pracy zdatnej i pożytecznej, przecież nic nie robiąc pracują.
Nie mam śmiałości włożyć myślistwo w ten poczet niepotrzebnego zatrudnienia, żebym się niezdał przymawiać mojemu przyjacielowi, który od młodości wojnę zwierzętom wypowiedział, i wstępnym bojem z niemi walczy. Facjata stajni i psiarni jego ugina się pod zdobyczą nieprzyjacielską, i ledwo można dojrzeć kapitelów pod jeleniemi rogami. Na zbytek więc tylko polowania narzekam, i uczciwym takiego obywatelem ledwo się inaczej tytułować nie może, tylko Majstrem kunsztu Myśliwskiego.
Jazda konna najpożyteczniejszą jest zdrowia i czerstwości prezerwatywą. Z składu ciał naszych wnoszą Lekarze, iż ten rodzaj eksercytacyj ludziom najwłaściwszy. Sławny Doktor Sydenham napisał Księgę pod tytułem: Medicina Gymnastica
pracy zdatney y pożyteczney, przecież nic nie robiąc pracuią.
Nie mam śmiałości włożyć myślistwo w ten poczet niepotrzebnego zatrudnienia, żebym się niezdał przymawiać moiemu przyiacielowi, ktory od młodości woynę źwierzętom wypowiedział, y wstępnym boiem z niemi walczy. Facyata stayni y psiarni iego ugina się pod zdobyczą nieprzyiacielską, y ledwo można doyrzeć kapitelow pod ieleniemi rogami. Na zbytek więc tylko polowania narzekam, y ućzciwym takiego obywatelem ledwo się inaczey tytułować nie może, tylko Maystrem kunsztu Myśliwskiego.
Iazda konna naypożytecznieyszą iest zdrowia y czerstwości prezerwatywą. Z składu ciał naszych wnoszą Lekarze, iż ten rodzay exercytacyi ludziom naywłaściwszy. Sławny Doktor Sydenham napisał Xięgę pod tytułem: Medicina Gymnastica
Skrót tekstu: Monitor
Strona: 127
Tytuł:
Monitor na Rok Pański 1772
Autor:
Ignacy Krasicki
Drukarnia:
Wawrzyniec Mitzler de Kolof
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty perswazyjne
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
o Architektońskich. NOMENCLATOR ArchitektONICUS
albo EKsPLIKACJA et usus Terminów, Atchitekturze CIVILIS nazwanej służących
Słupy, Kolumny, zowią się u Architektów Columna, Stylus, Piła: po Włosku Pilastro.
Belkowanie, Ksems. zowie się Traheatio, po Włosku Piedeflelio. Ornamento.
Podsłupie. albo pedestał, zowie się Styłabata, po Włosku Piedestelio.
Kapitel u Kolumny, po Polsku Głównica, po Łacinie, i Włosku Kapitellum.
Głównia słupa, albo Kolumny, zowie się Scapus, po Włosku Pusto,
Baza, albo noga u Kolumny, zowie się Basis, Pes, po Włosku Base, Basamento.
Ksems, koronowanie Kolumny, zowie się Koroniks[...] po Włosku Cornice.
Tablica
o Architektońskich. NOMENCLATOR ARCHITECTONICUS
albo EXPLIKACYA et usus Terminow, Atchitekturze CIVILIS nazwaney służących
Słupy, Kolumny, zowią się u Architektow Columna, Stylus, Piła: po Włosku Pilastro.
Belkowanie, Xems. zowie się Traheatio, po Włosku Piedeflelio. Ornamento.
Podsłupie. albo pedestał, zowie się Styłabata, po Włosku Piedestelio.
Kapitel u Kolumny, po Polsku Głownica, po Łacinie, y Włosku Capitellum.
Głownia słupa, albo Kolumny, zowie się Scapus, po Włosku Pusto,
Baza, albo noga u Kolumny, zowie się Basis, Pes, po Włosku Báse, Basamento.
Xems, koronowanie Kolumny, zowie się Corònix[...] po Włosku Cornice.
