strawienia pieczystemi osobliwie. Pijać wino czerwone trzeba z wodką stalowaną kurzej nogi zmieszane. Trzeba też wypróżnić wilgotność grzeszącą/ a jeśli jest krwie pełność/ krwie upuścić z mediany/ jeśli nie masz przygotować wilgotność złą trzeba i okrocić ją syropem z rożej suchej/ z mirtilów/ i kurzej nogi/ z szczawin/ fiołków bronatnych/ miodunków/ i z tychże ziół wodkami/ i rożaną/ z stalowanymi/ w tym też przynależy zjeść Rebarbarum drag: 1. z rożą w cukrze łotów dwu. Przytym wszytkim na pępek przywinąć coby płód z mocniło/ jako jabłko pieczone/ z driakwią/ z cynamonem/ gozdzikami/ mastyrem/ a jeśliby
strawienia pieczystemi osobliwie. Piiáć wino czerwone trzebá z wodką stalowáną kurzey nogi zmieszáne. Trzebá też wyprożnić wilgotność grzeszącą/ á ieśli iest krwie pełność/ krwie vpuśćić z mediány/ ieśli nie masz przygotowáć wilgotność złą trzebá y okroćić ią syropem z rożey suchey/ z mirtilow/ y kurzey nogi/ z szczawin/ fiołkow bronatnych/ miodunkow/ y z tychże źioł wodkámi/ y rożáną/ z stalowánymi/ w tym też przynależy zieść Rhebárbárum drag: 1. z rożą w cukrze łotow dwu. Przytym wszytkim ná pępek przywinąć coby płod z mocniło/ iáko iábłko pieczone/ z dryakwią/ z cynámonem/ gozdźikámi/ mástyrem/ á ieśliby
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: D4
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
Iasminorum, abo szarłat zmoczony w winie pomieszanym z wodką melissy/ rożej/ fiołko: Naphtae, i z wyższemi prochami/ niech też w usta na czczo bierze. Kołaczek de gemmis, laetitiae galen. diamargarithon, diamoschi dul. diarrho: abb. triansandal. Z tych konfekt może urobić z syropem rożanym/ fiałkowym/ miodunek/ borakowym/ abo z tegoż kwiecia w cukrze przyprawnego/ i z wyższych prochów nieco/ którego syropu przydawszy uczynić lekwarz/ abo też morszelle z prochów/ cukru/ i z wodkami serdecznemi. Potrzecie gdy już brzemienna dziewiątego Księżyca dni kilka zarwie/ wszytkie ściszkające śrzodki/ tak zwierzchnie jako i do wnętrza ma opuścić/
Iasminorum, ábo szárłat zmoczony w winie pomieszánym z wodką melissy/ rożey/ fiołko: Naphtae, y z wyższemi prochámi/ niech też w vstá ná czczo bierze. Kołaczek de gemmis, laetitiae galen. diamargarithon, diamoschi dul. diarrho: abb. triansandal. Z tych konfekt może vrobić z syropem rożánym/ fiałkowym/ miodunek/ borakowym/ ábo z tegoż kwiećia w cukrze przypráwnego/ y z wyższych prochow nieco/ ktorego syropu przydawszy vczynić lekwarz/ ábo też morszelle z prochow/ cukru/ y z wodkámi serdecznemi. Potrzećie gdy iuż brzemienna dźiewiątego Kśiężycá dni kilká zárwie/ wszytkie śćiszkáiące śrzodki/ ták zwierzchnie iáko y do wnętrza ma opuśćić/
Skrót tekstu: CiachPrzyp
Strona: I
Tytuł:
O przypadkach białychgłów brzemiennych
Autor:
Piotr Ciachowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
poradniki, traktaty
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1624
Data wydania (nie wcześniej niż):
1624
Data wydania (nie później niż):
1624
pić/ przynamniej dwie godzinie przed oboim jedzeniem. Zatym dwakroć ranę każdego dnia opatrzyć/ Sztychflastr na nią kładąc/ a w ranę sztychową/ Balsamu/ niżej opisanego/ z Biedrzeńcu wpuszczać.
