/ i insze gadziny. Ku pułnocy od Saksoniej nad rzeką Albis/ leży Magdeburg/ miasto położeniem/ murami/ okopami/ mocne/ na trzy części rozdzielone. Arcybiskup tameczny ma Primatum w Niemczech/ acz mu ani Elektorowie/ ani Salzburski nic wprzód nie dadzą. To Arcybiskupstwo/ które było możne/ przywłaszczył sobie/ gdy Luterstwo nastało/ dom Brandenborgski. Tam Heretycy złożyli swe Centurie/ pełne głupstwa i szaleństwa. MARCHIA STARA, i NOWA.
LEżą obiedwie ku wschodowi od pomienionych Prowincyj starą przechodzi poprzecz rzeka Spre/ nad którą siedzi Brandenburg główne miasto: Nową zaś dzieli jakby przez pojśrzodek rzeka Warta: Miasto jej przednie jest Frankfurd/ który leży nad
/ i insze gádźiny. Ku pułnocy od Sáxoniey nád rzeką Albis/ leży Mágdeburg/ miásto położeniem/ murámi/ okopámi/ mocne/ ná trzy częśći rozdźielone. Arcybiskup támeczny ma Primatum w Niemcech/ ácz mu áni Elektorowie/ áni Sálzburski nic wprzod nie dádzą. To Arcibiskupstwo/ ktore było możne/ przywłasczył sobie/ gdy Lutherstwo nástáło/ dom Brándeborgski. Tám Heretycy złożyli swe Centurie/ pełne głupstwá y szaleństwá. MARCHIA STARA, y NOWA.
LEżą obiedwie ku wschodowi od pomienionych Prouinciy stárą przechodźi poprzecz rzeká Spre/ nád ktorą śiedźi Brándeburg głowne miásto: Nową záś dźieli iákby przez poyśrzodek rzeká Warta: Miásto iey przednie iest Fránkford/ ktory leży nád
Skrót tekstu: BotŁęczRel_I
Strona: 117
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. I
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
tam byli pobudowali 62. Zamków/ i także też wiele inszych miast: tamże mieszkał wielki ich Mistrz. Lecz rozdraźniwszy Polaki/ a nie mogąc się oprzeć potym sile Polskiej/ zostali hołdownikami Króla Kazimirza. Nakoniec gdy przyszło wielkie mistrzostwo w ręce Albertusa/ który był z domu Brandenburczyków/ namówił go brat jego Georgius do Luterstwa/ i zatym z wielkiego Mistrza/ został Książęciem Pruskim. Teraz ta Prowincja dzieli się na dwie części/ to jest na Królewską i na Książęcą. Królewską nazywają tę/ która jest pod samą koroną: a Książęcą tę/ która była dana za feudum Albertusowi i jego potomkom. W tamtej części kładą Mariemborg abo Malbork/
tám byli pobudowáli 62. Zamkow/ y tákże też wiele inszych miast: támże mieszkał wielki ich Mistrz. Lecz rozdraźniwszy Polaki/ á nie mogąc się oprzeć potym śile Polskiey/ zostáli hołdownikámi Krolá Káźimirzá. Nákoniec gdy przyszło wielkie mistrzostwo w ręce Albertusá/ ktory był z domu Brándeburczykow/ námowił go brát iego Georgius do Luterstwá/ y zátym z wielkiego Mistrzá/ został Kśiążęćiem Pruskim. Teraz tá Prouincia dźieli się ná dwie częśći/ to iest ná Krolewską y ná Kśiążęcą. Krolewską názywáią tę/ ktora iest pod sámą koroną: á Kśiążęcą tę/ ktora byłá dána zá feudum Albertusowi y iego potomkom. W támtey częśći kłádą Máriemborg ábo Málborg/
Skrót tekstu: BotŁęczRel_I
Strona: 121
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. I
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
Vestfalus Amburg. Do Lubeku herezja weszła za pozwoleniem Henryka z Batel Biskupa: którego następcy już też potym niedbali o ostatek/ kontentowali się Intratami doczesnymi. Nakoniec Georgius de Aol Biskup/ tak niewstydliwie był niezbożny; iż miedzy inszemi złymi swemi postępkami/ z ceremoniami solennemi/ kazał pogrześć Mszał Rzymski: i tak szło Luterstwo jako pożarem przez Niemiecką wszytkę ziemię. Zatrzymało było trochę te rzeczy zwycięstwo/ które odniósł Karolus V. Cesarz nad Protestanty/ wroku 1547. lecz potym za rebelią i za wojną/ którą podnieśli Maurytius Elector Saski/ i Albertus Marchio Brandenburg. zaraz odpadli. Nakoniec Cesarz na jednym Sejmie/ który miał w Spirze