Tablica
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 77
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
, albo Polityczna do Domów Bożych i ludźkich, alias Kościołów, Pałaców, Budynków mieszkalnych należy, która najbardziej desudat in Columnatione, alias w wystawieniu Kolumn, proporcje i podobieństwo z Człekiem mających. Co bowiem u człeka Głowa, Nogi, Stan, Strój; to u Kolumny Stylobates, albo Postument, sam słup, i Kapitel, i ornamenta jakie, albo rzeźby na Kolumnie. Stąd Rzymskie Struktury nad Greckie zawsze Świat preferował, że te od Kolumn, a nie tamte, ozdobę i Majestatem brały. ORDyNES ARCHITEKTURY POLITYCZNEJ.
ARCHITEKCI w rysowaniu, erygowaniu Kolumn, tak desudant, jakby je dźwigali, lub kruszyli z Samsonem. Są bowiem pięciorakie Formy
, albo Polityczna do Domow Bożych y ludźkich, alias Kosciołow, Pałacow, Budynkow mieszkalnych należy, ktora naybardziey desudat in Columnatione, alias w wystawieniu Kolumn, proporcye y podobieństwo z Człekiem maiących. Co bowiem u człeka Głowa, Nogi, Stan, Stroy; to u Kolumny Stylobates, albo Postument, sam słup, y Kapitel, y ornamenta iakie, albo rzeźby na Kolumnie. Ztąd Rzymskie Struktury nad Greckie zawsze Swiat preferował, że te od Kolumn, a nie tamte, ozdobę y Maiestatem brały. ORDINES ARCHITEKTURY POLITYCZNEY.
ARCHITEKCI w rysowaniu, erygowaniu Kolumn, ták desudant, iakby ie dzwigali, lub kruszyli z Samsonem. Są bowiem pięciorakie Formy
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 229
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
na Mężną i silną Osobę Mężczyzny, tudzież widząc, że takiego Mężczyzny grubość jest szósta część wysokości jegoż, takąż proporcję w swoich obserwowali kolumnach. Z rąd ten Ordo inaczej rzeczony Masculus, Virilis, Herculeus.
Drugi model jest ORDO IONICUS u Jonów Greckiej także Nacyj obserwowany adynstar Dam, szczupłej i cienkiej Symetryj kóło Kapitelów, mający woluty albo zwijanie, niby kędziory Białogłowskiej głowy.
Trzecia Forma Kolumn, zowie się ORDO CORYNTHIUS, od Koryntianów Nacyj Greckiej mający oryginem, który także jeszcze subtelniejszą od Jonickiego Modeluszu obserwuje Symmetrię w grubości Kolumny, i więcej ma ornamentów koło kapitelu, adinstar niektórych dam, szyję i głowę ad stuporem adornujących.
Czwarty ordynek
na Mężną y silną Osobę Męszczyzny, tudziesz widząc, że takiego Meszczyzny grubość iest szosta część wysokości iegoż, takąż proporcyę w swoich obserwowali kolumnach. Z rąd ten Ordo inaczey rzeczony Masculus, Virilis, Herculeus.
Drugi model iest ORDO IONICUS u Ionow Greckiey także Nacyi obserwowany adinstar Dám, szczupłey y cięnkiey Symmetryi kóło Kapitelow, maiący woluty albo zwiianie, niby kędziory Białogłowskiey głowy.
Trzecia Forma Kolumn, zowie sie ORDO CORYNTHIUS, od Koryntiánow Nacyi Greckiey maiący originem, ktory także ieszcze subtelnieyszą od Ionickiego Modeluszu obserwuie Symmetryę w grubości Kolumny, y więcey ma ornamentow koło kapitelu, adinstar niektorych dam, szyię y głowę ad stuporem adornuiących.
Czwarty ordynek
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 229
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
u Jonów Greckiej także Nacyj obserwowany adynstar Dam, szczupłej i cienkiej Symetryj kóło Kapitelów, mający woluty albo zwijanie, niby kędziory Białogłowskiej głowy.
