łot/ korzenia Kozłkowego/ Cynamonu przedniego/ Jałowcu/ Skorek jabłka Cytrynowego/ korzenia diablikowego/ albo Obrazkowego Dypranu Creteńskiego/ Kurzego ziela korzenia/ Korzenia ziela czarnego/ i Korzenia dobrego Mniszka/ Dzięgielu korzenia/ glinki Ormiańskiej/ Glinki pieczętowanej po pół łota/ Korzenia Biedrzeńcu swojskiego/ Sandalów wszystkich trzech/ Dziewięsiłu/ Rutewki/ Korzenia Miarzowego/ Żywiczki małej/ albo Iwinki pachniącej/ Zwyciężyjadu/ albo Tojeści/ ziela czosnkowego/ Pszczelniku/ Kadzidła polnego/ Ziarnek Czyrwcowych/ albo Karmazynowych/ i Farbickich po kwincie: To wszystko co namielej utrzeć/ a w woreczku skórzanym do potrzeby chować. Tego prochu/ czasu powietrza morowego po pół kwinty używać/ zachowywa od zarazy
łot/ korzenia Kozłkowego/ Cynámonu przedniego/ Iáłowcu/ Skorek iábłká Cytrynowego/ korzeniá dyablikowego/ álbo Obrazkowego Dypranu Creteńskiego/ Kurzego źiela korzeniá/ Korzeniá źiela czarneg^o^/ y Korzeniá dobrego Mniszká/ Dźięgielu korzeniá/ glinki Ormieńskiey/ Glinki pieczętowáney po poł łotá/ Korzeniá Biedrzeńcu swoyskiego/ Sandalow wszystkich trzech/ Dziewięśiłu/ Rutewki/ Korzeniá Miarzowego/ Zywiczki máłey/ álbo Iwinki pachniącey/ Zwyćiężyiádu/ álbo Toieśći/ źiela czosnkowego/ Psczelniku/ Kádźidłá polnego/ Ziarnek Czyrwcowych/ álbo Kármazynowych/ y Fárbickich po kwinćie: To wszystko co namieley vtrzeć/ á w woreczku skorzánym do potrzeby chowáć. Tego prochu/ czásu powietrza morowego po poł kwinty vżywáć/ záchowywa od zarázy
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 83
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
morowego powietrza już zachwycił/ dać mu z siedm abo z ośm łyżek tego pić/ a żeby się potym zaraz pocił godzinę abo trzy.
Może też tego trunku po łyżce każdy poranek ciepło pić/ dla ustrzeżenia i uwarowania tej morowej zarazy.
Proch barzo kosztowny przeciwko temuż powietrzu: Korzenia Dziegielowego weźmi z półtora łota/ Miarzowego korzenia/ Góryczki/ korzenia Kurzego ziela/ Dyptanowego/ Biedrzeńcowego/ Kozłkowego/ Piołunu górnego: glinki Ormiańskiej po pół łota. To wszytko co namielej utłuc/ i przesiać/ a w skórzanych woreczkach chować/ do przerzeczonej potrzeby: którego prochu po ćwierci łota naraz/ z wodką Bernadynkową/ albo Kardusową/ dawać pić/ albo
morowego powietrza iuż záchwyćił/ dáć mu z śiedm ábo z ośm łyżek tego pić/ á żeby sie potym záraz pocił godźinę ábo trzy.
Może też tego trunku po łyszce káżdy poránek ćiepło pić/ dla vstrzeżenia y vwárowánia tey morowey zarázy.
Proch bárzo kosztowny przećiwko temuż powietrzu: Korzeniá Dźiegieloweg^o^ weźmi z połtorá łotá/ Miárzowego korzeniá/ Goryczki/ korzeniá Kurzego źiela/ Diptanowe^o^/ Biedrzeńcoweg^o^/ Kozłkowego/ Piołunu gornego: glinki Ormieńskiey po poł łotá. To wszytko co namieley vtłuc/ y prześiać/ á w skorzánych woreczkách chowáć/ do przerzeczoney potrzeby: ktorego prochu po ćwierći łotá náraz/ z wodką Bernádynkową/ álbo Kárdusową/ dawać pić/ álbo
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 89
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
łota/ i poczynić z tego Morszele/ których ćwierć łota/ albo co Czerwony złoty zaważy/ przeciwko tej złej zarazie używać/ którąkolwiek wodką pomienioną popijając/ a pocić się co nalepiej potym. Item. Kofekt. Item.
Proch doświadczony przeciwko temuż złemu/ korzenia Dzięgielowego dwa łoty/ Lebiodki górnej albo białej/ Korzenia Miarzowego/ Mordu wężowego/ albo Kurzejnyry po łocie. To co nasubtelniej utrzeć/ a z wodką lada którą pomienioną/ po ćwierci łota tego używać. Chorobom wnętrzn: Pleurze.
