lijek. Item. Weś Opij gr: 5. przydaj Spir: Vitriol: ile potrzeba, uczyn pigułkę, wetchni w ząb wydrożały. Item. Plastrzyki na skronie zrobione de Gumi Elemi, albo de Mastiche cum Opio et Alumine. Item. Olejki doświadczone na zęby, to jest Olejek Bukszpanowy, Gwaikowy, Leszczynowy, które lubo z winem mięszając, (przydawszy trochę Kamfory) płokać usta, lubo napuściwszy bawełnę, trzymać na zębie. Item Korzeń Pieretrowy stłucz na proszek, który kilkakroć skropić Spiritu Vitrioli, co raz wysuszając, tym proszkiem zasypować ząb bolejący. Item. Pryszcze za uszyma albo na rękach znaczną folgę przynoszą, które możesz
liiek. Item. Weś Opij gr: 5. przyday Spir: Vitriol: ile potrzebá, uczyn pigułkę, wetchni w ząb wydrożáły. Item. Plastrzyki ná skronie zrobione de Gumi Elemi, álbo de Mastiche cum Opio et Alumine. Item. Oleyki doświadczone ná zęby, to iest Oleiek Bukszpanowy, Gwáikowy, Lesczynowy, ktore lubo z winem mięszáiąc, (przydawszy trochę Kámfory) płokáć ustá, lubo nápuściwszy báwełnę, trzymáć ná zębie. Item Korzeń Pieretrowy ztłucz ná proszek, ktory kilkákroć skropić Spiritu Vitrioli, co raz wysuszáiąc, tym proszkiem zásypowáć ząb boleiący. Item. Pryscze zá uszymá álbo ná rękách znáczną folgę przynoszą, ktore możesz
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 71
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
. Na Strupy po Głowie, które się nazywiają Favi, Achores, Porrigo, Tinea.
TE rodzaje strupów różne są. Dzieciom pospolite, i roślejszym przydają się, osobliwie parchy. Na to służą naprzód purganse, krwie puszczenie, (jeżeli wiek pozwoli) Banki, Łaznia, etc. przytym weś ługu z leszczynowego popiołu zrobionego, jeżeli jest mocny, przylej trochę wody, myj niem głowę co dzień, za każdym razem smaruj olejkiem z żółtków jajowych zrobionym, jest na to dobry osobliwie Oleum Suiphuris Rulandi. Item. Weś pęcherz oraz z urynąz Wieprza świeżo zabitego, z tegoż wieprza głowy wybierz mózg, zmięszaj go z uryną
. Ná Strupy po Głowie, ktore się názywiáią Favi, Achores, Porrigo, Tinea.
TE rodzáie strupow rożne są. Dźiećiom pospolite, y rośleyszym przydáią się, osobliwie párchy. Ná to służą naprzod purgánse, krwie pusczenie, (ieżeli wiek pozwoli) Bánki, Łáznia, etc. przytym weś ługu z lesczynowego popiołu zrobionego, ieżeli iest mocny, przyley trochę wody, myi niem głowę co dźień, zá káżdym rázem smáruy oleykiem z żołtkow iáiowych zrobionym, iest ná to dobry osobliwie Oleum Suiphuris Rulandi. Item. Weś pęcherz oraz z urynąz Wieprzá świeżo zábitego, z tegoż wieprzá głowy wybierz mozg, zmięszay go z uryną
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 87
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
Glisty; także Agaryk, Electuarium, Diacarthami, Trochisem, Alchandl, także Konfekt Brzoskwiniowy etc. Item. Weś Oliwy, miodu, równe części zmieszaj, daj zjeść; także liście Bobkowe na proch starte, dane na raz jak dwa naparstki, skuteczne jest. Item. Olejki na Glisty służące są te; Olejek Leszczynowy, Bukszpanowy, Philosophorum Balsamus Sulp. Therebint: naius. Oleum contra vermes, Olejki jałowcowe, albo nacierając pod nosem. Enemy też wielce służa: które różni różnie gotują v. g. R. Rad. Gentianae unc. 1. Absint. Abrot. aã M. i. Centur riris M. S.
Glisty; tákże Agáryk, Electuarium, Diacarthami, Trochisem, Alchandl, tákże Konfekt Brzoskwiniowy etc. Item. Weś Oliwy, miodu, rowne częśći zmieszay, day zieść; tákże liśćie Bobkowe ná proch stárte, dáne ná raz iák dwá napárstki, skuteczne iest. Item. Oleyki ná Glisty służące są te; Oleiek Lesczynowy, Bukszpanowy, Philosophorum Balsamus Sulp. Therebint: naius. Oleum contra vermes, Oleyki iáłowcowe, álbo nácieráiąc pod nosem. Enemy też wielce służa: ktore rozni rożnie gotuią v. g. R. Rad. Gentianae unc. 1. Absint. Abrot. aã M. i. Centur riris M. S.