Balsam ten tak uczynisz: Weźmi świeżego ziela Sowiej strzały mniejszej/ póki w kłącze chropowate nie wyroście z szesnaście łotów/ białej albo Majowej Miodunki/ którą też Płucznikiem i Wątrobnym zielem zowiemy/ ośm łotów/ Leczywrzodu/ Stokroci/ Przetarzniku/ Głowienek/ Gęsiego poleju/ po cztery łoty/ Zanklu/ Podbiału szerokiego po dwu łotu: to wszystko w Moździerzu co nalepiej utłuc/ abo w donicy uwiercieć/ a Oliwy do tego funt kupiecki/ albo trzydzieści i dwa
pić/ przynamniey dwie godźinie przed oboim iedzeniem. Zátym dwákroć ránę każdego dniá opátrzyć/ Sztychflastr ná nię kłádąc/ á w ránę sztychową/ Bálsamu/ niżey opisánego/ z Biedrzeńcu wpusczáć.
Bálsam ten ták vczynisz: Weźmi świeżego źiela Sowiey strzały mnieyszey/ poki w kłącze chropowáte nie wyroście z szesnaśćie łotow/ białey álbo Máiowey Miodunki/ ktorą też Płucznikiem y Wątrobnym źielem zowiemy/ ośm łotow/ Leczywrzodu/ Stokroći/ Przetarzniku/ Głowienek/ Gęśiego poleiu/ po cztery łoty/ Zanklu/ Podbiału szerokiego po dwu łotu: to wszystko w Możdżerzu co nalepiey vtłuc/ ábo w donicy vwierćieć/ á Oliwy do tego funt kupiecki/ álbo trzydźieści y dwá
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 82
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
z octem. Też indzie miasto Pietruszki kładą go na mięso. Uszczknionym od Pajączego gonu.
Od Pajączego gonu/ to jest/ od Pająka na długich nogach ukąszonym/ jest lekarstwem: wziąwszy ćwierć łota korzenia jego miałko utartego/ przydać nasienia Rozmarynowego/ które Cachry Łacinnicy zowią/ albo przedniej mąki Pszenicznej/ albo Rojowniku/ albo Miodunki/ a z winem trunek uczynić. Przepukłym.
Przepukłym. Pokurczonym.
Pokurczonym/ korzeń barzo jest użyteczny/ warzony pijąc i plastrując. Szkodzi. Womitom.
Gdzieby tego ziela albo korzenia samego używał. Krztuszenie i womity rado czyni. Przeto ma być z Rutą używane. Poronienie Pan:
Poronienie płodu Paniom czyni/ korzeń
z octem. Też indźie miásto Pietruszki kłádą go ná mięso. Vsczknionym od Páiączego gonu.
Od Páiączego gonu/ to iest/ od Páiąká ná długich nogách vkąszonym/ iest lekárstwem: wźiąwszy ćwierć łotá korzeniá iego miáłko vtártego/ przydáć naśienia Rozmárynowego/ ktore Cachry Láćinnicy zowią/ álbo przedniey mąki Pszeniczney/ álbo Roiowniku/ álbo Miodunki/ á z winem trunek vczynić. Przepukłym.
Przepukłym. Pokurczonym.
Pokurczonym/ korzeń bárzo iest vżyteczny/ wárzony piiąc y plastruiąc. Szkodźi. Womitom.
Gdźieby teg^o^ źiela álbo korzeniá sámego vżywał. Krztuszenie y womity rádo czyni. Przeto ma być z Rutą vżywáne. Poronienie Pán:
Poronienie płodu Pániom czyni/ korzeń
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 101
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
w kotle ukropu wrzącego warzyć/ a rannemu rano/ i na noc/ po sześci łyżkach odmierzając/ ciepło dawać pić/ póki się rany nie zawrą dostatecznie/ które się barzo rychło po takowym trunku goją. Item.
