jedzenia i picia. Pij często: ale mało kiedy obiadujesz: Między obiadem zasię chciwość pochamujesz. Do jedzenia i picia: aże do wieczerzy/ Boć choroba ten napój sowicie odmierzy. Żebyś uszedł gryzącej w żołądku przykrości/ Niźli poczniesz wieczerzać/ zakrop twe wnętrzności. Po rybach każ na wety położyć orzechy/ Po mięście żołądkowi ser doda pociechy. Dosyć w jednym orzechu/ boć drugi zaszkodzi/ Trzeci kto zie/ ten na śmierć i chorobę godzi. Skoro ziesz świeże miękko uwarzone jaje/ Niechci chłopiec/ a co raz inszy kielich daje.
O Gruskach. Napój zdrowy na gruszki/ orzech rwie truciznę/ W Gruszkach/ bez
iedzenia y pićia. Piy często: ále máło kiedy obiáduiesz: Między obiádem záśię chciwość pochámuiesz. Do iedzenia y pićia: áże do wieczerzy/ Boć chorobá ten napoy sowićie odmierzy. Zebyś vszedł gryzącey w żołądku przykrośći/ Niźli poczniesz wieczerzáć/ zákrop twe wnętrznośći. Po rybách każ ná wety położyć orzechy/ Po mięście żołądkowi ser doda poćiechy. Dosyć w iednym orzechu/ boć drugi zászkodźi/ Trzeći kto zie/ ten ná śmierć y chorobę godźi. Skoro ziesz świeże miękko vwárzone iáie/ Niechći chłopiec/ á co raz inszy kielich dáie.
O Gruskách. Napoy zdrowy ná gruszki/ orzech rwie trućiznę/ W Gruszkách/ bez
Skrót tekstu: OlszSzkoła
Strona: C2
Tytuł:
Szkoła Salernitańska
Autor:
Hieronim Olszowski
Drukarnia:
Walerian Piątkowski
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
poradniki
Tematyka:
medycyna
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1640
Data wydania (nie wcześniej niż):
1640
Data wydania (nie później niż):
1640
, co je babami zwano. Gdzie się podziały? Jerozolimska szlachta wszytkie te baby (choć były dobre) wyniszczyła. Baba, rzeka pod Olkuszem, co się jej górnicy boją. Baby, gwiazdy, abo pleiades, czyli dżdżownice, drudzy zowię mamki Jowiszowe. Alec babie w szpitalu przynależy. Babę, kto w mięście nie bywał (pierwszy raz jadąc), musi w bramie miejskiej całować. Ba i na babim moście drugi zawoła, piche; by diabli furmanili. Jest też złota baba, o której Boter pisze: Tę bym rad pojął a po kawałku ukrawał, jak olenderskiego sera, cobym się smaczniej napijał.
Czemu
, co je babami zwano. Gdzie się podziały? Jerozolimska slachta wszytkie te baby (choć były dobre) wyniszczyła. Baba, rzeka pod Olkuszem, co się jej górnicy boją. Baby, gwiazdy, abo pleiades, czyli dżdżownice, drudzy zowię mamki Jowiszowe. Alec babie w szpitalu przynależy. Babę, kto w mięście nie bywał (pierwszy raz jadąc), musi w bramie miejskiej całować. Ba i na babim moście drugi zawoła, piche; by diabli furmanili. Jest też złota baba, o której Boter pisze: Tę bym rad pojął a po kawałku ukrawał, jak olenderskiego sera, cobym się smaczniej napijał.
