Greków i Łacinników Iris, to jest/ Tęczą jest nazwany: Nasienie ma wielkości Logowej /w główkach obdłużnych/ jako w niejakich strąkach abo pałeczkach/ tym sposobem i kształtem jako Mieczykowe ziele/ jeno główki więtsze/ i mięższejsze. Mylą się tedy którzy twierdzą/ żeby Kosaciec żadnego nasienia nie miał. Korzeń ma zupełny/ knodowaty/ biały/ od spodku drobne a cienkie korzonki puszczając na kształt włósków/ podobieństwem wielkiego Kozłka. Zapachu wdzięcznego/ a smaku gorzkawego. Zielnik D. Symona Syreniusza/ kosaciec błękitny Liście. himmel schwertel. Wegelwurtzel. Kłącze. Kwiat. Nasienie.
Temu Kosacu wszytkie inne/ zwłaszcza swojskie/ tak są podobne/ iż kto
Grekow y Lácinnikow Iris, to iest/ Tęczą iest názwány: Naśienie ma wielkości Logowey /w główkách obdłużnych/ iáko w nieiákich strąkách ábo pałeczkách/ tym sposobem y kształtem iáko Mieczykowe źiele/ ieno głowki więtsze/ y mięższeysze. Mylą śie tedy ktorzy twierdzą/ żeby Kosaćiec żadnego naśienia nie miał. Korzeń ma zupełny/ knodowáty/ biały/ od spodku drobne á ćienkie korzonki pusczáiąc ná kształt włóskow/ podobienstwem wielkie^o^ Kozłká. Zapáchu wdźięcznego/ á smaku gorzkáwego. Zielnik D. Symoná Syreniuszá/ kosaćiec błękitny Liśćie. himmel schwertel. Wegelwurtzel. Kłącze. Kwiát. Naśienie.
Temu Kosacu wszytkie ine/ zwłasczá swoyskie/ ták są podobne/ iż kto
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 2
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
się.
Wtóre miejsce ma Macedoński/ jako Plinius na miejscu przerzeczonym pisze. Ten nabielszy/ nacienszy/ i nawysszej roście.
Trzecie ma miejsce od Słowieńskiego/ który roście w Afryce/ miedzy wszystkiemi nabujnieszy i nagorzkniejszy.
Ma też przodek tem który jest miąższy/ zubełny/ twardy/ gęsty/ a do przełomienia barzo trudny/ knodowaty/ barwy cielistej/ zapachu Fiołkowego/ smaku ostrego/ i szczypiącego. Miejsce.
Powiedziało się trochę wyższej/ że w Polach Legowych rad roście/ i w nich się barzo kocha/ jednak i w Ogrodach sadzony bywa/ jeno nie tak bujny/ jako na miejscach swych przyrodzonych i własnych. Nasz też pospolity w Ogrodach bywa
śie.
Wtóre mieysce ma Mácedoński/ iáko Plinius ná mieyscu przerzeczonym pisze. Ten nabielszy/ naćienszy/ y nawysszey roście.
Trzećie ma mieysce od Słowienskiego/ ktory rośćie w Afryce/ miedzy wszystkiemi nabuynieszy y nagorzknieyszy.
Ma też przodek tem ktory iest miąższy/ zubełny/ twárdy/ gęsty/ á do przełomienia bárzo trudny/ knodowáty/ bárwy ćielistey/ zapáchu Fiołkowego/ smáku ostrego/ y sczypiącego. Mieysce.