Item, Rany wszelakie goi/ wziąć Rzepiku sześć garści/ Zanklu/ Pienięźniku/ Płucniku/ abo Majowej Miodunki po trzy garści/ Płonnego języka wołowego/ Potoczniku/ kwiecia z Głogu/ Powoju wonnego/ liścia Lankowego/ abo Konwaliowego/ Czartowego żebra/ świniego Mleczu/ abo podróżniku polnego co i Mniszą Główką drudzy zowią/ Biedrzeńcowego ziela bez korzenia/ Benedyktu z korzeniem/ po dwu garści/ liścia Kopytnikowego/ kwiatu Lipowego drzewa/ krwawniku
w kotle vkropu wrzącego wárzyć/ á ránnemu ráno/ y ná noc/ po sześći łyszkách odmierzáiąc/ ćiepło dáwáć pić/ poki się rány nie záwrą dostátecznie/ ktore się bárzo rychło po tákowym trunku goią. Item.
Item, Rány wszelákie goi/ wźiąć Rzepiku sześć gárści/ Zánklu/ Pienięźniku/ Płucniku/ ábo Máiowey Miodunki po trzy gárśći/ Płonnego ięzyká wołowego/ Potoczniku/ kwiećia z Głogu/ Powoiu wonnego/ liśćia Lankowego/ ábo Konwáliowego/ Czártowego źiebrá/ świniego Mleczu/ ábo podrożniku polnego co y Mniszą Głowką drudzy zowią/ Biedrzeńcowego źiela bez korzenia/ Benediktu z korzeniem/ po dwu gárśći/ liśćia Kopytnikowego/ kwiátu Lipowego drzewá/ krwawniku
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 276
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
nim zasypanim. Liszajom ciekącym.
Liszaje śliwiące i ciekące leczy/ także je zasypując prochem tego ziela. Nogom bolejącym podagrze.
Nóg bolenie do trzeciego dnia uskramia/ z oliwą utarty i tym przez trzy dni nogi nacierając. (Apud.)
Owa wszystkie te skutki ma/ które Brytanika/ także Wężownik/ albo gajowa Miedunka/ które i Pięciornik ma. Co się z opisania tych wszystkich baczyć może. Wodka z Kurzego ziela. Aqua Styllatitia Tormenillae.
Naprzystojniejszy czas i nalepszy/ do wyciągnienia z tego ziela wodki/ gdy na nawiętsze kwitnie/ co bywa w Maju/ i w Czerwcu/ biorąc go z korzeniem/ z nacią i z kwieciem
nim zásypánim. Liszáiom ćiekącym.
Liszáie śliwiące y ćiekące leczy/ tákże ie zásypuiąc prochem tego źiela. Nogom boleiącym podágrze.
Nog bolenie do trzećiego dniá vskrámia/ z oliwą vtárty y tym przez trzy dni nogi náćieráiąc. (Apud.)
Owa wszystkie te skutki ma/ ktore Brytániká/ tákże Wężownik/ álbo gáiowa Miedunká/ ktore y Pięćiornik ma. Co się z opisánia tych wszystkich baczyć może. Wodka z Kurzego źiela. Aqua Styllatitia Tormenillae.
Naprzystoynieyszy czás y nalepszy/ do wyćiągnienia z tego źiela wodki/ gdy ná nawiętsze kwitnie/ co bywa w Máiu/ y w Czerwcu/ biorąc go z korzeniem/ z náćią y z kwiećiem
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 314
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
Macicy.
Białychgłów maćcy nader wilgotnej/ i inym niedostatkom z zbytnich wilgotności w ciele będącym/ pod pomienioną miarą/ na noc kladąc się/ używany/ dobrze czyni. Rozsądek.
