co ru- szając. Na drugich zaś miejscach ochrzczono do piąci set osób dorosłych/ wyjąwszy dwoje dziatek.
Na drugim zaś Wysłaniu ochrzczono za trzy miesiące/ ośmset trzydzieści i sześć person: i uprzątnęło się wiele nierządnic/ które tam były. i na inszych miejscach przyjmowano święty chrzest/ tak iż było ich w liczbie wszytkich jakmiarz 3680. Rezydencia w Dulaku.
POmnaża się nauka w Dulaku/ z pracą zwyczajną szeszciu naszych. Zaczęlismy Seminarium dziatek: jest ich tam już do trzydziestu/ których w cnocie i dobrych obyczajach wychowywamy: dopomagają też naszym prostaków uczyć Katechizmu/ i ludzi inszych: tak iż częstokroć gdy naszy przychodzą na to miejsce/ gdzie oni
co ru- száiąc. Ná drugich záś mieyscách ochrzczono do piąći set osob dorosłych/ wyiąwszy dwoie dźiatek.
Ná drugim záś Wysłániu ochrzczono zá trzy mieśiące/ ośmset trzydźieśći y sześć person: y uprzątnęło się wiele nierządnic/ ktore tám były. y ná inszych mieyscách prziymowano święty chrzest/ ták iż było ich w liczbie wszytkich iákmiarz 3680. Residencia w Dulaku.
POmnaża się náuká w Dulaku/ z pracą zwyczáyną szeszćiu nászych. Záczęlismy Seminarium dźiatek: iest ich tám iuż do trzydźiestu/ ktorych w cnoćie y dobrych obyczáiách wychowywamy: dopomagáią też nászym prostakow uczyć Cáthechizmu/ y ludźi inszych: ták iż częstokroć gdy nászy przychodzą ná to mieysce/ gdźie oni
Skrót tekstu: WaezList
Strona: 59.
Tytuł:
List roczny z wysep Philippin
Autor:
Francisco Vaez
Tłumacz:
Anonim
Drukarnia:
Andrzej Piotrkowczyk
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
listy
Gatunek:
relacje
Tematyka:
egzotyka, religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1603
Data wydania (nie wcześniej niż):
1603
Data wydania (nie później niż):
1603
Flegmę jeszcze lepiej/ tak górą/ jako i dołem/ równie jako Ciemierzyca biała. Nie może tedy być Kopytnik porównany w skutkach zielu Tatarskiemu. Księgi Pierwsze.
Niektórzy też/ tych czasów/ żadnej różnice w Aptekach niemają/ miedzy Kopytnikiem/ a miedzy wonną Obłapą/ którą Baccaram Łacinnicy zowią: i owszem wszyscy jakmiarz/ jednostajnym głosem/ Kopytnik nazywają wonną Obłapą: a Obłapę Kopytnikiem/ tak iż i imiona ich poodmieniali/ i skutki pomieszali. Ale jako te zioła oboje są od siebie różne kształtem/ znakami/ przyrodzeniem/ i skutkami/ ten niechaj da rozsądek o tym/ który Historią i opisanie/ od Dioskoryda/ obojga dobrze wybaczy
Flegmę iescze lepiey/ ták górą/ iáko y dołem/ rownie iáko Ciemierzycá biała. Nie może tedy być Kopytnik porownány w skutkách źielu Tátárskiemu. Kśięgi Pierwsze.
Niektórzy też/ tych czásow/ żadney roznice w Aptekách niemáią/ miedzy Kopytnikiem/ á miedzy wonną Obłápą/ którą Baccaram Láćinnicy zowią: y owszem wszyscy iákmiarz/ iednostáynym głosem/ Kopytnik názywáią wonną Obłápą: á Obłápę Kopytnikiem/ ták iż y imioná ich poodmieniáli/ y skutki pomieszáli. Ale iáko te źiołá oboie są od śiebie rózne kształtem/ znákámi/ przyrodzeniem/ y skutkámi/ ten niechay da rozsądek o tym/ ktory Historyą y opisánie/ od Dioskorydá/ oboygá dobrze wybaczy
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 47
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
suszone/ przestrzegając tego w suszeniu/ żeby kotowie i kotki ich nie dochodziły/ które się barzo rady po nim trą i walają śliniąc go: Takowy nie jest dobry/ ani bezpieczny do lekarstw. Moc i skutki.
Te wszystkie Kozłki jednostajnych są skutków/ jednak wielki jest potężniejszy/ i silniejszy w rozgrzewaniu.
