcu jarkim wytrybować. Zawrotu
Zawrót głowy odpędza. Spadkom
Spadki zawciąga. Oczom ciekącym.
Oczy płynące wysusza. Wrzędom ocznym.
Zawrzedziałości w oczach/ i rany leczy. Fistułam w oczach.
Fistuły w kącikach przy nosie/ które pospolicie z takowej zawrzedziałości pochodzą/ często nią wymywając/ i flejtuszki omaczane kładąc zawiera. Konfekt z kwiecia Srebrnika. Conserflorum Potentil.
Konfekt w innych stronach barzo użyteczny z tego zioła kwiecia bywa w Cukrze robiony tym sposobem. Oskubszy chędogo listeczki tego kwiecia/ na białej chustcie do przewiędnienia suszą w cieniu na powietrzu wolnym/ potym co nadrobniej pokrają/ i w moździerzu/ we dwój nasób cukru
Potym znowu distillowáć/ y ná słońcu iárkim wytrybowáć. Zawrotu
Zawrot głowy odpądza. Spadkom
Spadki záwćiąga. Oczom ćiekącym.
Oczy płynące wysusza. Wrzędom ocznym.
Záwrzedźiáłośći w oczách/ y rány leczy. Fistułam w oczách.
Fistuły w kąćikách przy nośie/ ktore pospolićie z tákowey záwrzedźiáłośći pochodzą/ często nią wymywáiąc/ y fleytuszki omaczáne kłádąc záwiera. Konfekt z kwiećia Srebrniká. Conserflorum Potentil.
Konfekt w innych stronách bárzo vżyteczny z tego źiołá kwiećia bywa w Cukrze robiony tym sposobem. Oskubszy chędogo listeczki tego kwiećia/ ná białey chustćie do przewiędnienia suszą w cieniu ná powietrzu wolnym/ potym co nadrobniey pokráią/ y w możdżerzu/ we dwoy nasob cukru
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 293
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ to jest/ od godziny do godziny mocząc/ i pijąc. (tenże Item. Rany goi.
Rany wszelakie goi/ liści tłukąc z wieprzowym sadlem/ a przykładając. Abowiem wychędaża/ i ciałem zdrowym je narasta. Też w winie ziele warzone/ toż czyni tym je wymywając. Toż czyni w soku flejtuszki ciepło maczane/ a w rany kładzione/ zwierzchu samym zielem plastrując. Item. Item. Bolączkom twardym.
Bolączki wszelakie twarde/ napuchłe leczy zmiękcza/ korzeń miałko świeży tłukąc/ i przykałdając/ a przytym sok z wyżętego/ rano i na noc po cztery abo piąciu łyżek pijąc. Kancer.
Kancer powiadają leczy
/ to iest/ od godźiny do godźiny mocząc/ y pijąc. (tenże Item. Rány goi.
Rány wszelákie goi/ liśći tłukąc z wieprzowym sádlem/ á przykłádáiąc. Abowiem wychędaża/ y ćiáłem zdrowym ie nárasta. Też w winie źiele wárzone/ toż czyni tym ie wymywáiąc. Toż czyni w soku fleytuszki ćiepło maczáne/ á w rány kłádźione/ zwierzchu sámym źielem plastruiąc. Item. Item. Bolączkom twárdym.
Bolączki wszelákie twárde/ nápuchłe leczy zmiękcza/ korzeń miáłko świeży tłukąc/ y przykáłdáiąc/ á przytym sok z wyżętego/ ráno y ná noc po cztery ábo piąćiu łyżek pijąc. Káncer.
Káncer powiádáią leczy
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 299
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ zwłaszcza ze zbytniej gorącości/ zawściąga. Krwią plującym.
Krwią plującym pewnym bywa ratunkiem/ tego ziela sok z Masztyką/ z smoczą krwią/ z glinką pieczętowaną/ a z Rożanym cukrem/ miasto Konfektu używany. Ranom zwierzchnym.
Rany zwierzchnie leczy/ i od przymiotów ognistych broni i zachowuje/ pomazując je nim/ Także flejtuszki w nim maczając a przywijając. Upławom
Uplawy Paniam zawściąga. Wziąć soku Pieniężnikowego/ Babczanego/ po cztery łoty. Wodku Rożanej sześć łotów abo łyżek/ octu łot/ czerwonych koralów/ Burstynu/ czerwonego kamienia/ glinki Ormiańskiej/ Myrtowych jagodek. Kadzidła kramnego po pół łota/ ziemie pieczętowanej/ ileby dosyć było do zagęszczenia
/ zwłasczá ze zbytniey gorącośći/ záwśćiąga. Krwią pluiącym.
Krwią pluiącym pewnym bywa rátunkiem/ tego źiela sok z Másztyką/ z smoczą krwią/ z glinką pieczętowáną/ á z Rożánym cukrem/ miásto Konfektu vżywány. Ránom zwierzchnym.
Rány zwierzchnie leczy/ y od przymiotow ognistych broni y záchowuie/ pomázuiąc ie nim/ Tákże fleytuszki w nim maczáiąc á przywiiáiąc. Vpławom
Vplawy Pániam záwśćiąga. Wźiąć soku Pieniężnikowego/ Bábczánego/ po cztery łoty. Wodku Rożáney sześć łotow ábo łyżek/ octu łot/ czerwonych koralow/ Burstynu/ czerwonego kámieniá/ glinki Ormieńskiey/ Myrtowych iágodek. Kádźidłá kramnego po puł łotá/ źiemie pieczętowáney/ ileby dosyć było do zágęsczenia
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 303
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Braniu dziecinnemu.