Trzecia Forma Kolumn, zowie się ORDO CORYNTHIUS, od Koryntianów Nacyj Greckiej mający oryginem, który także jeszcze subtelniejszą od Jonickiego Modeluszu obserwuje Symmetrię w grubości Kolumny, i więcej ma ornamentów koło kapitelu, adinstar niektórych dam, szyję i głowę ad stuporem adornujących.
Czwarty ordynek kolumn jest ORDO TUSCANUS w Tuścji vulgo: TO, scana, albo w Księstwie Hetruryj, lub Florencyj obserwowany, nie nakształt o ARCHITEKRURZE
ale na moc formujący Kolumny, imituje ten Modelusz Osoby grube, silne proste, chłopów prosty strój noszących,
u Ionow Greckiey także Nacyi obserwowany adinstar Dám, szczupłey y cięnkiey Symmetryi kóło Kapitelow, maiący woluty albo zwiianie, niby kędziory Białogłowskiey głowy.
Trzecia Forma Kolumn, zowie sie ORDO CORYNTHIUS, od Koryntiánow Nacyi Greckiey maiący originem, ktory także ieszcze subtelnieyszą od Ionickiego Modeluszu obserwuie Symmetryę w grubości Kolumny, y więcey ma ornamentow koło kapitelu, adinstar niektorych dam, szyię y głowę ad stuporem adornuiących.
Czwarty ordynek kolumn iest ORDO TUSCANUS w Tuscii vulgo: TO, scana, albo w Xięstwie Hetruryi, lub Florencyi obserwowany, nie nakształt o ARCHITEKRURZE
ale na moc formuiący Kolumny, imituie ten Modelusz Osoby grube, silne proste, chłopow prosty stroy noszących,
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 229
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
strój noszących, z tej racyj się Rusticanus Ordo.
Piąty Modelusz w stawianiu Kolumn observatur ORDO ROMANUS, albo Compositus, to jest z pierwszych czterech Modeluszów od Rzymskich Architektów złożony, vitia et defectus z kolumnacyj odrzucających, a perfekcje notujących, a najwięcej z Jonickiej, i Koryntckiej Form, do swojej kompozycyj zażywających, osobliwie około Kapitelów.
Szósty tandem Ordo, sine Ordine, EXIEX u Gotów dawnych urodzony, z błędów i wicjów przeszłych wyliczonych Modeluszów skomponowany; który w Kolumnach zażywa wielo węgielnych sękowatych figur, nie okrągłych, w Drzwiach, Oknach zażywa klinowatej formy, nie pół Swerycznej, albo Miesiącowej.
Terminy, których zażywają Architekci, dałem pod Tytułem
stroy noszących, z tey racyi się Rusticanus Ordo.
Piąty Modelusz w stawianiu Kolumn observatur ORDO ROMANUS, albo Compositus, to iest z pierwszych czterech Modeluszow od Rzymskich Architektow złożony, vitia et defectus z kolumnacyi odrzucaiących, a perfekcye notuiących, a naywięcey z Ionickiey, y Koryntckiey Form, do swoiey kompozyćyi zażywaiących, osobliwie około Kapitelow.
Szosty tandem Ordo, sine Ordine, EXIEX u Gothow dawnych urodzony, z błędow y wicyow przeszłych wyliczonych Modeluszow skomponowany; ktory w Kolumnach zażywa wielo węgielnych sękowatych figur, nie okrągłych, w Drzwiach, Oknach zażywa klinowatey formy, nie puł Sweryczney, albo Miesiącowey.
