zimie zielonością się popisuje zawsze. Jest samo w sobie czarne bez żadnego farbowania. Ścięte to drzewo zdaje się obracać w kamień, takiej nabiera twardości: w wodzie tonie jak kamień. W ogniu chyba by z wolna i długo nie pali się i odor z siebie wydaje przyjemny. Jest też Heban artificjalny, alias z drzewa morwowego w oliwie lat 9. albo 10. macerowanego. W Holandii, tego Hebanu zmyślonego, po 2. albo 3. złote funt przedają.
HEDERA alias Bluszcz drzewo ustawnie się zieleniejące, po drugim do góry dźwigające się, ale z jego szkodą, bo do szczętu wszelką wilgoć z owego wysuszy drzewa: tak dalece że
zimie zielonością się popisuie zawsze. Iest samo w sobie czarne bez żadnego farbowania. Scięte to drzewo zdaie się obracać w kamień, takiey nabiera twardości: w wodzie tonie iak kamień. W ogniu chyba by z wolna y długo nie pali się y odor z siebie wydaie przyiemny. Iest też Heban artificialny, alias z drzewa morwowego w oliwie lat 9. albo 10. macerowanego. W Hollandii, tego Hebanu zmyslonego, po 2. albo 3. złote funt przedaią.
HEDERA alias Bluszcz drzewo ustawnie się zielenieiące, po drugim do gory dzwigaiące się, ale z iego szkodą, bo do szczętu wszelką wilgoć z owego wysuszy drzewa: tak dalece że
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 327
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
cięcie szkodzi. Są też O Ekonomice, mianowicie o Drzewach.
drzewa takiej natury, że zbytniego potrzebują ciepła, jakoto: pieprz, dla tego w Malabar gorącym rodzi się kraju, i Palmy rodzące frukt, daktyle. Drugie lubią zimno, jako jałowiec i kasztany: inne tłustej pretendują ziemi, jako to figowe i morwowe drzewa; inne piaszczystej, jako modrzew, sosna etc. Wilgoć która jest w drzewie, idzie w owoc, (co subtelniejsza) item w kwiat i w liście; które jest zasłoną owocu od upału słonecznego od wiatru, jest i ornamentem drzewa. Wiele bywa drzewa bardzo kwitnącego, a nic, albo mało wydającego owoców
cięcie szkodzi. Są też O Ekonomice, mianowicie o Drzewach.
drzewa takiey natury, że zbytniego potrzebuią ciepła, iakoto: pieprz, dla tego w Malabar gorącym rodzi się kraiu, y Palmy rodzące frukt, daktyle. Drugie lubią zimno, iako iałowiec y kasztany: inne tłustey pretenduią żiemi, iako to figowe y morwowe drzewa; inne piaszczystey, iako modrzew, sosna etc. Wilgoć ktora iest w drzewie, idzie w owoc, (co subtelnieysza) item w kwiat y w liście; ktore iest zasłoną owocu od upału słonecznego od wiatru, iest y ornamentem drzewa. Wiele bywa drzewa bardzo kwitnącego, á nic, albo mało wydaiącego owocow
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 374
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
owoc rodzące powinny być w innych za ulicami kwaterach pod linie rzadko sadzone, aby jedno drugiego nie tłumiło, cheptę po między nie i trawę kosić, wycinać; bo drzewa suszy. Alias w jednych kwaterach daj jabłonie, w drugich grusze, w trzecich wisznie, trzesznie, w innych pigwy, orzechy włoskie, jałowcowe, morwowe drzewa, orzechy laskowe.
Jużem drzewa opisał wszystkie ogrodowe tu w tej Ekonomice, sub verbo drzewa, pod literą D. tam proszę czytać, tu tylko małe drzewka, kwiaty specifikować mam ochotę i miejsce, które zwyczajnie ogrody zdobią; a przytym sałatą, ogórkami ogrody ozdobię i zakończę dyskurs.
Lilii najpryncypalniejszej ozdobie
owoc rodzące powinny bydź w innych za ulicami kwaterach pod linie rzadko sadzone, aby iedno drugiego nie tłumiło, cheptę po między nie y trawę kosić, wycinać; bo drzewa suszy. Alias w iednych kwaterach day iabłonie, w drugich grusze, w trzecich wisznie, trzesznie, w innych pigwy, orzechy włoskie, iałowcowe, morwowe drzewa, orzechy laskowe.
