zaś powinien wymiar długości od pierwszej Południowej linii; która na Mapie znaczy się literami: r. z. t. u. wciąż idąc ku prawej ręce, to jest ku Wschodowi, aż póki do tejże samej nie przyjdziesz linii z kądeś wyszedł, to jest do pierwszego Merydiana. P. Któryż jest pierwszy Merydian na tej i na innych Mapach? O. Idzie to według upodobania Geografów. Tak Geografowie Francuscy stosując się do woli Ludwika XIII. swego Króla naznaczają pierwszą linię Południową przez Wysep nazwany Fer albo Ferro, jednym z Wysep Kanaryiskich na zachodzie Europy leżących. Geografowie Holenderscy, pierwszą linią południową ciągną przez wysep Pic de Tenaryfe:
zaś powinien wymiar długosci od pierwszey Południowey linii; ktora na Mappie znaczy się literami: r. s. t. u. wciąż idąc ku prawey ręce, to iest ku Wschodowi, aż poki do teyże samey nie przyidziesz linii z kądeś wyszedł, to iest do pierwszego Merydiana. P. Ktoryż iest pierwszy Merydian na tey y na innych Mappach? O. Idzie to według upodobania Geografow. Tak Geografowie Francuscy stosuiąc się do woli Ludwika XIII. swego Krola naznaczaią pierwszą linię Południową przez Wysep nazwany Fer albo Ferro, iednym z Wysep Kanaryiskich na zachodzie Europy leżących. Geografowie Hollenderscy, pierwszą linią południową ciągną przez wysep Pic de Tenariffe:
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 14
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
? O. Znaczniejsze są te: h. Wyspy Kanaryjskie. i. Kap. Verd. Albo Kapitis Virdys. k. Wyspy Murzyńskie. l. Madagaskar. m. Wyspy Amirant. Między wyspami Kanaryiskiemi jest jedna nazwana Fer, przez którą Francuscy Geografowie i Matematycy przeciągają linią pierwszą południową. Holendrzy zaś naznaczają PERWSZY Merydian przechodzący przez górę nazwaną Pik de-Tejde, która jest na wyspie Teneryfie jednej z Kanaryiskich: ta góra strasznie jest wysoka, wierzchołek jej zawsze śniegiem okryty, lubo przy niej na dole nigdy śnieg nie pada, i ta wyspa nie zna mrozu. P. Które są znaczniejsze miasta w Afryce? O. Są te: 1
? O. Znaczniejsze są te: h. Wyspy Kanaryjskie. i. Kap. Verd. Albo Capitis Virdis. k. Wyspy Murzyńskie. l. Madagaskar. m. Wyspy Amirant. Między wyspami Kanaryiskiemi iest iedna nazwana Fer, przez ktorą Francuzcy Geografowie y Matematycy przeciągaią linią pierwszą południową. Holendrzy zaś naznaczaią PERWSZY Merydian przechodzący przez gorę nazwaną Pik de-Teyde, ktora iest na wyspie Teneryffie iedney z Kanaryiskich: ta gora strasznie iest wysoka, wierzchołek iey zawsze śniegiem okryty, lubo przy niey na dole nigdy śnieg nie pada, y ta wyspa nie zna mrozu. P. Ktore są znacznieysze miasta w Afryce? O. Są te: 1
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 239
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
, każda minuta ma w sobie 60 minut drugich albo sekund, każda sekunda ma 60 trzecich czyli tercyj, i tak dalej. Wielkie Cyrkoły są te Ekwador czyli Równodzienny e. z. Zodiak g. h. Kolury dwa. Jeden i. k. a drugi l. m. Horyzont n. o. Merydian albo Południowy: a. c. b. d. P. Powiedz w szczegolności o każdym Cyrkule większym, co każdy znaczy? O. Porządkiem idąc, zaczynam od Ekwatora czyli Równodziennego, ten jest wyrażony literami e. f. w jednakowej odległości tak od Pola Północnego nazwanego Arktyka, jak od Pola Południowego nazwanego Antarktyka
, każda minuta ma w sobie 60 minut drugich albo sekund, każda sekunda ma 60 trzecich czyli tercyi, y tak daley. Wielkie Cyrkoły są te Aequator czyli Rownodzienny e. s. Zodiak g. h. Kolury dwa. Ieden i. k. a drugi l. m. Horyzont n. o. Merydian albo Południowy: a. c. b. d. P. Powiedz w szczegolności o każdym Cyrkule większym, co każdy znaczy? O. Porządkiem idąc, zaczynam od Ekwatora czyli Rownodziennego, ten iest wyrażony literami e. f. w iednakowey odległości tak od Pola Połnocnego nazwanego Arktyka, iak od Pola Południowego nazwanego Antarktyka
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 254
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
, czyli Cyrkuł Południowy jeden z większych, wyrażony literami a. c. b.d. przechodzi przez Polos świata, przerzyna Ekwatora z obu stron, zachodzi się z Zenit i Nadyr, dzieli świat na dwie części równe, jedna zowie się Hemisferium Wschodnie, druga Hemisferium Zachodnie. Dla tego zaś nazywa się Południowym Merydian, iż gdy do tej linii Słońce na południe wyguruje, wszyscy pod tą linią, od Północy do Południa, wprost mieszkający mają wraz Południe, jako z przeciwnej strony mieszkający, wszyscy tejże samej godziny mają Północ.