Powiedźiáło śie trochę wysszey/ że w Polách Legowych rad roście/ y w nich śie bárzo kocha/ iednák y w Ogrodách sádzony bywa/ ieno nie ták buyny/ iáko ná mieyscách swych przyrodzonych y własnych. Nász też pospolity w Ogrodách bywa
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 5
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
także polny albo dziki/ dwojaki się najduje: Jeden na skałach i miejscasch kamienistych/ ogródnemu Kosacu we wszem podobny/ okrom tego/ że listu mniejszego/ i wszystek drobniejszy i subtelniejszy/ tak w Klączu/ jako w korzeniu. Drugi ma liście szersze i dłuższe/ a niżli ziele Mieczykowe/ korzeń cienki/ zdrewniały/ knodowaty/ Kusy/ albo przylisowatszym/ a bez zapachu Kłącza gładkiego a krótkiego/ kwiatu nad inne mniejszego: zapach mając Morelli/ z dziewiąci listków modrych złożony/ a po krajach ku wierzchu żółte stryfy mający. Zielnik D. Symona Syreniusza/ Miejsce
Pierwszy/ jako się naprzód powiedziało/ roście na górach i ziemiach skalistych/ a
także polny álbo dźiki/ dwoiáki śie náyduie: Ieden ná skáłách y mieyscásch kámienistych/ ogrodnemu Kosacu we wszem podobny/ okrom tego/ że listu mnieyszego/ y wszystek drobnieyszy y subtelnieyszy/ ták w Klączu/ iáko w korzeniu. Drugi ma liśćie szersze y dłuższe/ á niżli źiele Mieczykowe/ korzeń ćienki/ zdrewniáły/ knodowáty/ Kusy/ álbo przylisowátszym/ a bez zapáchu Kłącza głádkiego á krotkiego/ kwiátu nád ine mnieyszego: zapách máiąc Morelli/ z dźiewiąći listkow modrych złożony/ á po kraiách ku wierzchu żółte stryfy máiący. Zielnik D. Symoná Syreniuszá/ Mieysce
Pierwszy/ iáko śie naprzod powiedźiáło/ roście ná górách y źiemiách skálistych/ á
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 14
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
drugich Kosacach dosyć miąższy/ a wzwyż na łokieć wyrasta/ puszczając z siebie gałązki w wierzchu/ tych kwiecie żółte/ po których okwitnieniu trzy graniste strącze wyrasta podobne strączu Piwoniej samice: w tych nasienie na kształ bobowego/ okrągłe/ plaskate/ rumienne/ i ostro gorzkie/ korzeń dosyć miąższy/ podługowaty/ a gęsto knodowaty/ jako koński korzeń/ barwy lisowatej/ wiele odnóżek od siebie nie barzo cienkich wydając. Zielnik D. Symona Syreniusza/ Miejsce.
Roście w wodzie/ w stawiech/ i przy groblach w bagniskach/ Jeziorach stojących na miejscach wilgotnych. Przyrodzenie.
Galenus w siódmych księgach o ziołach pisze/ że ma w sobie cząstki subtelne
drugich Kosacách dosyć miąższy/ á wzwysz ná łokieć wyrasta/ pusczáiąc z śiebie gáłąski w wierzchu/ tych kwiećie żółte/ po ktorych okwitnieniu trzy grániste strącze wyrasta podobne strączu Piwoniey sámice: w tych naśienie ná kształ bobowego/ okrągłe/ pláskáte/ rumienne/ y ostro gorzkie/ korzeń dosyć miąższy/ podługowáty/ á gęsto knodowáty/ iáko koński korzeń/ bárwy lisowátey/ wiele odnóżek od śiebie nie bárzo ćienkich wydáiąc. Zielnik D. Symoná Syreniuszá/ Mieysce.
Rośćie w wodźie/ w stáwiech/ y przy groblách w bágniskách/ Ieźiorách stoiących ná mieyscách wilgotnych. Przyrodzenie.
Galenus w śiodmych kśiegách o źiołách pisze/ że ma w sobie cząstki subtelne
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 18
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ niżeli przyrodzonej od Pana Boga danej temu zielu mocy przypisujesz/ gdyż ze swej przyrodzonej własności/ bez wszelakiej przymowy i przydania słów/ to czynić może i czyni. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Zawciąg/ albo Zawcięgacz/ Rozdział 35.
Statice ZAwciąg albo Zawścięgacz ziele ma korzeń pełny/ miąsszy/ mocny/ gibki/ knodowaty/ pomarzczony/ i czarny. W starości swej/ przy wierzchu na wiele części rozdzielony/ które się potym w jeden ku środku zrastają. Liścia ma wiele/ Języczkom albo wąskiej Babce podobnego/ każdy zosobna z korzenia pochodzący/ ziobrowatego/ albo żyłowatego/ jeno węższego a miąższego. Rózg sitowych wiele/ obłych/ gładkich
/ niżeli przyrodzoney od Páná Bogá dáney temu źielu mocy przypisuiesz/ gdyż ze swey przyrodzoney własnośći/ bez wszelákiey przymowy y przydánia słow/ to czynić może y czyni. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Záwćiąg/ álbo Záwćięgácz/ Rozdźiał 35.
