do fabryki; jeśli też w wodzie moczony i szczotką tarty drucianą, nie ma mułu na sobie, i w ogniu się nie psuje, znać iż jest twardy i dobry, taki valet na fundament. Do muru dobierać kamieni kwadratowo łupanych płytkich, to mur idzie mocny, nie okrągłych kostrubatych, rogatych, bo takich zła ligatura. Jeśli kamień który wrzucisz w wodę, a on stąd cięższym się stanie, znać że takiemu wilgoć w fundamentach, a na wierzchu słota szkodzić będzie. W murach dla mocy dawaj częste ankry, najlepsze z dęba opalonego, gdyż wapno i drzewo zjada. Rzecz dobra razem z murem murować od fundamentów szkarpy z kamienia trwałego
do fabryki; iezli też w wodzie moczony y szczotką tarty drucianą, nie ma mułu na sobie, y w ogniu się nie psuie, znać iż iest twardy y dobry, taki valet na fundament. Do muru dobierać kamieni kwadratowo łupanych płytkich, to mur idzie mocny, nie okrągłych kostrubatych, rogatych, bo takich zła ligatura. Iezli kamień ktory wrzucisz w wodę, á on ztąd cięższym się stanie, znać że takiemu wilgoć w fundamentach, á na wierzchu słota szkodzić będzie. W murach dla mocy daway częste ankry, naylepsze z dęba opalonego, gdyż wapno y drzewo ziada. Rzecz dobra razem z murem murować od fundamentow szkarpy z kamienia trwałego
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 395
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
uczy/ jednak trzeba pomnięć te punkta: Pierwszy, Iż tych Numerów które do wiązania należą/ ma ich być dwie/ (lubo ich więcej będzie/ jako o tym niżej będziesz miał naukę) a te nie piszą się według linyj/ ale jedna nad drugą tak: o Regule Alligationis.
które się zowią u Rachmistrzów Ligatura/ abo Cena rzeczy tych które się mięszać mają/ to jest/ cena wina droższego i tanszego/ abo srebra lepszego i podlejszego. Drugi, Pomnieć iż ten mięszać obiedwie Sorcie będziesz/ zowie się intentum Ligowania/ co nic innego nie znaczy tylko jeden cel/ iż tak dla zrozumienia rzekę/ według którego rzeczy mieszać masz
vczy/ iednák trzebá pomnięć te punktá: Pierwszy, Iż tych Numerow ktore do wiązánia należą/ ma ich bydź dwie/ (lubo ich więcey będźie/ iáko o tym niżey będźiesz miał náukę) á te nie piszą się według linyi/ ále iedná nád drugą ták: o Regule Alligationis.
ktore się zowią v Ráchmistrzow Ligáturá/ ábo Cená rzeczy tych ktore się mięszáć máią/ to iest/ cená winá droższego y tanszego/ ábo srebrá lepszego y podleyszego. Drugi, Pomnieć iż ten mięszáć obiedwie Sorćie będźiesz/ zowie się intentum Ligowánia/ co nic innego nie znáczy tylko ieden cel/ iż ták dla zrozumienia rzekę/ według ktorego rzeczy mieszáć masz
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 121
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
według którego rzeczy mieszać masz/ a piszę się zawsze na lewej ręce z linią tak:
naprzykład/ jeśli chcę mieć trzecią recz według tego intentum, to jest siedmi. Trzeci, Które to intentum ma być zawsze śrzedniego valoru/ to jest/ nie ma być liczba jego ani większa ani mniejsza/ niżli która z ligatury/ jako wyżej w przykładzie widzisz/ bo gdybyś chciał o 12 groszy mieć wino/ a twojej ligatury Cena jest największa 10 gr. mniejsza zaś 6. gr. to rzecz niepodobna/ bo musiałoby już być więcej niż kwarta/ co i o innych rozumiej. Czwarty, Które Numery w regule postawiwszy według tych
według ktorego rzeczy mieszáć masz/ á piszę się záwsze ná lewey ręce z linią ták:
náprzykład/ ieśli chcę miec trzećią recz według tego intentum, to iest śiedmi. Trzeći, Ktore to intentum ma bydź záwsze śrzedniego valoru/ to iest/ nie ma bydź liczbá iego áni większa áni mnieysza/ niżli ktora z ligátury/ iáko wyżey w przykłádźie widźisz/ bo gdybyś chćiał o 12 groszy mieć wino/ á twoiey ligátury Cená iest naywiększa 10 gr. mnieysza zaś 6. gr. to rzecz niepodobna/ bo muśiałoby iuż bydź więcey niż kwarta/ co y o innych rozumiey. Czwarty, Ktore Numery w regule postáwiwszy według tych