Vestfálus Amburg. Do Lubeku haeresia weszłá zá pozwoleniem Henriká z Batel Biskupá: ktorego następcy iuż też potym niedbáli o ostátek/ contentowáli się Intratámi doczesnymi. Nákoniec Georgius de Aol Biskup/ ták niewstydliwie był niezbożny; iż miedzy inszemi złymi swemi postępkámi/ z caeremoniámi solennemi/ kazał pogrześć Mszał Rzymski: y ták szło Luterstwo iáko pożarem przez Niemiecką wszytkę źiemię. Zátrzymáło było trochę te rzeczy zwyćięstwo/ ktore odniosł Károlus V. Cesarz nád Protestánty/ wroku 1547. lecz potym zá rebellią y zá woyną/ ktorą podnieśli Mauritius Elector Sáski/ y Albertus Márchio Brándeburg. záraz odpádli. Nákoniec Cesarz ná iednym Seymie/ ktory miał w Spirze
Skrót tekstu: BotŁęczRel_IV
Strona: 6
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. IV
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
też miedzy nie i ów Vbiquitatis, co twierdzą/ iż ciało Chrystusowe jest wszędy. Nie przestawali i za takim odmianami Luterani i Zwingliani/ traktować o ugodzie i o pokoju. Lecz iż Augustus Elektor Saski/ oglądając się na swe państwo/ i żeby się zostawał przy możności i potędze/ mając z sobą Luterany/ bronił Luterstwa; zaś Comes Palatinus, dla tychże respektów/ promowował wszystką siłą Kaluiństwo. A iż własna córka herezjej jest niezgoda/ nie mogli się przeto nigdy pogodzić/ ani w Zurycht w roku 1539. kędy wiele pracował o zgodę Martinus Bucerus; ani w Mulbunie/ w roku 1564. kędy Jacobus Śmidelinus publikował swe pisma
też miedzy nie y ow Vbiquitatis, co twierdzą/ iż ćiáło Chrystusowe iest wszędy. Nie przestawáli y zá tákim odmiánámi Lutherani y Zwingliani/ tráktowáć o vgodźie y o pokoiu. Lecz iż Augustus Elektor Sáski/ oglądáiąc się ná swe páństwo/ y żeby się zostawał przy możnośći y potędze/ máiąc z sobą Lutherany/ bronił Luterstwá; záś Comes Palatinus, dla tychże respektow/ promowował wszystką śiłą Káluiństwo. A iż własna corká haeresiey iest niezgodá/ nie mogli się przeto nigdy pogodźić/ áni w Zuricht w roku 1539. kędy wiele prácował o zgodę Martinus Bucerus; áni w Mulbunie/ w roku 1564. kędy Iacobus Smidelinus publikował swe pismá
Skrót tekstu: BotŁęczRel_IV
Strona: 8
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. IV
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
tylko dla zachowania w pokoju państwa; a nie żeby miał o Religią dbać. Chrystiernus jego syn po śmierci ojcowskiego/ wprowadził do Saksoniej Kalwiństwo: lecz gdy też prędko i ten umarł/ Książę Fryderycus Guilelmus de Vinaria jego opiekun/ znowu wyrzucił Kalwinisty/ i Ministry ich wygnał/ a drugie potracił/ a znowu tam ożywił Luterstwo. Wszyscy bowiem Książęta Niemieckie idą za Kalwinem abo za Lutrem. Za Lutrem idą Książęta Pomorskie/ Marchionowie Brandenburscy/ Książęta Saskie/ Brunswickie/ Wittemberskie/ Comites z Mansfeltu: i miasta wolne heretickie/ które graniczą z morzem i z Francją. Za Kalwinem zaś idą Comites Palatini Reni, Argentina, Szwajcarowie heretycy/ i miasta
tylko dla záchowánia w pokoiu páństwá; á nie żeby miał o Religią dbáć. Christiernus iego syn po śmierći oycowskiego/ wprowádźił do Sáxoniey Kálwiństwo: lecz gdy też prędko y ten vmárł/ Kśiążę Fridericus Guilelmus de Vinaria iego opiekun/ znowu wyrzućił Kálwinisty/ y Ministry ich wygnał/ á drugie potráćił/ á znowu tám ożywił Luterstwo. Wszyscy bowiem Kśiążętá Niemieckie idą zá Kálwinem ábo zá Lutrem. Zá Lutrem idą Kśiążętá Pomorskie/ Márchionowie Brándeburscy/ Kśiążętá Sáskie/ Brunswickie/ Wittemberskie/ Comites z Mánsfeltu: y miástá wolne heretickie/ ktore grániczą z morzem y z Fráncią. Zá Kálwinem záś idą Comites Palatini Reni, Argentina, Szwáycárowie heretycy/ y miástá
Skrót tekstu: BotŁęczRel_IV
Strona: 11
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. IV
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
