biją promienie/ A nie kazi go jakie zaćmienie. Zakupuj takie do twej Apteki/ Do Inkanstu/ ba i na leki.
Galbanum. Galban. Galban kupujesz/ bądź go sprawiony/ Ba i z cienkość[...] zły co glanc mieni. Hermedactitus Szafran dziki Tu sadzi tylko a samo oko/ Szafrany jako cenić wysoko.
Liquiritia Lakrycja. Lakrycją kto z prochu osądzi/ Szafrannej farby teń nie pobądzi.
Myrobolani. Bukiew Turecka Ciężką obieraj Bukiew kupując/ I przeźroczystość w niej upatrując Wierzch jest gorzkawy/ ty Aptekarzu Uważaj znaki i ty Lekarzu.
Macis Macer Muszkat. Muszkat kupuje/ kup czerwonawy/ I w ukuszeniu języka żwawy.
Mastix Mastikowa żywica. To
biią promienie/ A nie kázi go iákie záćmienie. Zákupuy tákie do twey Apteki/ Do Inkánstu/ bá y ná leki.
Galbanum. Galban. Galbán kupuiesz/ bądź go spráwiony/ Bá y z ćienkość[...] zły co glánc mieni. Hermedactitus Szafrán dziki Tu sádzi tylko á sámo oko/ Száfrány iáko cenić wysoko.
Liquiritia Lákrycya. Lákrycyą kto z prochu osądzi/ Száfránney fárby teń nie pobądzi.
Myrobolani. Bukiew Turecka Cięszką obieray Bukiew kupuiąc/ Y przeźrocżystość w niey vpátruiąc Wierzch iest gorzkáwy/ ty Aptekarzu Vważay znáki y ty Lekárzu.
Macis Macer Muszkat. Muszkat kupuie/ kup cżerwonáwy/ Y w vkuszeniu ięzyká żwáwy.
Mastix Mástikowa zywicá. To
Skrót tekstu: OlszSzkoła
Strona: F4
Tytuł:
Szkoła Salernitańska
Autor:
Hieronim Olszowski
Drukarnia:
Walerian Piątkowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1640
Data wydania (nie wcześniej niż):
1640
Data wydania (nie później niż):
1640
/ A nie kazi go jakie zaćmienie. Zakupuj takie do twej Apteki/ Do Inkanstu/ ba i na leki.
Galbanum. Galban. Galban kupujesz/ bądź go sprawiony/ Ba i z cienkość[...] zły co glanc mieni. Hermedactitus Szafran dziki Tu sadzi tylko a samo oko/ Szafrany jako cenić wysoko.
Liquiritia Lakrycja. Lakrycją kto z prochu osądzi/ Szafrannej farby teń nie pobądzi.
Myrobolani. Bukiew Turecka Ciężką obieraj Bukiew kupując/ I przeźroczystość w niej upatrując Wierzch jest gorzkawy/ ty Aptekarzu Uważaj znaki i ty Lekarzu.
Macis Macer Muszkat. Muszkat kupuje/ kup czerwonawy/ I w ukuszeniu języka żwawy.
Mastix Mastikowa żywica. To jest żywica
/ A nie kázi go iákie záćmienie. Zákupuy tákie do twey Apteki/ Do Inkánstu/ bá y ná leki.
Galbanum. Galban. Galbán kupuiesz/ bądź go spráwiony/ Bá y z ćienkość[...] zły co glánc mieni. Hermedactitus Szafrán dziki Tu sádzi tylko á sámo oko/ Száfrány iáko cenić wysoko.
Liquiritia Lákrycya. Lákrycyą kto z prochu osądzi/ Száfránney fárby teń nie pobądzi.
Myrobolani. Bukiew Turecka Cięszką obieray Bukiew kupuiąc/ Y przeźrocżystość w niey vpátruiąc Wierzch iest gorzkáwy/ ty Aptekarzu Vważay znáki y ty Lekárzu.
