: odjąwszy te instrumenta prosto przez krańce patrzyć należy, jak daleko Linea visus dosiąga, i dokąd; aby te miejsce było pro meta, albo drogę kuli lecącej.
Inne Instrumenta są STEMPEL z Niemiecka: Kożuch, po Francusku Lanade, do chędożenia Łoża, albo osady Lewety, na których stoi i elewatur Działo: Miara kalibry do kalibrowania albo mierzenia kul i oryficji, albo wylotu Dział: Lont do zapalenia, kłaki do obwijania Kul, Szufle, etc. etc. TACTICA
TAKTICA nie co innego jest u Matematyków, tylko Część Architektury Wojennej, a wrzeczy umiejętność, Nauka należąca do Koordynacyj, Uszykowania obożu, wojska do batalii lub do prezenty
: odiąwszy te instrumenta prosto przez krańce patrzyć należy, iak daleko Linea visus dosiąga, y dokąd; aby te mieysce było pro meta, albo drogę kuli lecącey.
Inne Instrumenta są STEMPEL z Niemiecka: Kożuch, po Francusku Lanade, do chędożenia Łoża, albo osady Lewety, na ktorych stoi y elevatur Działo: Miara kalibry do kalibrowania albo mierzenia kul y orificii, albo wylotu Dział: Lont do zapalenia, kłaki do obwiiania Kul, Szufle, etc. etc. TACTICA
TAKTICA nie co innego iest u Matematykow, tylko Część Architektury Woienney, a wrzeczy umieiętność, Nauka należąca do Koordynacyi, Uszykowania obożu, woyska do batalii lub do prezenty
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 240
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
szynalów, do łańcuchów i do tym podobnych rzeczy: ale osobliwie po obaleniu murów, gdy się nieprzyjaciel do miasta wdziera mogłoby się takie działo nabić takimi rzeczami, i w poprzecz przerwy narychtowawszy, z niego strzelać, i szkodę wielką nieprzyjacielowi czynić. Ma to działo w zdłuż w sobie ośm diametrów oryficij sui, które Kalibrami pospolicie zowią:komorka zasię prochowa, do której się prochy kładą, jest. Trzecia część pomienionej Kalibry, wpośrzodku to Działo miąsze jest na piątą część Kalibry, a na przodku około szuje na szóstą część Kalibry. To działo nabite kulą kamienną która sto i dwadzieścia funtów waży, wsypawszy 40. Funtów prochu, niesie
szynalow, do łáńcuchow y do tym podobnych rzeczy: ále osobliwie po obáleniu murow, gdy śię nieprzyiáćiel do miástá wdźiera mogłoby się tákie dźiáło nábić tákimi rzeczámi, y w poprzecz przerwy nárychtowawszy, z niego strzeláć, y szkodę wielką nieprzyiaćielowi czynić. Ma to dźiáło w zdłuż w sobie ośm diametrow orificij sui, ktore Calibrami pospolićie zowią:komorka záśię prochowa, do ktorey śię prochy kłádą, iest. Trzećia część pomienioney Calibry, wpośrzodku to Dźiało miąsze iest ná piątą część Calibry, á ná przodku około szuie ná szostą część Calibry. To dźiało nabite kulą kámienną ktora sto y dwádźieśćiá funtow waży, wsypawszy 40. Funtow prochu, nieśie
Skrót tekstu: UffDekArch
Strona: 6
Tytuł:
Archelia, to jest nauka i informacja o strzelbie i o rzeczach do niej należących ...