Terminy, ktorych zażywaią Architekci, dałem pod Tytułem
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 230
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
widziany. Wiesz iz nie w każdym kraju kamień do ciosu/ nie w każdym i rzemiśnik do tej roboty znajduje się. Wiesz i to że Kapitella w budynkach/ Kościołach z kamienia warowne bywają w defekcie kamienia taki kunszt wymyślono. Z gipsu formy ulito tak wielkie a różne/ jak wielkie miały być pióra i zawicia do Kapitel składania słuzące. W te formy gnieciono glinę garnczarską i z niej takie pióra formowano/ które potym w piecu cegielnym ostróżnie wypalono/ Kapitella z nich składano tak piękne i warowne jako z kamienia być mogą. To namieniwszy do zażywania w naszej formie przystąpmy. A naprzód. Sposób lania formy Sposób lania formy Sposób lania formy Sposób
widźiány. Wiesz iz nie w kożdym kráiu kamień do ćiosu/ nie w kázdym i rzemiśnik do tey roboty znáyduie się. Wiesz i to że Cápitellá w budynkách/ Kośćiołách z kámienia wárowne bywáią w defekćie kámieniá táki kunszt wymyślono. Z gipsu formy ulito ták wielkie á rozne/ iák wielkie miáły bydź piorá i záwićia do Cápitel składániá słuzące. W te formy gniećiono glinę garnczárską i z niey tákie piorá formowáno/ ktore potym w piecu cegielnym ostrożnie wypalono/ Capitella z nich skłádáno ták piękne i wárowne iáko z kamieniá bydź mogą. To namieniwszy do zażywániá w nászey formie przystąpmy. A náprzod. Sposob lania formy Sposob lania formy Sposob lania formy Sposob
Skrót tekstu: SekrWyj
Strona: 146
Tytuł:
Sekret wyjawiony
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Colegii Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Poznań
Region:
Wielkopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1689
Data wydania (nie wcześniej niż):
1689
Data wydania (nie później niż):
1689
się, albo stoi w porze; co jest przeciw naturze kornic, i kapitellów. Albowiem, bazy powinny bo raz być mniejszej projektury, czemu się sprzeciwia echinus Trochil; tak że Cimaza, Sima, chyba by je wywrócono. Architektura Domowa ROZDZIAŁ IV. O rysowaniu Ordrów.
PROBLEMA. Rezolucja. Toskański nie przypuszcza w kapitel Wolut, Cimazów. Zofor u niego ze wszytkich ozdób ogołocony. PROBLEMA Tab: III. fig: 23. Rez. Połóż linią, jakąkolwiek długo rą. na nią przenieś pułgrubość słupa ro. ile się podoba. Uczyń perpendykul rA równy oD jakolwiek wielki: tę rozdziel na 6. a ro i aD na
się, álbo stoi w porze; co iest przeciw naturze kornic, y kapitellow. Albowiem, bázy powinny bo ráz bydź mnieyszey projektury, czemu się sprzeciwia echinus Trochil; ták że Cimáza, Sima, chyba by ie wywrocono. Architektura Domowa ROZDZIAŁ IV. O rysowániu Ordrow.
PROBLEMA. Rezolucya. Toskáński nie przypuszcza w kapitel Wolut, Cimázow. Zofor u niego ze wszytkich ozdob ogołocony. PROBLEMA Tab: III. fig: 23. Rez. Położ linią, iákąkolwiek długo rą. ná nią przenieś pułgrubość słupa ro. ile się podoba. Uczyń perpendykul rA rowny oD iákolwiek wielki: tę rozdziel na 6. á ro y aD na
Skrót tekstu: ŻdżanElem
Strona: 27
Tytuł:
Elementa architektury domowej
Autor:
Kajetan Żdżanski
Drukarnia:
Drukarnia Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
architektura
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1749
Data wydania (nie wcześniej niż):
1749
Data wydania (nie później niż):
1749