Iużem drzewa opisał wszystkie ogrodowe tu w tey Ekonomice, sub verbo drzewa, pod literą D. tam proszę czytać, tu tylko małe drzewka, kwiaty specifikować mam ochotę y mieysce, ktore zwyczaynie ogrody zdobią; á przytym sałatą, ogorkami ogrody ozdobię y zakończę dyskurs.
Lilii naypryncypalnieyszey ozdobie
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 432
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
smarować, utarszy z czosnkiem, wtedy robactwo i mrozy winu nie szkodzą. RóżnE o WINIE notanda.
Jeśli Wino ma wsobie wodę, tym docieczesz sposobem, wrzuć gruszkę leśną rozkrojoną, jeśli pływa po wierzchu, Wino jest same przez się, purum vinum; jeśli utonie, znak jest roztworzonego wodą. Toż sprawi morwowy owoc weń wrzucony. Albo też weź pióro, lub kijek, nasmaruj oliwą, obetrzy potym, wpuść w wino, którego probujesz, jeśli by się krople wodne pokazały, znak jest że wino wody się opiło. Albo zgrzyj tego wina, wglinianym na słońcu postaw naczyniu, jeśli skwaśnieje, wodą jest rozlane. Albo
smarować, utarszy z czosnkiem, wtedy robactwo y mrozy winu nie szkodzą. ROZNE o WINIE notanda.
Ieśli Wino ma wsobie wodę, tym docieczesz sposobem, wrzuć gruszkę leśną rozkroioną, ieśli pływa po wierzchu, Wino iest same przez się, purum vinum; ieśli utonie, znak iest roztworzonego wodą. Toż sprawi morwowy owoc weń wrzucony. Albo też weź pioro, lub kiiek, nasmaruy oliwą, obetrzy potym, wpuść w wino, ktorego probuiesz, ieśli by się krople wodne pokazały, znak iest że wino wody się opiło. Albo zgrzyi tego wina, wglinianym na słońcu postaw naczyniu, ieśli skwaśnieie, wodą iest rozlane. Albo
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 487
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
tam wielkie miały być curiositates w Arabskim języku, pewnie o Religii nietraktowały, bo Mahometanów niegodzi się komentować, ani o swej Religii pisać; to pewnie były Historyczne, Poetyczne, Astronomiczne, Medyczne Arcana. Czwarta tandem kwatera Madryta Antyquerulena, gdzie Rzemiestnicy kolo jedwabiu i materyj bogatej robią. Ma tu Król z liścia morwowego 30, tysięcy talerów intraty, czyli też Czerwonych złotych.
W ANDALUZII albo w Wandaluzyj Prowincyj Hiszpańskiej od Wandalów fundowanej jest Stolica Hiszpal, przedtym Kolonia Romulea: którą Maurowie nazwali po swojemu Sbilia albo Isbilia, vulgo Sevilla, opasana oliwnemi lasami nad rzeką Baetis. Do tego Miasta od Roku 1519 do Roku 1617 z
tam wielkie miały bydź curiositates w Arabskim ięzyku, pewnie o Religii nietraktowały, bo Machometanow niegodzi się kommentować, ani o swey Religii pisać; to pewnie były Historyczne, Poetyczne, Astronomiczne, Medyczne Arcana. Czwarta tandem kwatera Madryta Antiquerulena, gdzie Rzemiestnicy kolo iedwabiu y materyi bogatey robią. Ma tu Krol z liścia morwowego 30, tysięcy talerow intraty, czyli też Czerwonych złotych.
