Nowotargiem Starowolski. Mosiężny kamień w Ilkuskich dobrach, i innych miejscach że się znajduje, pisze Opaliński. I teraz do różnych Państw na Gdańsk go dosyłają. Tamże Cyna, Ołów, Glejta, Ruda żelazna, Merkuriusz, iż się znajdują. O Ołownych górach pod Sławkowcami, Chranowem, Nowegórą, świadczy Kromer Weber. O fodynach siarki pod Swoszowicami: w Chakłowieckich lasach. O koperwasie pod Bieczem, Sączem. Pod Tatrami o antymonium saletrze, świadczą Lipski w praktycznych obserwancjach: Vormius, Kromer. Znajdują się także różne farby: Jako to Rubryka pod Babią górą. Ugier ciemny i jasny pod Zakrocimem. Pod miasteczkiem Skała różne się znajdują marmury rozmaitego fladru
Nowotargiem Starowolski. Mosiężny kamień w Ilkuskich dobrach, y innych mieyscach że się znayduie, pisze Opaliński. I teráz do rożnych Páństw ná Gdańsk go dosyłaią. Tamże Cyna, Ołow, Gleytá, Rudá żelazna, Merkuryusz, iż się znayduią. O Ołownych gorách pod Sławkowcami, Chranowem, Nowegorą, świadczy Kromer Weber. O fodynach siarki pod Swoszowicami: w Chakłowieckich lasach. O koperwasie pod Bieczem, Sączem. Pod Tátrami o antymonium saletrze, świádczą Lipski w praktycznych obserwancyach: Vormius, Kromer. Znayduią się tákże rożne farby: Iáko to Rubryka pod Babią gorą. Ugier ciemny y iásny pod Zakrocimem. Pod miásteczkiem Skała rożne się znayduią marmury rozmaitego fladru
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: H3
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
Bracławskie ma za Herb Księżyc nie pełny w pośród Kawalerskiego Krzyża. Od zachodu z Województwem Podolskim: od pułnocy z Wołyńskim: od wschodu z Kijowskim: od południa z Wołoszczyzną graniczy.
Sejmikuje w Winnicy: obiera 2. Deputatów na Trybunał a sześciu Posłów na Sejm. Dzieli się na dwa Powiaty Bracławski i Winnicki.
O fodynach Saletry na Podolu świadczy Opaleński. Osobliwie nad Bohem rzeką. Z Koniecpolszczyzny tamecznej corocznie po 80. kamieni saletry wywożono: jako Siemianowicz Pod Podoleńcem Olsztynem rudy żelazne. Pod Czarnokozienicami znajdują się marmury, Alabaster z którego różne manufaktury w Kościele Katedralnym Kamienieckim widzieć.
Pod Krzywcem, Ormianami, Barszczewem znajdują się Pieczary, to jest lochy
Bracławskie má zá Herb Xiężyc nie pełny w pośrod Kawálerskiego Krzyżá. Od zachodu z Woiewodztwem Podolskim: od pułnocy z Wołyńskim: od wschodu z Kiiowskim: od południá z Wołoszczyzną grániczy.
Seymikuie w Winnicy: obierá 2. Deputátow ná Trybunał á sześciu Posłow ná Seym. Dzieli się ná dwá Powiáty Brácłáwski y Winnicki.
O fodynách Saletry ná Podolu świádczy Opaleński. Osobliwie nad Bohem rzeką. Z Koniecpolszczyzny támeczney corocznie po 80. kámieni saletry wywożono: iako Siemianowicz Pod Podoleńcem Olsztynem rudy żelazne. Pod Czarnokozienicami znayduią się marmury, Alabáster z ktorego rożne manufaktury w Kościele Katedrálnym Kámienieckim widzieć.