tameczny w roku 1588. a obywatele tez tego miasta/ są ludzie uczciwi/ i ochędożni: i dla rozkosznego powietrza/ przechodzą w dowcipie i w rozsądku swoje sąsiady; a nie mniej też w skłonności ku pobożności i ku dobremu. Kościół Osnaburski był także barzo utrapiony za czasów przeszłych i za naszych: abowiem się tam Luterstwo poczęło jeszcze od roku 1521. I aczkolwiek w 10 lat około/ wygnani stamtąd byli praedycantowie Luterscy; przypuścili ich jednak znowu/ i cierpieli Kanonicy i Biskup. Od roku 1574. aż do 86. przywłaszczył sobie ten Kościół Henryk de Saksonia, jako też ów Bremski. W Mindzie niemasz nic więcej Katolickiego/ tylko
támeczny w roku 1588. á obywátele tez tego miástá/ są ludźie vczćiwi/ y ochędożni: y dla roskosznego powietrza/ przechodzą w dowćipie y w rozsądku swoie sąśiády; á nie mniey też w skłonnośći ku pobożnośći y ku dobremu. Kośćioł Osnáburski był tákże bárzo vtrapiony zá czásow przeszłych y zá nászych: ábowiem się tám Lutherstwo poczęło iescze od roku 1521. Y áczkolwiek w 10 lat około/ wygnáni stámtąd byli praedicantowie Luterscy; przypuśćili ich iednák znowu/ y ćierpieli Kánonicy y Biskup. Od roku 1574. áż do 86. przywłasczył sobie ten Kośćioł Henrik de Saxonia, iáko też ow Bremski. W Mindźie niemász nic więcey Kátholickieg^o^/ tylko
Skrót tekstu: BotŁęczRel_IV
Strona: 15
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. IV
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
jednemu Astrologowi Luteranowi/ iż nie dawnych lat opowiedział/ że prędko Jesuici mieli posieść wszytkę prowincją. Nie daleko Heiligenstad/ jest miasto Molus/ w którym nie barzo dawno Ministrowie Luterscy/ wydali sposób modlitw przeciw Turkowi/ Papieżowi/ i przeciw Jezuitom. Erford miasto w Turyngiej/ wszytko prawie (jakośmy już przypomnieli) jest Luterstwem zarażone: jednak za pilnością Mikołaja Elgardiusa/ Vikariego Arcybiskupiego/ dobrze się tam przecię trzyma duchowieństwo/ i ostatki wiary Katolickiej: i Senat tameczny/ acz heretycki/ dał obwołać tych niedawnych lat/ żeby żaden nieśmiał przykrzyć się/ i złości wyrządzać Katolikom/ gdy kazanie mają w swych Kościołach/ abo też odprawują insze nabożeństwa
iednemu Astrologowi Luteranowi/ iż nie dawnych lat opowiedźiał/ że prędko Iesuići mieli pośieść wszytkę prouincią. Nie dáleko Heiligenstad/ iest miásto Molus/ w ktorym nie bárzo dawno Ministrowie Luterscy/ wydáli sposob modlitw przećiw Turkowi/ Papieżowi/ y przećiw Iezuitom. Erford miásto w Turingiey/ wszytko práwie (iákosmy iuż przypomnieli) iest Luterstwem záráżone: iednák zá pilnośćią Mikołáiá Elgárdiusá/ Vikáriego Arcybiskupieg^o^/ dobrze się tám przećię trzyma duchowieństwo/ y ostátki wiáry Kátholickiey: y Senat támeczny/ ácz haeretycki/ dał obwołáć tych niedawnych lat/ żeby żáden nieśmiał przykrzyć się/ y złośći wyrządzáć Kátholikom/ gdy kazánie máią w swych Kośćiołách/ ábo też odpráwuią insze nabożeństwá
Skrót tekstu: BotŁęczRel_IV
Strona: 15
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. IV
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
za tym szły jego Intratom. Oprócz miasta tego i powiatu Salzburgskiego/ są pod tym Arcybiskupstwem kościoły Ratisbone, Frisinge, Pasauje, Briksine, Vienne, Segouje, Gurce, Lauante, Chieme. W tę też Prowincją tak szeroką/ wchodzą Kościoły Nowego miasta/ i Labak/ które są immediate pod Papieżem. W Ratisbonie panuje Luterstwo/ i mało tam jest Katolików/ oprócz Duchowieństwa/ które tam dobrze idzie/ za ratunkiem Książęcia Bawarskiego/ którego syn Filip/ opieka się tamtym kościołem. W Pasaujum/ w Wiedniu/ w Briksinie/ po Katolicku wierzą. W Segoujej/ w Gurce/ w Lauance/ w Labac Szlachta pospolicie są Heretycy; ale pospólstwo