W ANDALUZII albo w Wandaluzyi Prowincyi Hiszpańskiey od Wándalow fundowaney iest Stolica Hiszpal, przedtym Colonia Romulea: ktorą Maurowie nazwali po swoiemu Sbiliá albo Isbilia, vulgo Sevilla, opasana oliwnemi lasami nad rzeką Baetis. Do tego Miastá od Roku 1519 do Roku 1617 z
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 175
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
40, swego Biskupa. W Pałacu Książęcym naliczono Pokojów 550 pięknie adornowanych. Łożka w nich perłami sadzone, Stołów 6 drogiemi oprawnych kamieńmi. Tu się Tacyt Rzymski Historyk i Wirgiliusz Poeta porodzili. Tu Księstwo Parmeńskie, którego Stolica PARMA. Wiele tu bydła, i nabiału obfitość dla pastwisk wyśmienitych: stąd tu Parmazyny Syry. Morwowego dostatek drzewa, azatym jedwabiu. Czyni też intraty te Księstwo 250000 szkudów. W Parmie Ksiąg rachują na 40 tysięcy: na 400 Oryginałów przednich Malarzów Włoskich. W Księstwie Modeńskim, albo Mutyńskim to osobliwszego, że Modena Stolica, albo Mutina z Pałacem i Zamkiem stojąca nad Secią rzeką daje Książęciu swemu 3 kroć sto tysięcy Czerwonych
40, swego Biskupa. W Pałacu Xiążęcym naliczono Pokoiow 550 pięknie ádornowanych. Łożka w nich perłámi sadzone, Stołow 6 drogiemi oprawnych kámieńmi. Tu się Tacyt Rzymski Historyk y Wirgiliusz Poeta porodzili. Tu Xięstwo Pármeńskie, ktorego Stolica PARMA. Wiele tu bydłà, y nabiáłu obfitość dla pastwisk wyśmienitych: ztąd tu Pármazyny Syry. Morwowego dostatek drzewa, azatym iedwabiu. Czyni też intraty te Xięstwo 250000 szkudow. W Pármie Ksiąg rachuią na 40 tysięcy: na 400 Originałow przednich Malarzow Włoskich. W Xięstwie Modeńskim, albo Mutyńskim to osobliwszego, że Modená Stolica, albo Mutina z Pałacem y Zamkiem stoiąca nad Secią rzeką daie Xiążęciu swemu 3 kroć sto tysięcy Czerwonych
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 220
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
który uderzył, ramie uciete miewa: jeśliby Rodziców hańbił, i szpecił, język urzynają. Tych by Praw do Polski potrzeba; gdzie Rodziców nullus honor, osobliwie u Chłopstwa. PERSKIE Państwo zasłania się górą TAU- Geografia Generala i partykularna
RUS, już opisaną, między górami, ciągnącą się od Zachodu na Wschód. Obfituje w morwowe drzewo na jedwab, w zboże, ale nie we wszystko, bo owsa, żyta, nie ma. Strona jego północa, wydaje bawełnę, wielbłądy o dwóch garbach, stada bawołów, konie piękne, szybkie, złoto, srebro, żelazo, sól w górach, perły etc.
PROWINCJE Perskiego Państwa, lubom w
ktory uderzył, ramie uciete miewa: ieśliby Rodzicow hańbił, y szpecił, ięzyk urzynaią. Tych by Praw do Polski potrzeba; gdzie Rodzicow nullus honor, osobliwie u Chłopstwa. PERSKIE Państwo zasłania się gorą TAU- Geografia Generala y partykularna
RUS, iuż opisaną, między gorami, ciągnącą się od Zachodu ná Wschod. Obfituie w morwowe drzewo na iedwab, w zboże, ale nie we wszystko, bo owsa, żyta, nie ma. Strona iego pułnocna, wydáie bawełnę, wielbłądy o dwóch gárbach, stada bawołów, konie piękne, szybkie, złoto, srebro, żelazo, sól w górach, perły etc.
PROWINCYE Perskiego Państwa, lubom w
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 525
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
drugą KIANG, to jest Niebieską, bieżącą przez mil 200. Obfitują Chiny we wszystko, co ma świat; osobliwsze ma trzy owoce SUNSA, albo Figę Chińską, jak jabłko złote, drugi owoc Lichi, trzeci Lamien, delikatnego smaku. W Prowincjach Południowych Chińskich, i w zimie i w lecie obfitość, lasy są morwowe, skąd Geografia Generalna i partykularna
jedwabiu wiele; jednakże Panowie tu tylko w jedwabiu, a pospólstwo w bawełnianej materyj chodzą. Mają Chiny drzewo pieprzowe, które wydaje owoc, jak orzech włoski, a w nim ziarka jak groch. Drugie tam drzewo ŁOSOWE, wysokie jak wisznia, liście ma, jak serce, koloru
drugą KIANG, to iest Niebieską, bieżącą przez mil 200. Obfituią Chiny we wszystko, co ma świat; osobliwsze ma trzy owoce SUNSA, albo Figę Chińską, iak iabłko złote, drugi owoc Lichi, trzeci Lamien, delikatnego smaku. W Prowincyach Południowych Chińskich, y w zimie y w lecie obfitość, lasy są morwowe, zkąd Geografia Generalna y partykularna
iedwabiu wiele; iednakże Panowie tu tylko w iedwabiu, a pospolstwo w báwełnianey materyi chodzą. Maią Chiny drzewo pieprzowe, ktore wydaie owoc, iak orzech włoski, a w nim ziarka iak groch. Drugie tam drzewo ŁOSOWE, wysokie iak wisznia, liście má, iak serce, koloru
Skrót tekstu: ChmielAteny_IV
Strona: 534
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 4
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1756
Data wydania (nie wcześniej niż):
1756
Data wydania (nie później niż):
1756
EUROPA. O Hiszpańskim Królestwie i Prowincjach jego.