Proch z korzenia Dzięgielowego wszytkim wnętrznymchorobom służyć/ a zwłaszcza: Pleurze/ zrazu go na przodku używając. Płucom naruszonym.
Służy też i płucomnaruszonym
łotá/ y poczynić z tego Morszele/ ktorych ćwierć łotá/ álbo co Czerwony złoty záważy/ przećiwko tey złey záráźie vżywáć/ ktorąkolwiek wodką pomienioną popiiáiąc/ á poćić sie co nalepiey potym. Item. Kofekt. Item.
Proch doświadczony przećiwko temuż złemu/ korzeniá Dźięgieloweg^o^ dwá łoty/ Lebiodki gorney álbo białey/ Korzeniá Miárzowego/ Mordu wężowego/ álbo Kurzeynyry po łoćie. To co nasubtelniey vtrzeć/ á z wodką ledá ktorą pomienioną/ po czwierći łotá tego vżywáć. Chorobom wnętrzn: Pleurze.
Proch z korzeniá Dźięgielowego wszytkim wnętrznymchorobom służyć/ á zwłasczá: Pleurze/ zrázu go ná przodku vżywáiąc. Płucom náruszonym.
Służy też y płucomnáruszonym
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 89
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
początku Października. Którego czasu nasienie jego właśnie dojźrzawszy/ poczyna się wykruszać i opadać: Księżyc też na ten czas będzie we dwudziestym stopniu Raka niebieskiego/ w domu ośmym/ gdzie Mars od słonecznych promieni/ dla bliskości sąsiedztwa/ nie będzie upalony: albo więc oba będą od złych i przeciwnych Aspektów wolni.
Nasienie też Miarzowe swego czasu przystonego ma być zbie- rane. To jest: kiedy Słońce z Marsem/ Trzeciakiem na się poglądają/ albo Słońce będzie w Szóstaku; albo gdy Mars będzie w jakim znaku Męskim bieg swój kończył/ i w piąty stopień Skopu/ Strzelca albo Lwa/ albo w szósty stopień Raka/ albo w Wodnika przyjdzie.
początku Pázdźierniká. Ktorego czásu naśienie iego właśnie doyźrzawszy/ poczyna sie wykruszáć y opádáć: Kśiężyc też ná ten czás będźie we dwudziestym stopniu Ráká niebieskiego/ w domu osmym/ gdzie Mars od słonecznych promieni/ dla bliskośći sąśiedztwá/ nie będzie vpalony: álbo więc obá będą od złych y przećiwnych Aspektow wolni.
Naśienie też Miarzowe sweg^o^ czásu przystonego ma być zbie- ráne. To iest: kiedy Słońce z Marsem/ Trzećiakiem na śię poglądáią/ álbo Słońce będzie w Szostaku; álbo gdy Mars będzie w iákim znáku Męskim bieg swoy kończył/ y w piąty stopień Skopu/ Strzelcá álbo Lwá/ álbo w szosty stopień Ráká/ álbo w Wodniká przyidzie.
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 115
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
będzie barzo użyteczny. Przyrodzenie.
PRzyrodzenia jest rozgrzewającego/ w końcu trzeciego stopnia/ albo na przodku czwartego/ a wysuszającego w trzecim/ a zwłaszcza Korzeń i sok jego. Także nasienie i liście. Rozprawuje/ cieńczy/ rozsiekuje/ otwiera/ ciągnie/ pobudza. Moc i skutki. Da zaprawienia ryb.
Korzenie i Nasienie Miarzowe do zaprawiania potraw daleko lepsze i zdrowsze jest/ niżli korzenie kramne/ a ile do Ryb/ którym wilgotność flegmista i slamowatość ziębiącą odejmuje. Jadom i truciznom
Jadom i truciznom wszelakim zimnym/ Korzenie/ Nasienie/ Liście/ i Sok wielkim jest lekarstwem/ wywodząc je potem z moczem/ a to używany jakimkolwiek sposobem przez usta
będzie bárzo vżyteczny. Przyrodzenie.
PRzyrodzenia iest rozgrzewáiącego/ w końcu trzećiego stopniá/ álbo ná przodku czwartego/ á wysuszáiącego w trzećim/ á zwłasczá Korzeń y sok iego. Tákże naśienie y liśćie. Rozpráwuie/ ćieńczy/ rozśiekuie/ otwierá/ ćiągnie/ pobudza. Moc y skutki. Da zápráwienia ryb.