Macis Macer Muszkat. Muszkat kupuie/ kup cżerwonáwy/ Y w vkuszeniu ięzyká żwáwy.
Mastix Mástikowa zywicá. To iest żywicá
Skrót tekstu: OlszSzkoła
Strona: F4
Tytuł:
Szkoła Salernitańska
Autor:
Hieronim Olszowski
Drukarnia:
Walerian Piątkowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1640
Data wydania (nie wcześniej niż):
1640
Data wydania (nie później niż):
1640
nozdrza. Kamień.
Kamień w Nyrkach łamie i wywodzi w Cukrze przyprawiony/ a po dwu łotów na raz używany. Żółtaczce
Żółtą niemoc spądza/ warzony w winie abo w wodzie/ a trunkiem używany/ chociaby puchlina przy tym była. Abo tym sposobem wziąć korzenia Kosacu Swojskiego/ a warzyć go z Mleczem/ z Lakrycją/ z Jelenim językiem/ z nasieniem Ogorczanym/ z nasienim Dyniowym/ i Malinnowym/ aż trzecia część/ albo połowica wina/ abo wody/ wywre/ a przecedziwszy/ znowu z cukrem przywarzyć/ i pić. Toż w konsekcie przerzeczonym używany czyni. Świnim wrzodom
Zauszne/ albo świnie wrzody/ które Łacinnicy Scrophulas zowią
nozdrzá. Kamien.
Kámień w Nyrkách łamie y wywodźi w Cukrze przypráwiony/ á po dwu łotow ná raz vżywány. Zołtacce
Zołtą niemoc spądza/ wárzony w winie ábo w wodźie/ á trunkiem vzywány/ chociaby puchliná przy tym byłá. Abo tym sposobem wźiąć korzenia Kosacu Swoyskiego/ á wárzyć go z Mleczem/ z Lákrycyą/ z Ielenim ięzykiem/ z náśieniem Ogorczánym/ z náśienim Dyniowym/ y Málinnowym/ áż trzećia częsć/ álbo połowicá winá/ ábo wody/ wywre/ á przecedźiwszy/ znowu z cukrem przywárzyć/ y pić. Toż w konsekćie przerzeczonym vżywany czyni. Swinim wrzodom
Záuszne/ álbo świnie wrzody/ ktore Láćinnicy Scrophulas zowią
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 8
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
trawienia pokarmów sposobnym czyni/ rozgrzewając oziębłość jego. Wietrznościom. Żołądek zawiera
Wietrzności w niem i w kiszakch zawarte rozgania. A przytym
Tenże zawiera/ i pary z niego do głowy pochodzące tłumi. Rzezanicę albo Siekankę z niego tym sposobem czyniąc: Wziąć korzenia tej Zołcienice/ albo Indiańskiego Ostryżu/ trzy ćwierci łota/ Lakrycjej świeżej skrobanej/ albo drobno pokrajanej/ dwa łoty/ Imbieru/ Ziela Tatarskiego/ po trzy ćwierci łota/ Gwoździków/ Gałganu/ Cytwaru/ po pułtory ćwierci łota. Kopru Włoskiego/ Anyżu/ Koriandru w Occie moczonego/ po dwu łotu/ Kminu kramnego łot. To pomieszawszy po pół łociu/ każdego poranku tego używać (
trawienia pokarmow sposobnym czyni/ rozgrzewáiąc oźiębłość iego. Wietrznośćiom. Zołądek záwiera
Wietrznośći w niem y w kiszákch záwárte rozgánia. A przytym
Tenże záwiera/ y páry z niego do głowy pochodzące tłumi. Rzezánicę álbo Siekankę z niego tym sposobem czyniąc: Wźiąć korzenia tey Zołcienice/ álbo Indyáńskiego Ostryżu/ trzy czwierći łotá/ Lakrycyey świeżey skrobáney/ álbo drobno pokraiáney/ dwá łoty/ Imbiéru/ Ziela Tátárskiego/ po trzy czwierći łotá/ Gwoźdźikow/ Gáłganu/ Cytwaru/ po pułtory czwierci łotá. Kopru Włoskiego/ Anyżu/ Koryándru w Ocćie moczonego/ po dwu łotu/ Kminu kramnego łot. To pomieszawszy po puł łoćiu/ káżde^o^ poránku teg^o^ vżywáć (
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 29
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
.