Pod Krzywcem, Ormianami, Barszczewem znayduią się Pieczary, to iest lochy
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: H4v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
I. KArpackie góry albo Tatry które od Śląska, Węgier, Wołoszczyzny i Transylwanii na kilka set mil wyciągnione, Polskę, dzielą, Alpes i góry prawie całej ziemi wielkością przechodzą. Ku Rusi ciągnąc Beszkiedzkich gór imię biorą. Złotych minerałów, Magnesu, Kryształu, nawet diamentów, i innych ledwie nie wszystkich Kruszców że są fodyny: świadczą Tylkowski Starowolski etc. Zamykają w sobie wody Mineralne: źrzodła medyczne, i własności rozmaitych. Są łożyskiem zwierza różnego. Są pastwiskiem całotelnim inwentarzów osobliwie licznych stad owiec. Znajdują się na samym ich wierzchołku dość obszerne jeziora, gdzie maszty i ułomki okrętów częstokroć się pokazują. II. W Krakowskim są znaczne góry Babia
I. KArpackie gory álbo Tatry ktore od Sląská, Węgier, Wołoszczyzny y Transylwánii ná kilká set mil wyciągnione, Polskę, dzielą, Alpes y gory prawie całey ziemi wielkością przechodzą. Ku Rusi ciągnąc Beszkiedzkich gor imię biorą. Złotych mineráłow, Magnesu, Kryształu, nawet dyamentow, y innych ledwie nie wszystkich Kruszczow że są fodyny: świadczą Tylkowski Starowolski etc. Zamykáią w sobie wody Mineralne: źrzodłá medyczne, y włásności rozmáitych. Są łożyskiem zwierza rożnego. Są pastwiskiem całotelnim inwentarzow osobliwie licznych stad owiec. Znayduią się ná sámym ich wierzchołku dość obszerne ieziora, gdzie maszty y ułomki okrętow częstokroć się pokázuią. II. W Krakowskim są znaczne gory Babia
Skrót tekstu: BystrzInfGeogr
Strona: K3v
Tytuł:
Informacja geograficzna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Drukarnia:
Drukarnia lubelska Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
to MARYTIME ALPES, od brzegów Morskich bliskich; w innych miejscacah: GRAJE, PENNINAE,RHETI[...] E od Recyj Prowincyj, TRIDENTINE, że wiszą nad Trydeńskim Miastem, NORICAE, CARNICAE, PANNONICAE, inaczej IUTIAE. Zatemi Górami leżące Narody, zowią Włosi Transalpinos. Oprócz tego że są Włoskim Murem ALPES, są też Fodynami Kryształu, według Pliniusza, który ex monte jego ż śniegów i lodów długo w rowach leżących rodzi się; czemu jednak contradicitur;gdyż Kryształ jest Nativum Fossile, i z Rodzaju kamieni, ex succô purissimô, w ziemi zimnem zatwardziałej, według Agrykoli i Kirchera.
APENNINUS GÓRA, jest to czyli Głowa, czyli Membrum
to MARITIMAE ALPES, od brzegow Morskich bliskich; w innych mieyscacah: GRAIAE, PENNINAE,RHETI[...] AE od Rhecyi Prowincyi, TRIDENTINAE, że wiszą nad Trydeńskim Miastem, NORICAE, CARNICAE, PANNONICAE, inaczey IUTIAE. Zatemi Gorami leżące Narody, zowią Włosi Transalpinos. Oprocz tego że są Włoskim Murem ALPES, są też Fodinami Krzyształu, według Pliniusza, ktory ex monte iego ż śniegow y lodow długo w rowach leżących rodzi się; czemu iednak contradicitur;gdyż Krzyształ iest Nativum Fossile, y z Rodzaiu kamieni, ex succô purissimô, w ziemi zimnem zatwardziałey, według Agrikoli y Kirchera.
APENNINUS GORA, iest to czyli Głowa, czyli Membrum
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 544
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
, są inne tam wejścia, jak na miny kopane, któremi tam idąc, z razu czuć nieznośne zimno, potym letnią erią, tandem zbliżywszy się do minerałów, cale gorącą. Są też tam rury niby kanały, albo oddechy, niby do piwnic, któremi erię zdrową z dworu wpuszczają, alias za kwadrans godziny, Fodyny byłyby dla Górników grobami. Zażywają też tu kompasu Magnesowego, który żyły złote, srebrne, i inne minerały wydają Górnikom. W Saksonii około Snebergi, srebrne znajdują się góry, Najjaśniejszego bogacące ELEKTÓRA Saskiego, nalezione Annô Domini 1476. W których za Wojciecha Elektora, tak wielka znaleziona bryła srebra, że na tejże
