pamięci chować/ jako to
Piąty. A jeśli będzie więcej liczby niż jedna/ na rydze mnożyciela tak jako tu widzisz
Tedy masz tą napierwszą liczbą u mnożyciela/ tę rygę wszytkę wielości przemultiplikować/ jako cię wdrugich punktach nauczył/ a potym też wielość/ drugą mnożyciela/ która na drugiej poście jest/ jako to multiplikuję wprzód przez 3 mówiąc: 3 razy 6 czynią 18/ piszę tedy pod linią 8/ jednę w pamięci chowam/ potym mówię 3 razy 5/ czynią 15/ a z tą co w pamięci/ 16/ piszę tedy na produkt 6/ a 1 w pamięci chowam/ znowy mówię 3 razy 2/ czynią
pámięći chowáć/ iáko to
Piąty. A ieśli będźie więcey liczby niż iedná/ ná rydze mnożyćielá ták iáko tu widźisz
Tedy masz tą napierwszą liczbą v mnożyćielá/ tę rygę wszytkę wielośći przemultiplikowáć/ iáko ćię wdrugich punktách náuczył/ á potym też wielość/ drugą mnożyćielá/ ktora ná drugiey pośćie iest/ iáko to multiplikuię wprzod przez 3 mowiąc: 3 rázy 6 czynią 18/ piszę tedy pod linią 8/ iednę w pámięći chowam/ potym mowię 3 rázy 5/ czynią 15/ á z tą co w pámięći/ 16/ piszę tedy ná produkt 6/ á 1 w pámięći chowam/ znowy mowię 3 rázy 2/ czynią
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 26
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
czynią 15/ a z tą co w pamięci/ 16/ piszę tedy na produkt 6/ a 1 w pamięci chowam/ znowy mówię 3 razy 2/ czynią 6/ i z tą co w pamięci zostawała/ 7/ ponieważ niemasz więcej liczby/ piszę tedy całe 7 na produkt. Potym też wielość multiplikuję przez drugą liczbę mnożyciela/ mówiąc: 2 razy 6/ czynią 12/ piszę tedy na produkt na tejże poście/ gdzie drugi mnożyciel stoi 2/ a 1 w pamięci chowam. Tymiż potym 2 mówię/ 2 razy 5/ uczynią 10/ a z tą co w pamięci 11/ tak tedy 1 przez
czynią 15/ á z tą co w pámięći/ 16/ piszę tedy ná produkt 6/ á 1 w pámięći chowam/ znowy mowię 3 rázy 2/ czynią 6/ y z tą co w pámięći zostawáłá/ 7/ ponieważ niemász więcey liczby/ piszę tedy cáłe 7 ná produkt. Potym też wielość multiplikuię przez drugą liczbę mnożyćielá/ mowiąc: 2 rázy 6/ czynią 12/ piszę tedy ná produkt ná teyże pośćie/ gdźie drugi mnożyćiel stoi 2/ á 1 w pámięći chowam. Tymiż potym 2 mowię/ 2 rázy 5/ vczynią 10/ á z tą co w pámięći 11/ ták tedy 1 przez
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 27
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
na tejże poście/ gdzie drugi mnożyciel stoi 2/ a 1 w pamięci chowam. Tymiż potym 2 mówię/ 2 razy 5/ uczynią 10/ a z tą co w pamięci 11/ tak tedy 1 przez się piszę/ a jednę co dziesięć waży w pamięci chowam Także też i tę trzecią na wielości multiplikuję/ mówiąc tak/ 2 razy 2/ czynią 4/ i z tą co pamięci/ uczynią 5/ a ponieważ już nie mas żadnego numerus więcej/ piszę całe te 5/ i będzie tak: o całej Liczbie.
I uczyniwszy linią/ sumuęte produkty/ które uczynią in summa tak jako wyżej widzisz. A jeżeli
ná teyże pośćie/ gdźie drugi mnożyćiel stoi 2/ á 1 w pámięći chowam. Tymiż potym 2 mowię/ 2 rázy 5/ vczynią 10/ á z tą co w pámięći 11/ ták tedy 1 przez się piszę/ á iednę co dźieśięć waży w pámięći chowam Tákże też y tę trzećią ná wielośći multiplikuię/ mowiąc ták/ 2 rázy 2/ czynią 4/ y z tą co pámięći/ vczynią 5/ á ponieważ iuż nie mas żadnego numerus więcey/ piszę cáłe te 5/ y będźie tak: o cáłey Liczbie.