W piersiach wszystkim niedostatkom/ z zimnych flusów pochodzącym/ jest lekarstwem wsłodkiem białym winie albo w Sycie miodowej/ korzeń jego warząc a pijąc. Kaszlu dawnemu.
Kaszel zastarzały i zdawna zawzięty. Piersiom ciasnym.
Ciasność w piersiach. Dychawicy.
Dychawicę i ciężkość tchnienia leczy/ warzyć korzenie wielkiego Kozłku pospolitego trzy łoty/ Lakrycjej świeżej/ Omanowego korzenia po półtora łota/ korzenia Pokrzywianego/ Florenckiego Fiołkowego korzenia/ po łocie/ Fig suchych mięsistych opłokanych czternaście łotów/ Rozynków mięsistych albo Cybeb słodkich/ kosteczki albo jąderka z nich wyjąwszy/ ze cztery łoty/ Anyżu/ Kopru Włoskiego nasienia/ Lepieżnikowego korzenia/ albo wysokiego podbiału po łocie/ Driakwie Polnej/
.
W pierśiách wszystkim niedostátkom/ z źimnych flusow pochodzącym/ iest lekárstwem wsłodkiem białym winie álbo w Syćie miodowey/ korzeń iego wárząc á piiąc. Kászlu dawnemu.
Kászel zástárzáły y zdawná záwźięty. Piersiom ćiásnym.
Ciásność w pierśiách. Dycháwicy.
Dycháwicę y ćięszkość tchnienia leczy/ wárzyć korzenie wielkiego Kozłku pospolitego trzy łoty/ Lákrycyey świeżey/ Omanowego korzenia po połtorá łotá/ korzenia Pokrzywiánego/ Florenckiego Fiołkowego korzenia/ po łocie/ Fig suchych mięśistych opłokánych czternaśćie łotow/ Rozynkow mięśistych álbo Cybeb słodkich/ kosteczki álbo iąderká z nich wyiąwszy/ ze cztery łoty/ Anyżu/ Kopru Włoskiego naśienia/ Lepieżnikowego korzenia/ álbo wysokiego podbiału po łoćie/ Dryakwie Polney/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 51
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wina/ i wody studzienej po trzy kwarty/ zalepić/ a w kotle ukropu wrzącego/ przez pięć albo sześć godzin warzyć. A gdy powoli przechłodnie/ przecedzić/ i chorym rano i na noc po ośmi albo po dziesiąci łyżek ciepło pić dawać. Item, korzenie Kozłkowe/ z nasieniem Kopru Włoskiego i Anyżowego/ z Lakrycją i z drobnemi Rozynkami w białym winie a w wodzie warzyć/ do tego Cukru albo miodu odszymowanego/ według upodobania przydać/ a przez kilkanaście dni/ każdy poranek i na noc ciepło/ po kwaterce równej pić dawać. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Pleurze i i kłóciu w bokach.
Pleurze i kłóciu w bokach/
winá/ y wody studźieney po trzy kwarty/ zálepić/ á w kotle vkropu wrzącego/ przez pięć álbo sześć godźin wárzyć. A gdy powoli przechłodnie/ przecedźić/ y chorym ráno y na noc po ośmi álbo po dźieśiąći łyżek ćiepło pić dawáć. Item, korzenie Kozłkowe/ z naśieniem Kopru Włoskiego y Anyżowego/ z Lákrycyą y z drobnemi Rozynkámi w białym winie á w wodźie wárzyć/ do tego Cukru álbo miodu odszymowánego/ według vpodobánia przydáć/ á przez kilkánaśćie dni/ każdy poránek y ná noc ćiepło/ po kwaterce rowney pić dawáć. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Pleurze y y kłociu w bokách.