Brain/ to jest/ zakażeniu ustek dzieciom w powiciu/ ze złego pokarmu/ jest prędkim ratunkiem/ wymywając im często usteczka tą wodką ciepło/ abo pocierając. Kile i wrzodom francowatym/ na członkach wstydliwych.
Kiły i zawrzedziałość członków wstydliwych obojej płci wysusza i goi/ także nią często wymywając/ a flejtuszki w niej maczane/ przykładając. Wino z Pępawy. Vinum Heptaphyliites vel Tormentiallae Księgi Pierwsze.
Wino z tego ziela może być/ tak jako z Pięciorniku/ które barzo służy Głowie wilgotnej
Wilgotnościam zbytnim w głowie/ wysuszając je i trawiąc. Płucom ropistym.
Płucom zagniłym i ropistym. Suchotom.
Do ustrzeżenia suchot. Paniom dla
. Brániu dźiećinnemu.
Bráin/ to iest/ zákáżeniu vstek dźiećiom w powićiu/ ze złego pokármu/ iest prędkim rátunkiem/ wymywáiąc im często vsteczká tą wodką ćiepło/ ábo poćieráiąc. Kile y wrzodom fráncowátym/ ná członkách wstydliwych.
Kiły y záwrzedźiáłośc członkow wstydliwych oboiey płci wysuszá y goi/ tákże nią często wymywáiąc/ á fleytuszki w niey maczáne/ przykłádáiąc. Wino z Pępáwy. Vinum Heptaphyliites vel Tormentiallae Kśięgi Pierwsze.
Wino z tego źiela możę bydź/ ták iáko z Pięćiorniku/ ktore bárzo służy Głowie wilgotney
Wilgotnośćiam zbytnim w głowie/ wysuszáiąc ie y trawiąc. Płucom ropistym.
Płucom zágniłym y ropistym. Suchotom.
Do vstrzeżenia suchot. Pániom dla
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 314
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
do niego octu mocnego pół kwaterki, smaż aż się ocet wysmaży, zdejmi z ognia, przydaj wosku żółtego, żywice czystej, Łoju kozłowego, każdego po dwa łoty, korzenia żywokostu na subtelny proszek utartego łot, umieszaj dobrze, gdy potrzeba przykładaj na rany, zgoisz każdą należycie, jeżeliby otok znacznie odchodził, przykładaj flejtuszki, a na wierzch plaster. Sposoby leczenia
Item weźmi korzenia Żywokostu świeżego, pokraj, warz dobrze w wodzie, utrzyj, przebij przez sito, weźmi tego gąszczu pół kwarty, mniej lubo trochę więcej, włóz miodu patoki dwie łyżki, Oliwy kwatrkę, smaż do gęstości, i przydaj smoły szewskiej twardej, Wosku,
do niego octu mocnego puł kwáterki, smaż ász się ocet wysmaży, zdeymi z ogniá, przyday wosku żołtego, żywice czystey, Łoiu kozłowego, káżdego po dwá łoty, korzenia żywokostu ná subtelny proszek utártego łot, umieszay dobrze, gdy potrzebá przykłáday ná rány, zgoisz káżdą náleżyćie, ieżeliby otok znácznie odchodźił, przykłáday fleytuszki, á ná wierzch plaster. Sposoby leczenia
Item weźmi korzenia Zywokostu świeżego, pokray, warz dobrze w wodźie, utrzyi, przebiy przez śito, weźmi tego gąszczu puł kwárty, mniey lubo troche więcey, włoz miodu pátoki dwie łyszki, Oliwy kwatrkę, smaż do gęstośći, y przyday smoły szewskiey twárdey, Wosku,
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 170
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
opisanemi, lubo innemi.
Jeżeliby dziwe mięso narastało, zasypui Hałunem palonym, albo zrób maść trawiącą taką.
Weźmi Gryszpanu ćwierć łota, namocz go w occie winnym mocnym przez noc, włóż na rynę, przydaj miodu patoki łyżkę, soli szczyptę, Hałunu prostego ćwierć łota, smaż aż będzie czerwono, smaruj tą maścią flejtuszki i przykładaj jest skuteczna do wytrawienia dziwego mięsa i do wyczyszczenia zagniłych i smrodliwych ran. Na wszelkie potłuczone razy bez rany plaster osobliwy.
WEźmi Korzenia żywokostu suchego dwie garści, kwiecia Rumienkowego, Nostrzeku, obojga po garści, Bobu dwa łoty, Faenum graecum pułtora łota, Szafranu ćwierć łota, utłucz wszystko na subtelny proch,
opisanemi, lubo innemi.
Ieżeliby dźiwe mięso nárastáło, zásypui Háłunem palonym, álbo zrob máść tráwiącą táką.
Weźmi Gryszpanu ćwierć łotá, námocz go w octćie winnym mocnym przez noc, włoż ná rynę, przyday miodu pátoki łyszkę, soli szczyptę, Háłunu prostego ćwierć łotá, smaż ász będźie czerwono, smáruy tą máśćią fleytuszki y przykłáday iest skuteczná do wytrawienia dźiwego mięsa y do wyczyszczenia zagniłych y smrodliwych ran. Ná wszelkie potłuczone razy bez rany plaster osobliwy.
WEźmi Korzenia żywokostu suchego dwie garśći, kwiećia Rumienkowego, Nostrzeku, oboygá po garśći, Bobu dwá łoty, Faenum graecum pułtora łotá, Száfránu ćwierć łotá, utłucz wszystko ná subtelny proch,
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 172
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