Skrót tekstu: CompMed
Strona: 253
Tytuł:
Compendium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Drukarnia Jasnej Góry Częstochowskiej
Miejsce wydania:
Częstochowa
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1719
Data wydania (nie wcześniej niż):
1719
Data wydania (nie później niż):
1719
wdzięcznie pachniący/ Białawy/ smaku ostrego/ a jako Galenus dokłada/ trochę gorzkiego. Ten dwojaki się znajduje jako inne zioła/ Samiec i Samica oboje jednakiego liścia. Samiec trochę przyrumienniejszym ma korzeń/ Samica biały. Ta kłącze/ albo pręt ma gładki/ od którego w samym wierzchu rósczki pochodzą/ na których kwiat rząse Leszczynowej albo Olszowej niejako podobnej wyrasta. I przeto Teofratus Tatarskie ziele kładzie miedzy te zioła/ które zaraz z nasieniem kwiat miewają. Miejsce/ Wybór/ i Czas.
Naprzedniejsze i nawyborniejsze miedzy inemi/ które w Poncie roście/ albo w Kolchis, przy Rzece Phasim rzeczonej/ na miejscach wilgotnych. Wtóre miejsce ma/ to co
wdźięcznie pachniący/ Biáłáwy/ smáku ostrego/ á iáko Galenus dokłáda/ trochę gorzkiego. Ten dwoiaki śię znáyduie iáko ine źiołá/ Sámiec y Sámicá oboie iednákiego liśćia. Sámiec trochę przyrumiennieyszym ma korzen/ Sámicá biały. Tá kłącze/ álbo pręt ma głádki/ od ktorego w sámym wierzchu rósczki pochodzą/ ná ktorych kwiát rząse Lesczynowey álbo Olszowey nieiáko podobney wyrasta. Y przeto Theophratus Tátárskie źiele kłádźie miedzy te źiołá/ ktore záraz z naśieniem kwiát miewáią. Mieysce/ Wybor/ y Czás.
Naprzednieysze y nawybornieysze miedzy inemi/ ktore w Ponćie rośćie/ álbo w Kolchis, przy Rzece Phasim rzeczoney/ ná mieyscách wilgotnych. Wtore mieysce ma/ to co
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 19
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
świeżo nagotowac drugiej połowice/ onegoż ziela. Ranionym szkodliwie w głowę.
Ranionym szkodliwie w głowę/ trunek barzo osobliwy: wziąć Biedrzeńcu śrzedniego/ albo wtórego garści dwie/ Bukwice czerwonej i białej liścia i z kwieciem po połtory garści/ Koszysczka/ Podróżniku/ Przywrotu/ Trancu/ Jałowcowych Jagodek przetłuczonych z gruba/ Stokroci/ Leszczynowej Jemioły i z liściem/ Benedyktu/ Zanklu po garści/ Kwiecia z Trzemchy/ albo ze Smrodynie/ Centurii małej/ kwiecia Konwaliowego/ albo Lankowego/ po pół garści/ Dzięgielu/ korzenia Benedyktowego/ po łocie/ to wszytko pokrajać/ i kwartę wina dobrego/ a wody chędogiej drugą/ na to nalać/ a w
świeżo nágotowác drugiey połowice/ onegoż źiela. Ránionym szkodliwie w głowę.
Ránionym szkodliwie w głowę/ trunek bárzo osobliwy: wźiąć Biedrzeńcu śrzedniego/ álbo wtorego gárśći dwie/ Bukwice czerwoney y białey liśćia y z kwiećiem po połtory gárśći/ Koszysczká/ Podrożniku/ Przywrotu/ Tráncu/ Iáłowcowych Iágodek przetłuczonych z grubá/ Stokroći/ Lesczynowey Iemioły y z liśćiem/ Benedyktu/ Zánklu po gárśći/ Kwiećia z Trzemchy/ álbo ze Smrodynie/ Centuryey máłey/ kwiećia Konwáliowego/ álbo Lánkowego/ po poł gárśći/ Dźięgielu/ korzenia Benedyktowego/ po łoćie/ to wszytko pokráiáć/ y kwartę winá dobrego/ á wody chędogiey drugą/ ná to nálać/ á w
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 69
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wina przyprawowania: Wziąć korzenia Dzięgielowego drobno posiekanego cztery łoty/ P. Mar: włosków/ skorek z Tamaryszkowego drzewa albo z Wrześnie po cztery łoty/ korzenia Kaparowego/ Stonogowcu/ Fiołkowego korzenia po dwa łoty/ Cynamonu łot/ Gwoździków pół łota: To wszystko co nadrobniej pokrajać i z trzasczkami heblowanymi z Jesienowego/ albo z Leszczynowego drzewa/ w baryłkę ośm garncową wsypać/ i mosztem dobrym napełnić/ a dać mu wykisnąć. Do potrzeb niżej opisanych chować i używać. Ślezionie bolejącej.