Statice ZAwćiąg álbo Záwśćięgácz źiele ma korzeń pełny/ miąsszy/ mocny/ gibki/ knodowáty/ pomarzczony/ y czarny. W stárośći swey/ przy wierzchu ná wiele częśći rozdźielony/ ktore sie potym w ieden ku środku zrastáią. Liśćia ma wiele/ Ięzyczkom álbo wąskiey Bábce podobnego/ káżdy zosobná z korzeniá pochodzący/ źiobrowáteg^o^/ álbo żyłowátego/ ieno węższeg^o^ á miąższe^o^. Rozg śitowych wiele/ obłych/ głádkich
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 128
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Zielnik D. Simona Syreniusa. Zankiel Żywiec/ abo Babie zęby/ Rozdział 79.
Sanicula quinque folia. Dentaria. Alabastrites. Coralloides. Symphytum dentarium. Consolida dentaria. Zahnkraut.
BAbie zęby ziele/ które też Zanklem Żywcem zowiemy/ pięciorakie się pokazuje/ a każde różne. Pierwsze/ ma wielki i nierówny korzeń knodowaty/ jakoby z wielu spojony/ które/ gdy na części swe rozdzieli/ widzą się właśnie jako zęby człowiecze/ skąd też nazwiska dostało. Liścia około karbowanego/ więtszego/ i szerszego/ niżli Pięćperstowe/ abo Pięciornikowe/ do konopnego podobne/ jeno krótsze. Klącza abo prętu cienkiego na pułtory piędzi wzwyż/ kwiatu na
. Zielnik D. Simona Syreniusá. Zánkiel Zywiec/ ábo Bábie zęby/ Rozdźiał 79.
Sanicula quinque folia. Dentaria. Alabastrites. Coralloides. Symphytum dentarium. Consolida dentaria. Zahnkraut.
BAbie zęby źiele/ ktore też Zánklem Zywcem zowiemy/ pięćiorákie się pokázuie/ á káżde rozne. Pierwsze/ ma wielki y nierowny korzeń knodowáty/ iákoby z wielu spoiony/ ktore/ gdy ná częśći swe rozdźieli/ widzą się włásnie iáko zęby człowiecze/ skąd też nazwiská dostáło. Liśćia około kárbowánego/ więtszego/ y szerszego/ niżli Pięćperstowe/ ábo Pięćiornikowe/ do konopnego podobne/ ieno krotsze. Klącza ábo prętu ćienkiego ná pułtory piędźi wzwysz/ kwiátu ná
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 264
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
siedmi na jednej nosce/ podobne nieco liściu Kozłkowemu. Pręta łokietnego/ oblego/ cienkiego. Kwiatu białego/ ze czterech listków złożonego/ z których nasienie w łupinkach/ jako w Marcowych Fiołkach/ bywa. 3. Coralloi. des altera. Dentaria quinque folia altera.
Trzeci/ korzenia jest na mały palec wzmiąsz/ także knodowaty z wielu cynków spojony/ podobne Paprocianemu/ białe/ lsnące/ jako pierwsze. Z tych rózgi cienkie/ oble/ na łokieć wzwyż pochodzą/ po których liście na swych stopkach po piąci/ podobne ciemierzycy czarnej/ i tym sposobem około krajów karbowane. Kwiatu blado rumienne- go. Nasienie zamknione w swych szupinkach/ równie jako
śiedmi ná iedney nosce/ podobne nieco liśćiu Kozłkowemu. Prętá łokietnego/ oblego/ ćienkiego. Kwiátu białego/ ze czterech listkow złożonego/ z ktorych naśienie w łupinkách/ iáko w Márcowych Fijołkách/ bywa. 3. Coralloi. des altera. Dentaria quinque folia altera.
