cierniów etc. czyni go twardym. SZTUKA WĘGLARSKA. Tu Pan Duhamel na prawdziwy trafił punkt. Kruchość albo gipkość węgli według mego zdania nic więcej nie jest jak wymysłem i pretekstem wysokich pieców i hutników żelaza, którym albo błędy swoje w przerobieniu miner popełnione wymawiają, albo swój nie dozór w nie pilnowaniu, kiedy się natura miner ich w dołach się odmienia, zasłaniają. Nie jestem bynajmniej temu przeciwny, że węgle czasem mogły by nabyć własności osobliwej nawet arsenicznej, któraby nie jako żelazo kruchym czynić mogła. Ale się to trafia tylko w bardzo rzadkich okolicznościach; skąd przez to nie można podzielić w powszechności węgle na kruche i gipkie, a tym
cierniow etc. czyni go twardym. SZTUKA WĘGLARSKA. Tu Pan Duhamel na prawdziwy trafił punkt. Kruchość albo gipkość węgli według mego zdania nic więcey nie iest iak wymysłem y pretextem wysokich piecow y hutnikow żelaza, ktorym albo błędy swoie w przerobieniu miner popełnione wymawiaią, albo swoy nie dozor w nie pilnowaniu, kiedy się natura miner ich w dołach się odmienia, zasłaniaią. Nie iestem bynaymniey temu przeciwny, że węgle czasem mogły by nabyć własnosci osobliwey nawet arseniczney, ktoraby nie iako żelazo kruchym czynić mogła. Ale się to trafia tylko w bardzo rzadkich okolicznosciach; zkąd przez to nie można podzielić w powszechnosci węgle na kruche y gipkie, a tym
Skrót tekstu: DuhMałSpos
Strona: 36
Tytuł:
Sposób robienia węglów czyli sztuka węglarska
Autor:
Henri-Louis Duhamel Du Monceau
Tłumacz:
Jacek Małachowski
Drukarnia:
Michał Gröll
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1769
Data wydania (nie wcześniej niż):
1769
Data wydania (nie później niż):
1769
Toż czyni loch Pyrmontański z którego kamienie kopią, i studnia na wyspie Vecti nazwanaej. Dymy miedzi rozpalonej, węglów tak z drzewa, jako i kopanych, wapory wodki winnej, olejku terpentynowego, drzewa dębowego zielonego, wina i piwa burzących się, duszą ludzi i zwierzęta. Jak wielu studzienników studnie stare czyszczących, kopaczów miner znagła wypadające kurzawy na miejscu położyły. Przydajmy do tego, iż z komet nierównie większy ogień, niż jest żelaza albo miedzi rozpalonej kurzawy wypędza. W Chartres we Francyj siedm osób nagle udusiło się jedna po drugiej od waporów węglów rozżarzonych, które w piwnicy piekarza jednego[...] były. Histo: de akademie des ściences 1710.
Toż czyni loch Pyrmontański z ktorego kamienie kopią, y studnia na wyspie Vecti nazwanaey. Dymy miedzi rozpaloney, węglow tak z drzewa, iako y kopanych, wapory wodki winney, oleyku terpentynowego, drzewa dębowego zielonego, wina y piwa burzących się, duszą ludzi y zwierzęta. Jak wielu studziennikow studnie stare czyszczących, kopaczow miner znagła wypadające kurzawy na mieyscu położyły. Przydaymy do tego, iż z komet nierownie wiekszy ogień, niż iest żelaza albo miedzi rozpaloney kurzawy wypędza. W Chartres we Francyi siedm osob nagle udusiło się iedna po drugiey od waporow węglow rozżarzonych, ktore w piwnicy piekarza iednego[...] były. Histo: de academie des sciences 1710.
Skrót tekstu: BohJProg_I
Strona: 282
Tytuł:
Prognostyk Zły czy Dobry Komety Roku 1769 y 1770
Autor:
Jan Bohomolec
Drukarnia:
Drukarnia J.K.M. i Rzeczypospolitej w Kollegium Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
traktaty
Tematyka:
astronomia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1770
Data wydania (nie wcześniej niż):
1770
Data wydania (nie później niż):
1770
, nie złotem kupiona bywa; a cząstka jej jakakolwiek bojaźnią się Bożą otrzymuje. Job Cierpiący. Najskrytsze zaś natury sekreta, samemu tylko BOGU jawne być muszą. Wiersz Dwudziesty ósmy.