Czemu
Skrót tekstu: MatłBabBad
Strona: 180
Tytuł:
Baba abo stary inwentarz
Autor:
Prokop Matłaszewski
Miejsce wydania:
nieznane
Region:
nieznany
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
utwory synkretyczne
Gatunek:
satyry
Tematyka:
obyczajowość
Poetyka żartu:
tak
Data wydania:
1690
Data wydania (nie wcześniej niż):
1690
Data wydania (nie później niż):
1690
Tekst uwspółcześniony:
tak
Tytuł antologii:
Polska satyra mieszczańska. Nowiny sowiźrzalskie
Redaktor wersji uwspółcześnionej:
Karol Badecki
Miejsce wydania wersji uwspółcześnionej:
Kraków
Wydawca wersji uwspółcześnionej:
Polska Akademia Umiejętności
Data wydania wersji uwspółcześnionej:
1950
to jest Pietnastym Dniem, ante primam Iunii; potym Decimo quarto ante Calendas Iunii; potym Decimo tertio Calendas Iunii, i tak konsekwenter: Ostatni zaś Dzień kończący się Miesiąca naprzykład Maja, zowie się Priaje Calendarum Junii, niby w Wigilią zaczynającego Juniusza. A potym się mówi: Ipsis Calendis Iunii. Wiele zaś który Mięsiąc ma dni, tych które się zowią Kalendami, (a łepiejby ante Kalendami) to jest dni tych, które się zaczynają od pół Miesiąca pierwszego, a kóńczą się na dniu pierwszym Miesiąca następującego, Wiersz uczy mający 12 słów, i na każdy Miesiąc jedne słowo służące: w każdym słowie z tych wielkie litery pierwsze wyrażają
to iest Pietnastym Dniem, ante primam Iunii; potym Decimo quarto ante Calendas Iunii; potym Decimo tertio Calendas Iunii, y tak consequenter: Ostatni zaś Dzień kończący się Miesiąca náprzykład Maia, zowie się Priáie Calendarum Iunii, niby w Wigilią zaczynaiącego Iuniusza. A potym się mowi: Ipsis Calendis Iunii. Wiele zaś ktory Mięsiąc ma dni, tych ktore się zowią Kalendami, (a łepieyby ante Kalendami) to iest dni tych, ktore się zaczynaią od puł Miesiąca pierwszego, a kóńczą się na dniu pierwszym Miesiąca następuiącego, Wiersz uczy maiący 12 słow, y na każdy Miesiąc iedne słowo służące: w każdym słowie z tych wielkie litery pierwsze wyrażaią
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 196
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
jednak miasto Akademii, mają Szkoły w Kijowie dosyć sławne, ale największej nie mające Ozdoby, Unionem z Rzymskim Kościołem.
SPECYFIKACJA AKADEMII Wszystkich w Świecie z Windelina, Lochnera, Nidendorfa, Pikcinella, i innych Autorów odemnie zebranych, z adnotacją Roku którego jest fundowana która, i co w której osobliwego.
W AFRYCE w Mięście Aleksandryj otworzona była Universitas przed Chrystusem lat 330. której tam teraz nec vestigium.
W HISZPANII, LUZYTANII AKADEMIE są sequentes.
SALMATYCEŃSKA fundowana Roku 1404. prznz Alfonsa VIII. Króla od Marcina V. Papieża potwierdżona, Intraty mająca 30. tysięcy Czerwonych Złotych, nad inne Przywilejami nadana od Papieżów i Królów. Profesor lat 20
iednak miasto Akademii, maią Sżkoły w Kiiowie dosyć sławne, ále naywiększey nie maiące Ozdoby, Unionem z Rzymskim Kościołem.
SPECYFIKACYA AKADEMII Wszystkich w Swiecie z Windelina, Lochnera, Nidendorffá, Pikcinella, y innych Autorow odemnie zebranych, z adnotacyą Roku ktorego iest fundowana ktora, y co w ktorey osobliwego.
W AFRYCE w Mięście Alexandryi otworzona była Universitas przed Chrystusem lat 330. ktorey tam teraz nec vestigium.
W HISZPANII, LUZYTANII AKADEMIE są sequentes.
SALMATYCENSKA fundowana Roku 1404. prznz Alfonsa VIII. Krola od Marcina V. Papieża potwierdżona, Intraty máiąca 30. tysięcy Czerwonych Złotych, nad inne Przywileiámi nádana od Papieżow y Krolow. Profesor lat 20
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 388
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