Autor:
Diego Uffano
Tłumacz:
Jan Dekan
Drukarnia:
Daniel Vetterus
Miejsce wydania:
Leszno
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1643
Data wydania (nie wcześniej niż):
1643
Data wydania (nie później niż):
1643
do miasta wdziera mogłoby się takie działo nabić takimi rzeczami, i w poprzecz przerwy narychtowawszy, z niego strzelać, i szkodę wielką nieprzyjacielowi czynić. Ma to działo w zdłuż w sobie ośm diametrów oryficij sui, które Kalibrami pospolicie zowią:komorka zasię prochowa, do której się prochy kładą, jest. Trzecia część pomienionej Kalibry, wpośrzodku to Działo miąsze jest na piątą część Kalibry, a na przodku około szuje na szóstą część Kalibry. To działo nabite kulą kamienną która sto i dwadzieścia funtów waży, wsypawszy 40. Funtów prochu, niesie w całym swoim motu violento i naturali 1500. Kroków, nabite kamieniami, łańcuchami, szynalami, wsypawszy
do miástá wdźiera mogłoby się tákie dźiáło nábić tákimi rzeczámi, y w poprzecz przerwy nárychtowawszy, z niego strzeláć, y szkodę wielką nieprzyiaćielowi czynić. Ma to dźiáło w zdłuż w sobie ośm diametrow orificij sui, ktore Calibrami pospolićie zowią:komorka záśię prochowa, do ktorey śię prochy kłádą, iest. Trzećia część pomienioney Calibry, wpośrzodku to Dźiało miąsze iest ná piątą część Calibry, á ná przodku około szuie ná szostą część Calibry. To dźiało nabite kulą kámienną ktora sto y dwádźieśćiá funtow waży, wsypawszy 40. Funtow prochu, nieśie w cáłym swoym motu violento y naturali 1500. Krokow, nábite kámieniámi, láńcuchami, szynalámi, wsypawszy
Skrót tekstu: UffDekArch
Strona: 6
Tytuł:
Archelia, to jest nauka i informacja o strzelbie i o rzeczach do niej należących ...
Autor:
Diego Uffano
Tłumacz:
Jan Dekan
Drukarnia:
Daniel Vetterus
Miejsce wydania:
Leszno
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1643
Data wydania (nie wcześniej niż):
1643
Data wydania (nie później niż):
1643
, i w poprzecz przerwy narychtowawszy, z niego strzelać, i szkodę wielką nieprzyjacielowi czynić. Ma to działo w zdłuż w sobie ośm diametrów oryficij sui, które Kalibrami pospolicie zowią:komorka zasię prochowa, do której się prochy kładą, jest. Trzecia część pomienionej Kalibry, wpośrzodku to Działo miąsze jest na piątą część Kalibry, a na przodku około szuje na szóstą część Kalibry. To działo nabite kulą kamienną która sto i dwadzieścia funtów waży, wsypawszy 40. Funtów prochu, niesie w całym swoim motu violento i naturali 1500. Kroków, nabite kamieniami, łańcuchami, szynalami, wsypawszy 24. Funtów prochu, niesie na dwieście kroków. A
, y w poprzecz przerwy nárychtowawszy, z niego strzeláć, y szkodę wielką nieprzyiaćielowi czynić. Ma to dźiáło w zdłuż w sobie ośm diametrow orificij sui, ktore Calibrami pospolićie zowią:komorka záśię prochowa, do ktorey śię prochy kłádą, iest. Trzećia część pomienioney Calibry, wpośrzodku to Dźiało miąsze iest ná piątą część Calibry, á ná przodku około szuie ná szostą część Calibry. To dźiało nabite kulą kámienną ktora sto y dwádźieśćiá funtow waży, wsypawszy 40. Funtow prochu, nieśie w cáłym swoym motu violento y naturali 1500. Krokow, nábite kámieniámi, láńcuchami, szynalámi, wsypawszy 24. Funtow prochu, nieśie ná dwieśćie krokow. A
Skrót tekstu: UffDekArch
Strona: 6
Tytuł:
Archelia, to jest nauka i informacja o strzelbie i o rzeczach do niej należących ...