MA swe początki śrebro, gdzie je kopią I złoto miejsce, na którym je topią Z ziemie żelazna znajduje się ruda, A z roztopionych miner, miedź się uda. Dał BÓG ciemnościom czas do obaczenia, Zgon zaś wszelkiego uważa stworżenia, Zna zatwardziałe serca i kamienne, Które być niechcą w ślepocie odmienne. On Synów śmierci na przepaść skazanych, Ogniem od swoich rozdzieli Wybranych, Albowiem ustaw przestrzegać niechcieli, I w wyniszczeniu człeka nie widzieli. Tak Ziemia
, nie złotem kupiona bywa; á cząstka iey iákakolwiek boiáźnią się Bożą otrzymuie. Job Cierpiący. Nayskrytsze záś nátury sekretá, sámemu tylko BOGU iáwne bydź muszą. Wiersz Dwudźiesty ośmy.
MA swe początki śrebro, gdźie ie kopią I złoto mieysce, ná ktorym ie topią Z źiemie żelazna znayduie się ruda, A z rostopionych miner, miedź sie uda. Dał BOG ćiemnośćiom czás do obaczenia, Zgon záś wszelkiego uważa stworżenia, Zna zatwardźiałe sercá i kamienne, Ktore bydź niechcą w ślepoćie odmienne. On Synow śmierći ná przepaść skazánych, Ogńiem od swoich rozdźieli Wybránych, Albowiem ustaw przestrzegáć niechćieli, I w wyniszczeniu człeká nie widźieli. Ták Ziemia
Skrót tekstu: ChrośJob
Strona: 101
Tytuł:
Job cierpiący
Autor:
Wojciech Stanisław Chrościński
Drukarnia:
Drukarnia Ojców Scholarum Piarum
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
mieszany
Rodzaj:
epika
Gatunek:
poematy epickie
Tematyka:
religia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1705
Data wydania (nie wcześniej niż):
1705
Data wydania (nie później niż):
1705
to dla dna, którego korytem płyną. To dla różnego koloru meatów, którymi się farbują. To dla refleksyj słonecznych promieni, i światła, mieniących powierzchnią aparencją wody. To dla mikstury z mułem, i różnemi ekshalacjami ziemnemi. Biały kolor mają wody, które przez srebrne, kreciane góry płyną. Żółtawy, które złotymi minerami, aurypigmentem, glinką, się farbują, lub żółty piasek na dnie mają. Czarny, które przechodzą przez żelazne góry, ziemię marglowatą, rodzainą olszyny, dębiny. Sama głębizna, albo iłowate dno czarny kolor czyni. Toż mówić o innych kolorach.
8vo. Różnych wody zrodeł różne są własności. Jako w
to dla dna, ktorego korytem płyną. To dla rożnego koloru meatow, ktorymi się farbuią. To dla reflexyi słonecznych promieni, y swiatła, mieniących powierzchnią apparencyą wody. To dla mixtury z mułem, y rożnemi exchalácyami ziemnemi. Biały kolor maią wody, ktore przez srebrne, kreciane gory płyną. Zołtawy, ktore złotymi minerami, aurypigmentem, glinką, się farbuią, lub żołty piasek ná dnie maią. Czarny, ktore przechodzą przez żelazne gory, ziemię marglowatą, rodzainą olszyny, dębiny. Sama głębizna, álbo iłowate dno czarny kolor czyni. Toż mowić o innych kolorach.