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 121
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
jeśli chcę mieć trzecią recz według tego intentum, to jest siedmi. Trzeci, Które to intentum ma być zawsze śrzedniego valoru/ to jest/ nie ma być liczba jego ani większa ani mniejsza/ niżli która z ligatury/ jako wyżej w przykładzie widzisz/ bo gdybyś chciał o 12 groszy mieć wino/ a twojej ligatury Cena jest największa 10 gr. mniejsza zaś 6. gr. to rzecz niepodobna/ bo musiałoby już być więcej niż kwarta/ co i o innych rozumiej. Czwarty, Które Numery w regule postawiwszy według tych nauk/ poczynaj przez subtrakcją co namniejszej/ a jako w tym wyższym przykładzie od 6/ mówiąc tak:
ieśli chcę miec trzećią recz według tego intentum, to iest śiedmi. Trzeći, Ktore to intentum ma bydź záwsze śrzedniego valoru/ to iest/ nie ma bydź liczbá iego áni większa áni mnieysza/ niżli ktora z ligátury/ iáko wyżey w przykłádźie widźisz/ bo gdybyś chćiał o 12 groszy mieć wino/ á twoiey ligátury Cená iest naywiększa 10 gr. mnieysza zaś 6. gr. to rzecz niepodobna/ bo muśiałoby iuż bydź więcey niż kwarta/ co y o innych rozumiey. Czwarty, Ktore Numery w regule postáwiwszy według tych náuk/ poczynay przez subtrákcyą co namnieyszey/ á iako w tym wyższym przykłádźie od 6/ mowiąc tak:
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 122
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
3 kwarty po 6 gr. uczyni 18 gr. znowu przyłożywszy za jednę kwartę droższego 10 gr. uczyni wszytkiego 28 gr/ które diuidując przez 7/ przyjdzie 4 kwarty/ to jest tak wiele/ jakoś kwart wiele zmięszał. Dla Praktyki tego punktu Egzempla. Piąty, A kiedyby się trafiło iż trzeba na ligaturze npisać wodę/ abo miedź która ceny nie ma/ abo jeśli ma to bardzo małą. Wtedy masz na miejscu tej rzeczy 0 abo nullę pisać tak: o Regule Alligationis. Część Trzecia
za krzyżem zaś/ ponieważ suntrachując nullą/ 7 zostaje/ to też napisać. Dla Praktyki Egzempla. Ma szynkarz wino po 9 gr
3 kwarty po 6 gr. vczyni 18 gr. znowu przyłożywszy zá iednę kwartę droższego 10 gr. vczyni wszytkiego 28 gr/ ktore diuiduiąc przez 7/ przyidźie 4 kwarty/ to iest ták wiele/ iákoś kwart wiele zmięszał. Dla Práktyki tego punktu Exemplá. Piąty, A kiedyby się tráfiło iż trzebá ná ligáturze npisáć wodę/ abo miedź ktora ceny nie ma/ ábo ieśli ma to bárdzo małą. Wtedy masz ná mieyscu tey rzeczy 0 ábo nullę pisać tak: o Regule Alligationis. Część Trzećia
zá krzyżem záś/ ponieważ suntráchuiąc nullą/ 7 zostáie/ to też napisać. Dla Práktyki Exemplá. Ma szynkarz wino po 9 gr
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 124
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
to/ iż trzeba towar w cenie poprawić/ a w dobroci umniejszyć/ a żeby przy swej wądze zostawała/ jako to/ kiedy kto będzie miał srebra 12 grzywien 14 proby/ i chce mieć z niego 11 proby/ a żeby przecię tak wiele ważyło/ w tym razie jako i w pierwszych postępuj sobie/ napisawszy ligaturę z ceny materiejj/ to jest srebra i miedzi/ a przy nich intentum ligowania 11 probę/ potym tę własność sumując uczyń sobie regułę tak Część Trzecia o Regule Alligationis.
łot.
grzyw
łoty.
14
12
3
F. 2 4/7 łot.
które to Facit znacz iż masz tak wiele srebra odjąć 14 proby
to/ iż trzebá towar w cenie popráwić/ á w dobroći vmnieyszyć/ á żeby przy swey wądze zostawáłá/ iáko to/ kiedy kto będźie miał srebrá 12 grzywien 14 proby/ y chce mieć z niego 11 proby/ á żeby przećię tak wiele ważyło/ w tym ráźie iáko y w pierwszych postępuy sobie/ nápisawszy ligáturę z ceny máteryeyy/ to iest srebrá y miedźi/ á przy nich intentum ligowánia 11 probę/ potym tę własność sumuiąc vczyń sobie regułę ták Część Trzećia o Regule Alligationis.
łot.
grzyw
łoty.
14
12
3
F. 2 4/7 łot.
ktore to Facit znácz iż masz ták wiele srebrá odiąć 14 proby
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 126
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
