po łacinie Auster. Wiatry te Owidyusz opisał następującym wierszem.
Nam modo purpureô vires capit EURUS ab ortu,Nunc ZEPHYRUS sero vespere misus adest,Nunc gelidus siccâ, BOREAS bacchatur ab Arcto,Nunc NOTUS adversa, praelia fronte gerit.
Co tak moją Polską nieudolną wyrażam Muzą:
Z tąd sit od Czerwonego, EUR wschodu nabiera, Z tąd ZEFIR od wieczora siebie rozpościera. BOREY z tąd buja zimny, od suchej pułnocy, Z tamtąd kniemu przeciwnej NOTUS dóbył mocy.
Oprócz tych wiatrów kardynalnych czterech, Marynarze upatrzyłi więcej, niby tym czterem subalternos. Zeglujący po Morzu Medyterraneum, albo Internum, albo Środko Ziemnym przez Europę, Azją Afrykę rozlanym
po łacinie Auster. Wiatry te Owidyusz opisał następuiącym wierszem.
Nam modo purpureô vires capit EURUS ab ortu,Nunc ZEPHYRUS sero vespere misus adest,Nunc gelidus siccâ, BOREAS bacchatur ab Arcto,Nunc NOTUS adversa, praelia fronte gerit.
Co tak moią Polską nieudolną wyrażam Muzą:
Z tąd sit od Czerwonego, EUR wschodu nabiera, Z tąd ZEFIR od wieczora siebie rospościera. BOREY z tąd buia zimny, od suchey pułnocy, Z tamtąd kniemu przeciwney NOTUS dóbył mocy.
Oprocz tych wiatrow kardynalnych czterech, Marynarze upatrzyłi więcey, niby tym czterem subalternos. Zegluiący po Morzu Mediterraneum, albo Internum, albo Srodko Ziemnym przez Europę, Azyą Afrykę rozlanym
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 169
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
, jest oziębłej, odródnej, nie wrodzonej miłości dokument. Wykracza Matka każda przeciw naturze, dającej na to piersi, żeby karmiła, a ona nie karmi. Jeżeli Potomek wielkim uda się człekiem, nie będą mówić: Ze z Matki lecz z Mamki wysał piersi, tak wielkie przymioty. Jakie kto potrawy pożywa, takich nabiera własności i qualitates bo omne alimentum, transit in substantiam alitr; toć kiedy ladajakiej Mamki, złej, krnąbrnej, niecnotliwej, prostaczki zażywa piersi Syn, czyli, jej Obraz w dalszym wyrazi życiu, albo nie zdrowie i choroby ponosić będzie nie zdrowej Karmicielki. 2do incumbit Rodzicom wykarmiwszy, dać dalize wychowanie w naukach Artium
, iest oziębłey, odrodney, nie wrodzoney miłości dokument. Wykracza Matka każdá przeciw naturze, daiącey na to piersi, żeby karmiła, a ona nie karmi. Ieżeli Potomek wielkim uda się człekiem, nie będą mowic: Ze z Matki lecz z Mamki wysał piersi, tak wielkie przymioty. Iakie kto potrawy pożywa, takich nabiera własności y qualitates bo omne alimentum, transit in substantiam alitr; toć kiedy ledaiakiey Mamki, złey, krnąbrney, niecnotliwey, prostaczki zażywa piersi Syn, czyli, iey Obraz w dalszym wyrazi życiu, álbo nie zdrowie y choroby ponosić będzie nie zdrowey Karmicielki. 2do incumbit Rodzicom wykarmiwszy, dac dalize wychowanie w naukach Artium
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 347
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
Odnoga Corinthicus Sinus, od Miasta Koryntu. Między Grecją, Kretą, vulgo Kandyą Insułą, i Azją jest Morze Egeum, tojest Greckie, teraz ArchiPelagus, niby Arcy Morze dla wielu Insuł rzeczone, Toż Morze, że się ciasnym meatem po między Azją i Europę wlewa, między ziemię formując łono albo Odnogę, znowu nowych nabiera nazwisk: Pierwsze Ciasności przebywając, zowie się Hellespontus, tojest Helli Morze, że tam Helle Acamanta Króla Tebów, Córka utoneła, nie szersze nad siedm staj, tojest blisko Ćwierć mili naszej. Na tym Morzu Wąskim Kserkses Król Perski z Okrętów Most uformowawszy, Wojsko transportował, mając z Grekami wojować, Tominąwszy spatium obszerniej płynie