8vo. Rożnych wody zrodeł rozne są własności. Jáko w
Skrót tekstu: BystrzInfElem
Strona: T4
Tytuł:
Informacja elementarna
Autor:
Wojciech Bystrzonowski
Miejsce wydania:
Lublin
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
fizyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1743
Data wydania (nie wcześniej niż):
1743
Data wydania (nie później niż):
1743
u ciebie Wron, wilków, kruków, srok; i psów gromada. Którzy targając trupy, ścierwem tyją A nad twą klęską, wespół z tobą wyją. 97. Nie Arabia; nie Cypr poświęcony Ani bogaty Seres w swym jedwabiu Nie Stamboł pyszny, nie Egipskie strony Ani Syene w twym podobna wabiu Nie Indianin w Minerach zrodzony Ani najpierwszy Asur po korabiu; I najbogatszy Pers miedzy wszytkiemi Niezrownał z tobą o Węgierska ziemi. 98. Teraześ tańsza, i po tym zburzeniu Prawie Trojańskim, od siebie daleko, Mizerny twoich obfitości cieniu, Kochańsza przedtym, nad hyble pasieko. Jakoś w dzisiejszym odmienna ginieniu! Ale już Obróć zrzenicę powieko
v ćiebie Wron, wilkow, krukow, srok; y psow gromádá. Ktorzy tárgáiąc trupy, śćierwem tyią A nád twą klęską, wespoł z tobą wyią. 97. Nie Arabia; nie Cypr poświęcony Ani bogáty Seres w swym iedwábiu Nie Stámboł pyszny, nie AEgyptskie strony Ani Syene w twym podobna wabiu Nie Indyánin w Minerách zrodzony Ani naypierwszy Assur po korabiu; Y naybogátszy Pers miedzy wszytkiemi Niezrownał z tobą o Węgierska źiemi. 98. Teraześ táńsza, y po tym zburzeniu Práwie Troiáńskim, od śiebie dáleko, Mizerny twoich obfitośći ćieniu, Kocháńsza przedtym, nád hyble páśieko. Iákoś w dźiśieyszym odmienna ginięniu! Ale iuż obroć zrzenicę powieko
Skrót tekstu: ChrośTrąba
Strona: D4
Tytuł:
Trąba wiekopomnej sławy
Autor:
[Chrościński Wojciech Stanisław]
Drukarnia:
Karol Ferdynand Schreiber
Miejsce wydania:
Warszawa
Region:
Mazowsze
Typ tekstu:
wiersz
Rodzaj:
liryka
Gatunek:
panegiryki
Tematyka:
polityka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1684
Data wydania (nie wcześniej niż):
1684
Data wydania (nie później niż):
1684
/ Herniców/ Samnitów/ Lukanów. Co się tycze Kaualeriej/ ten król ma nalepsze stada końskie w Europie/ to jest Gianetti w Hiszpaniej/ i zawodniki w Neapolim: ma też i Burgundskie/ które mają przodek miedzy końmi Francuskiemi: ma i Flanderskie nalepsze z Niemieckich. Znać że sama natura chciała opatrzyć te to ludzie minerami żelaznemi w Biscaliej/ w Ghipuszcę/ i w Molinie: szpadami w Bajonie/ w Belbao/ w Tolosecie/ w Calatajut: warstatami do rynsztynków w Mediolanie/ i w Neapolim/ i w Bolduk: i obmyślić je żywnością z szpichlerzów nieprzebranych Apuliej/ Sycylii/ Sardyniej/ Artesiej/ Casztiliej/ Andalogiej: także dostatkiem win
/ Hernicow/ Sámnitow/ Lukanow. Co się tycze Káuáleriey/ ten krol ma nalepsze stádá końskie w Europie/ to iest Giánetti w Hiszpániey/ y zawodniki w Neápolim: ma też y Burgundskie/ ktore máią przodek miedzy końmi Fráncuskiemi: ma y Flánderskie nalepsze z Niemieckich. Znáć że sámá náturá chćiáłá opátrzyć te to ludźie minerámi żeláznemi w Biscáliey/ w Ghipuszcę/ y w Molinie: szpadámi w Báionie/ w Belbáo/ w Tolosećie/ w Cálátáiut: wárstátámi do rynsztynkow w Mediolánie/ y w Neápolim/ y w Bolduk: y obmyślić ie żywnośćią z szpichlerzow nieprzebránych Apuliey/ Siciliey/ Sárdiniey/ Artesiey/ Cásztiliey/ Andálogiey: tákże dostátkiem win
Skrót tekstu: BotŁęczRel_III
Strona: 190
Tytuł:
Relacje powszechne, cz. III
Autor:
Giovanni Botero
Tłumacz:
Paweł Łęczycki
Drukarnia:
Mikołaj Lob
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
opisy geograficzne
Tematyka:
egzotyka, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1609
Data wydania (nie wcześniej niż):
1609
Data wydania (nie później niż):
1609
do śmierci uczyć, jak wiele tą swoją pokorą profitował przed Bogiem, zeznał, pokazawszy się po śmierci, umarł w Ostrogu 1713. Del
¤DELATI Jan Delati Kapitan w wojsku Litewskim, w ekspedycjach Moskiewskich i Kozackich doznanej odwagi i męstwa, nobilitowany na sejmie 1662. Konst. fol. 22. któremu przydają, że był Minierem, i że gdy minę do Zamku Wileńskiego zapalał, z działa mu rękę ustrzelono.