Cantata y Serentata przez wybornych śpiewaków Włoskich in Honorem et Plausum Najaś. Monarchini Jejmci Rosyjskiej skoncypowane peragebatur, Izba Senatorska w takowej na ten Akt Solenny była egzornacyj. Pawiment albo posadzka w Tafle de novo wysadzona, Podniebienie Gipsem renowowane, circum circa cała Izba kolumnami drzewianemi snycerską robotą wyrobionemi biało złocisto w fugi z sznyrklami wyzłoconemi i kapitelami pod Gzyms danemi restaurowana Arkusy drzewiane z Hebami Przeświet. Województw wszystkich pędzlem doskonałego Malarza adorowane, i na Arkadach nad Oknami Województw i Ziem Insignia reprezentowane były. Pro hoc Aclu Solemni miedzy kolumnami cała Izba aksamitem purpurowym obita y pensilibus speculis pięknie akomodowana z lustrami przy gęstej iluminacyj ozdobną temu Aktowi czyniła aparencją. Pod Gzymsem in cirum
Cantata y Serentata przez wybornych śpiewakow Włoskich in Honorem et Plausum Naiaś. Monarchini Jeymći Rossyiskiey skoncypowane peragebatur, Izba Senatorska w takowey na ten Akt Solenny była exornacyi. Pawiment albo posadzka w Tafle de novo wysadzona, Podniebienie Gipsem renowowane, circum circa cała Izba kolumnami drzewianemi snycerską robotą wyrobionemi biało złocisto w fugi z sznyrklami wyzłoconemi y kapitelami pod Gzyms danemi restaurowana Arkusy drzewiane z Hebami Przeświet. Woiewodztw wszystkich pędzlem doskonałego Malarza adorowane, y ná Arkadach nad Oknami Woiewodztw y Ziem Insignia reprezentowane były. Pro hoc Aclu Solemni miedzy kolumnami cała Izba axamitem purpurowym obita y pensilibus speculis pieknie akkomodowana z lustrami przy gęstey illuminacyi ozdobną temu Aktowi czyniła apparencyą. Pod Gzymsem in cirum
Skrót tekstu: GazPol_1736_83
Strona: 2
Tytuł:
Gazety Polskie
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Jan Milżewski
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
wiadomości prasowe i druki ulotne
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1736
Data wydania (nie wcześniej niż):
1736
Data wydania (nie później niż):
1736
Roku 1733. od Klemensa XII. Beatyfikowany, Miasta Lwowa, Krajów Ruskich, Patron et murus Aheneus. Trzecim Lwów superbit Kościołem SOC: Jezu, nad którym mądre desudarunt głowy, i Dobrodziejów szkatuły, aby tę Boską Świątnice uczyniły mirabile opus, jakoż dokazały tego, ze przednim malowaniem, bogatym obiciem, pozłoconemi suto kapitelami, oczy ludzkie rapit in stuporem. Auget ozdób et sanctitatem miejscu, Z. BENEDYKTA Męczennika Kaplica z Cucołowiec wyżej opisanych tu z Ornamentami przeniesiona Niepośledni ornament tej Bazyłiki, wspaniałe Polskich Katonów i Ścipionów marmurowe cum elogiis Mausolea. Tam piękne Kolegium, StanisłAWA JABŁONOWSKIEGO Kasztelana Krakowskiego. Hetmana W. K. pia et munifica manu erygowane
Roku 1733. od Klemensa XII. Beatyfikowány, Miasta Lwowa, Kráiow Ruskich, Patron et murus Aheneus. Trzecim Lwow superbit Kościołem SOC: IESU, nad ktorym mądre desudarunt głowy, y Dobrodźieiow szkatuły, aby tę Boską Swiątnice uczyniły mirabile opus, iákoż dokazáły tego, ze przednim malowániem, bogatym obiciem, pozłoconemi suto kapitelámi, oczy ludzkie rapit in stuporem. Auget ozdob et sanctitatem mieyscu, S. BENEDYKTA Męczennika Kaplica z Cucołowiec wyżey opisanych tu z Ornámentami przeniesioná Niepośledni ornament tey Bazyłiki, wspaniałe Polskich Katonow y Scipionow marmurowe cum elogiis Mausolea. Tam piękne Collegium, STANISLAWA IABŁONOWSKIEGO Kasztelaná Krákowskiego. Hetmaná W. K. pia et munifica manu erigowáne
Skrót tekstu: ChmielAteny_II
Strona: 315
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 2
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1746
Data wydania (nie wcześniej niż):
1746
Data wydania (nie później niż):
1746