Z zupełnego i z dostatecznego od nas opisania tego ziołka/ każdy obaczyć może/ jeśli ma jaki kształt i podobieństwo z Wężownikiem/ abo z Gajową Miodunką/ jako niektórzy Herbuarzystowie chcą mieć/ i tak udają. Nie spominąm o skutkach/ któremi są sobie równe. Mylą się i ci którzy go Pięciornikiem własnym być twierdzą. Chocia z nim także jest podobnych skutków. Białawiec/ abo Srebrnik Włoski. Rozdz. 92.
Leucas, Leuce, et Leucea, Mesoleucon, Argentina
Máćicy.
Białychgłow máćcy náder wilgotney/ y inym niedostátkom z zbytnich wilgotnośći w ćiele będącym/ pod pomienioną miárą/ ná noc kládąc się/ vżywány/ dobrze czyni. Rozsądek.
Z zupełnego y z dostátecznego od nas opisánia tego źiołká/ káżdy obaczyć może/ iesli ma iáki kształt y podobieństwo z Wężownikiem/ ábo z Gáiową Miodunką/ iáko niektorzy Herbuárzystowie chcą mieć/ y ták vdáią. Nie spominąm o skutkách/ ktoremi są sobie rowne. Mylą się y ći ktorzy go Pięćiornikiem własnym bydź twierdzą. Choćia z nim tákze iest podobnych skutkow. Białáwiec/ ábo Srebrnik Włoski. Rozdź. 92.
Leucas, Leuce, et Leucea, Mesoleucon, Argentina
Skrót tekstu: SyrZiel
Strona: 315
Tytuł:
Zielnik
Autor:
Szymon Syreński
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Tematyka:
botanika, zielarstwo
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1613
Data wydania (nie wcześniej niż):
1613
Data wydania (nie później niż):
1613
, Jeśli swymi żartami nie tylko nie uczą, Ale gorszą i komu przymówką dokuczą, W podłej li materyjej wiersz nie wedle sznuru — Abo na prywet, abo oddać je do żuru. 217. NA TOŻ DRUGI RAZ
Z pomienionym, Wacławie, tegoż czekaj zdunem W swoich pismach od takich, co się im piołunem Miodunka staje w uściech, chociaż słodka. Są ci, Co im czosnkiem lilia, rdestem róża trąci. Niech zajęczego bobku, niech wąchają jaja, Co ni śmierdzi, ni pachnie, którzy zaraz z kraja, Począwszy czytać, moje potępiają karty, Że ludziom różnych stanów przymawiają żarty. Nie ludziom; grzechom ludzkim. To
, Jeśli swymi żartami nie tylko nie uczą, Ale gorszą i komu przymówką dokuczą, W podłej li materyjej wiersz nie wedle sznuru — Abo na prywet, abo oddać je do żuru. 217. NA TOŻ DRUGI RAZ
Z pomienionym, Wacławie, tegoż czekaj zdunem W swoich pismach od takich, co się im piołunem Miodunka staje w uściech, chociaż słodka. Są ci, Co im czosnkiem lilija, rdestem róża trąci. Niech zajęczego bobku, niech wąchają jaja, Co ni śmierdzi, ni pachnie, którzy zaraz z kraja, Począwszy czytać, moje potępiają karty, Że ludziom różnych stanów przymawiają żarty. Nie ludziom; grzechom ludzkim. To
Skrót tekstu: PotMorKuk_III
Strona: 126
Tytuł:
Moralia
Autor:
Wacław Potocki
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
fraszki i epigramaty, pieśni
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1688
Data wydania (nie wcześniej niż):
1688
Data wydania (nie później niż):
1688
Tekst uwspółcześniony:
tak
Tytuł antologii:
Dzieła
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Leszek Kukulski
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Warszawa
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Państwowy Instytut Wydawniczy
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1987
ludzi dostań serca świniego, pokraj, ususz, utrzyj na proch, dawaj po dwa skrupuły.