Odnoga Corinthicus Sinus, od Miasta Korynthu. Między Grecyą, Kretą, vulgo Kandyą Insułą, y Azyą iest Morze AEgeum, toiest Greckie, teraz ArchiPelagus, niby Arcy Morze dla wielu Insuł rzeczone, Toż Morze, że się ciasnym meatem po między Azyą y Europę wlewa, między ziemię formuiąc łono albo Odnogę, znowu nowych nabiera nazwisk: Pierwsze Ciasności przebywaiąc, zowie się Hellespontus, toiest Helli Morze, że tam Helle Acamanta Krola Tebow, Corka utoneła, nie szersze nad siedm stay, toiest blisko cwierć mili naszey. Na tym Morzu Wąskim Xerxes Krol Perski z Okrętow Most uformowawszy, Woysko transportował, maiąc z Grekami woiować, Tominąwszy spatium obszerniey płynie
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 554
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
Indyą, złote z sobą niosąc piaski: tak jak Nil bliskie faecundat Kraje i brzegi. Litera Pańska i Grecy nazywają ją FISON, inni CANTAN. Jedni o pierwszych GANGESA Zrzodłach dubitant; drudzy mniemają, iż z Gór Scytyj wypada, albo z Góry Imaus, albo Kaukazu w Indyj. RZEK innych 30, w siebie nabiera (lubo Pliniusz tylko 19 wspomina) w jednych miejscach na 20 Włoskich mil miewa swojej szerokości, gdzie najwąższy, tam mil 8 Włoskich, 2. Niemieckich zabiera spatio; gdzie najmiałkszy, i łatwy do przebycia, na stop 100 ma głębokości. GANGES wziął Imię od Króla Gangiesa, według Berosa. Uważa Lucanus, iż
Indyą, złote z sobą niosąc piaski: tak iak Nil bliskie faecundat Kraie y brzegi. Litera Pańska y Grecy nazywaią ią PHISON, inni CANTAN. Iedni o pierwszych GANGESA Zrzodłach dubitant; drudzy mniemaią, iż z Gor Scytyi wypada, albo z Gory Imaus, albo Kaukazu w Indyi. RZEK innych 30, w siebie nabiera (lubo Pliniusz tylko 19 wspomina) w iednych mieyscach na 20 Włoskich mil miewa swoiey szerokości, gdzie naywąższy, tam mil 8 Włoskich, 2. Niemieckich zabiera spatiô; gdzie naymiałkszy, y łatwy do przebycia, na stop 100 ma głębokości. GANGES wzìoł Imie od Krola Gangiesa, według Berosa. Uważa Lucanus, iż
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 560
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
się kąpiąc, myjąc, z czego sił i wigóru nabrał, i odmłodniał, do domu się powróciwszy, Zonę pojął, dzieci spłodził: Widział go swojemi Oczyma Piotr Martyr namieniony.
W SARDYNII Insule są dziwne ZRZODŁA Złodziejów wydające: kto się czuje do rzeczy kradzionych, przytuliwszy oczy do wody wzrok traci, kto niewinny bystrzejszego nabiera widzenia, Solinus.
W UMBRII w Włoszech nie daleko Narnii Miasta vulgo Narni, jest ZRZODŁO. które tylko się wten czas z pod ziemi pokaże, kiedy Włochom głód prognostykuje, jako świadczy Leander.
W STYRYJ Księstwie należącym do Austryj. tak wielkie od wód pewnych Biłogłowom rosną wola, że dzieciom dając piersi, wola
się kąpiąc, myiąc, z cżego sił y wigoru nabrał, y odmłodniał, do domu się powrociwszy, Zonę poiął, dzieci spłodził: Widział go swoiemi Oczyma Piotr Martyr namieniony.
W SARDYNII Insule są dziwne ZRZODŁA Złodzieiow wydaiące: kto się czuie do rzeczy kradzionych, przytuliwszy oczy do wody wzrok traci, kto niewinny bystrzeyszego nabiera widzenia, Solinus.
W UMBRII w Włoszech nie daleko Narnii Miasta vulgo Narni, iest ZRZODŁO. ktore tylko się wten czas z pod ziemi pokaże, kiedy Włochom głod prognostykuie, iako świadczy Leander.