Ślezienie bolejącej i nabrzmiałej/ jest lekarstwem doświadczonym/ używając go w trunku. Nyrki.
Nerek i Pęcherz.
Pęcherza zatkania i zamulenia otwiera i wychędaża. Mocz.
Mocz
winá przypráwowánia: Wźiąć korzeniá Dźięgielowego drobno pośiekánego cztery łoty/ P. Már: włoskow/ skorek z Támáryszkowe^o^ drzewá álbo z Wrześnie po cztery łoty/ korzenia Kápárowego/ Stonogowcu/ Fiołkowego korzeniá po dwá łoty/ Cynámonu łot/ Gwoźdźikow poł łotá: To wszystko co nadrobniey pokráiáć y z trzasczkámi heblowánymi z Ieśienowego/ álbo z Lesczynowego drzewá/ w báryłkę ośm gárncową wsypáć/ y mosztem dobrym nápełnić/ á dáć mu wykisnąć. Do potrzeb niżey opisánych chowáć y vżywáć. Sleźionie boleiącey.
Sleźienie boleiącey y nábrzmiáłey/ iest lekárstwem doświadczonym/ vżywáiąc go w trunku. Nyrki.
Nyrek y Pęchyrz.
Pęchyrzá zátkánia y zámulenia otwiera y wychędaża. Mocz.
Mocz
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 96
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
z Laniej broni polnej. Vinum.
Jako z innych/ tak i z tego ziela wino może być przyprawione do wiela potrzeb lekarskich/ tym sposobem: Wziąć zupełnie wszystko/ to jest/ korzenia z liściem/ z kwiatem/ i z nasieniem/ ile się podoba/ a drobno pokrajawszy/ do małej baryłki z trzasczkami Leszczynowymi włożyć/ i na to Mosztu dobrego nalać/ dać wykisnąć/ i w toż wypłokane naczynie zaś wlać/ a do potrzeb niżej opisanych chować. Do picia barzo przyjemne. Kolice.
Kolice i darciu w żywocie/ jest trunkiem użytecznym. Żołądek
Żołądek do trawienia sprawuje/ a zatym Apetit.
Chęć do jedzenia wzbudza.
z Laniey broni polney. Vinum.
Iáko z inych/ ták y z tego źiela wino może być przypráwione do wiela potrzeb lekárskich/ tym sposobem: Wźiąć zupełnie wszystko/ to iest/ korzeniá z liśćiem/ z kwiátem/ y z naśieniem/ ile sie podoba/ á drobno pokráiawszy/ do máłey báryłki z trzasczkámi Lesczynowymi włożyć/ y ná to Mosztu dobrego nálać/ dáć wykisnąć/ y w toż wypłokáne naczynie záś wlać/ á do potrzeb niżey opisánych chowáć. Do pićia bárzo przyiemne. Kolice.
Kolice y darćiu w żywoćie/ iest trunkiem vżytecznym. Zołądek
Zołądek do trawienia spráwuie/ á zátym Apetit.
Chęć do iedzenia wzbudza.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 131
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wieczerze rannym dawać/ zwłaszcza na początku jedzenia. Albo też z inym winem go mieszać/ i miasto trunku pospolitego używać.
Inni tak czynią: biorą ośm garści Zanklu z liściem i z korzeniem/ bukwice żółtej albo białej/ którą kluczami świętego Piotra zowią/ Przetarzniku/ Złomignaku/ po cztery garści. To drobno posiekawszy z Leszczynowymi trzasczkami/ nabijają sześćgarncową faskę/ albo baryłkę/ i na to Moszt dobry leją/ a cały rok dla rannych miasto lekarstwa chowają. Za którego używaniem/ rany tak sztychowe/ jako cięte/ i postrzały leczą. Zielnik D. Simona Syrenniusa/
Drudzy tak przyprawują to wino: biorą Zanklu z liściem i z korzeniem sześć
wieczerze ránnym dawáć/ zwłasczá ná początku iedzenia. Albo też z inym winem go mieszáć/ y miásto trunku pospolitego vżywáć.