Autor:
Diego Uffano
Tłumacz:
Jan Dekan
Drukarnia:
Daniel Vetterus
Miejsce wydania:
Leszno
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1643
Data wydania (nie wcześniej niż):
1643
Data wydania (nie później niż):
1643
, i szkodę wielką nieprzyjacielowi czynić. Ma to działo w zdłuż w sobie ośm diametrów oryficij sui, które Kalibrami pospolicie zowią:komorka zasię prochowa, do której się prochy kładą, jest. Trzecia część pomienionej Kalibry, wpośrzodku to Działo miąsze jest na piątą część Kalibry, a na przodku około szuje na szóstą część Kalibry. To działo nabite kulą kamienną która sto i dwadzieścia funtów waży, wsypawszy 40. Funtów prochu, niesie w całym swoim motu violento i naturali 1500. Kroków, nabite kamieniami, łańcuchami, szynalami, wsypawszy 24. Funtów prochu, niesie na dwieście kroków. A acz takie działa przedkilką lat odlewano, jednak ich
, y szkodę wielką nieprzyiaćielowi czynić. Ma to dźiáło w zdłuż w sobie ośm diametrow orificij sui, ktore Calibrami pospolićie zowią:komorka záśię prochowa, do ktorey śię prochy kłádą, iest. Trzećia część pomienioney Calibry, wpośrzodku to Dźiało miąsze iest ná piątą część Calibry, á ná przodku około szuie ná szostą część Calibry. To dźiało nabite kulą kámienną ktora sto y dwádźieśćiá funtow waży, wsypawszy 40. Funtow prochu, nieśie w cáłym swoym motu violento y naturali 1500. Krokow, nábite kámieniámi, láńcuchami, szynalámi, wsypawszy 24. Funtow prochu, nieśie ná dwieśćie krokow. A ácz tákie dźiáła przedkilką lat odlewano, iednák ich
Skrót tekstu: UffDekArch
Strona: 6
Tytuł:
Archelia, to jest nauka i informacja o strzelbie i o rzeczach do niej należących ...
Autor:
Diego Uffano
Tłumacz:
Jan Dekan
Drukarnia:
Daniel Vetterus
Miejsce wydania:
Leszno
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1643
Data wydania (nie wcześniej niż):
1643
Data wydania (nie później niż):
1643
sam pod Janem de Holmedo Kapitanem nad Strzelbą w Zamku Antwerpskim doświadczył. Położę je tu tedy porządkiem swoim, z opisaniem wielkości, mocy i kosztu; z których każdy co mu służyć będzie, obrać sobie może: i są z nich niektóre legitima Ordinaria Perfecta & communia, niektóre illegitima albo Bastarda, które choć szersze w Kalibrze, krótsze jednak: albo choć dłuższe w rurze, mniejsze jednak w Kalibrze są: które pospolicie doświadczeni Puszkarze, ponieważ pospolitej miary, formy, i sposobu nie zachowują, extra ordinaria nazywają. ORDINIS LEGITIMI. Pierwsze Działo jest, Smok albo Dupel Colubryna, wyrzuca żelazną kulę o 40. funt: potrzebuje 4/5
sam pod Janem de Holmedo Kápitanem nád Strzelbą w Zamku Antwerpskim doświadczył. Położę ie tu tedy porządkiem swoim, z opisániem wielkości, mocy y kosztu; z ktorych káżdy co mu służyć będżie, obráć sobie może: y są z nich niektore legitima Ordinaria Perfecta & communia, niektore illegitima álbo Bastarda, ktore choć szersze w Calibrze, krotsze iednák: álbo choć dłuższe w rurze, mnieysze iednák w Calibrze są: ktore pospolićie doświadczeni Puszkárze, ponieważ pospolitey miary, formy, y sposobu nie záchowuią, extra ordinaria názywáią. ORDINIS LEGITIMI. Pierwsze Dźiáło iest, Smok álbo Dupel Colubryna, wyrzucá żelázną kulę o 40. funt: potrzebuie 4/5
Skrót tekstu: UffDekArch
Strona: 9
Tytuł:
Archelia, to jest nauka i informacja o strzelbie i o rzeczach do niej należących ...