Trzeći/ korzenia iest ná máły pálec wzmiąsz/ tákże knodowáty z wielu cynkow spoiony/ podobne Páproćiánemu/ białe/ lsnące/ iáko pierwsze. Z tych rozgi ćienkie/ oble/ ná łokieć wzwysz pochodzą/ po ktorych liśćie ná swych stopkách po piąći/ podobne ćiemierzycy czarney/ y tym sposobem około kráiow kárbowáne. Kwiátu bládo rumienne- go. Naśienie zámknione w swych szupinkách/ rownie iáko
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 264
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
trzy dłonie wzwyż/ miękkie/ słabe/ i ułomne soku pełne/ podobne jakokolwiek zielu/ które Grekowie Orabánche/ my Skazą/ Wilkiem/ i Zarazą zowiemy. Z tego ziela klącza począwszy od śrzodku/ aż do wierzchu kwiecie puszcza bronatnoblade i wełnisto kasmate. Z tych potym drobne nasienie wstrączkach. Korzeń białawy wielki/ knodowaty/ miąższy na kilka części rozdzielony/ soku pełny/ mdły/ zwielą łusk niejakich/ dziwnym natury sposobem i misterstwem złożony. Smaku ostrego/ i trochę gorzkiego. Zielnik D. Simona Syreniusa/ Miejsce.
W Cienistych i w ciemnych lesiech pospolicie roście. Na innych także miejscach gdzie słońce mało abo nigdj niedochodzi/
trzy dłonie wzwysz/ miękkie/ słábe/ y vłomne soku pełne/ podobne iákokolwiek źielu/ ktore Grekowie Orabánche/ my Skázą/ Wilkiem/ y Zárázą zowiemy. Z tego źiela klącza począwszy od śrzodku/ áż do wierzchu kwiećie puscza bronatnobláde y wełnisto kásmáte. Z tych potym drobne naśienie wstrączkách. Korzeń biáłáwy wielki/ knodowáty/ miąższy ná kilká częśći rozdźielony/ soku pełny/ mdły/ zwielą łusk nieiákich/ dźiwnym nátury sposobem y misterstwem złożony. Smáku ostrego/ y trochę gorzkiego. Zielnik D. Simona Syreniusá/ Mieysce.
W Cienistych y w ćiemnjch leśiech pospolićie rośćie. Ná innych tákże miejscách gdźie słońce máło ábo nigdj niedochodźi/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 266
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Ten klącza złobkowanego/ na Pułtora łokcia/ podczas i na dwa wzwyż/ podczas ciemno pobruniałe/ niekiedy jako Bylica zielone. Liścia wąskiego od kłącza/ ku końcu wierzchniemu szerszego/ podługowatego/ jako na Wierzbie/ około krajów karbowanego. Kwiatu żółtego/ który gdy okwitnie/ także jako Prosiana włoć w pirzysko wypuszcza. Korzeń knodowaty albo węzłowaty/ długi/ mało odnóżek z siebie puszczający. Księgi Pierwsze. Miejsce.
Rad w lesiech przy mokradliskach roście/ na miejcach wyprawnych/ w krzewinach/ i przy krzewinach/ miedzy wierzbą/ i przy wodach rzecznych. Przyrodzenie
WYrusza/ i rozgrzewa we wtórym stopniu/ co się znaczy z smaku jego gorzkiego/ wyciera
. Ten klącza złobkowánego/ ná Pułtorá łokćiá/ podczás y ná dwá wzwysz/ podczás ćiemno pobruniáłe/ niekiedy iáko Bylicá źielone. Liśćia wąskiego od kłącza/ ku końcu wierzchniemu szerszego/ podługowátego/ iáko ná Wierzbie/ około kráiow kárbowánego. Kwiátu żołtego/ ktory gdy okwitnie/ tákże iáko Prośiána włoć w pirzysko wypuscza. Korzeń knodowáty álbo węzłowáty/ długi/ máło odnożek z śiebie pusczáiący. Kśięgi Pierwsze. Mieysce.
Rad w leśiech przy mokrádliskách rośćie/ ná mieycách wypráwnych/ w krzewinách/ y przy krzewinách/ miedzy wierzbą/ y przy wodách rzecznych. Przyrodzenie
WYrusza/ y rozgrzewa we wtorym stopniu/ co się znáczy z smáku iego gorzkiego/ wyćiera
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 305
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