HERB Królestwa Walencyj jest Kościół białym murem o toczony, pod Koroną.
8. MURCYJ Królestwo jest Hortus Voluptatis, od wesołej pozycyj, a bardziej od wszelkiej obfitości, aliàs od Fruktów Cytrynowych, Pomaranczowych, Fig, Oliwy, Mygdałów, Cukru. Narachowano tu Drzewa Morowego albo Morwowego na trzykroć pięćdziesiąt i pięć tysięcy pięć set; na których się Jedwabniczki robaczki rodzą, i jedwabiu co rok na dwa kroć sto dziesięć tysięcy robią Funtów, co uczyni intraty pienięznej Hiszpanom na milion, W tymże Królestwie jest Miasto choć nie wielkie, przecięż sławne CARAVACA, inaczej zwane Burgus Sanctae Crucis, z kąd
EUROPA. O Hiszpańskim Krolestwie y Prowincyach iego.
HERB Krolestwá Walencyi iest Kościoł białym murem o toczony, pod Koroną.
8. MURCYI Krolestwo iest Hortus Voluptatis, od wesołey pozycyi, á bardźiey od wszelkiey obfitości, aliàs od Fruktow Cytrynowych, Pomaranczowych, Fig, Oliwy, Mygdałow, Cukru. Naráchowáno tu Drzewá Morowego albo Morwowego ná trzykroć piędźiesiąt y pięć tysięcy pieć set; ná ktorych się Iedwábniczki robaczki rodzą, y iedwábiu co rok ná dwá kroć sto dźiesięć tysięcy robią Funtow, co uczyni intráty pienięzney Hiszpanom ná million, W tymże Krolestwie iest Miasto choć nie wielkie, przecięż sławne CARAVACA, ináczey zwáne Burgus Sanctae Crucis, z kąd
Skrót tekstu: ChmielAteny_II
Strona: 23
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 2
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1746
Data wydania (nie wcześniej niż):
1746
Data wydania (nie później niż):
1746
odcinają. Persja jest najpryncypalniejsza Część Azyj ciągnie się od Turkii Azjatyckiej aż do Mogolskiego Państwa na wschód, na Pułnoc graniczy z Marawalnarą, Morzem Kaspijskim i Georgią, a na Południe z Balsorą, Ormusem i Morzem Perskim. GÓRA TAURUS ciągnie się przez Persją od Zachodu do wschodu, Prowincje Północe są pięknie położone, i napełnione morwowym drzewem, w zboże obfitują i różne legominy prócz owsa i żyta. Prowincje zaś Południowe są nie zdrowe i ciepłe, bawełny najwięcej się tu rodzi, wielbłądy, i bawoły stadami się konserwują, i konie piękne i szybkie, Kruszce złote, srebrne, żelazne i sól wydają z siebie góry, ale koło złota nie robią
odcináią. Persya iest naypryncypálnieysza Część Azyi ciągnie się od Turkii Azyátyckiey áż do Mogolskiego Páństwá ná wschod, ná Pułnoc grániczy z Marawalnarą, Morzem Kaspiyskim y Georgią, á ná Południe z Balsorą, Ormusem y Morzem Perskim. GORA TAURUS ciągnie się przez Persyą od Záchodu do wschodu, Prowincye Pułnocne są pięknie położone, y nápełnione morwowym drzewem, w zboże obfituią y rożne legominy procz owsá y żytá. Prowincye záś Południowe są nie zdrowe y ciepłe, báwełny naywięcey się tu rodzi, wielbłądy, y báwoły stádámi się konserwuią, y konie piękne y szybkie, Kruszce złote, srebrne, żelázne y sol wydáią z siebie gory, ále koło złotá nie robią
Skrót tekstu: ŁubŚwiat
Strona: 584
Tytuł:
Świat we wszystkich swoich częściach
Autor:
Władysław Aleksander Łubieński
Drukarnia:
Wrocławska Akademia Societatis Jesu
Miejsce wydania:
Wrocław
Region:
Śląsk
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
literatura faktograficzna
Gatunek:
relacje
Tematyka:
egzotyka, geografia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1740
Data wydania (nie wcześniej niż):
1740
Data wydania (nie później niż):
1740