Wszyscy jakmiarz Kozłkowie mają wielkie zalecenie/ przeciwko ciemnemu wzroku/ i napoły utraconemu/ używając ich tak w potrawach/ w polewkach/ w jaju miękkim/ na grzance w winie albo w Małmazji ciepło obmaczanej/ jako też z trunkiem i z lekarstwem/ a mianowicie Korzenia Kozłku pospolitego wielkiego/ po pół łota/ miałko utarszy/ albo
suszone/ przestrzegáiąc tego w suszeniu/ żeby kotowie y kotki ich nie dochodźiły/ ktore sie bárzo rády po nim trą y waláią śliniąc go: Tákowy nie iest dobry/ áni bespieczny do lekarstw. Moc y skutki.
Te wszystkie Kozłki iednostáynych są skutkow/ iednák wielki iest potężnieyszy/ y śilnieyszy w rozgrzewániu.
Wszyscy iákmiarz Kozłkowie máią wielkie zálecenie/ przećiwko ćiemnemu wzroku/ y nápoły vtráconemu/ vżywáiąc ich ták w potráwách/ w polewkách/ w iáiu miękkim/ ná grzance w winie álbo w Máłmázyey ćiepło obmaczáney/ iáko też z trunkiem y z lekárstwem/ á miánowićie Korzenia Kozłku pospolitego wielkiego/ po pół łotá/ miáłko vtárszy/ álbo
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 51
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
łota/ albo po pułtory na raz/ z białym winem pić dają. Item.
Proch znamienity przeciwko morowemu powietrzu. Wziąć korzenia Kozłku który Driawnikiem zowiemy/ Masztyki wybornej po dwu łotu/ Glinki Ormiańskiej/ Ziemie albo Glinki pieczętowanej/ Kwiatu Muszkatowego/ Biedrzeńcu białego/ Korzenia Kokoryczki/ Kurzego ziela/ Omanu/ Czartowego ziobra/ Miarzu albo Mistrzowniku/ Wężowniku/ albo Diabliku/ Dypianu białego/ tych wszystkich korzenia wziąć/ i drobno posiekawszy/ z inemi rzeczami miałko utłuczonemi pomieszać/ i w naczyniu drzewianym/ zwierzchu ośmolonym/ albo w skórzanych woreczkach pilnie chować. Tego prochu po ćwierci łota/ z Driakwią Wenecką przednią albo z Mitrydajum/ po ćwierci łota
łotá/ álbo po pułtory ná raz/ z białym winem pić dáią. Item.
Proch známienity przećiwko morowemu powietrzu. Wźiąć korzenia Kozłku ktory Dryawnikiem zowiemy/ Másztyki wyborney po dwu łotu/ Glinki Ormiáńskiey/ Ziemie álbo Glinki pieczętowáney/ Kwiatu Muszkatowego/ Biedrzeńcu białego/ Korzenia Kokoryczki/ Kurzego źiela/ Omanu/ Czártowego źiobra/ Miarzu álbo Mistrzowniku/ Wężowniku/ albo Diabliku/ Dipianu białego/ tych wszystkich korzenia wźiąc/ y drobno pośiekawszy/ z inemi rzeczámi miáłko vtłuczonemi pomieszáć/ y w naczyniu drzewiánym/ zwierzchu osmolonym/ álbo w skorzánych woreczkách pilnie chowáć. Tego prochu po ćwierći łotá/ z Dryakwią Wenecką przednią álbo z Mitrydaium/ po ćwierći łotá
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 52
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
tego ziela albo korzenia samego używał. Krztuszenie i womity rado czyni. Przeto ma być z Rutą używane. Poronienie Pan:
Poronienie płodu Paniom czyni/ korzeń warzony/ a w otwór łona puszczony. (Dios.) Rozsądek.
Mylą się/ którzy ten Dzięgiel Włoski albo Arabski Lubczykiem zowią. Także ci/ którzy go Miarzem abo Mistrzownikiem mieć chcą. Niemniej i oni/ którzy pospolitym Dzięgielem rozumieją go i udają. Ale i ci są w błędzie/ którzy Girem naszym/ albo Aleksandryjską Pietruszką być go rozumieją. Co się snadnie z opisania każdego z osobna baczyć może. Przewłoka/ Rozdział 25. Kłącze.
PRzewłoka jest ziele mając kłącze stryfiaste/
teg^o^ źiela álbo korzeniá sámego vżywał. Krztuszenie y womity rádo czyni. Przeto ma być z Rutą vżywáne. Poronienie Pán:
Poronienie płodu Pániom czyni/ korzeń wárzony/ á w otwor łoná pusczony. (Dios.) Rozsądek.