Korzenie y Naśienie Miarzowe do zápráwiánia potraw dáleko lepsze y zdrowsze iest/ niżli korzenie kramne/ á ile do Ryb/ ktorym wilgotność flágmista y slámowátość źiębiącą odeymuie. Iádom y trućiznom
Iádom y trućiznom wszelákim źimnym/ Korzenie/ Náśienie/ Liśćie/ y Sok wielkim iest lekárstwem/ wywodząc ie potem z moczem/ á to vżywány iákimkolwiek sposobem przez vstá
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 116
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
łyżek/ z tegoż ziela wodką dać pić/ i co nalepiej godzinę albo trzy potym się pocić. Tak zaraz jad wszystek morowy wypędzi z ciała potem i moczem Item.
Jeszcze potężniej to czyni/ gdzie łyżkę octu winnego mocnego do tego przyleje. To czynić póki jad morowy do serca nie dojdzie. Samego też korzenia Miarzowego/ z solą na czczo używać dobrze/ albowiem od morowej zarazy zachowywa i strzeże. Item.
Też i to przeciwko morowemu powietrzu doświadczone lekarstwo: Wziąć z kłącza drżeniu białego/ co namielej utartego/ łotów sześć/ liścia i z kłączem jego cztery łoty/ Olejku uczynionego z tegoż wszystkiego ziela sześć łotów/ Cukru co
łyżek/ z tegoż źiela wodką dać pić/ y co nalepiey godźinę álbo trzy potym sie poćić. Ták záraz iad wszystek morowy wypędźi z ciáłá potem y moczem Item.
Iescze potężniey to czyni/ gdźie łyszkę octu winnego mocnego do tego przyleie. To czynić poki iad morowy do sercá nie doydźie. Sámeg^o^ też korzeniá Miarzowego/ z solą ná czczo vżywáć dobrze/ álbowiem od morowey zarázy záchowywa y strzeże. Item.
Też y to przećiwko morowemu powietrzu doświadczone lekárstwo: Wźiąc z kłącza drżeniu białego/ co namieley vtártego/ łotow sześć/ liśćia y z kłączem iego cztery łoty/ Oleyku vczynionego z tegoż wszystkiego źiela sześć łotow/ Cukru co
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 117
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
wziąć pół ćwierci łota prochu tego korzenia/ Mitrydatu także prawdziwego pół łota/ albo ćwierć łota/ octu winnego dobrego z pięć łyżek/ i ciepło to wypiwszy/ przez trzy godziny się pocić. Zielnik D. Symona Syrenniusa/ Item. Do ustrzeżenia morowego powietrza
Doświadczone lekarstwo za Bożą pomocą do ustrzeżenia morowego powietrza: Wziąć korzenia Miarzowego pułtora łota/ Kurzego ziela korzenia łot/ Korzenia Wężownikowego/ Biedrzeńcu po pół łota. To wszystko miałko utarszy/ po ćwierci łota na czczo z wodką tegoż ziela/ albo z jaką inną przynależącą/ a z łyżką winnego octu dawać ciepło pić. Przerzeczony proch może w skórzanych woreczkach być do roku chowany. Proch do
wźiąć poł ćwierći łotá prochu tego korzeniá/ Mitrydatu tákże prawdźiwego poł łotá/ álbo ćwierć łotá/ octu winnego dobrego z pięć łyżek/ y ćiepło to wypiwszy/ przez trzy godźiny sie poćić. Zielnik D. Symoná Syrenniusá/ Item. Do vstrzeżenia morowego powietrza
Doświadczone lekárstwo zá Bożą pomocą do vstrzeżenia morowego powietrza: Wźiąć korzeniá Miarzowego pułtora łotá/ Kurzego źiela korzeniá łot/ Korzeniá Wężownikowego/ Biedrzeńcu po poł łotá. To wszystko miáłko vtárszy/ po ćwierći łotá ná czczo z wodką tegoż źiela/ álbo z iáką iną przynależącą/ á z łyszką winneg^o^ octu dawać ćiepło pić. Przerzeczony proch może w skorzánych woreczkách być do roku chowány. Proch do
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 118
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
pół łota. To wszystko miałko utarszy/ po ćwierci łota na czczo z wodką tegoż ziela/ albo z jaką inną przynależącą/ a z łyżką winnego octu dawać ciepło pić. Przerzeczony proch może w skórzanych woreczkach być do roku chowany. Proch do roku chować. Item.
Inny proch nie pośledniejszy od pierwszego: Wziąć Miarzowego korzenia z półtrzecia łota/ Dyptanu białego korzenia/ Kurzego ziela po półtora łota/ Kwiecia Centurzej małej/ Korzenia białej Firletki/ Góryczki po łocie/ korzenia dobrego Mniszka/ Antoram Łacinnicy zowią/ Jednoroścu prawdziwego/ Jacynktu kamienia co nasubteniej utartego/ Glinki pieczętowanej/ Glinki Ormiańskiej po pół łota. To wszystko co na mielej utrzeć/
poł łotá. To wszystko miáłko vtárszy/ po ćwierći łotá ná czczo z wodką tegoż źiela/ álbo z iáką iną przynależącą/ á z łyszką winneg^o^ octu dawać ćiepło pić. Przerzeczony proch może w skorzánych woreczkách być do roku chowány. Proch do roku chowáć. Item.