Pleurze y kłoćiu w bokách/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 52
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
do trzeciego abo wtórego razu to uczyniwszy/ przepadnie. Item. Zimnicy czwartodniowej.
Doświadczone też w Kwartanie jest toż lekarstwo.
Trunek osobliwy i barzo użyteczny miasto piwa/ przy jedzeniu/ i w każdej Febrze: Wziąć ze cztery całe korzenie Biedrzeńcowe ochędożone/ Korzenia Podróżnikowego dwa/ korzenia Kopru Włoskiego/ i z nasieniem jego/ Lakrycjej skrobanej po dwa łoty/ Jęczmienia na wybór obranego cztery łoty/ Języczków Jelenich ze cztery. To wespół posiekawszy w Konew/ albo w Flaszę wsypać/ i na to nalać garniec studziennej wody/ zalepić/ w kotle ukropu wrzącego/ przez pięć godzin warzyć bez przestanku/ a tego miasto trunku pospolitego/ w Febrze używać/
do trzećiego ábo wtorego rázu to vczyniwszy/ przepádnie. Item. Zimnicy czwartodniowey.
Doświadczone też w Kwártanie iest toż lekarstwo.
Trunek osobliwy y bárzo vżyteczny miásto piwá/ przy iedzeniu/ y w każdey Febrze: Wźiąć ze cztery cáłe korzenie Biedrzeńcowe ochędożone/ Korzenia Podrożnikowego dwá/ korzenia Kopru Włoskiego/ y z naśieniem iego/ Lakrycyey skrobáney po dwá łoty/ Ięczmieniá ná wybor obráneg^o^ cztery łoty/ Ięzyczkow Ielenich ze cztery. To wespoł pośiekawszy w Konew/ álbo w Flászę wsypáć/ y ná to nálać gárniec studźienney wody/ zálepić/ w kotle vkropu wrzącego/ przez pięć godźin wárzyć bez przestánku/ á tego miásto trunku pospolitego/ w Febrze vżywáć/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 69
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
piąci łyżek pić dając. Toż Członkom ułomnym
Członki ułomne posila. Niezatrzymaniu Moczu.
Moczu niezatrzymaniu ćwierć łota nasienia z winem daj trunkiem. Kamień z Nerek.
Kamień z nerek wywodzi nasienie/ dając go z Kminem polnym/ z białym Imbierem/ z Gwoździkami kramnym/ z nasienim Włoskiego Kopru/ i Pietruszczanym/ i z Lakrycją skrobaną po łocie. To wszystko miałko utłuc przydawszy Cynamonu/ Anyżu/ Bobku ochędożonego także po łocie/ Cukru białego łotów dziesięć/ i po pół łota z białym winem pic. Truciźnie z Świniej wsze.
Przeciwko truciźnie/ z Świniej wszy toż nasienie/ albo i korzeń z winem słodkim pijąc/ jest pewnym lekarstwem. Febrze
piąći łyżek pić dáiąc. Toż Członkom vłomnym
Członki vłomne pośila. Niezátrzymániu Moczu.
Moczu niezátrzymániu czwierć łotá naśienia z winem day trunkiem. Kámień z Nyrek.
Kámień z nyrek wywodźi naśienie/ dáiąc go z Kminem polnym/ z białym Imbierem/ z Gwoźdźikámi kramnym/ z naśienim Włoskiego Kopru/ y Pietrusczánym/ y z Lákrycyą skrobáną po łoćie. To wszystko miáłko vtłuc przydawszy Cynámonu/ Anyżu/ Bobku ochędożonego tákże po łoćie/ Cukru białego łotow dźieśięć/ y po poł łotá z białym winem pic. Trućiźnie z Swiniey wsze.