, są inne tam weyścia, iak na miny kopane, ktoremi tam idąc, z razu czuć nieznośne zimno, potym letnią aeryą, tandem zbliżywszy się do minerałow, cale gorącą. Są też tam rury niby kanały, albo oddechy, niby do piwnic, ktoremi aeryę zdrową z dworu wpuszczaią, alias za kwadrans godziny, Fodyny byłyby dla Gornikow grobami. Zażywaią też tu kompasu Magnesowego, ktory żyły złote, srebrne, y inne minerały wydaią Gornikom. W Saxonii około Snebergi, srebrne znayduią się gory, Nayiaśnieyszego bogacące ELEKTORA Saskiego, nalezione Annô Domini 1476. W ktorych za Woyciecha Elektora, tak wielka znaleziona bryła srebra, że na teyże
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 997
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
Zażywają też tu kompasu Magnesowego, który żyły złote, srebrne, i inne minerały wydają Górnikom. W Saksonii około Snebergi, srebrne znajdują się góry, Najjaśniejszego bogacące ELEKTÓRA Saskiego, nalezione Annô Domini 1476. W których za Wojciecha Elektora, tak wielka znaleziona bryła srebra, że na tejże, jak na stole w samych Fodynach jedząc, rzekł: Fridericus Imperator Potens et Dives est, hodie tamen eiusmodi mensam non habet. Jeszcze i te miejsca w złoto bogate celebrantnr od Autorów starożytnych. Dalmacja, gdzie codziennie za panowania Nerona po 5000 grzywien wykopywano złota: U Dardów Nacyj Indyjskiej, niezmierna złota abundancja znajdowała się i srebra, jako też Italia Aurô
Zażywaią też tu kompasu Magnesowego, ktory żyły złote, srebrne, y inne minerały wydaią Gornikom. W Saxonii około Snebergi, srebrne znayduią się gory, Nayiaśnieyszego bogacące ELEKTORA Saskiego, nalezione Annô Domini 1476. W ktorych za Woyciecha Elektora, tak wielka znaleziona bryła srebra, że na teyże, iak na stole w samych Fodynach iedząc, rzekł: Fridericus Imperator Potens et Dives est, hodie tamen eiusmodi mensam non habet. Ieszcze y te mieysca w złoto bogate celebrantnr od Autorow starożytnych. Dalmacya, gdzie codziennie za panowania Nerona po 5000 grzywien wykopywano złota: U Dardow Nacyi Indiyskiey, niezmierna złota abundancya znaydowała się y srebra, iako też Italia Aurô
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 997
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
w nocy wybuchają. 9no Miejsca Minerały w sobie mające są nie płodne, suche, nie urodzajne, bo wszytkie wilgotności do wrzostu i pomnożenia się potrzebne, w ziemi ukryte do siebie ciągną metale.
DROGICH KAMIENI Matką te są Krainy: Naprzód INDIA Wschodnia i Zachodnia: Diamentów w ziemi i i w skałach rodzących się jest Fodyna; Królestwo Golgonda na Peninsule Indyjskiej Komorynie, i w Królestwie Pegu osobliwie w Maragonie w Brazylii.
PERŁY się znajdują najpiękniejsze i najdroższe w Państwach Orientalnych, i te są daleko lepsze od Europejskich: tojest Hiszpańskich, Węgierskich, Tyrolskich; i Perskie morze, je wydaje światu, item Indyjskie, Japonia, Ganges i Piskaria:
w nocy wybuchaią. 9no Mieysca Minerały w sobie maiące są nie płodne, suche, nie urodzayne, bo wszytkie wilgotności do wrzostu y pomnożenia się potrzebne, w ziemi ukryte do siebie ciągną metalle.
DROGICH KAMIENI Matką te są Krainy: Naprzod INDIA Wschodnia y Zachodnia: Dyamentow w ziemi y y w skałach rodzących sie iest Fodyna; Krolestwo Golgonda na Peninsule Indiyskiey Komorinie, y w Krolestwie Pegu osobliwie w Maragonie w Brazylii.