I vczyniwszy linią/ sumuęte produkty/ ktore vczynią in summá ták iáko wyżey widźisz. A ieżeli
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 27
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
Zaczynam tedy tym sposobem/ mówiąc trzy w siedmi/ mam dwa razy/ to jest właśnie jakobym te 6 na dwa rzędy po 3 roztawił/ które to dwa razy za linią uczynioną tak (bo jeślibym chciał więcej wziąć/ nie mogę/ gdyż trzebaby było 9) jako tu widzisz piszę
Którymi potym dwiema multiplikuję nazad te 3 mówiąc tak/ 2 razy 3/ czynią 6/ zatym mówiąc to/ przekreślam te 3/ a piszę pod 3 ten produkt 6/ i potym subtrahuję od zwierzchniej rygi mnóstwa tymi 6/ mówiąc tak/ 6 od 7 zostaje mi jedna/ przekreśliwszy tedy tę na wierzchu/ piszę pozostałą nad nią/
Záczynam tedy tym sposobem/ mowiąc trzy w śiedmi/ mam dwa rázy/ to iest właśnie iákobym te 6 ná dwá rzędy po 3 rostáwił/ ktore to dwá rázy zá linią vczynioną ták (bo ieślibym chćiał więcey wziąć/ nie mogę/ gdyż trzebáby było 9) iáko tu widźisz piszę
Ktorymi potym dwiemá multiplikuię názad te 3 mowiąc ták/ 2 rázy 3/ czynią 6/ zátym mowiąc to/ przekreślam te 3/ á piszę pod 3 ten produkt 6/ y potym subtráhuię od zwierzchniey rygi mnostwá tymi 6/ mowiąc ták/ 6 od 7 zostáie mi iedná/ przekreśliwszy tedy tę ná wierzchu/ piszę pozostáłą nád nią/
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 33
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
dzielnika pod nią/ jako ten przekreślony jest 3/ i mówię jako u pierwszej/ 3 w 18 (dla tego w 18 iż jedna pozostała jest od pierwszej diuizjej) czynią 6 razy/ to jest tym trzema w 18/ nie masz podobnych par tylko 6/ które to 6 piszę na Quotiencie za linią/ i multiplikuję nazad te 3 przez 6/ mówiąc 6 razy (abo iż tak raźniej 3 razy 6) czynią 18/ przekreśliwszy dzielnika/ piszę pod nim ten produkt 18/ i potym subtrahuję od rygi mnóstwa/ a ponieważ 18 od 18 nie zostaje nic/ przetoż też nic nie piszę/ jako tu widzisz Część Pierwsza
Ta
dźielniká pod nią/ iáko ten przekreślony iest 3/ y mowię iáko v pierwszey/ 3 w 18 (dla tego w 18 iż iedná pozostáła iest od pierwszey diuizyey) czynią 6 rázy/ to iest tym trzemá w 18/ nie mász podobnych par tylko 6/ ktore to 6 piszę ná Quotienćie zá linią/ y multiplikuię názad te 3 przez 6/ mowiąc 6 rázy (ábo iż ták ráźniey 3 rázy 6) czynią 18/ przekreśliwszy dźielniká/ piszę pod nim ten produkt 18/ y potym subtráhuię od rygi mnostwá/ á ponieważ 18 od 18 nie zostáie nic/ przetoż też nic nie piszę/ iáko tu widźisz Część Pierwsza
Tá
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 34
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
aby jeżeli zaraz mniejsza na początku na rydze mnóstwa będzie/ tedy dzielnika w głąb pomkniej jako tu widzisz.
Które będę ja tak/ (a ty potym tymiż słowy) diuidował/ a oamiętaj jako się tu Numery mieszają. Naprzód mówię 3 w 19/ mam 6 razy/ które 6 piszę na quotiencie/ i multiplikuję nazad tym quotientem 6 te obadwa Numery dzielnika tak/ mówiąc: 6 razy 2/ uczynią 12/ iż dwa numery/ a według Punktu piątego Multiplikacjej/ piszę 2 pod 6/ a 1 w pamięci dla drugiej chowam. Potym mówię tymże quotientem 6 razy 3/ uczynią 18/ i z tą co w pamięci
aby ieżeli záraz mnieysza ná początku ná rydze mnostwá będźie/ tedy dźielniká w głąb pomkniey iáko tu widźisz.