Rocharda Simoniusa; ale zakazana Roku 1702. Druga tamże komunikowana Luci publicae Wersja Paschaziusza Kwesnella Presbitera Oratorii, także po Francusku wydana, a ta jest wyklęta ze stu i jedną Propozycjami od Klemensa XI Iansenismum redolentibus, Roku 1718 przez swą konstytucję zaczynającą się Unigenitus Trzecia także Francuska Wersia, Traductio Montensis intytułowana, w Mons vulgo Bergen Mięście Hannonii drukowana, od Klemensa IX. i od Innocencjusza XI Papieżów kondemnowana, dla eksplikacyj mniej się z kościelną nauką zgadzającej. Co BIBLIA PARYSKA, POLiGLOTTA, Hebrajska, Samarytańska, Chaldejska, Grecka, Syriacka, Arabska, Łacińska w dziesięciu Tomach wydrukowana w Paryżu Roku 1645, a to pracą i kosztem Gwidona Michała Leglaj i
Rocharda Simoniusa; ale zakazana Roku 1702. Druga tamże kommunikowana Luci publicae Wersya Paschaziusza Kwesnellá Presbitera Oratorii, także po Francusku wydana, a ta iest wyklęta ze stu y iedną Propozycyami od Klemensa XI Iansenismum redolentibus, Roku 1718 przez swą konstytucyę zaczynáiącą się Unigenitus Trzecia także Francuska Wersia, Traductio Montensis intytułowana, w Mons vulgo Bergen Mięście Hannonii drukowana, od Klemensa IX. y od Innocencyusza XI Papieżow kondemnowana, dla explikacyi mniey się z kościelną nauką zgadzaiącey. Co BIBLIA PARYSKA, POLYGLOTTA, Hebrayska, Samaritańska, Chaldeyska, Grecka, Syriacka, Arabska, Łacińska w dziesięciu Tomach wydrukowana w Paryżu Roku 1645, á to pracą y kosztem Gwidona Michała Leglay y
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 590
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
; co oboje Wenetowie trzymając, mają Raguzanów w musztuku. Opłaca się Turkom i Wenetom. Przedmieście prżyozdobione Pałacami. W Mieście wiele pięknych Kościołów, pełnych Relikwii, Świętych. Jest tam znaczna Porcja Ligni Sacrae Crucis, i Pieluszka jedna Dzieciny JEZUSA. Błażej Z. jest Patronem Miasta; na jego Święto wielkie z Procesją po Mięście Nabożeństwo, dni cztery trwające: Wiarę bowiem trzymają Katolicką. W Południe na Fest namieniony tańce wyprawują po Mieście Wieśniaczki, do pierzcienia się ubiegając. Raguzanie sami w Maszkach przy Karnawałach, wstrojach z włóczniami do okien pomarańcze cytryny etc. rzucają do Dam pięknie ubranych stojących wtedy w oknach Stancyj i Domów swoich. Damy tameczne
; co oboie Wenetowie trzymaiąc, maią Raguzanow w musztuku. Opłaca się Turkom y Wenetom. Przedmieście prżyozdobione Pałacami. W Mieście wiele pięknych Kościołow, pełnych Relikwii, Swiętych. Iest tam znaczna Porcya Ligni Sacrae Crucis, y Pieluszka iedna Dzieciny IEZUSA. Błażey S. iest Patronem Miasta; na iego Swięto wielkie z Processyą po Mięście Nabożeństwo, dni cztery trwaiące: Wiarę bowiem trzymaią Katolicką. W Południe na Fest namieniony táńce wyprawuią po Mieście Wieśniaczki, do pierzcienia się ubiegaiąc. Raguzanie sami w Maszkach prźy Karnawałach, wstroiach z włoczniami do okien pomarańcze cytryny etc. rzucaią do Dam pięknie ubranych stoiących wtedy w oknach Stancyi y Domow swoich. Damy tameczne
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 291
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
dobrze ufortifikowane dwiema Cytadellami; ma swego Arcybiskupa. i Obywatelów, to Schizmatyków, to Unitów, to Rzymskich Katolików. Ciało Z. Spirydiona Biskupa jest w Kościele Uniackim, nie dające się olim wziąć cudem do Wenecyj.
Insuła ZANTE na morzu Jonickim obfita w drogie owoce, wody nie ma słodkiej, aż z winem ciasto mieszą na chleb. Insuła CERYGO, u dawnych Cytera, tak zwana od Miasta tegoż imienia, gdzie się Wenus urodziła, skąd się zowie Cyteraea. Całego świata, praecipue o TURCJi.
Na Insule NEGROPONTE niegdy Chalcis, Eubaea, Elorygos, jest Miasto Chalcis, vulgo Negroponte z dwiema Kasztelami, i mostem, którym się
dobrze ufortifikowane dwiema Cyttadellami; ma swego Arcybiskupa. y Obywatelow, to Schizmatykow, to Unitow, to Rzymskich Katolikow. Ciało S. Spiridiona Biskupa iest w Kościele Uniackim, nie daiące się olim wziąć cudem do Wenecyi.
Insuła ZANTE ná morzu Ionickim obfita w drogie owoce, wody nie ma słodkiey, aż z winem ciasto mieszą ná chleb. Insuła CERYGO, u dawnych Cythera, tak zwana od Miasta tegoż imienia, gdzie się Wenus urodziła, zkąd się zowie Cytheraea. Całego świata, praecipuè o TURCII.