Ten Cyrkuł za najmniejszym stąpieniem i pomknieniem się człowieka, czyli to od Wschodu do Zachodu, czyli
, czyli Cyrkuł Południowy ieden z większych, wyrażony literami a. c. b.d. przechodzi przez Polos świata, przerzyna Ekwatora z obu stron, zachodzi się z Zenit y Nadyr, dzieli swiat na dwie części rowne, iedna zowie się Hemisferium Wschodnie, druga Hemisferium Zachodnie. Dla tego zaś nazywa się Południowym Merydian, iż gdy do tey linii Słońce na południe wyguruie, wszyscy pod tą linią, od Połnocy do Południa, wprost mieszkaiący maią wraz Południe, iako z przeciwney strony mieszkaiący, wszyscy teyże samej godziny maią Połnoc.
Ten Cyrkuł za naymnieyszym stąpieniem y pomknieniem się człowieka, czyli to od Wschodu do Zachodu, czyli
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 258
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
, zmierzam, i widzę że odległość Amszterdamu od Stambułu jest na 19 gradusów co uczyni 285 mil Niemieckich: bo pospolicie na jeden gradus rachuje się piętnaście mil Niemieckich. NAUKA O SFERZE.
GODZINĘ ZGADNĄĆ jaka jest w którym mieście; taki jest sposób: Obróć glób tak, aby miasto naprzykład Warszawa, pod mosieżny przyszło Merydian: na wierzchu globu masz Kompasik z wyrażonemi na kułku godzinami i indeksem, skieruj więc indeks na godzinę 12, która supponujemy jest w Warszawie, gdy to doświadczenie czynisz, abyś zgadł jaka na ten czas jest godzina w Wiedniu, w Paryżu, w Madrycie etc. glób obracaj, i uważaj jak miasto Wiedeń,
, zmierzam, y widzę że odległość Amszterdamu od Stambułu iest na 19 gradusow co uczyni 285 mil Niemieckich: bo pospolicie na ieden gradus rachuie się piętnaście mil Niemieckich. NAUKA O SFERZE.
GODZINĘ ZGADNĄĆ iaka iest w ktorym mieście; taki iest sposob: Obroć glob tak, aby miasto naprzykład Warszawa, pod mosieżny przyszło Merydian: na wierzchu globu masz Kompasik z wyrażonemi na kułku godzinami y indexem, skieruy więc index na godzinę 12, ktora supponuiemy iest w Warszawie, gdy to doświadczenie czynisz, abyś zgadł iaka na ten czas iest godzina w Wiedniu, w Paryżu, w Madrycie etc. glob obracay, y uważay iak miasto Wiedeń,
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 280
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
godzinami i indeksem, skieruj więc indeks na godzinę 12, która supponujemy jest w Warszawie, gdy to doświadczenie czynisz, abyś zgadł jaka na ten czas jest godzina w Wiedniu, w Paryżu, w Madrycie etc. glób obracaj, i uważaj jak miasto Wiedeń, albo Paryż, albo Madryt etc. przyidą pod Merydian mosiężny: na ten czas patrz na kompasiku którą godzinę indeks skazuje: a ta zapewne będzie godzina w Wiedniu, Paryżu, Madrycie etc. pod czas 12 w Warszawie. Tym sposobem można po- znać, jaka jest godzina na każdym miejscu, byle tylko doskonale się wiedziało pewną na jednym miejscu godzinę. Takowe bowiem miejsce na
godzinami y indexem, skieruy więc index na godzinę 12, ktora supponuiemy iest w Warszawie, gdy to doświadczenie czynisz, abyś zgadł iaka na ten czas iest godzina w Wiedniu, w Paryżu, w Madrycie etc. glob obracay, y uważay iak miasto Wiedeń, albo Paryż, albo Madryt etc. przyidą pod Merydian mosiężny: na ten czas patrz na kompasiku ktorą godzinę index skazuie: a ta zapewne będzie godzina w Wiedniu, Paryżu, Madrycie etc. pod czas 12 w Warszawie. Tym sposobem można po- znać, iaka iest godzina na każdym mieyscu, byle tylko doskonale się wiedziało pewną na iednym mieyscu godzinę. Takowe bowiem mieysce na
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 280
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
godzina na każdym miejscu, byle tylko doskonale się wiedziało pewną na jednym miejscu godzinę. Takowe bowiem miejsce naprzykład Amszterdam, pomknij, ruszając globem aby stanęło pod Merydianem mosiężnym, ustanów oraz indeks na kompasie z wierzchu globusa będącym, na tej godzinie, która na ten czas tam jest: obracaj za tym glób aby pod Merydian mosiężny podchodziło jakiegokolwiek kraju miasto, albo jakiekolwiek chesz miejsce: na każdym, zwierzchni indeks niezawodną pokaże godzinę. ROZDZIAŁ V.