Ini ták czynią: biorą ośm gárśći Zánklu z liśćiem y z korzeniem/ bukwice żołtey álbo białey/ ktorą kluczámi świętego Piotrá zowią/ Przetárzniku/ Złomignaku/ po cztyry gárśći. To drobno pośiekawszy z Lesczynowymi trzasczkámi/ nábiiáią sześćgárncową fáskę/ álbo báryłkę/ y ná to Moszt dobry leią/ á cáły rok dla ránnych miásto lekárstwá chowáią. Zá ktorego vżywániem/ rány ták sztychowe/ iáko ćięte/ y postrzały leczą. Zielnik D. Simoná Syrenniusá/
Drudzy ták przypráwuią to wino: biorą Zánklu z liśćiem y z korzeniem sześć
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 251
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
. Biorą Rzepiku w cieniu ususzonego łotów szesnaście/ Stonogowcu mniejszego cztery łoty/ Reubarbarum przedniego trzy łoty/ Iwinki pachniącej/ albo Żywiczki małej/ Roży czerwonej po dwu łotu/ Kopytniku z korzeniem pułtora łota/ Anyżu nasienia pięć kwint/ Indiańskiej Szpikanardy/ Cynamonu po pół łota. To wszytko drobno pokrajać/ a miedzy heblowane trzasczki leszczynowe pomieszać w pięci garncową faskę wsypać/ mosztu dobrego nalać/ dać mu się wytrybować/ a do roku chować/ używając go Wątrobie. Ślezionie.
Przeciwko wątroby/ i śledziony zatkaniu/ i innych wnętrzności. Chudnieniu ciała.
Trawieniu i niszczeniu znacznemu ciała Febrom zastarzałym.
Febry zastarzałe z zamulenia pochodzące. Żółtaczce.
Żółtej chorobie zastarzałej
. Biorą Rzepiku w ćieniu vsuszonego łotow szesnaśćie/ Stonogowcu mnieyszego cztery łoty/ Rheubárbárum przedniego trzy łoty/ Iwinki páchniącey/ álbo Zywiczki máłey/ Roży czerwoney po dwu łotu/ Kopytniku z korzeniem pułtorá łotá/ Anyżu naśienia pięć kwint/ Indiánskiey Szpikánárdy/ Cynámonu po puł łotá. To wszytko drobno pokráiáć/ á miedzy heblowáne trzasczki lesczynowe pomieszáć w pięci gárncową fáskę wsypáć/ mosztu dobrego nálać/ dáć mu się wytrybowáć/ á do roku chowáć/ vżywáiąc go Wątrobie. Sleźionie.
Przećiwko wątroby/ y śleźiony zátkániu/ y innych wnętrznośći. Chudnieniu ćiáłá.
Trawieniu y nisczeniu znácznemu ćiáłá Febrom zástárzáłym.
Febry zástárzáłe z zámulenia pochodzące. Zołtácce.
Zołtey chorobie zástárzáłey
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 279
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
mniejszego z korzeniem dwie garści. Benedyktu z korzeniem/ Niedospiałku/ ziela ś. Zofiej/ które Polną Rzerzuchą zowiemy/ Biedrzeńcowego ziela/ liścia z drzewa Pigwowego/ czerwonej Lobody/ po garści. Szałwiej polnej garść. Wierzchołków abo liścia Rożej polnej Sadźcu/ Laniej bronie płonnej/ abo Jeleniego oka dzikiego/ Rząsy z drzewa leszczynowego/ liścia Gawędowego brunatno kwitnącego/ po garści. To wszystko posiekać/ i trzy kwarty wina/ abo piwa dobrego na to nalać/ w konwi cynowej zalutować/ i przez trzy abo cztery godziny/ w kotle ukropu wrzącego warzyć. Potym przecedziwszy/ po pięci abo sześci łyżek tego ranionym/ rano i na noc ciepło pić
mnieyszego z korzeniem dwie gárśći. Benediktu z korzeniem/ Niedospiáłku/ źiela ś. Zophiey/ ktore Polną Rzerzuchą zowiemy/ Biedrzeńcoweg^o^ ziela/ liśćia z drzewá Pigwowego/ czerwoney Lobody/ po gárśći. Száłwiey polney garść. Wierzchołkow abo liśćia Rożey polnej Sadźcu/ Lániej bronie płonney/ ábo Ieleniego oká dźikiego/ Rząsy z drzewá lesczynowego/ liśćia Gáwędowego brunatno kwitnącego/ po gárśći. To wszystko pośiekáć/ y trzy kwarty winá/ ábo piwá dobrego ná to nálać/ w konwi cynowey zálutowáć/ y przez trzy ábo cztery godźiny/ w kotle vkropu wrzącego wárzyć. Potym przecedźiwszy/ po pięci ábo sześći łyżek tego ránionym/ ráno y ná noc ćiepło pić
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 298
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