W STYRYI Xięstwie należącym do Austryi. tak wielkie od wod pewnych Biłogłowom rosną wola, że dzieciom daiąc piersi, wola
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 569
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
, wyrzuca, jako pártum degenerem, teste Aristotele. Probuje ich, ku Słońcu je obracając, lub lecąc z lecącemi. Starością osłabiałe czując siły, reparat iuventutem, tojest w dzień gorący rozparzywszy się, w zimne wielkim pędem wpada źrzodło po trzykroc, z piór starych wyleni się, a tak z pierzem nowym, nowego nabiera wigóru, jako świadczy Z Hieronim, i Albertus Magnus. Gniazda sobie wije na miejscach niedostępnych, skalistych, gdzie mu Lemma przydano: Hic procul à curis. Żółwie bierze do góry, podniósłszy rożbija na skałach, z inskrypcją: Elevat ut allidat. Tak BÓG i Monarchowie czynią, imponunt, deponunt. Orzeł gdy nie
, wyrzuca, iako pártum degenerem, teste Aristotele. Probuie ich, ku Słońcu ie obracaiąc, lub lecąc z lecącemi. Starością osłabiałe czuiąc siły, reparat iuventutem, toiest w dzień gorący rosparzywszy się, w zimne wielkim pędem wpada źrzodło po trzykroc, z pior starych wyleni się, a tak z pierzem nowym, nowego nabiera wigoru, iako świadczy S Hieronim, y Albertus Magnus. Gniazda sobie wiie na mieyscach niedostępnych, skalistych, gdzie mu Lemma przydano: Hic procul à curis. Zołwie bierze do gory, podniosłszy rożbiia na skałach, z inskrypcyą: Elevat ut allidat. Tak BOG y Monarchowie czynią, imponunt, deponunt. Orzeł gdy nie
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 613
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
, i Albertus Magnus. Gniazda sobie wije na miejscach niedostępnych, skalistych, gdzie mu Lemma przydano: Hic procul à curis. Żółwie bierze do góry, podniósłszy rożbija na skałach, z inskrypcją: Elevat ut allidat. Tak BÓG i Monarchowie czynią, imponunt, deponunt. Orzeł gdy nie dojada i głód ponosi, białości nabiera, według Pliniusza: dlatego wziął napis białawy Orzeł: ab in edia candor. Tak Post Katolieki w kandorze niewinności konserwuje duszę. AQUILA, ma do siebie, że non capit muscas. Piorunów się nie boi, jest Jovis Ministra. Wody nie pije jako inne zarłoczne Ptactwa, krew mając pro potu. W starości jednak
, y Albertus Magnus. Gniazda sobie wiie na mieyscach niedostępnych, skalistych, gdzie mu Lemma przydano: Hic procul à curis. Zołwie bierze do gory, podniosłszy rożbiia na skałach, z inskrypcyą: Elevat ut allidat. Tak BOG y Monarchowie czynią, imponunt, deponunt. Orzeł gdy nie doiada y głod ponosi, białości nabiera, według Pliniusza: dlatego wziął napis białawy Orzeł: ab in edia candor. Tak Post Katolieki w kandorze niewinności konserwuie duszę. AQUILA, ma do siebie, że non capit muscas. Piorunow się nie boi, iest Iovis Ministra. Wody nie piie iako inne zarłoczne Ptactwa, krew maiąc pro potu. W starości iednak
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 613
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
, upije się, i gniewem zapali; gdy zaś jej pożywa, z pijanego trzeźwym, z gniewliwego łagodnym się staje. Vincentius w Historyj Naturalnej, i AEsculapius świadczą.
AURATA, albo Orata od Owidyusza Chrysofris nazwana Ryba, tojest Złotnik, od złotego koloru, która na Nowiu Księżyca koloru białego, na schodzie czarnego nabiera.
ACUS Igielnica Ryba dziwnie twardą ma na sobie łuskę, jajca niesie, według Hyppolita Salwiana, które nosi pod wnętrznościami swemi na miejscu od natury naznaczonym, ale to pewniej, że się o Rybach osobliwych
wyrzyna płód z żywota jej. Złowić ją cięszko, bo sieć ostremi przecina skrzelami, albo grzbietem.
AQUILA ORZEŁ Ryba
, upiie się, y gniewem zapali; gdy zaś iey pożywa, z piianego trzeźwym, z gniewliwego łagodnym się staie. Vincentius w Historyi Naturalney, y AEsculapius świadczą.
AURATA, albo Orata od Owidyusza Chrysophris nazwana Ryba, toiest Złotnik, od złotego koloru, ktora na Nowiu Xiężyca koloru białego, na schodzie czarnego nabiera.