W jakim Znaku, i w jakim gradusie Zodiaku Słońce zostaje; jeśli chcesz wiedzieć? tak sobie postąp: Na Horyzoncie szerokim około globu, gdzie miesiące z swemi dniami są spisane, patrz teg dnia
godzina na każdym mieyscu, byle tylko doskonale się wiedziało pewną na iednym mieyscu godzinę. Takowe bowiem mieysce naprzykład Amszterdam, pomkniy, ruszaiąc globem aby stanęło pod Merydianem mosiężnym, ustanow oraz index na kompasie z wierzchu globusa będącym, na tey godzinie, ktora na ten czas tam iest: obracay za tym glob aby pod Merydian mosiężny podchodziło iakiegokolwiek kraiu miasto, albo iakiekolwiek chesz mieysce: na każdym, zwierzchni index niezawodną pokaże godzinę. ROZDZIAŁ V.
W iakim Znaku, y w iakim gradusie Zodiaku Słońce zostaie; ieśli chcesz wiedzieć? tak sobie postąp: Na Horyzoncie szerokim około globu, gdzie miesiące z swemi dniami są spisane, patrz teg dnia
Skrót tekstu: SzybAtlas
Strona: 281
Tytuł:
Atlas dziecinny
Autor:
Dominik Szybiński
Drukarnia:
Michał Groell
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
astronomia, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1772
Data wydania (nie wcześniej niż):
1772
Data wydania (nie później niż):
1772
barziej/ Północym też krajom obawiać się żeby nieprzyjazny sąsiad nie plądrował/ udając się za ogonem tego Komety. Wschodne też kraje niech nie wykrzykają/ bo ich Coniunctio następuje ostra/ kędy nie raz przyboleją. Kto się dobrze przypatrzył Kosmografiej/ a Komete uważył teraz rzekę że szła przez Zenit Konstantynopolitanum z przodku/ szła i przez merydian Mecha gdzie Mahomet leży/ tam się pierwej efekty pokażą/ daj Panie Boże. Obaczy Mahomet odmianę w swym Alkonorze: by też wszytkich ziemia pożarła/ do biesa z takim sąsiadem. Lecz barziej uzna mutacja za pięć lat. Do tego Kometa kwapiła się ku pułnocy kędy znak jest suchości/ przeto za zdaniem fisików/ Kometa
bárźiey/ Pułnocnym też kráiom obáwiáć się żeby nieprzyiázny samśiad nie plądrował/ vdáiąc się zá ogonem tego Komety. Wschodne też kráie niech nie wykrzykáią/ bo ich Coniunctio nástępuie ostra/ kędy nie raz przyboleią. Kto się dobrze przypátrzył Kosmográphiey/ á Komete vważył teraz rzekę że szłá przez Zenith Konstantinopolitánum z przodku/ szłá y przez merydian Mechá gdzie Máchomet leży/ tám się pierwey effekty pokażą/ day Panie Boże. Obaczy Máchomet odmiánę w swym Alkonorze: by też wszytkich źiemiá pożárłá/ do biesá z tákim samśiádem. Lecz bárźiey vzná mutácya zá pięć lat. Do tego Kometá kwápiła się ku pułnocy kędy znák iest suchośći/ przeto zá zdániem phisikow/ Kometá
Skrót tekstu: ŻędzKom
Strona: B2v
Tytuł:
Kometa z przestrogi niebieskiej
Autor:
Andrzej Żędzianowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
dialogi
Tematyka:
astrologia, astronomia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1618
Data wydania (nie wcześniej niż):
1618
Data wydania (nie później niż):
1618