Ktore będę ia tak/ (á ty potym tymiż słowy) diuidował/ á oámiętay iako się tu Numery mieszáią. Naprzod mowię 3 w 19/ mam 6 rázy/ ktore 6 piszę ná quotienćie/ y multiplikuię názad tym quotientem 6 te obádwá Numery dźielniká ták/ mowiąc: 6 rázy 2/ vczynią 12/ iż dwá numery/ á według Punktu piątego Multiplikácyey/ piszę 2 pod 6/ á 1 w pámięći dla drugiey chowam. Potym mowię tymże quotientem 6 rázy 3/ vczynią 18/ y z tą co w pámięći
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 37
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
/ jako tego będzie często potrzeba/ multiplikujże przez namieniacza/ który przy tej całej będzie/ tę całą liczbę/ do którego produktu przydaj potym licznika/ jako to 52 ¾/211 multiplikując przez 4 od całej liczby 2/ uczyni 8/ do której gdy przydam licznika 3/ a jednę w pamięci chowam/ potym multiplikuję 5 przez 4/ i uczynią 20/ a z tą co w pamięci 21/ tak tedy przerachowawszy/ piszę pod tym produktem tegoż Namieniacza 4/ i będę miał łamaną liczbę tak 211/4 Czwarty, Przytrafia się często/ iż nie zawsze napisać przyjdzie od całego złotego/ abo Ćwiertnie/ kamienia/ złamaną liczbę
/ iako tego będźie często potrzebá/ multiplikuyże przez námięniáczá/ ktory przy tey cáłey będźie/ tę cáłą liczbę/ do ktorego produktu przyday potym liczniká/ iáko to 52 ¾/211 multiplikuiąc przez 4 od cáłey liczby 2/ vczyni 8/ do ktorey gdy przydam liczniká 3/ á iednę w pámięći chowam/ potym multiplikuię 5 przez 4/ y vczynią 20/ á z tą co w pámięći 21/ ták tedy przeráchowawszy/ piszę pod tym produktem tegoż Námięniácza 4/ y będę miał łamáną liczbę ták 211/4 Czwarty, Przytráfia się często/ iż nie záwsze nápisáć przyidźie od cáłego złotego/ ábo Cwiertnie/ kámieniá/ złamáną liczbę
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 50
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
także dwie sorcie tylko bywają/ a nie uważa się jeżeli równe abo nierówne namieniacze. Drugi. Kiedy się diuidują łamane liczby złamanemi/ to trzeba jedną sortę przemienić to jest dzielnika/ i co był licznik niechaj będzie Namieniaczem/ jako trzeba diuidować 3/5 przez ¼ przekładam ja sortę tak 5/3 przez ¼ i multiplikuję jedno przez drugie/ co uczyni 5/12 Abo ich też na krzyż mnożyć/ bo jednoż uczyni. Trzeci. Przyjdzieli diuidować całemi łąmaną abo łąmanemi całą/ to masz pod całą 1 napisać/ i także przełożywszy multiplikować/ jako to 3 przez ¼ tak ¼ 3/5 co przełożywszy 4/1 3
tákże dwie sorćie tylko bywáią/ á nie vważa się ieżeli rowne ábo nierowne námięniácze. Drugi. Kiedy się diuiduią łamáne liczby złamánemi/ to trzebá iedną sortę przemięnić to iest dźielniká/ y co był licznik niechay będźie Námięniáczem/ iáko trzebá diuidowáć 3/5 przez ¼ przekłádam ia sortę ták 5/3 przez ¼ y multiplikuię iedno przez drugie/ co vczyni 5/12 Abo ich też ná krzyż mnożyć/ bo iednoż vczyni. Trzeći. Przyidźieli diuidowáć cáłemi łąmáną ábo łąmánemi cáłą/ to masz pod cáłą 1 nápisáć/ y tákże przełożywszy multiplikowáć/ iáko to 3 przez ¼ ták ¼ 3/5 co przełożywszy 4/1 3
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 69
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
, Jeśliby też i przy złotych były grosze/ i szelągi/ jako i przy Cetnarach kamienie/ to te wszytkie Sorty według namniejszych resoluować/ tak
kam.
łb.
zł.
gr.
łot.
4
22
36
12
20
26 łb.
30 gr.
126 32 łoty.
1092
252 378
4032
Dla tego tu multiplikuję te funty przez 32 łotów/ iż na trzeciej Sorcie łoty się znajdują/ taka tedy resolwowana Reguła stoi:
łot.
gr.
łot.
4032
1092
20
F. 5 5/12 groszy.
Czternasty, A jeśli wszędy będzie nierówna/ to także resoluować/ aby były według nauki i reguły/ naprzykład: Część
, Ieśliby też y przy złotych były grosze/ y szelągi/ iáko y przy Cetnárách kámienie/ to te wszytkie Sorty według námnieyszych resoluowáć/ ták
kám.
łb.
zł.
gr.
łot.
4
22
36
12
20
26 łb.
30 gr.
126 32 łoty.
1092
252 378
4032
Dla tego tu multiplikuię te funty przez 32 łotow/ iż ná trzećiey Sorcie łoty się znáyduią/ táka tedy resolwowána Regułá stoi:
łot.
gr.
łot.
4032
1092
20
F. 5 5/12 groszy.
Czternasty, A ieśli wszędy będźie nierowna/ to tákże resoluowáć/ áby były według náuki y reguły/ náprzykład: Część
Skrót tekstu: GorAryt
Strona: 85
Tytuł:
Nowy sposób arytmetyki
Autor:
Jan Aleksander Gorczyn
Drukarnia:
Krzysztof Schedel
Miejsce wydania:
Kraków
Region:
Małopolska
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
podręczniki
Tematyka:
matematyka
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1647
Data wydania (nie wcześniej niż):
1647
Data wydania (nie później niż):
1647