Autor:
Diego Uffano
Tłumacz:
Jan Dekan
Drukarnia:
Daniel Vetterus
Miejsce wydania:
Leszno
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1643
Data wydania (nie wcześniej niż):
1643
Data wydania (nie później niż):
1643
je tu tedy porządkiem swoim, z opisaniem wielkości, mocy i kosztu; z których każdy co mu służyć będzie, obrać sobie może: i są z nich niektóre legitima Ordinaria Perfecta & communia, niektóre illegitima albo Bastarda, które choć szersze w Kalibrze, krótsze jednak: albo choć dłuższe w rurze, mniejsze jednak w Kalibrze są: które pospolicie doświadczeni Puszkarze, ponieważ pospolitej miary, formy, i sposobu nie zachowują, extra ordinaria nazywają. ORDINIS LEGITIMI. Pierwsze Działo jest, Smok albo Dupel Colubryna, wyrzuca żelazną kulę o 40. funt: potrzebuje 4/5 tejże wagi prochu prostego, to jest, 32. funty, albo
ie tu tedy porządkiem swoim, z opisániem wielkości, mocy y kosztu; z ktorych káżdy co mu służyć będżie, obráć sobie może: y są z nich niektore legitima Ordinaria Perfecta & communia, niektore illegitima álbo Bastarda, ktore choć szersze w Calibrze, krotsze iednák: álbo choć dłuższe w rurze, mnieysze iednák w Calibrze są: ktore pospolićie doświadczeni Puszkárze, ponieważ pospolitey miary, formy, y sposobu nie záchowuią, extra ordinaria názywáią. ORDINIS LEGITIMI. Pierwsze Dźiáło iest, Smok álbo Dupel Colubryna, wyrzucá żelázną kulę o 40. funt: potrzebuie 4/5 teyże wagi prochu prostego, to iest, 32. funty, álbo
Skrót tekstu: UffDekArch
Strona: 9
Tytuł:
Archelia, to jest nauka i informacja o strzelbie i o rzeczach do niej należących ...
Autor:
Diego Uffano
Tłumacz:
Jan Dekan
Drukarnia:
Daniel Vetterus
Miejsce wydania:
Leszno
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1643
Data wydania (nie wcześniej niż):
1643
Data wydania (nie później niż):
1643
, które 3 ½ stop uczynią długa: waży 81 funt. niesie 142. wedle rury wymierzenia 71. wedle nawyższej elewacji 845. kroków. Część Pierwsza. Artylerii Część Pierwsza.
Wszystkie te Działa Puszkarze pospolitymi zowią, i ma się tu uważać: Naprzód: że te zawsze według proporcji swojej, której miara z ich Kalibry się bierze, więcej spiży w nabiciu niż gdzie indzie mieć mają. Powtóre: Iż im mniejsze są, tym barziej i lepiej spiżą (przyczyna tego gdzie indzie dostatecznie się pokazała) opatrzone bywają, tak że pół Colubryna trochę mocniejsza jest, niż cała Colubryna. Kwarta niż pół Colubryna. Falconeta aniżeli Sokół, albo
, ktore 3 ½ stop uczynią długa: waży 81 funt. nieśie 142. wedle rury wymierzenia 71. wedle nawyższey elevatiey 845. krokow. Część Pierwsza. ARTILLERIEY Część Pierwsza.
Wszystkie te Dźiáłá Puszkarze pospolitymi zowią, y ma śię tu uważáć: Naprzod: że te záwsze według proportiey swoiey, ktorey miárá z ich Calibry śię bierze, więcey spiży w nábiciu niż gdźie indźie mieć máią. Powtore: Iż im mnieysze są, tym bárziey y lepiey spiżą (przyczyna tego gdźie indźie dostátecznie śię pokazáła) opátrzone bywáią, ták że puł Colubryna trochę mocnieysza iest, niż cáła Colubryna. Quarta niż puł Colubryna. Falconetá ániżeli Sokoł, álbo
Skrót tekstu: UffDekArch
Strona: 11
Tytuł:
Archelia, to jest nauka i informacja o strzelbie i o rzeczach do niej należących ...