ACUS Igielnica Ryba dziwnie twardą ma na sobie łuskę, iayca niesie, według Hyppolita Salwiana, ktore nosi pod wnętrznościami swemi na mieyscu od natury naznaczonym, ale to pewniey, że się o Rybach osobliwych
wyrzyna płod z żywota iey. Złowić ią cięsżko, bo sieć ostremi przecina skrzelami, albo grzbietem.
AQUILA ORZEŁ Ryba
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 622
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
złoto rodzących: item w Królestwach Kongo, Angoli, na Insułach Sondyckich, Sumatrze, Jawie Borneo, i na Filipińskich. W Nowym Świecie albo Ameryce, osobliwie w Królestwach tamecznych Meksykańskim, Perwańskim, Chileńskim, jest go moc nieznośna, i bardzo przednie; które świeżo kopane, jest miętkie, lecz wiatrem obwiane, twardości nabiera. W Mieście Cuzko, Królestwa Peru albo Perwańskiego, gdy Hiszpani go opanowali, znaleźli Kościół Słońcu z złota wystawiony, Pałace i inne Kościoły blachą złotą wszędzie obite, posadzki złotem sadzone. Koło Miasta Kwito w tymże Królestwie, jest więcej złota, niżeli ziemi. Dość, że ad expressionem bogactw tamecznych powiedziano: że
złoto rodzących: item w Krolestwach Congo, Angoli, na Insułach Sondyckich, Sumatrze, Iawie Borneo, y na Filippińskich. W Nowym Swiecie albo Ameryce, osobliwie w Krolestwach tamecznych Mexykańskim, Perwanskim, Chileńskim, iest go moc nieznośna, y bardzo przednie; ktore swieżo kopane, iest miętkie, lecz wiatrem obwiane, twardości nabiera. W Mieście Cuzko, Krolestwa Peru albo Perwańskiego, gdy Hiszpani go opanowali, znaleźli Kościoł Słońcu z złota wystawiony, Pałace y inne Kościoły blachą złotą wszędzie obite, posadzki złotem sadzone. Koło Miasta Kwito w tymże Krolestwie, iest więcey złota, niżeli ziemi. Dość, że ad expressionem bogactw tamecznych powiedziano: że
Skrót tekstu: ChmielAteny_I
Strona: 996
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 1
Autor:
Benedykt Chmielowski
Drukarnia:
J.K.M. Collegium Societatis Iesu
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1755
Data wydania (nie wcześniej niż):
1755
Data wydania (nie później niż):
1755
dziurawi, i kamienie wierci. Jest skurą, a pod tą, łuską pokryta. Schottus. O RZECZACH CZOŁGAIĄCYCH się, albo o WĘZACH osobliwych selectissima ścienda.
RZeczy po ziemi czołgające się ordynaryjne są jadem zarażone, stąd zowią się Animalia venenata. A im które głębiej w ziemi swoje ma latibulum, tym od ziemi więcej nabiera jadu. Złość w nich jadowita jest naturalna, której więcej nabywają pewnych zioł pożywając. Dość obszerną dałem lekcją w części 1. Aten traktując o gadzie; ale że dies diem docet jeszcze się otych jadowitych tu co powie zwierzętach.
O WĘZACH naturalnie sciendum z mowy 4. Z. Augustyna do Braci mianej na
dziurawi, y kamienie wierci. Iest skurą, á pod tą, łuską pokryta. Schottus. O RZECZACH CZOŁGAIĄCYCH się, albo o WĘZACH osobliwych selectissima scienda.
RZeczy po ziemi czołgaiące się ordynariyne są iadem zarażone, ztąd zowią się Animalia venenata. A im ktore głębiey w ziemi swoie ma latibulum, tym od ziemi więcey nabiera iadu. Złość w nich iadowita iest naturalna, ktorey więcey nabywaią pewnych żioł pożywaiąc. Dość obszerną dałem lekcyą w części 1. Aten traktuiąc o gadzie; ale że dies diem docet ieszcze się otych iadowitych tu co powie zwierzętach.
O WĘZACH naturalnie sciendum z mowy 4. S. Augustyna do Braci mianey na
Skrót tekstu: ChmielAteny_III
Strona: 312
Tytuł:
Nowe Ateny, t. 3
Autor:
Benedykt Chmielowski
Miejsce wydania:
Lwów
Region:
Ziemie Ruskie
Typ tekstu:
proza
Rodzaj:
teksty naukowo-dydaktyczne lub informacyjno-poradnikowe
Gatunek:
encyklopedie, kompendia
Poetyka żartu:
nie
Data wydania:
1754
Data wydania (nie wcześniej niż):
1754
Data wydania (nie później niż):
1754