Mylą sie/ ktorzy ten Dźięgiel Włoski álbo Arábski Lubsczykiem zowią. Tákże ći/ ktorzy go Miarzem ábo Mistrzownikiem mieć chcą. Niemniey y oni/ ktorzy pospolitym Dźięgielem rozumieią go y vdáią. Ale y ći są w błędźie/ ktorzy Girem nászym/ álbo Alexándriyską Pietruszką być go rozumieią. Co sie snádnie z opisánia káżdego z osobná baczyć może. Przewłoká/ Rozdźiał 25. Kłącze.
PRzewłoká iest źiele máiąc kłącze stryfiáste/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 101
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wilgotności/ przez kilka dni porządnie/ pijąc go po kwincie z ciepłym winem/ w którymby to ziele było warzone. (Tab. ) Rany i Sadzele.
Ranom i Sadzelom starym barzo użyteczne/ warzone/ i nim wymywane. Także z wierzchu plastrując/ albo do innych maści przynależących przykładając. (Tab.) Miarz/ albo Mistrzownik/ Rozdział 32.
MIstrzownik albo Miarz ma liście podobne naszemu/ albo wodnemu Barszczu jeno mniejsze na troję rozdzielone/ labrzysto wykrawnane/ około ząbkowane. Ciemno zielone/ kosmate i ostre/ a po ziemi się rozkładające. Kłącze według bujności ziemie/ na której roście/ podczas na wzwyż człowieka obwyszne/ podczas na
wilgotnośći/ przez kilká dni porządnie/ piiąc go po kwinćie z ćiepłym winem/ w ktorymby to źiele było wárzone. (Tab. ) Rány y Sádzele.
Ránom y Sadzelom stárym bárzo vżyteczne/ wárzone/ y nim wymywáne. Tákże z wierzchu plastruiąc/ albo do inych máśći przynależących przykłádaiąc. (Tab.) Miarz/ álbo Mistrzownik/ Rozdział 32.
MIstrzownik álbo Miarz ma liśćie podobne nászemu/ álbo wodnemu Barsczu ieno mnieysze ná troię rozdzielone/ lábrzysto wykrawnáne/ około ząbkowáne. Ciemno zielone/ kosmáte y ostre/ á po źiemi sie roskłádáiące. Kłącze według buynośći źiemie/ ná ktorey rośćie/ podczás ná wzwysz człowieká obwyszne/ podczás ná
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 113
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
kwincie z ciepłym winem/ w którymby to ziele było warzone. (Tab. ) Rany i Sadzele.
Ranom i Sadzelom starym barzo użyteczne/ warzone/ i nim wymywane. Także z wierzchu plastrując/ albo do innych maści przynależących przykładając. (Tab.) Miarz/ albo Mistrzownik/ Rozdział 32.
MIstrzownik albo Miarz ma liście podobne naszemu/ albo wodnemu Barszczu jeno mniejsze na troję rozdzielone/ labrzysto wykrawnane/ około ząbkowane. Ciemno zielone/ kosmate i ostre/ a po ziemi się rozkładające. Kłącze według bujności ziemie/ na której roście/ podczas na wzwyż człowieka obwyszne/ podczas na dwa łokcia: niekiedy mniejsze/ obie/ kolankowate/
kwinćie z ćiepłym winem/ w ktorymby to źiele było wárzone. (Tab. ) Rány y Sádzele.
Ránom y Sadzelom stárym bárzo vżyteczne/ wárzone/ y nim wymywáne. Tákże z wierzchu plastruiąc/ albo do inych máśći przynależących przykłádaiąc. (Tab.) Miarz/ álbo Mistrzownik/ Rozdział 32.