Przećiwko trućiźnie/ z Swiniey wszy toż naśienie/ álbo y korzeń z winem słodkim piiąc/ iest pewnym lekárstwem. Febrze
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 140
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ i flegmą napełnionym/ wielkim jest lekarstwem/ rozgrzewając je/ i wilgotności zimne z nich wywodząc/ tak nasienie/ jako korzenie warząc/ a po trunku każdego dnia przycukrowawszy pijąc. Tenże Trunek Dychawicznym.
Dychawicznym jest osobliwym lekarstwem. Albo też tym sposobem: Korzenia wziąć co naświeższego ze cztery łoty/ Cytwaru łot/ Lakrycjej pół łota/ Kminu kramnego/ nasienia Kopru włoskiego/ Omanu/ Izopu/ Dzięcieliny/ albo Szmeru włoskiego po ćwierci łota. To wszystko co namielej utłuc/ a z miodem odwarzonym/ i chędogo odszymowanym zaczynić/ żeby był kształt konfektu: którego liżąc używać/ biorąc go na raz/ jako Orzech Kasztanowy/ na czczo/
/ y flágmą nápełnionym/ wielkim iest lekárstwem/ rozgrzewáiąc ie/ y wilgotnośći źimne z nich wywodząc/ ták naśienie/ iáko korzenie wárząc/ á po trunku káżdeg^o^ dniá przycukrowawszy piiąc. Tenże Trunek Dycháwicznym.
Dycháwicznym iest osobliwym lekárstwem. Albo też tym sposobem: Korzeniá wźiąc co naświeższego ze cztyry łoty/ Cytwaru łot/ Lakrycyey poł łotá/ Kminu kramne^o^/ naśienia Kopru włoskiego/ Omanu/ Izopu/ Dźięćieliny/ álbo Szmeru włoskiego po czwierći łotá. To wszystko co namieley vtłuc/ á z miodem odwárzonym/ y chędogo odszymowánym záczynić/ żeby był kształt konfektu: ktorego liżąc vżywáć/ biorąc go ná raz/ iáko Orzech Kásztanowy/ ná czczo/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 158
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wątr: żoł: Ludziom zimnego przyrodzenia.
Zaś ludziom zimnego przyrodzenia i wilgotnego/ albo flegmistego/ którzy z tychże wilgotności rozmaite choroby miewają jest użyteczne. Ale potrzeba/ żeby był dawane z Bdelium/ z Tragacantem/ z Mastyką/ z Nardusem Indyjskim/ Sytą miodową popijając/ albo z Migdałową polewką. Albo też z Lakrycją/ i z Cynamonem/ a popić Ptisaną z miodem/ albo z Grucaną polewką. Rozsądek.
Iż Euforbium tak szkodliwe jest swym zbytnim rozgrzewaniem/ zwłaszcza przez usta używane/ że nietylko (jako się wyższej namieniło) usta rozpala/ ale też wątrobę żołądek/ kiszki/ i wszystkie inne wnętrzności rozpala/ wyżega/ wyjada
wątr: żoł: Ludźiom źimnego przyrodzenia.
Záś ludźiom źimnego przyrodzenia y wilgotnego/ álbo flegmistego/ ktorzy z tychże wilgotnośći rozmáite choroby miewáią iest vżyteczne. Ale potrzebá/ żeby był dawáne z Bdelium/ z Trágacantem/ z Mástyką/ z Nárdusem Indiyskim/ Sytą miodową popiiáiąc/ álbo z Migdałową polewką. Albo też z Lákrycyą/ y z Cynámonem/ á popić Ptisáną z miodem/ álbo z Grucáną polewką. Rozsądek.
Iż Euforbium ták szkodliwe iest swym zbytnim rozgrzewániem/ zwłasczá przez vstá vżywáne/ że nietylko (iáko sie wyższey námieniło) vstá rospala/ ále też wątrobę żołądek/ kiszki/ y wszystkie ine wnętrznośći rospala/ wyżega/ wyiada
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 208
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