Autor:
Diego Uffano
Tłumacz:
Jan Dekan
Drukarnia:
Daniel Vetterus
Miejsce wydania:
Leszno
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1643
Data wydania (nie wcześniej niż):
1643
Data wydania (nie później niż):
1643
jest, niż cała Colubryna. Kwarta niż pół Colubryna. Falconeta aniżeli Sokół, albo kwarta Colubryny. Po trzecie: Mogą też te działa cieńsze i słabsze albo miąszejsze i mocniejsze robione być, aby słabsza Colubryna w nabiciu niebyła miąszejsza nad 7/8 około Krańców ¾ około szyje trochę więcej niż 3/8 swojej Kalibry: według której propporcji i inasze mają być sporządzone, tylko aby jako powiedżyano, choćby słabsze urobione były, jednak im mniejysze są, (każde według swojej raty, aby gwałt tym lepiej i częściej wytrzymać mogło) miąszejsze też i bogatsze w śpiżę były. Po czwarte: Ponieważ nie zawsze kul żelaznych ile potrzeba stawa,
iest, niż cáła Colubryna. Quarta niż puł Colubryna. Falconetá ániżeli Sokoł, álbo quarta Colubryny. Po trzećie: Mogą też te dźiáłá ćieńsze y słábsze álbo miąszeysze y mocnieysze robione być, áby słábsza Colubryna w nábićiu niebyłá miąszeysza nád 7/8 około Krańcow ¾ około szyie trochę więcey niż 3/8 swoiey Calibry: według ktorey propportiey y inasze máią być sporządzone, tylko áby iáko powiedżiano, choćby słábsze urobione były, iednak im mniejysze są, (káżde według swoiey raty, áby gwałt tym lepiey y częśćiey wytrzymáć mogło) miąszeysze też y bogátsze w śpiżę były. Po czwarte: Ponieważ nie záwsze kul żeláznych ile potrzebá stawa,
Skrót tekstu: UffDekArch
Strona: 11
Tytuł:
Archelia, to jest nauka i informacja o strzelbie i o rzeczach do niej należących ...
Autor:
Diego Uffano
Tłumacz:
Jan Dekan
Drukarnia:
Daniel Vetterus
Miejsce wydania:
Leszno
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1643
Data wydania (nie wcześniej niż):
1643
Data wydania (nie później niż):
1643
też i bogatsze w śpiżę były. Po czwarte: Ponieważ nie zawsze kul żelaznych ile potrzeba stawa, może i ołowianych, które pospolicie o połowicę cięższe niż żelazne są, z takąż wagą prochu dobrego, jaką sama kula ołowiana ma: używać. Po Piąte: Acz tak możne jako i słabe Działa, ponieważ jednakiej Kalibry są, jednakie kule wyrzucają; jednak słabe, ponieważ prochu tyle znieść niemogą, nie tak daleko jako pospolite i mocne działa niosą: które ponieważ mocniej nabijane być mogą, onych też w potędze daleko przechodzą. To się wszystko dla lepszej informacji w naśladujących Tablicach przed oczy wystawia. Pierwsza tablica Ordynalnych umocnionych Dział, w
też y bogátsze w śpiżę były. Po czwarte: Ponieważ nie záwsze kul żeláznych ile potrzebá stawa, może y ołowiánych, ktore pospolićie o połowicę ćięższe niż żelázne są, z tákąż wagą prochu dobrego, iáką sámá kula ołowiána ma: używáć. Po Piąte: Acz ták mozne iáko y słábe Dźiáłá, ponieważ iednákiey Calibry są, iednákie kule wyrzucáią; iednák słábe, ponieważ prochu tyle znieść niemogą, nie ták daleko iáko pospolite y mocne dźiáłá niosą: ktore ponieważ mocniey nábijáne być mogą, onych też w potędze dáleko przechodzą. To śię wszystko dla lepszey informatiey w náśladuiących Tablicách przed oczy wystawia. Pierwsza tablicá Ordynálnych umocnionych Dźiał, w
Skrót tekstu: UffDekArch
Strona: 11
Tytuł:
Archelia, to jest nauka i informacja o strzelbie i o rzeczach do niej należących ...
Autor:
Diego Uffano
Tłumacz:
Jan Dekan
Drukarnia:
Daniel Vetterus
Miejsce wydania:
Leszno
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
wojskowość
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1643
Data wydania (nie wcześniej niż):
1643
Data wydania (nie później niż):
1643