Iny proch nie poslednieyszy od pierwszego: Wźiąć Miarzowego korzeniá z połtrzećiá łotá/ Dyptanu białego korzeniá/ Kurzeg^o^ ziela po połtorá łotá/ Kwiećia Centurzey máłey/ Korzenia białey Firletki/ Goryczki po łoćie/ korzeniá dobrego Mniszká/ Antoram Láćinnicy zowią/ Iednoroścu prawdźiwego/ Iácynktu kámieniá co nasubteniey vtártego/ Glinki pieczętowáney/ Glinki Ormieńskiey po poł łotá. To wszystko co na mieley vtrzeć/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 118
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
To wszystko co na mielej utrzeć/ i tym sposobem jako pierwszego używać. Item.
Inny proch kosztu mniejszego: Wziąć korzenia Miarzowogo cztery łoty/ Kurzej nyry pół łota/ Nasienia Szczawikowego trzy ćwierci łota. To miałko utarszy/ używać przerzeczonym sposobem. Bydło od morowej zarazy zachowuje.
Bydło wszelakie od zarazy morowej zachowywa: Korzenia Miarzowego wziąć z łot albo z półtora/ według bydlęcia/ i tyle czworo soli do tego przydawszy/ każdego dnia dawać im tego lizać. Bydłu dychawicz:
Dychawicznemu bydłu toż czynić dobrze. Koniom dychawiczynym
Koń któryby był dychawiczny/ dla ciasnych piersi/ może wielkie mieć poratowanie tym sposobem: Wziąć korzenia Miarzowego/ Imbieru białego/
To wszystko co na mieley vtrzeć/ y tym sposobem iáko pierwszego vżywáć. Item.
Iny proch kosztu mnieyszego: Wźiąć korzeniá Miarzowogo cztery łoty/ Kurzey nyry poł łotá/ Naśienia Sczawikowego trzy ćwierći łotá. To miáłko vtárszy/ vżywáć przerzeczonym sposobem. Bydło od morowey zárázy záchowuie.
Bydło wszelákie od zarázy morowey záchowywa: Korzenia Miarzowego wziąć z łot álbo z połtorá/ według bydlęćiá/ y tyle czworo soli do tego przydawszy/ káżdego dniá dáwáć im tego lizáć. Bydłu dycháwicz:
Dycháwicznemu bydłu toż czynić dobrze. Koniom dycháwiczynym
Koń ktoryby był dycháwiczny/ dla ćiasnych pierśi/ może wielkie mieć porátowánie tym sposobem: Wźiąć korzenia Miarzowego/ Imbieru białeg^o^/
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 118
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
morowej zachowywa: Korzenia Miarzowego wziąć z łot albo z półtora/ według bydlęcia/ i tyle czworo soli do tego przydawszy/ każdego dnia dawać im tego lizać. Bydłu dychawicz:
Dychawicznemu bydłu toż czynić dobrze. Koniom dychawiczynym
Koń któryby był dychawiczny/ dla ciasnych piersi/ może wielkie mieć poratowanie tym sposobem: Wziąć korzenia Miarzowego/ Imbieru białego/ Cytwaru/ Piołynu/ Gałganu/ Lebiodki/ Fengrekowego nasienia/ Konopnego nasienia/ Bobku po dwa łoty. To wszytko utłukszy/ dawać mu z obrokiem przed wodą rano/ a na wieczor po napojeniu. Postrzały ynie rzeczy tkwiące z ciała wyciąga.
Postrzały z Rusznic/ z Luków/ także inne rzeczy w
morowey záchowywa: Korzenia Miarzowego wziąć z łot álbo z połtorá/ według bydlęćiá/ y tyle czworo soli do tego przydawszy/ káżdego dniá dáwáć im tego lizáć. Bydłu dycháwicz:
Dycháwicznemu bydłu toż czynić dobrze. Koniom dycháwiczynym
Koń ktoryby był dycháwiczny/ dla ćiasnych pierśi/ może wielkie mieć porátowánie tym sposobem: Wźiąć korzenia Miarzowego/ Imbieru białeg^o^/ Cytwaru/ Piołynu/ Gáłganu/ Lebiodki/ Fengrekowego naśienia/ Konopnego naśienia/ Bobku po dwá łoty. To wszytko vtłukszy/ dawáć mu z obrokiem przed wodą ráno/ á ná wieczor po nápoieniu. Postrzały ynie rzeczy tkwiące z ćiáłá wyćiąga.
Postrzały z Rusznic/ z Lukow/ tákże ine rzeczy w
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 118
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