MIstrzownik álbo Miarz ma liśćie podobne nászemu/ álbo wodnemu Barsczu ieno mnieysze ná troię rozdzielone/ lábrzysto wykrawnáne/ około ząbkowáne. Ciemno zielone/ kosmáte y ostre/ á po źiemi sie roskłádáiące. Kłącze według buynośći źiemie/ ná ktorey rośćie/ podczás ná wzwysz człowieká obwyszne/ podczás ná dwá łokćiá: niekiedy mnieysze/ obie/ kolankowáte/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 113
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
opisują. Miedzy któremi tę jedną/ a prawie przedniejszą/ powiedzieliśmy/ że nie według własnego czasu ich/ pod pewnemi niebieskiemi znakami którymi podlegli/ bywają brane/ kopane/ i zbierane. Przeto chcemyli dostąpić/ co nam o nich obiecują/ i uczynić doskonale mogą/ to zachować pilnie mamy. Także w tym Miarzu/ którego korzeń ma być kopany dwudziestego pierwszego dnia/ albo dwudziestego wtórego/ dwudziestego trzeciego Księżyca Lipca/ a nie Sierpnia/ jako drudzy omylnie uczą/ kiedy Słońce z dziesiątego w jedenasty stopień Lwa poczyna wchodzić. A Księżyc w tymże znaku Lwa niebieskiego/ w stopniu szesnastym/ albo w dwudziestym/ w dwudziestym szóstym /
opisuią. Miedzy ktoremi tę iedną/ á práwie przednieyszą/ powiedźielismy/ że nie według własnego cżásu ich/ pod pewnemi niebieskiemi znákámi ktorymi podlegli/ bywáią bráne/ kopáne/ y zbieráne. Przeto chcemyli dostąpić/ co nam o nich obiecuią/ y vczynić doskonále mogą/ to záchowáć pilnie mamy. Tákże w tym Miarzu/ ktorego korzeń ma być kopány dwudźiestego pierwszego dniá/ álbo dwudźiestego wtorego/ dwudźiestego trzećiego Kśiężycá Lipcá/ á nie Sierpniá/ iáko drudzy omylnie vczą/ kiedy Słońce z dźieśiąteg^o^ w iedenasty stopień Lwá poczyna wchodźić. A Kśiężyc w tymże znáku Lwá niebieskiego/ w stopniu szesnastym/ álbo w dwudziestym/ w dwudźiestym szostym /
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 115
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
/ Konopnego nasienia/ Bobku po dwa łoty. To wszytko utłukszy/ dawać mu z obrokiem przed wodą rano/ a na wieczor po napojeniu. Postrzały ynie rzeczy tkwiące z ciała wyciąga.
Postrzały z Rusznic/ z Luków/ także inne rzeczy w ciele tkwiące wyciąga/ i rany goi/ trunek tym sposobem przyprawiony: Wziąć Miarzu korzenia łotów czterzy/ liścia/ albo ze wszystkiem tego ziela/ Bylice po dwu garści. To wszytko drobno pokrajawszy/ na połgarnca wina białego nalać/ i w konwi Cynowej albo w flaszy/ w kotle ukropu wrzącego/ przez cztery godziny ustawicznie warzyć/ a po piąci albo po sześci łyżek postrzelonemu na czczo ciepło pić dawać
/ Konopnego naśienia/ Bobku po dwá łoty. To wszytko vtłukszy/ dawáć mu z obrokiem przed wodą ráno/ á ná wieczor po nápoieniu. Postrzały ynie rzeczy tkwiące z ćiáłá wyćiąga.
Postrzały z Rusznic/ z Lukow/ tákże ine rzeczy w ćiele tkwiące wyćiąga/ y rány goi/ trunek tym sposobem przypráwiony: Wźiąć Miarzu korzeniá łotow czterzy/ liśćia/ álbo ze wszystkiem tego źiela/ Bylice po dwu gárśći. To wszytko drobno pokraiawszy/ ná połgárncá winá biáłeg^o^ nálać/ y w konwi Cynowey álbo w flászy/ w kotle vkropu wrzącego/ przez cztery godźiny vstáwicznie warzyć/ á po piąći álbo po sześći łyżek postrzelonemu ná czczo ćiepło pić dawáć
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 118
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
półłota brać na czczo. Powietrz: morów.
Przeciwko Powietrzu morowemu/ pod pomienioną wagą/ także go na czczo używać/ niżliby z domu wyszedł.
Też wszystkim chorobom/ którym sam korzeń/ służy. A nietylko sam przez się Konfekt/ ale i z inymi Lektwarzami może być mieszany do używania. Istność z Miarzu wyciągniona. Essentia
Tak z ziela samego/ jako z korzenia Miarzowego/ Istność bywa wyciągniona/ do wielu i rozmaitych lekarskich potrzeb/ tym sposobem/ jako z Piołynu. To jest: Wziąć ziela pod czasem przystojnym zbieranego/ ile się komu podoba/ usiekać/ i w polewany garniec wsypać/ a wodki z tegoż ziela
połłotá bráć ná czczo. Powietrz: morow.
Przećiwko Powietrzu morowemu/ pod pomienioną wagą/ tákże go ná czczo vżywáć/ niżliby z domu wyszedł.
Też wszystkim chorobom/ ktorym sam korzeń/ służy. A nietylko sam przez śię Konfekt/ ále y z inymi Lektwarzámi może być mieszány do vżywánia. Istność z Miarzu wyćiągniona. Essentia
Ták z źiela sámego/ iáko z korzeniá Miarzowe^o^/ Istność bywa wyćiągniona/ do wielu y rozmáitych lekárskich potrzeb/ tym sposobem/ iáko z Piołynu. To iest: Wźiąć źiela pod czásem przystoynym zbieránego/ ile sie komu podoba/ vśiekáć/ y w polewány gárniec wsypáć/ á wodki z tegoż źiela
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 121
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