PERŁY się znayduią naypięknieysze y naydroższe w Państwach Orientalnych, y te są daleko lepsze od Europeyskich: toiest Hiszpańskich, Węgierskich, Tyrolskich; y Perskie morze, ie wydaie swiatu, item Indiyskie, Iaponia, Ganges y Piskaria:
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 999
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
zwany. Kraj ten leży między Kapadocją, albo Amazan, Bytynią, Pamfilią, i czarnym morzem, ale imię jego u Turków nie znaczne teraz CHIANGARE, od Stołecznego Miasta, teraz wioski; a Stolicą teraz Gallacyj Angary Miasto, przedtym Ancyra zwane. Drugie Miasto SINOPE portowe nad czarnym morzem, w cynobru, i miedzi fodyny bogate: w którym Mitrydates Król Pontu, kolebkę i grób miał. Namienione Miasto Stołeczne Gallacyj Angary czyli Cangary, stoi nad rzeką Sangarus, ma swego Biskupa. Z niego wychodzą kamloty na świat: pod tym samym Miastem na głowę Pompejusz zbił Mitrydatesa, Króla Pontu, i Tamerlanes Han Tatarski, Bajazatesa Cesarza Tureckiego Roku
zwany. Kray ten leży między Kappadocyą, albo Amazan, Bytynią, Pamfilią, y czarnym morzem, ale imie iego u Turkow nie znaczne teraz CHIANGARE, od Stołecznego Miasta, teraz wioski; a Stolicą teraz Gallacyi Angári Miasto, przedtym Ancyra zwáne. Drugie Miasto SINOPE portowe nad czarnym morzem, w cynobru, y miedzi fodiny bogate: w ktorym Mitrydates Krol Pontu, kolebkę y grob miał. Namienione Miasto Stołeczne Gallacyi Angari czyli Cangari, stoi nad rzeką Sangarus, ma swego Biskupa. Z niego wychodzą kamloty na świat: pod tym samym Miastem na głowę Pompeiusz zbił Mitrydátesa, Krola Pontu, y Tamerlanes Han Tatárski, Baiazatesa Cesarza Tureckiego Roku
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 453
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
, jak drzewo korzenie swoje. Jedną znalazłszy żyłę, drugiej spodziewaj się. Najwięcej srebra jest w Nowej Hiszpanii i w Perwańskiej Prowincyj, mianowicie w gorze Potosi, jakom tu wyżej trochę opisał te miejsce. ŻYWE też SREBRO jest w Ameryce in copia, wielki czyniące prowent. Wyprowadzają go tam z cynobru, gdzie są fodyny, Palcas zwane w Gwankawilli, drugie miejsce jeszcze lepsze w fodynie Amador de Cabrera; gdzie niejaki Maunikopa ten cynober znalazł w skale cynobrowej, consequenter pełnej żywego srebra. Wynalezcy temu, ta fodina przysądzona, od niegoż przedana za 5. kroć sto tysięcy Dukatów, potym z kontraktu się zrzuciwszy, milion pretendował. Całego
, iak drzewo korzenie swoie. Iedną znalazłszy żyłę, drugiey spodzieway się. Naywięcey srebra iest w Nowey Hiszpanii y w Perwańskiey Prowincyi, mianowicie w gorze Potosi, iakom tu wyżey troche opisał te mieysce. ZYWE też SREBRO iest w Ameryce in copia, wielki czyniące prowent. Wyprowadzaią go tam z cynobru, gdzie są fodyny, Palcas zwane w Gwankáwilli, drugie mieysce ieszcze lepsze w fodynie Amador de Cabrera; gdzie nieiaki Maunikopa ten cynober znalazł w skale cynobrowey, consequenter pełney żywego srebra. Wynalezcy temu, ta fodina przysądzona, od niegoż przedana za 5. kroć sto tysięcy Dukatow, potym z kontraktu się zrzuciwszy, million pretendował. Całego
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 615
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
się. Najwięcej srebra jest w Nowej Hiszpanii i w Perwańskiej Prowincyj, mianowicie w gorze Potosi, jakom tu wyżej trochę opisał te miejsce. ŻYWE też SREBRO jest w Ameryce in copia, wielki czyniące prowent. Wyprowadzają go tam z cynobru, gdzie są fodyny, Palcas zwane w Gwankawilli, drugie miejsce jeszcze lepsze w fodynie Amador de Cabrera; gdzie niejaki Maunikopa ten cynober znalazł w skale cynobrowej, consequenter pełnej żywego srebra. Wynalezcy temu, ta fodina przysądzona, od niegoż przedana za 5. kroć sto tysięcy Dukatów, potym z kontraktu się zrzuciwszy, milion pretendował. Całego świata, praecipue o AMERYCE
GÓRY Amerykańskie najznaczniejsze ANDES, ciągną się
się. Naywięcey srebra iest w Nowey Hiszpanii y w Perwańskiey Prowincyi, mianowicie w gorze Potosi, iakom tu wyżey troche opisał te mieysce. ZYWE też SREBRO iest w Ameryce in copia, wielki czyniące prowent. Wyprowadzaią go tam z cynobru, gdzie są fodyny, Palcas zwane w Gwankáwilli, drugie mieysce ieszcze lepsze w fodynie Amador de Cabrera; gdzie nieiaki Maunikopa ten cynober znalazł w skale cynobrowey, consequenter pełney żywego srebra. Wynalezcy temu, ta fodina przysądzona, od niegoż przedana za 5. kroć sto tysięcy Dukatow, potym z kontraktu się zrzuciwszy, million pretendował. Całego świata, praecipuè o AMERICE
GORY Amerykańskie nayznacznieysze ANDES, ciągną się
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 615
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