Na Insule NEGROPONTE niegdy Chalcis, Eubaea, Elorigos, iest Miasto Chalcis, vulgo Negroponte z dwiemá Kasztelami, y mostem, ktorym się
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 439
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
, sub Zona torrida leżącym, są te Kraje: TERRA FIRMA albo CASTILIA złota od abundancyj tego Minerału. W tej ziemi jeszcze non totaliter zawojowani Obywatele, osobliwie mieszkający w górach, na wolności zbujani, Hiszpanom się opierają. Cięszko na nich natrzeć dla strzał jadowitych. Człeka złapawszy żażywają, jak zwierzyny. Adorują Słońce, Mięsiąc, przecież nieśmiertelność Duszy przyjmują. Księża u nich za Cerulików, rany ciała, nie Dusz lęczą. Jest tu sok z drzewa pewnego płynący, gojący wszelkie rany. Jest i drzewko Dragonara, z której dobywają krwie, do Aptek bardzo pomocnej. Prowincja tutejsza KARTAGIŃSKA bogata jest w Pieprz i w Balsam: której Stolicą
, sub Zona torrida leżącym, są te Kraie: TERRA FIRMA albo CASTILIA złota od abundancyi tego Minerału. W tey ziemi ieszcze non totaliter zawoiowani Obywatele, osobliwie mieszkaiący w gorach, na wolności zbuiani, Hiszpanom się opieraią. Cięsżko na nich natrzeć dla strzał iadowitych. Człeka złapawszy żażywaią, iak zwierzyny. Adoruią Słońce, Mięsiąc, przecież nieśmiertelność Duszy przyimuią. Xięża u nich za Cerulikow, rany ciała, nie Dusz lęczą. Iest tu sok z drzewa pewnego płynący, goiący wszelkie rany. Iest y drzewko Dragonara, z ktorey dobywaią krwie, do Aptek bardzo pomocney. Prowincya tuteysza KARTAGINSKA bogata iest w Pieprz y w Balsam: ktorey Stolicą
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 608
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
Cochinillia zwane, do Koloryzowania służące, które zasuszywszy, do Hiszpanii-exportantur, i tam bardzo popłacają. Znajduje się tam i PALMA Indyjska, COCOS zwana, i drzewo i frukt jednego nazwiska. Cocos jest owoc wielkością melona, póki zielony ma w sobie likwor specie mleka zażywany podczas gorąca, gdyż ma chłodzącą qualitatem. Co mięsiąc te drzewo jedną wydaje gałąź, a przez Rok 12. jedne większe, co są starsze, drugie mniejsze co świeższe. Robią z niego kubki naprzeciw truciźnie, owszem i paciorki, puszeczki, tabakierki, etc. Ródzi się w Amerykańskich tych Krajach Sant Jan, de Puerto Rico, i innych miejscach; różne też są
Cochinillia zwane, do Koloryzowania służące, ktore zasuszywszy, do Hiszpanii-exportantur, y tam bardzo popłacaią. Znayduie się tam y PALMA Indyiska, COCOS zwana, y drzewo y frukt iednego nazwiska. Cocos iest owoc wielkością melona, poki zielony ma w sobie likwor specie mleka zażywany podczas gorąca, gdyż ma chłodzącą qualitatem. Co mięsiąc te drzewo iedną wydaie gałąź, á przez Rok 12. iedne większe, co są starsze, drugie mnieysze co swieższe. Robią z niego kubki naprzeciw truciźnie, owszem y paciorki, puszeczki, tabakierki, etc. Rodzi się w Amerykańskich tych Kraiach Sant Ian, de Puerto Rico, y innych mieyscach; rożne też są
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 624
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
? W umartwieniu starego człowieka/ a obżywieniu nowego. Więtszy.
89 Co zowiesz umartwieniem starego człowieka?
Prawdziwie i z serca żałować/ iż grzechy swojemi obraziłes Pana Boga: a przytym co dalej to więcej/ grzechem wszelakim się brzydzić/ a zpilnością się go strzec.
90 A obżywienie nowego człowieka jako rozumiesz?
Mieś wesele prawdziwew Bogu przez Krystusa/ a chętliwym sercem/ i powolną myślą jemu służyć/ w prawując się w uczynki dobre/ według woli Bożej.
91 Któreż są uczynki dobre?
Tylko te/ które z prawej wiary pochodzą/ a z zakonem Bożym będąc zgodne/ ku chwale samegoż Boga ściągają się. A te
? W umartwieniu stárego człowieká/ á obżywieniu nowego. Więtszy.
89 Co zowiesz vmartwieniem stárego człowieká?
Prawdźiwie y z sercá żáłowáć/ iż grzechy swoiemi obraźiłes Páná Bogá: á przytym co dáley to więcey/ grzechem wszelákim śię brzydzić/ á zpilnośćią śię go strzedz.
90 A obżywienie nowego człowieká iáko rozumiesz?
Mieś wesele prawdźiwew Bogu przez Krystusá/ á chętliwym sercem/ y powolną myślą iemu służyć/ w práwuiąc się w vczynki dobre/ według woli Bożey.
91 Ktoreż są vczynki dobre?
Tylko te/ ktore z práwey wiáry pochodzą/ á z zakonem Bożym będąc zgodne/ ku chwale sámegoż Bogá śćiągáią śię. A te
Skrót tekstu: RybMKat
Strona: 39
Tytuł:
Katechizmy
Autor:
Maciej Rybiński
Drukarnia:
Andrzej Hünefeld
Miejsce wydania:
Gdańsk
Region:
Pomorze i Prusy
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
pisma religijne
Tematyka:
religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1619
Data wydania (nie wcześniej niż):
1619
Data wydania (nie później niż):
1619