zá tym szły iego Intratom. Oprocz miástá tego y powiátu Sálzburgskiego/ są pod tym Arcibiskupstwem kośćioły Ratisbonae, Frisingae, Passauiae, Brixinae, Viennae, Segouiae, Gurcae, Lauantae, Chiemae. W tę też Prouincią ták szeroką/ wchodzą Kośćioły Nowego miástá/ y Lábák/ ktore są immediate pod Papieżem. W Rátisbonie pánuie Luterstwo/ y máło tám iest Kátholikow/ oprocz Duchowieństwá/ ktore tám dobrze idźie/ zá rátunkiem Kśiążęćiá Báwárskiego/ ktorego syn Philip/ opieka się támtym kośćiołem. W Pássáuium/ w Wiedniu/ w Brixinie/ po Kátholicku wierzą. W Segouiey/ w Gurce/ w Láuánce/ w Lábác Szláchtá pospolićie są Hereticy; ále pospolstwo
Skrót tekstu: BotŁęczRel_IV
Strona: 23
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. IV
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
/ i wytrwała statecznie/ ogień i śmierć: a ona zaś dziewka została zakonniczką. W Nowym też mieście Rakuskiem (którego Biskup jest pod samym Papieżem) heretycy nie mają tam kościoła żadnego i nie odprawują tam jawnie inszej Religii/ tylko Katolicką. Jest około 45. lat/ jako miasto Krems i Stain/ zarażone jest Luterstwem: i acz w roku 1583. Rudolf Cesarz/ wygnał z tąd tych/ co tam rozsiewali tę sektę; jednak mało to co pomogło. Posłał tam potym Biskup z Possonium/ abo z Preszburgu kaznodzieję jednego grzecznego Katolickiego: ten taki tam sprawił pożytek/ iż miasto tamto wszytko się prawie odmieniło. Pan Jan Guilelm de
/ y wytrwáłá státecznie/ ogień y śmierć: á oná záś dźiewká zostáłá zakonniczką. W Nowym też mieśćie Rákuskiem (ktorego Biskup iest pod sámym Papieżem) haeretycy nie máią tám kośćiołá żadnego y nie odpráwuią tám iáwnie inszey Religiey/ tylko Kátholicką. Iest około 45. lat/ iáko miásto Krems y Stáin/ záráżone iest Luterstwem: y ácz w roku 1583. Rudolf Cesarz/ wygnał z tąd tych/ co tám rozśiewáli tę sektę; iednák máło to co pomogło. Posłał tám potym Biskup z Possonium/ ábo z Preszburgu káznodźieię iednego grzecznego Kátholickiego: ten táki tám spráwił pożytek/ iż miásto támto wszytko się práwie odmieniło. Pan Ian Guilelm de
Skrót tekstu: BotŁęczRel_IV
Strona: 29
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. IV
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
/ żeby dobra kościelne raz odłączone/ nie mogły już więcej wracać się do Kościoła. Pomnażała się tam niezbożność bez pohamowania za sprawą Georgiusza Blandraty/ Medyka Joannis Scepusij Wojewody Siedmiogrodzkiego. Abowiem ten/ zwiodszy tamtego Pana (pod pretekstem dwu osób) jako młodego/ z gościńca prawego/ i przewiodszy go przez jednego Dionysiusa Aleksego do Luterstwa/ jeszcze się tym przecię nie kontentował. Lecz iż Aleksius nie dogadzał mu tak przespiecznie/ jako on po nim sobie życzył; odprawił tamtego/ a na jego miejsce wprawił Franciscum Dauidem, który Pana tego z Luterana uczynił Kaluinistę/ a potym (gdyż każda niecnota/ a osobliwie niezbożność/ zawsze jest niestateczna) Arrianem
/ żeby dobrá kośćielne raz odłączone/ nie mogły iuż więcey wrácáć się do Kośćiołá. Pomnażáłá się tám niezbożność bez pohámowánia zá spráwą Georgiuszá Blándráty/ Mediká Ioannis Scepusij Woiewody Siedmigrodzkiego. Abowiem ten/ zwiodszy támtego Páná (pod praetextem dwu osob) iáko młodego/ z gośćińcá práwego/ y przewiodszy go przez iednego Dionysiusá Alexego do Lutherstwá/ iescze się tym przećię nie kontentował. Lecz iż Alexius nie dogadzał mu ták przespiecznie/ iáko on po nim sobie życzył; odpráwił támtego/ á ná iego mieysce wpráwił Franciscum Dauidem, ktory Páná tego z Lutheraná vczynił Káluinistę/ á potym (gdyż káżda niecnotá/ á osobliwie niezbożność/ záwsze iest niestáteczna) Arrianem
Skrót tekstu: BotŁęczRel_IV
Strona: 35
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. IV
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