¤DELPACY herbu Gozdawa. Franciszek Delpacy na sejmie 1658. otrzymał indygenat, a ponim Wawrzeniec brat jego rodzony stryjeczny, dla męstwa swego do tejże prerogatywy przypuszczony przez Konstytucją 1662. fol: 40. był Kapitanem na ten czas pieszym
do śmierci uczyć, iák wiele tą swoią pokorą profitował przed Bogiem, zeznał, pokazáwszy się po śmierci, umárł w Ostrogu 1713. Del
¤DELATI Jan Delati Kápitan w woysku Litewskim, w expedycyách Moskiewskich y Kozáckich doznaney odwagi y męstwá, nobilitowány ná seymie 1662. Const. fol. 22. ktoremu przydáią, że był Minierem, y że gdy minę do Zamku Wileńskiego zapalał, z dźiałá mu rękę ustrzelono.
¤DELPACY herbu Gozdawa. Fránciszek Delpacy ná seymie 1658. otrzymał indygenat, á ponim Wáwrzeniec brát iego rodzony stryieczny, dla męstwá swego do teyże prerogátywy przypuszczony przez Konstytucyą 1662. fol: 40. był Kápitánem ná ten czás pieszym
Skrót tekstu: NiesKor_II
Strona: 36
Tytuł:
Korona polska, t. II
Autor:
Kasper Niesiecki
Drukarnia:
Collegium lwowskiego Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
herbarze
Tematyka:
historia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1738
Data wydania (nie wcześniej niż):
1738
Data wydania (nie później niż):
1738
spokojnego nie miałam, jakom tylko rozsądek wzięła rozeznania złe od dobrego. Urodziłam się w Ojczyźnie Włoskiej między Górami Alpejskiemi, gdzie rzeka Doara w morze od wschodu wpada, a rzeka Po, od południa, od Zachodu i pułnocy kraina górami i skałami opasana. Ten kraj, dobrze wiadomy wszystkim dla obfitości Minierów złotych, dla których ubogaceni Mięszkańcy, nie raz panu swemu rebelizować musieli. W Urodżaje także niemniej obfita kraina. Dla tego czynię Ojczyzny mojej deskrypcją, żebym do zrozumienia podała, co Ojcu memu gdym się urodziła, za omen dała wieszczka pewna, która wędrując po świecie dosyć, tajemnie góry one przechodząc; z
spokoynego nie miáłam, iákom tylko rozsądek wźięła rozeznania złe od dobrego. Urodźiłam się w Oyczyźnie Włoskiey między Gorami Alpeyskiemi, gdźie rzeka Doára w morze od wschodu wpada, á rzeka Po, od południa, od Záchodu y pułnocy kraina gorámi y skałámi opasana. Ten kray, dobrze wiádomy wszystkim dla obfitośći Minierow złotych, dla ktorych ubogáceni Mięszkańcy, nie raz pánu swemu rebellizowáć muśieli. W Urodźáie tákże niemniey obfita kráiná. Dla tego czynię Oyczyzny moiey deskrypcyą, żebym do zrozumienia podáłá, co Oycu memu gdym się urodźiła, zá omen dała wieszczka pewna, ktora wędruiąc po świećie dosyć, táiemnie gory one przechodząc; z
Skrót tekstu: UrfeRubJanAwan
Strona: 2
Tytuł:
Awantura albo Historia światowe rewolucje i niestatecznego alternatę szczęścia zamykająca
Autor:
Honoré d'Urfé
Tłumacz:
Jan Karol Rubinkowski
Drukarnia:
Jan Ludwik Nicolai
Miejsce wydania:
Toruń
Region:
Pomorze i Prusy
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
epika
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1741
Data wydania (nie wcześniej niż):
1741
Data wydania (nie później niż):
1741