Item weźmi grzankę chleba potrząśnij ją popiołem, przyłóż ku sercu.
Item bańka na sucho stawiona na tym miejscu wielom pomaga.
Pomocne także są materace z ziół do przykładania ku sercu. Zioła są te: Melissa, Borak, Miodunka, Fiołki, Roża, parząc je w Winie dobrym. O afekcjach żołądka.
NAprzód na utracenie apetytu te w pospolitości służyć mogą sposoby.
Weźmi drzewa Gwajakowego łotów pięć, korzenia Tormentilli łotów dwa, Podróżnikowego tyleż, namocz w trzech garcach wody, warz aż trzecia część wywre, przecedź, schowaj na zimno, niech chory
ludźi dostań sercá świniego, pokray, ususz, utrzyi ná proch, daway po dwá skrupuły.
Item weźmi grzankę chlebá potrząśnij ią popiołem, przyłoż ku sercu.
Item báńka ná sucho stáwioná ná tym mieyscu wielom pomaga.
Pomocne tákże są máterace z źioł do przykłádánia ku sercu. Ziołá są te: Melissa, Borák, Miodunka, Fijałki, Roża, párząc ie w Winie dobrym. O áffekcyách żołądká.
NAprzod ná utracenie ápetytu te w pospolitośći służyć mogą sposoby.
Weźmi drzewá Gwaiákowego łotow pięć, korzenia Tormentilli łotow dwá, Podrożnikowego tylesz, námocz w trzech gárcách wody, warz ász trzećia część wywre, przecedź, schoway ná źimno, niech chory
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 154
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
tak do wnętrznego, jako i do powierzchownego używania.
Kwiat Różowy, Flores Rosarum.
Kwiat Bzowy, Flores Sambuci.
Fiołki, Violae, purpureae.
Kwiat Lilij wodnej. Flores Nymphae.
Kwiat Maczku polnego, Flores Papaveris erratici.
Sałata, Lactuca.
Kurza noga, Portulaca.
Szczaw, Acetola.
Borak, Borago.
Miedunka, Buglossum.
Nasiona siedmi Kminów, Seminá 7. Cominorum. na różne afekye.
Makowe główki, Capita papaveris.
Jądra z kostek Brzoskwiniowych, Nuclei PPersicorii.
Roschodnik, Sempervivum.
Ocet Rozowy, Acetum Rosaceum.
Ocet Rociany, Acetum Rutaceum.
Ocet Malinowy, Acetm Mororum rubi. Głowie szkodzące rzeczy.
OPium nad miare
ták do wnętrznego, iáko y do powierzchownego używánia.
Kwiát Rożowy, Flores Rosarum.
Kwiát Bzowy, Flores Sambuci.
Fijałki, Violae, purpureae.
Kwiát Lilij wodney. Flores Nymphae.
Kwiát Máczku polnego, Flores Papaveris erratici.
Sáłatá, Lactuca.
Kurzá nogá, Portulaca.
Szczaw, Acetola.
Borák, Borago.
Miedunka, Buglossum.
Naśioná śiedmi Kminow, Seminá 7. Cominorum. ná rożne áfekkye.
Mákowe głowki, Capita papaveris.
Jądra z kostek Brzoskwiniowych, Nuclei PPersicorii.
Roschodnik, Sempervivum.
Ocet Rozowy, Acetum Rosaceum.
Ocet Rociany, Acetum Rutaceum.
Ocet Malinowy, Acetm Mororum rubi. Głowie szkodzące rzeczy.
OPium nád miáre
Skrót tekstu: PromMed
Strona: 274
Tytuł:
Promptuarium medicum
Autor:
Anonim
Drukarnia:
Franciszek Cezary
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1716
Data wydania (nie wcześniej niż):
1716
Data wydania (nie później niż):
1716
